BVG     Atrás

     Cando baixei do monte falando daquel xeito, todos dicían que toleara e, en pasando os días, foi peor. Pola miña casa houbo un verdadeiro desfile de entendidos e curiosos que me converteron nalgo así como unha atracción de feira.
     Veu don Celestino, o crego de Francelos, moi sabido nestas cousas, e asegurou que o demo tiña feito de min un seu escravo. Un pegureiro mozo, brután e medio analfabeto non pode, da noite para a mañá, volverse poeta completo, dicía. Facíame preguntas que eu non contestaba. Salmodiaba latíns que non tiñan outro efecto que me alporizar a pel, quizais por me lembrar a lingua dos enterros. Salferíame con auga bendita e mesmo me zorregaba coa ponla de loureiro do Domingo de Ramos que a miña avoa gardaba na alacea. Eu seguía igual, ora enviso e calado, ora falando a berros con palabras rimadas, ao tempo que daba pulos a executar un baile estraño.
     Don Arximiro, o cura da miña parroquia, non tomaba o asunto tan en serio. Dicía que a cousa tiña que ter unha explicación natural, que palabras tan fermosas non podían vir do demo, que era evidente que eu topara cunha rapaza ben feita e ficara namorado e que o amor, xa se sabe, fai poetas.
     A avoa queríame apalpar entre as pernas para ver se estaba enteiro. A mañá do sucedido eu saíra sen almorzo da casa. Quizais batera co cuco e me capara, de aí a miña loucura. Fundaba a súa sospeita no atiplamento da voz que acompañaba os meus recitados.
     O pai e a nai choraban e termaban de min cando me entraba a febre poética e daba en reloucar.

     Fracasadas as artes de cregos e meigas, médicos e menciñeiros, volvín ao monte coas miñas ovellas e co segredo da que eu chamaba dita e eles doenza. Así podería, coidaba eu, disfrutar da miña marabillosa facultade a soas con quen ma dera como prenda de amor e casamento.

     Fora no plenilunio de maio. Perseguindo unha ovella escabardada, metérame nun terreo de breixos. Sorprendérame abondo ver que murcharan aqueles arbustos que horas antes contemplara vizosos. A ovella detivo a súa marcha tola e deu en triscar con grande empeño nunha ponla de abidueira que alguén deixara alí tirada. Achegueime máis e vin que era unha vasoira. Ripeilla de entre os dentes á ovella e puiden comprobar que o pau era de freixo, as ponlas de abidueira e a enlea que as suxeitaba de salgueiro. Estaba nestas cando apareceu unha vella pola banda do Leste. Berroume, "deixa a miña vasoira, rapaz, que a preciso para volver á casa". Despois falaba como para si mesma: "xa teño o quinquefolio e teño sarro e mais aceite, e sangue de morcego e perixel abortivo e mais cicuta, e tamén beladona, pero non atopo a flor das boliñas vermellas". E logo volveu dirixirse a min: "Rapaz, ¿non saberás onde hai unha floriña de tres pétalos?" E eu sabía da flor e fun por ela, pero non lla quixen dar até que me explicou para que a precisaba. E falou, vaia se falou, contoumo todo. Que estaban os breixos murchos porque alí houbera unha xuntanza de meigas. Que para voar había que untar a vasoira cun ungüento elaborado cos ingredientes que antes mentara, e que me volveu repetir, mais as boliñas da flor que eu tiña na man. Á fin entregueilla, degrañouna no frasco que contiña as outras substancias, axitouno con forza, botou un longo chorro na man, estendeuno pola vasoira e, iniciado xa o voo, por agarrarse coas dúas mans, deixou caer o frasco. Eu apresureime a recollelo para que non se baleirase e, esquecendo a ovella que se afastara do rabaño e tamén o rabaño enteiro, dinme á procura dos materiais para facer unha vasoira. O meu coñecemento dunha fraga próxima e a habilidade que teño coa navalla permitíronme rematar o labor en pouco tempo. Desde que tiven a vasoira non tardei un segundo en imitar o ritual da meiga e me ver, cabaleiro polos aires, a voar en liña recta cara á lúa. Xa dixen que era plenilunio e, aínda que non chegara a noite, a lúa debuxábase grande e redonda no ceo.
     O que pasou despois é moi difícil de explicar, pero tentarei que quede o máis claro posible nestas liñas para aviso de mozos inexpertos, tal como o era eu naquelas datas.

