Crime en Compostela

 

Capítulo I.

 

CAPiTULO I Era ben Seguro o máis inesperado e extraordinario que lle suxeriran desde que

                                                                            O azar non pode ser responsable de todo.
                                                                        (Louis Charpentier, en Misterio de Compostela)


    Era ben seguro o máis inesperado e extraordinario que lle suxeriran desde que, uns sete anos antes, un norteamericano apelidado Stevenson lle propuxera ir a Nova Iork e facerse aventureiro internacional. ¿Aventureiro internacional? Era para escachar... ¿E por que precisamente el? O americano, alto e corpudo, despois de fitalo longamente, respondéralle:
    -Sei que ti e-Io tipo indicado.
    O tipo indicado ¿para que?
    -Para iso. Eu entendo; xa verás como non me equivoco.
    Sen pensalo moito, como se -a falIa dunha cousa mellor- se guindase a un abismo necesario, aceptara aquela proposta. E durante o voo ata os Estados Unidos non deixara de repetir:
    -Isto é absurdo. Isto é completamente absurdo. Isto é o máis absurdo que me pasou.
    Era a mesma frase que, uns sete anos despois, repetía -aínda que con menos énfase e máis divertimento- nun avión de Iberia que se dispoñía a despegar do aeroporto de Madrid-Barajas con destino ó de Labacolla, en Santiago de Compostela. Porque, a pesares duns e doutros reparos, o certo era que nestes dous casos -como en moitos outros- aceptara as ofertas. E isto era o que contaba. Por outra banda, na base das cousas máis interesantes que lle ocorreran en toda a súa vida atopaba sempre decisións desta caste, que un día tamén alcumara de absurdas e tolas.
    Mentres o avión rodaba cara a unha das pistas de despegue de Barajas, Nivardo Castro creu percibir pola ventaniña unha dimensión distinta do aeroporto, algo que, por máis que pescudou coa ollada, non foi capaz de expresar en palabras. Ocorríalle, como lle ocorrira outras veces, que o aeroporto que tiña diante non lle parecía o mesmo desde os establecementos de terra que desde o avión. Era como se lle trocaran a perspectiva, e o acougo que disfrutaba antes de embarcar, na cafetería, lle fora de súpeto arrapañado e sustituído por inquedanza dentro do aparato. E este cambio atribuíao ás luces das pistas, á velocidade do avión..., a calquera elemento externo que non implicase recoñecer que lle daba medo voar. Porque esta era a verdade: Nivardo Castro sufría o que uns chaman aviofobia e outros -se cadra soamente máis pedantes- jet síndrome. E, por máis vontade que poñía, desde o mesmo momento en que subía ó aparato, na súa cabeza aloxábase unha conclusión trascendente e desencantada: O ser humano é unha cousiña pequerrecha e indefensa que pode desaparecer nun repente sen que lle importe a ninguén nin nada cambie no mundo. Era algo no que el, home de acción, non matinaba endexamais... Soamente cando o avión acendía os seus motores e comezaba a escorregar a modiño cara á pista de despegue.
    Despois de tomar para sí esta conclusión -uns poucos minutos de espanto e abraio-, alentaba forte, acomodábase no asento e dispoñíase a le-Ia revista ou o xornal que mercara no quiosco do aeroporto. Así pasaba en tódalas viaxes..., pero non pagou nesta, porque, despois de olla-Ias pistas e establecementos de Barajas, despois de face-Ia meditación trascendente do ser cativiño e indefenso, despois de alentar forte e rete-Io aire un pouco nos seus pulmóns, Nivardo Castro recordou por que estaba naquel avión. E entón non puido deixar de sorrir.
    -Isto é, cando menos, ben divertido -dixo entre dentes.
