As clases de maxia

 

(Texto íntegro)

 

v1xvalleinclanclases.html

                                                                                                                                                 Para Clara


Acordo os salmóns subindo o río -hai unha serie de estanques formando unha escaeira acuática para lles permitiren salvar a represa- e mentras maxino ese entolecido debecer por voltaren o regato do seu nacimento, sen importar o esforzo, sen cuidar da morte, regresan as sensacións e as lembranzas dunha época, dunha música desaparecida.
Nada resta daquel mundo -antes bosque, agora edificacións de adosados- pero se quixese, se fose quen de facer o esforzo, voltaría ó tempo cando non tiña pantalóns longos e posuía a capacidade de marabillarme con case calquera cousa, e de novo soaría nos meus ouvidos a voz do señor curandeiro de Marcón, escandindo os versos que marcaban o ritmo dos salmóns no río, e na terra, dos pasos perdidos.
Meu pai, emperrenchado en perder peso a base de camiñadas, levábame de paseo pola beira do río, unhas veces a pe, outras a cabaliño, ata unha baiuca moi distante, refuxio de cazadores e troiteiros, que louvaban a man de dona Rosaura para os guisos de caza e os fritidos.Eran máis de oito quilómetros, pero antes de quedar na casa -nos tempos da postguerra as únicas diversións eran as radionovelas ou lér vidas de santos e edificantes varóns- prefería acompañalo, e sobre todo ver aquel rebulir da auga cando os salmóns remontan o río.
Unha vez na baiuca, eu sentaba a merendar -talladas de xabarín, ovos amarelos como ouro- nunha a mesa a carón da única ventá, e meu pai que só tomaba viño por mor da dieta, miraba orgulloso como repañaba o prato, e tamén supoño cun certo pracer, como se por unha extraña afinidade familiar, el tamén disfrutase daquelas viandas que non se permitía catar.Alí tiña moito trato co señor curandeiro de Marcón -grosas gafas, pantalóns de tergal- a quen todos na baiuca saudaban respetuosos, cedían sitio na barra, cunha actitude entre medoñenta e servil dada a súa sona de meigo.Cando eu o coñecín xa non era curandeiro -un cocimento de herbas, unha prosa para o ben parir, pois si;pero exercer, o que é exercer, pois xa non.E deciao soletreando "exercer", como suliñando a importancia da palabra- nin tampouco moraba na súa aldea.Arrastraba unha historia tráxica e triste que ninguén mentaba na súa presencia.Seica tivera un fillo, o sol dos seus ollos, a quen criara persoalmente -non se sabía de certo se era viúvo, ou se a muller marchara con outro- e a quen adicou todo o seu esforzo, arelando que o seu descendente tivese iso que a el non lle fora concedido : a carreira universitaria de médico na facultade de Santiago.As coitas e padeceres do señor curandeiro para sufragar a vida dun estudiante, soamente podía sabelas el, pero logrou o seu desexo.O fillo obtivo a súa licenciatura e -título na man, orgullo do pai e motivo de festa rachada na súa aldea- o primeiro que fixo foi denunciar o seu proxenitor como curandeiro e por práctica ilegal da medicina, aducindo os deberes do xuramento hipocrático.
Nunca máis voltou falar con ou del, e houbo de mudar de aldea, farto das visitas sorpresa da Garda Civil e da enconada persecución do Colexio Médico de Pontevedra, arelando que o cambio de domicilio lle trouxera, senón a paz, alomenos un presente máis cómodo e tranquilo.
Se houbo algunha dor, o señor curandeiro nunca falou dela e ficou agachada detrás daquelas gafas grosas, entre as enrugas do tergal e a forte sola dos zapatos "Gorila".
Era un home de moi bo trato, reidor e de amena conversa, pero tiña os defectos de carecer de retranca e fachendear de cultura, actitudes imperdoables entre parroquianos de taberna. Ademáis vivía só, sen medios de vida coñecidos, o que alentaba aquela súa fama de feiticeiro.
Curiosamente -meu pai médico, el curandeiro- adoitaban falar a miúdo, e semellaban sentir un grande aprecio.Mentras eles discutían do Dioscórides, ou o señor curandeiro parolaba do mal de Androve, o aceite de san Benitiño ou a influencia do luar nas enfermidades mentais, eu sentaba naquela mesa ,as mans e a boca na merenda, os ollos todos a mirar por aquel rebulir da auga.
.-Non teñas pena, virán de aquí a un pouco - na voz soaba unha certa burla mesturada con comprensión pola miña espreitante espera.
.-E logo -retruquei coa inocente insolencia dos picariños- ¿Como o sabe? ¿É meigo, ou?
Meu pai fitoume con ollos de aceiro;toda a baiuca gardou silencio, tremante, agardando a resposta para aquela acusación que ninguén era quen de lle facer á cara.
.-Vaites, vaites -contestou o señor curandeiro- eso pensan estes porque leo libros, pero non é verdade.Seino porque cando veñen os salmóns soan música de versos.
E voltou parolar co meu pai e o resto da parroquia con toda tranquilidade.Eu, apampado, miraba pola ventá agardando ver e tamén escoitar o son prometido.O monte era todo amarelos de faíscas, verdes esmeralda das herbeiras, e na cinta de prata do río as árbores escurecían os remansos con pavorosas sombras.E nese momento de inmobilidade, entre o lusco e o fusco, cando todas as cousas parecen quietas, escoitei unha voz murmurar pegadiña a miña faciana :
.-"Voltade, voltade atrás, pasos perdidos/ que me levades ó meu fin precipitados".
Entón sucedeu.Lombos e colas racharon a tranquila superficie da auga, como se fervese, mentras o banco de salmóns subía cara ós seus mortais oríxenes.