     Non sei en que momento da miña travesía aérea perdín a conciencia ou, polo menos, se me varreu dos ollos a lúa cara á que camiñaba fatalmente. Cando acordei estaba deitado nunha pradeira verde, abeirada de espiños albares florecidos. Alí apareceu Ela, amazona nunha egua branca. Deu varias voltas ao meu redor sen descabalgar nin dicir palabra. Despois falou:
"Agora ti es Robín". Eu pillei o pasmo diante da que era muller fermosísima e non souben senón obedecer os seus mandados. "Sube" -ordenou- e eu subín á egua para iniciarmos unha carreira tola cara a un lago. Alí descabalgamos. Cantaba, bromeaba, tecía grilandas para a súa e a miña cabeza e para o colo, que ela o tiña longo como de garza. A seguir embarcamos ata unha illa no medio do lago e, despois de me coller da man, conduciume a un val sombrío. Debo dicir que o contacto coa súa man era quente e húmido igual que a febre. Alí, no val, arroloume como a un neno e adormecín no seu colo. Cando acordei sentín frío e soidade e chorei porque Ela non estaba. Chameina a berros, "¡ei, ti!, quen sexas, ven, non me deixes aquí perdido". Non sei cantas horas ou cantos día, quizais anos, a chamei. O meu sangue xa era un carambelo porque un inverno longo caera sobre a illa. Á fin chegou e, con ela, un orvallo doce que me desentumecía os membros e me apousaba nos labios o sabor do mel. Viña, outra volta, na súa egua branca. "Son Fedria -dixo- e xa pasou o inverno". Fíxome montar con ela e levoume a un xardín onde me mantiña coas súas mans. Pan e viño me daba antes de me adormecer sobre o propio seo. Un día agasalloume co don da intuición poética, mais adverteume: coida, Robín, de non ires por camiño que te afaste do sombrío val. Eu son a meiga das tres caras, eu son a lúa: Amor e Poesía, mais tamén Morte. O meu feitizo pódeche dar a inmortalidade poética ou levarte á morte e ao inferno. Se vas ao pomareiro, ao campo das manciñeiras, e probas o seu froito, morrerás, porque esas mazás foron sempre o alimento dos poetas defuntos. Dixo outras palabras que non comprendín moi ben, pero dalgún xeito souben que Ela era ciumenta e que me quería en exclusiva. Despois deume a beber unha poción semellante á que me elevara do chan e non podo lembrar qué pasou ata que acordei novamente, deitado entre os breixos murchos.
     Erguinme para buscar as ovellas. A escabardada seguía alí aínda e semellaba que non pasara o tempo, pero eu era outro. A boca convertéraseme nunha fonte de palabras e as palabras levaban consigo unha música que me empuxaba a bailar sen acougo. Así cheguei á casa, brincando entre as ovellas e dicindo: "Agora son Robín". Nada falei de Fedria, pero os meus versos eran para Ela, para a das tres caras que fixera de min o seu amador. Nada contei da beberaxe e a vasoira, nada do tempo transcorrido nun outro lugar fóra do mundo, desde o encontro coa meiga entre os breixos murchos.

     Tranquilizados os meus a por de me escoitar, resignados tal vez ante o fracaso de todos os tratamentos, ou mesmo engaiolados pola beleza das miñas palabras, volvín, como xa dixen, ao monte coas ovellas e coa esperanza de vela de novo e ser, xa para sempre, o seu escravo, o seu servidor, o adorador máis fervente. Pero nunca máis me amosou o rostro. Tentei outra vez o ritual coa vasoira, probei en todos os ciclos da lúa, berrei o seu nome, Fedria, ata enrouquecer, pero os pés non desapegaban do chan, pesados coma chumbos, e non podía iniciar o voo. Soamente recuperaba a lixeireza cando, ferido pola dor da ausencia, agasallaba o recordo cunha poesía que era Amor e que era Morte. Daquela eu danzaba o meu sentimento e semellaba que me nacían ás nos pés.