    E sen querelo, quizabes convidado polas reflexións xurdidas a rentes do seu medo ós avións, Nivardo Castro deu en rememora-la súa vida, que se lle figurou de súpeto chea de acontecementos soltos, illados, entre os que case non era capaz de establecer unha relación. Desfilou primeiro diante dos seus ollos a súa crianza na ríspida montaña de Mondoñedo, poboada do queirogas en flor, abundosas xesteiras e incontables variedades de toxos, que el ainda lembraba nas súas denominacións orixinais: arnios, canos, gateños, brañegos, molares... Eran os seus anos de neneza rural, de alindamento e de labranza, nunha terra tradicional de labregos, moi pouco antes de que un ardido cura convencera ós seus pais de que o mellor camiño para el, tanto no espiritual coma no material, era face-los estudios eclesiásticos. El coñecía daquela o Mondoñedo algareiro e ledo dos dias de feira e mercado e das outonais festas de As San Lucas e, cando lle falaron de ir para esta vila, acolleu a idea con compracencia. Pero moi pronto tivo que coñecer un Mondoñedo ben diferente: silandeiro, melancólico, medieval e levítico, no que o ben e o mal, case inexistentes na realidade, mantiñan unha atrafegante e esmagadora contenda teórica.
    Nivardo Castro lembrábao todo como se non pertencera á súa vida, como algo que non lle tivera pasado a el: As clases de latín, os exercícios espirituais, as horas de recollemento... Todo aquilo quedaba moi lonxe. En cambio, si que se recoñecía naquel rapaz de dezaseis anos que, botado do Seminario, regresaba avergoñado, pero tamén ditoso, ós seus campos e vivia enfeitizado as súas primeiras experiencias eróticas e amorosas. E recoñecíase, tamén, naquel que, ós dezaoito anos, se sumara a un fluente correntío de emigrantes a Europa: Aquel mozo que varreu ruas en Alemania e apeitou con longas xornadas de traballo ó sol nas estradas francesas... E que deu cos seus ósos, despois do sorteo do servicio militar, nun Sahara intitulado Español.
    Relembrábao todo moi ben e recoñecíao como de seu. Ali, naquel Sahara, fora atraído pola Lexión e nas súas filas alongaria a súa estancia tres anos de sol doente e miúdos sirocos. (Anos que, máis tarde, en Nova Iork, recordaria con agarimo, perdido nun medjo hostil e aventasmal, recheo de rascaceos e descoñecidos.) E ós vintecatro anos viuse de volta na península e sen traballo. Coñecera a unha ferrolana chamada Cristina, que exercia o seu antigo oficio en Las Palmas, e establecérase con ela en Madrid. Nestas circunstancias estaba cando, aquela noite -había xa un setenio-, un norteamericano apelidado Stevenson e de nome Arthur Frederick o fitara longamente, dun xeito provocador, nun clube chamado "Small Trumpet."
    Rememoraba no avión rumbo a Santiago a incomodidade (e inclusive a doenza) que lle causara entón aquela ollada dominante, esculcadora e fría, que semellaba dirixida a un porco ou a unha vaca coa fin de estimar ou tanxela-lo seu peso... Non puido sustraerse ó engado de recordar aqueles momentos. E outra vez atopouse, pola virtude da lembranza, diante daquel xigante de ollada fera, a piques de dirixirse a el para reprobarlle aquela actitude. Pero foi daquela cando o norteamericano deu dous ou tres pasos, achegouse ó Nivardo e, con acento gangoso, de borracho, díxolle:
    -Ti es un gran tipo, Robert. Ti es un gran tipo.
    -Eu non me chamo Robert. Eu chámome Nivardo, ianqui de merda.
    -Ou, ianqui de merda, é moi belido, gústame. Eu penso o mesmo ca ti dos ianquis -dixo. Logo sorriu, paseou pola sala unha ollada bébeda e gardou un longo silencio. Pero de súpeto volveuse, brincou diante de Nivardo e meteulle un xeonllo na boca do estómago. O Nivardo dobregouse dorido, rodou ó pe do mostrador e, durante uns segundos que lle pareceron interminables, retorceuse e boqueou coma un peixe fóra da auga, no entanto os seus ollos estarulados parecían a piques de abandona-Ias súas órbitas. Cando puido por fin ergue-Ia cabeza e dirixi-Ia ollada cara ó seu rival, viuno de costas, descoidado e outra vez acobadado no mostrador.