O inverno que eu estreaba traxe de primeira comunión, o señor curandeiro de Marcón caía na cama sen que seus saberes de herbas e pócimas poideran sandalo.Supoño que foi a teimudez de ambos -meu pai con visitas, medicamentos e comidas;o outro arrepiando da farmacopea e debecendo por ter con quen falar- o que fixo aguantar durante aquela invernía ó señor curandeiro de Marcón.Meses despois ,coas calores dos mes de san Xoán, encamouse de novo.Eu ía co meu pai -todo cheo, pois xa era quen de facer a pe o camiño enteiro- e asistía a unha visita que era mais social ca médica.O señor curandeiro vivía nunha casiña de pedra, mínima, cunha soa habitación que facía todos os servicios, agás os fisiolóxicos, que realizaba nunha toxeira cercana.A lareira daba brillos bermellos, e sobre a cama un candil de acetileno verquía unha luz tristeira, de lámpada de iglesia, deixando en sombra as paredes onde a imaxinación adiviñaba tarros con extraños productos, latas ferruxentas con vísceras secas ou temibles raíces pezoñentas.No aire flotaba un cheiro pesado, que eu atribuín a suciedade da habitación pero meu pai, nun desos momentos de sinceridade, voltando a casa, explicoume que era o cheiro da morte.Agora penso que ambos tiñan a absoluta certidume do inminente final, e ambos, coa mesma e teimuda porfía, fixeron todo o posible por negalo.O meu pai levaballe sempre un termo con caldo e fiambres, amén dun feixe de medicinas que facían revivir o vello nada mais velas : diatribas contra a clase médica, desprezos pola farmacopea, xuramentos e malas palabras.
Namentras duraba a visita eu sentaba cabo da porta cunha grande caixa de galletas que estaba sempre a miña disposición naquela témera estantería -"Colle neno, xa ti sabes"- onde sempre me achegaba cun excitante tremor de aventura, de medo e curiosidade ante todas aquelas caixas e frascos que agachaban na sombra os seus máxicos contidos.E logo, sentado na porta, escoitaba a conversa do señor curandeiro e meu pai, frases e razóns que non entendía pero que empezaba a distinguir a base de repeticións, como nunha ladaíña, nun latín ritual.