     Non sei quen tivo a idea, a mala idea, de lle tirar proveito á miña arte. Pode que fose o meu tío Francisco, recén chegado da Arxentina, o que lle metera nos miolos a meu pai que o futuro para min estaba na outra beira, entre os galegos da emigración, tal vez na compañía de teatro de Maruxa Villanueva. Ou quizais fose a súa dona Norma, arxentina filla de galego e italiana, tola polos tangos, que xa vía en min o sucesor de Carlos Gardel.
     O conto é que deixei as ovellas para ir a América, mais a lembranza da das tres caras ía comigo.
     Colocáronme, de entrada, nunha estancia da Pampa. O meu traballo consistía en vixiar, a cabalo, unha longa extensión na que pacían milleiros de cabezas de gando vacún. A tía Norma seguía coa ilusión de me ver convertido en tanguista e consolábase pensando que aquel podía ser un bo xeito para me familiarizar coa lingua daquelas terras. Miña xoia, pouco sabía ela que eu podía pasar o día enteiro sen ver unha alma. O tío Francisco respostáballe que, daquela, sería mellor colocarme de camareiro en Bos Aires xa que dificilmente podía aprender alí a lingua dos arrabaldos, o lunfardo, tan presente nese tipo de composicións. Eu deixábaos latricar, mais non anseiaba outra cousa que os plenilunios da gran chaira nos que, dalgún xeito, podía conversar con Fedria.

     Mais sucedeu que o dono da estancia, un galego de Ribadavia franco e festeiro, quixo agasallar as amistades, tal como tiña por costume, cun bo churrasco. A min, xa destro no labor, asignoume a tarefa de asar o tenreiro. Era noite de plenilunio e eu, mentres facía xirar o animal chantado nun grande espeto sobre as brasas, rendía culto á miña deusa, Fedria a das tres caras, que me fitaba muda dende o ceo. Coidaba que estaba só e que ninguén escoitaba as palabras de amor e mais de ausencia que o meu corazón sangraba. Mais non era así. Da semiescuridade saíu, aínda sombra, a filla do estancieiro. Dixo: "Eu son Laura e teño un grande pracer en coñecerte". Cando se achegou, a luz da fogueira da que eu ía tirando as brasas permitiume vela mellor. Ela ergueu a cabeza e, por un instante brevísimo, a lúa reflectiuse nas súa pupilas agrandadas e as dúas foron unha. Daquela eu dixen: "Son Robín". Despois deixei de mirar para o ceo e só ficou a de abaixo, Laura, a filla do meu amo. Souben que a amaría, que nela podería recuperar a tepedez do colo da que me namorara nunha estraña illa, á beira dun lago, no val das sombras.
     Ceamos e regamos ben a carne con viño da Rioxa arxentina. Despois, un gaucho de voz cálida, deu en cantar cancións de aquela terra. Falaban da soidade da Pampa e de amores desgraciados. A lúa mollábanos a todos cunha luz de irrealidade. E eu, sen pensalo, como se un imán tirase dos meus ollos, alcei a vista ao ceo e sentín un arrepío que me axeou os ósos e puxo irto cada pelo do meu corpo. Alí estaba Ela, fría e distante, ameazadora no medio e medio da noite. Como un eco, as súas palabras doutrora: "Se vas ao pomareiro, ao campo das maciñeiras, e probas o seu froito, morrerás ou irás ao inferno". Puiden, aínda, pechar os ollos e, abstraéndome do lugar e o tempo nos que me atopaba, dicir a miña poesía para Ela, a distante, a do rostro branco e frío que tremelucía no ceo. Puiden, aínda, danzar aluarado, ata envolver a toda a xente que tiña ao meu redor na maxia dos meus movementos. Así me amou Laura. Cando abrín os ollos atopeina ao meu carón, cunha mazá dourada na man, a tentarme co tal froito. Mordín nel e perdímonos no seu cabalo branco pola chaira.
     Atopáronnos ao amencer. Os dous durmiamos. Eu tiña entre os labios a flor dun espiño albar. Ela, chantada no peito, unha ponla afiada de escambrón, a árbore da maxia negra.

     De nada me valeu berrar que eu a quería e que nunca sería quen de lle facer mal. De nada contar que fora cousa da lúa, a meiga das tres caras, que vingaba así a miña infidelidade.
     Agora estou no inferno, neste cárcere-manicomio do que quizais non saia nunca e a onde me conduciu o veredicto de louco criminoso. Fuxiu de min a Poesía, estou lonxe do Amor e non me acode a Morte por máis que a chamo cada día. Polas noites, para atraer o sono, conto as miñas ovellas, as que, sen dúbida, morreron hai xa moitos anos. Mais sempre se escabarda unha que, fatalmente, vai a aquel lugar onde os breixos seguen murchos.


                                                                                                                                                 Xullo 2000

© 2006 Biblioteca Virtual Galega