    O Nivardo ergueuse como puido, apretando a boca do estómago co antebrazo esquerdo, e foi cara ó americano co ánimo de propinarlle a súa mellor puñada. Pero o adversario, que permanecía distraído soamente na aparencia, revolveuse e, despois de facer un célere desprazamento lateral, afundiulle o puño esquerdo nos riles e o defeito outra vez na boca do estómago.
    O Nivardo Castro logrou trabarse na barra do mostrador e non caer, pero a ollada anubóuselle e percibiu que os seus pulmóns demandaban cada vez máis osíxeno. O xigante americano nin o ollou; recobrou a súa expresión indiferente, acobadouse na barra e deulle un sorbo longo á súa consumición. O Nivardo sospeitou que o seu rival agardaba un novo ataque e que toda a súa pachorra e o seu desleixo non eran máis que unha treta para que se confiase e ter outra oportunidade para mallalo. Comprendeu entón que aquel home co que se estaba a pegar non era un borracho. Nin o era nin o estaba. E, se era así, ¿por que estaban a pelexar? Soamente atopaba unha verdade: Que recibira tódolos golpes repartidos desde o comenzo da liorta. Isto enchíao de rabia e facíalle pensar en tirarse para diante ás cegas. Pero unha voz cautelosa cuchicháballe, persuasora, que, se ía para adiante, outra vez se repetiria a mesma acción e o norteamericano remataría por quebrarlle o costelame.
    Dirixiu a ollada ó redor e descubriu a curiosidade nas caras dos outros clientes, de súpeto convertidos en plácidos espectadores. E daquela tivo que refrear de volta o pulo de botarse a el... Foi a rastro polo chan ata onde estaba o norteamericano e, cando chegou cabo deI, limitouse a dicirlle:
    -Vouche parti-Ia alma, ianqui de merda. Antes ou despois, habémonos atopar... e heicha partir.
    -Atoparasme aquí -respondeu o xigante americano sen volverse.
    O Nivardo saíu do clube a trambilicóns. O estómago doíalle cada vez máis, como se nel se lle chantaran unha ducia de costelas rotas. Atravesou ruas sen sentido, levado pola rabia, e foi parar, ó cabo, ó "Pub Mastín", onde adoitaba face-Ia noite a súa compañeira Cristina. Entrou e pediu, a seguido, dous cubalibres dobres. Cristina preguntoulle qué lle pasara. El soamente respondeu que estaba canso e que se ía deitar.
    Durante varios días non volveu polo clube en que o golpearan e mesmo chegou a pensar en non volver endexamais. Pero, mentres a dor física minguaba co paso do tempo, outra dor medraba ata facérselle insufrible no ánimo. Cristina, que o atopaba teimudo e amuado, preguntáballe qué lle pasaba. Pero el non contestaba. Ou limitábase a dicir que non pasaba nada que non tivese remedio.
    Pero un día, despois de almorzar, ergueuse decidido da mesa e dixo:
    -Isto non pode quedar así e non vai quedar así. Eu non son un cobarde nin lle teño medo a ese cagán.
    Envaiñou unha cativa pistola na chaqueta e meteu unha navalla no peto de atrás do pantalón. Saíu á rua, colleu un taxi e deulle ó conductor o enderezo do "Small Trumpet". A contaminación e a noite confabuláranse para entebrar Madrid. As luces cintilaban cun cerco de avelaíñas mortas, minúsculas e residuais, xurdidas dos centos de miles de tubos de escape que trafegaban fumeantes polas ruas.
    O taxi deixouno na entrada do clube. Cruzou a modo o paseo lateral, traspasou a soleira e, xa dentro, ficou a carón da porta, mentres os seus ollos se acostumaban á escuridade duns vermellos faroliños. Cando puido distingui-Ias imaxes -e mesmo as faces-, foi cara á barra. De seguida comprobou que o norteamericano non estaba por ningures.