En tanto decaía a súa saúde medraba o interese do señor abade por salvar das mans de Satanás aquela alma do seu rebaño.Daquela tiña un enorme poder, e se lle petaba era quen de entrar a confortar e confesar o señor curandeiro, inda que fose necesaria a presencia da Garda Civil.Meu pai, atristurado pola situación do señor curandeiro, e para lle evitar aquela humillación case póstuma, convenceuno para que aceptase a visita do eclesiástico, empregando moita maña, moi boas razóns e a promesa de lle prestar O VERDADEIRO LIVRO DE SAN CYPRIANO, primeira edición de Lisboa, que o vello tiña a petadura de lér.
Entrou o abade e todos tivemos a impresión de que unha enorme forza vital estaba ante nós : alto e repoludo, a panza un bocoi, as meixelas encendidas como mazás reinetas;facía pensar nunha charcutería abondosamente abastecida, en cuadros vivos de Rubens.
O enfermo ollaba con tristura aquel derroche de vida que entraba a lle prestar non o que tanto precisaba -un anaco da sua potencia e vizosidade- senón precisamente aquelo que nin quería nin era parte das súas crenzas.
O señor abade, a voz un trono, a man dereita armada cun crucifixo, tiña os modos dun sarxento da Benemérita : oracións, arrepentimento e cartuchos ó cañón.Pero o seu bruar oratorio escachouse ante o teimudo silencio do vello, os ollos veña a mirar a viguería como temendo un desprendimento, un cair de puntóns , ante aquela oratoria que de tan fluída acordaba as cascadas do Niágara.
O señor abade, o bonete na caluga, a fronte con brillos de suor, tentou unha nova táctica de aproximación.
.-Arranxemos primeiro os asuntos terrenais, e sen ir máis aló podes e debes reconciliarte co teu fillo.Ben sei, ben sei,... pero ti debes perdoar.Mira cos ollos da alma -e blandía ferozmente o crucifixo- aí tes o Noso Señor;foi aldraxado, golpeado, torturado ata morrer, pero el perdonou a todos.E considera que era Deus, que tiña poder para facer todo o que quixer, pero decideu sufrir e morrer por todos nós, e morreu perdoando a todos.

O vello baixou os ollos da viguería e fitando o señor abade retrucou :
.-Se el foi parvo...
O abade envolvíase na capa, a faciana unha raiba bermella, e semellaba estar a piques de dicir algo.Logo, sen unha palabra, saeu como un trono.
.-Este non é dos que perdoan as ofensas- dixo o vello con satisfacción, como se catase un viño de boa colleita.
Aquel libriño foi o seu derradeiro divertimento, e apenas sen forzas, incapaz de tragar nada sólido, facíame ler aquelas follas gastadas sobre a maxia das uvas, a arte de deitar as cartas, a relación de tesouros encantados, pero sobre todo os feitizos de amor eran os seus preferidos : a maxia do sapo cos ollos cosidos para a virilidade, a receita infalible para casar, ...
Meu pai sentaba os pés da cama e eu nun tallo na cabeceira,e lía a modo, que moi traballosa me era aquela ortografía, mentras eles escoitaban mortos de risa.Non me resultaba extraño no meu pai, pero no señor curandeiro... e canto máis ría máis intrigado estaba eu, pois sempre o considerei daquela arte.Non podía verme pero algo notou, e tornando a cabeza tratou de mirarme.
.-¿Tes algo?¿Queres a lata de galletas ? -preguntou moi solícito.
.-E que...
.-Fala sen medo,ho
.-Pois non dou entendido como se burla da maxia se vostede tamén é meigo -fixen un pausa, e aterrado polo atrevimento engadín - seica.
.-Xa che dixen hai dous invernos que non son nada deso.Mellor dito, fun meigo pero o deixei, porque non me enchía esa clase de maxia.Só serve para engañar e para facer rir.
.-Pero entón as cousas que...
.-Parvadiñas.Mira neno, hai moitas clases de maxia, a meirande parte delas é soamente falta de instrucción e atraso, pero hai algunha que é tan certa como que nós estamos aquí.Esa era -suspirou melancólico- a que eu máis quería, a segunda clase de maxia...



Baixo a luz do candil hai un escintilar como de auga nos ollos do curandeiro, e con ese brillar aparece, só un segundo non máis, convocada polas bágoas retidas, a antiga e apaixoada arela que unha vez habitara naquel home.Fixo un vago aceno coa man -un voar de pombas, un halago no aire- e repiteu:
.-A segunda clase de maxia... ¡Bo! Non perdamos o tempo.Veña neno, segue.¿Que ven agora?
.-"A magica do gato preto".
O vello bateu coas mans na colcha, mostrando a súa satisfacción e agardou espreitante a miña lectura.
"A magica do gato preto para que qualquer rapariga vos tenha amizade.Quando um gato preto estiver com uma gata da mesma côr, isto é, quando ligados pela copula carnal, deveis logo ter uma tesoura preta e cortar un bocado de pelo do gato, e outro da gata"
.-¡Vaiche boa! Se tes que atopar dous gatos, e negros, e ademais cando estean a fuchicare... -as gargalladas facían tremer aquel pobre corpo agoniante que, con voz e respiración cortada, seguía a falar- e a ver quen se lle achega a dous gatos nese momento, e lles corta os pelos do rabo.¡Ai que carallo de libro!¡Escacho coa risa!.
Finou unha noite sen que se enterase ninguén, agás el, pois a pesares da escaseza de forzas que padecía foi quen de se levantar e vestir o seu único traxe, e maila camisa branca con colo de celuloide.Así foi como o atopou a señoriña que miraba por el nos seus derradeiros días : deitado na cama, todo vestido, cuns zapatos de cartón charolado dos que pendían os cordóns ,que non tivo folgos para atar, como os crespóns dun velorio.
Recordo aquela visita, varias mulleriñas estaban na porta co aspecto humilde e solidario que provoca a aparición do desastre inevitable; falaban en voz baixa e miraban de esguello para a porta aberta por onde se enfiaban as raiolas do sol do outono.Sen saber que ocorría entrei na casiña e alí vin o corpo : a raiola partía en dous a figura xacente -os pes un destello, a cara en sombras onde se adiviñaba aquel nariz curvado como unha fouce- e iluminaba de cheo toda a estantería amosando, sen piedade, todas aquelas frascas e latas que non eran senón lilailos e trapalladas que o señor curandeiro tiña alí esquecidas.Sentín un pálpito ante aquela visión, como se a vida non fora máis que etapas, fases que se suceden e unicamente poden comprenderse cando chegan ó seu remate.Entón vemos o mundo con outros ollos, e o grande múdase en pequecho, o misterioso en cotián.Quixen chorar e non souben, e escoitei a miña voz murmurar : "Voltade, voltade atrás pasos perdidos", pero non souben continuar.
A man do meu pai sacoume para fora e nunca máis entrei naquela vivenda.
O señor curandeiro sempre dixera que quería ser enterrado nunha leiriña na aba do monte, con moi boa vista sobre o río e a represa, xusto debaixo da horta dos frades de san Benito.Meu pai tomou como unha manda este desexo pero non puido ser.Reclamacións da señora que o cuidaba pois lle tiña apalabrada, e moitas veces, aquela terra;aparición do fillo reclamando o posible patrimonio, inexistencia de testamento... Non sei en que parou todo aquelo.Anos despois o meu pai confesoume, con moita pena, que fora enterrado na fosa común pois o fillo non lle permiteu que o levase para un nicho, inda que fose regalado.A casa foi derrubada, ou caeu por si soa, e os seus pobres obxectos e enseres botados no camión de lixo.Alí foron parar aqueles frascos e latas que eu considerara, con medo e asombro, fonte e orixe dunha poderosa feiticería.



E agora só quedo eu para ser contado, non explicado, pero si contado.Regreso aquí, non para facer memoria, nen tampouco coa arela de recuperar un momento; non hai nengunha magdalena de Proust.Tampouco veño a miúdo - o río, agora desfeito por un imponente paseo fluvial e xa sen salmóns- nen penso con frecuencia nestas cousas.Sen embargo, de cando en vez, sinto a necesidade de voltar.Quizás é a mesma teimosía suicida do salmón , pero eu creo que o motivo ven sendo esa cousa da que soamente sei o nome: a segunda clase maxia.Supoño.

 

 

 


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega