vb2xoanramirocuba.html
Nacín en Lugo,
oficialmente o 23 de xaneiro de 1958; pero polo que me contou miña mai, que é
a persoa que mellor o sabe, en realidade foi o día vinte cando cheguei a unha
bufarda pequena e escura do barrio de Paradai, extra muros da cidade. Aínda
faltaba moito inverno e a min non se me agardaba ata a primavera. Había lúa
nova e O Gaiteiro de Lugo prognosticaba para aqueles días: "Nova no
Saeteiro que quer botar saravia. Onde non chova, non han encherse os
pipotes". Naquel xa ben arredado 1958, O Gaiteiro de Lugo
("calendario relixioso, profético, astronómico, recreativo, patriótico,
popular e barato") cumpría cen anos de vida, "ledo e rufo coma un
mozo". O xuízo para os meses vindeiros, escrito en octosílabos
graciosamente romanceados, viña asinado nada menos que pola cadeliña Laika que
viaxaba a bordo do Spútnik.
Mentres o home, ou o can, se lanzaba á conquista do
espacio; meu pai, que era ferreiro de oficio, tiña a súa fragua nunha casiña
adosada á muralla, a poucos pasos da Porta Falsa. Mentres Laika contemplaba a
lúa branca pola fiestra do seu satélite, meu pai chamuscaba as sagradas pedras
romanas forxando a cotío ferraduras e rellas para arados, igualiñas as que
fendían as agras luguesas cando, case dous mil anos atrás, mandara Octavio
Augusto fundar a cidade murada. Estraña simbiose entre tradición e
modernidade.
Do que levo dito, como supoñeredes, non vos teño
acordanza ningunha, seino por tradición oral e tamén escrita. Acredito nas
dúas. Do que direi de seguido teño, nembargante, lembranzas certas, algunhas
esvaídas e outras claras e luminosas.
Os anos da miña infancia foron pasando a cabalo entre
A Carballeira, un lugar da vilalbesa parroquia de Vilapedre de onde viñera
miña mai, e o barrio Feixóo, un humilde barrio de Lugo de xente traballadora
que loitaba "coa vida e en contra da vida" naqueles anos de húmida e
fría pedra.
Se as vidas son ríos como intuíron tantos poetas,
antes e despois de Manrique, da miña pódovos dicir que comezou entre as
néboas do Rato e as do Miño. A contracorrente levoume despois ás ribeiras,
inzadas de abidueiras, salgueiros e ameneiros, do río de Lavapés que nace na
Serra da Carba, atravesa A Carballeira para min o lugar primordial e
mítico e
vai morrer ó Madalena. O Madalena desemboca no Ladra, que é quen remata por
entregarlle ó Miño, pastor de ríos, o cativo río de meu. En definitiva, as
augas do río que máis amei, nas que botei a navegar ducias de lanchiñas de
pao e centos de soños, morren (¿ou renacen?) sempre no Miño.
Camiños de ferro levaron a miña adolescencia ás beiras doutros ríos dentro e
fóra de Galicia: os leoneses Torío e Bernesga, o Miño outra vez pero agora
tudense, os asturianos Trubia e Nalón. En 1975, cando morreu aquel xeneral,
iniciaba eu en Salamanca, cabo do Tormes, os meus estudios universitarios. Non
acabei o curso, agardábaseme no verán pero foi a primavera quen me trouxo
outra vez á miña amada e gris cidade de Lugo e ás illas do Miño. Tiña
dezaoito anos, unha chea de ilusións e moitas ganas de vivir.
O meu regreso a Lugo coincidiu cos anos da chamada transición, co inicio dos
estudios de Filoloxía, que abandonei no segundo curso, e cunha etapa persoal de
intensa militancia en organizacións estudiantís, políticas e culturais
nacionalistas. Ó deixar a carreira probei sorte en distintos oficios e
traballos. Dende 1984 son funcionario no Museo Provincial de Lugo, onde fun
guía e actualmente traballo como auxiliar de biblioteca.
Escribo dende os doce anos, sobre todo versos que nunca publiquei, ó mellor é
por eso polo que algúns poetas amigos meus consideran que son o vate máis vago
do mundo. Foi nos anos oitenta do pasado século cando comecei a dar ó prelo
algún artigo sobre temas de arte, historia, etnografía e literatura de
tradición oral. Dous traballos meus sobre a Terra Chá mereceron o premio Mato
Vizoso do concello de Vilalba nos anos 1987 e 1989.
Dende entón veño colaborando habitualmente na prensa escrita e tamén na radio
e na televisión. En 1992 Ofelia Carnero, Mercedes Salvador, Antonio Reigosa e
un servidor creamos o Grupo de Investigación Etnográfica Chaira. Este equipo
dedicou varios anos a percorrer centos de aldeas e lugares da Terra Chá e
outras bisbarras luguesas para escoitar á xente, recoller literatura de
tradición oral e crear un arquivo sonoro e escrito. O traballo de Chaira deu
pé a varias publicacións, entre as que destaca Polavila na Pontenova. Lendas
contos e romances, unha escolma clasificada e anotada das pezas recollidas
naquel concello.
Con Antonio Reigosa e
Xosé Miranda escribín e publiquei catorce libros, entre
eles, dez da colección de contos de tradición oral Cabalo Buligán e tamén o
Diccionario dos seres míticos galegos, editados por Xerais. Para outubro deste
ano 2003, agardo a publicación da miña primeira obra individual na colección
Merliño da editorial viguesa.
|