    -Coidaba que xa non volverías máis -díxolle a rapaza que se achegou a preguntarlle qué quería tomar. Nivardo volveuse irado cara a ela, pero descubriu na súa face unha expresión pícara de complicidade. Entón pediu un cubalibre dobre. E aínda non o esbicara cando un coñecido ó que lle chamaban Frade -non sabía se de apelido ou de alcume- arrimouse a el e díxolle:
    -Vén tódolos días. Chega un pouquiño máis tarde.
    Nivardo Castro non sentía ningún temor. Participara en liortas en Canarias, en Barcelona, en Madrid... e non se lembraba de ter estado endexamais tan certo de que ía bater ó seu adversario. Quizabes porque endexamais pasara tanto tempo a elucida-la conveniencia ou non dun enfrentamento. E, canto máis o pensaba, menos tempo lle concedía de pe, diante deI, ó seu rival. Por momentos mesmo chegaba a imaxinar -tantas eran as ganas- que o xigante se derrubaba xa antes de chegar a toparlle.
    Quizabes o norteamericano soubese loita ou algunha das artes chamadas marciais, pero tamén el as coñecía e tiña por certo que ó seu adversario non lle ían servir para nada. Porque Nivardo pensaba golpear primeiro, golpear a reo e golpear sempre, con toda a contundencia, con tódalas súas forzas; golpes secos, céleres, de difícil ou imposible resposta. Os seus puños ían sucederse como as gotas de auga nunha abátega, nunha arroiada. Así o tiña determinado e resolto: golpear, golpear e golpear sen remanso nin parada. E se, a pesares diso, se torcían as cousas, aínda lle quedaba a posibilidade de abatelo coa navalla ou coa pistola... Pero, ó pensar nisto, tivo a fosca imaxe dun futuro carcerario -que ben podía ser longo e amolado- e un sabor acedo extendeuselle pola boca. Fixo entón o propósito de esquivar, no posible, os males meirandes.
    Desde que deixara a Lexión, onde tiña algúns amigos, non lograra entusiasmarse con nada. Buscara traballo e conseguírao nalgunhas ocasións, pero nunca dun xeito duradoiro. Volveu entón a lembra-Io rapaz no que non se recoñecía, estudiante no Seminario de Mondoñedo, que, a non ser pola irascibilidade dunha hora, quizabes chegase a ser cura e, ¡quen o sabe!, inclusive bispo. E descubriu un contraste forte entre aquel destino posible e o de terminar de matón e ferabrás nun bar calquera por non sabía ben qué motivos.
    -Ponme outro dobre.
    E, mentres agardaba, rememorou o que veu despois do Seminario. A necesidade de fuxir daquel cerco, daqueles montes tan queridos, daquela escravitude nunha terra que esixía, polo mero sustento, esforzos sobrehumanos. E a emigración. Aquel algareo de mozos a dicir que en Holanda, en Alemania, en Suíza, en Francia había algo que conquerir, algún premio que gañar. Pero para iso, para conseguilo, tiñan que ir a aquelas terras... As conversas do domingo, despois da misa, tódolos rapaces a dicírense nunha infusión mutua de ánimos: "Aquí non hai nada que facer", "Eu voume", "Os que se queden sempre serán uns mortos de fame"... E así un día e outro día, ó cae-Ia tarde, nos encontros fortuítos nas encrucilladas dos camiños, nas pastoraxes e alindamentos por bouzas e cómaros veciños, nas labouras e cultivosm compartidos de terras e labradíos. Ata un día no que Ricardo Braña dixo a palabra definitiva: "Eu voume o 5 de febreiro." Aquela xomada nunca a esquecería Nivardo. Emprincipiara xaneiro e era un martes pola noite. Nivardo, sen dubidalo, respondéralle: "Eu vou canda ti." "Non pode ser, an-es tes que amaña-los papeis", dixéralle Ricardo, e explicáralle todo o que tiña que facer. Fixérao e, dous meses despois, Nivardo saíra para Francia nun tren bambaleante e preguizoso que se empeñou en durmir en Irún e que...
    -Seica me buscabas -dixo o corpudo americano, que acababa de chegar a carón de Nivardo.
    -Si, buscábate. Quero devolverche algo...
    -¿Sabes loitar? ¿Cres que podes comigo?
    -Estou ben seguro. E ti tamén o estarás cando pasen uns segundos.
    O americano achegouse aínda máis cun sorriso afable e garimoso nos beizos. Púxolle ó Nivardo un brazo riba dos ombros e díxolle:
    -Alégrome moito de verte outra vez. Desde o primeiro momento tiven por certo que non me trabucara contigo..., pero xa comenzabas a tardarme. Homes coma ti, acautelados, intelixentes, destemidos e fortes, é xustamente o que nos fai falIa, o que necesitamos.
    Así e ali -como nas máis vulgares películas- comenzara a súa peripecia coa "Stevenson Co.", un pequeno exército de aventureiros, escoltas, detectives privados e gardas de toda sorte e condición, dirixidos polos irmáns Arthur F. e John R., que lle daban o seu apelido á casa central. E, sen transición -voaba xa sobre terras galegas-, viñéronselle derriba os seus anos nos Estados Unidos, a súa etapa de aprendizaxe na "Stevenson" e, sobre todo, as clases de investigación impartidas por un vello teimudo que se chamaba Jack Kirkmann, un home que tiña compendiado todo o seu saber en dúas máximas: "O probable é sempre sospeitoso" e "Cando tódalas pistas apuntan nunha dirección, algo importante fica na dirección contraria"... E tamén as clases do chino taoísta Guo li-yu, que, á parte das artes marciais, ensináralle tres cousas que se lle antollaran de mérito: Que as meirandes vantaxes están na non-acción, que o único desexo intelixente é non ter ningún desexo e que a satisfacción do que sabe contentarse é a única satisfacción perdurable.
    Eran aqueles uns tempos que, ó memoralos, enchíano de compracencia, pero, cando ollou o reloxio, decatouse de que estaba xa a piques de tomar terra no aeroporto de Santiago de Compostela. Entón Nivardo Castro pensou, outravolta, na razón pola que estaba alí e un sorriso volveu a randearse nos seus labios. O seu amigo Carlos Conde fora terminante na súa proposta:
    -Non te podes negar nin excusar. Coido que sacarás en limpo máis de trescentas mil pesetas e terás aquí ó teu dispor, mentres esteas, un piso amoblado e todo o que che faga falIa. Non creo que poidas atopar ningún destino mellor para uns poucos días de vagar. En cambio, ti intentarás desentrañar un raro suceso que ocorreu aquí. Se ó cabo duns días non descubriches nada ou non atopas ningún indicio ou pista satisfactoria, non te ata ningún compromiso, non te-Ia obriga de continuar. Simplemente para daquela teremos pasado uns días xuntos, que xa teño boas ganas de poñerche os ollos encima. Porque desde que estivemos en...
    Estas eran, máis ou menos, as palabras que lembraba. E el, sen máis aclaracións, aceptara. ¿Por que? Non o sabía. Ou quizabes o sabía, porque Carlos Conde, de Mondoñedo coma el, ex-seminarista e ex-emigrante coma el, e hoxe en día xomalista de sona e repórter de varias publicacións de Madrid e Barcelona, era o seu amigo de toda a vida. E por se este argumento non chegase, tiña aínda outra razón de peso: O mellor que lle pasara na vida fora sempre o resultado de aceptar cousas que el mesmo definira, no seu momento, como extrañas ou absurdas. ¿Por que esta non ía ser outra semellante e igualmente positiva? ¿Por que non?
    Cando baixaba a escadiña do avión, rematado o voo e, xa que logo, relaxado, confesouse, sen embargo, que tamén aceptara (ou tivera que aceptar) moitas inconveniencias e parvadas na súa vida. ¿Por que non ía ser esta unha máis? ¿Por que non?.. E sorriu de volta. Co avión detrás, camiño da saída, sentíase outra vez un home seguro e o ser humano xa non lle parecía unha cousa tan pequerrecha e indefensa.


 

 

 


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega