BVG     Atrás

18 DE XULLO DE 1936

     Pasaron sesenta anos. Ese dezaoito de xullo eu cumpría sete anos, sete meses e vinte días. Era un neno, pois. Tiña esa idade na que un sabe moi pouco e comprende aínda menos, razón poda cal, se hai treboada, un respira con máis angustia. E había temporal, que acababa de aparecer coa súa música de barbarie e violencia. Eu vivía, daquela, en Vigo, na taberna de meus pais, "El Recreo", na rúa Urzaiz. No "Recreo" tomaban o vaso, á noitiña, os zapateiros, os mozos da estación, os tranviarios... e, nun reservado, un grupo escolleito de socialistas vigueses: don Emilio Martínez (alcalde da cidade), don Eugenio Arbones (médico, que operou á miña nai), don Heraclio Botana (líder sindical), don Pastor Rodríguez (que era o máis novo)... Así é como os aseñoraba meu pai, campesino "apolítico" e iletrado que agora exercía de taberneiro urbano. Meu pai, obviamente, non seleccionaba a clientela, pero meu pai, naquela modesta taberna, ofrecía a todos (ós do reservado e ós do mostrador) un viño que ardía nun candil: viño do Ribeiro, que meu pai mesmo traballaba nunhas cantas viñas que tiñamos na aldea. Meu pai faláballes ás cepas.

     Eu lembro o desacougo da clientela na noitiña do 18 de xullo, desacougo que me atemorizaba. Na miña lembranza non é este, sen embargo, o primeiro acontecemento político que me afectou; o primeiro, en realidade, é anterior en cinco meses: remóntase ó 16 de febreiro dese ano, o día en que as forzas do Frente Popular venceron, electoralmente, á Gran Dereita Española. Aquela noite, ata o entrechán da taberna, onde tiñámo-las habitacións, chegaba o balbordo de voces, comentarios e cántigas. Eu non podía nin quería durmir; eu, dun xeito confuso, percibía que naquela confrontación política gañaran os meus: os zapateiros, os tranviarios, don Emilio Martínez... Eu, que descoñecía a Marx e ignoraba a Adam Smith, intuía que a vida das persoas melloraría co triunfo dos meus. Durminme pensando nunhas palabras oídas, había días, a Heraclio Botana: "No noso mundo van ir á Universidade os fillos dos tranviarios e dos taberneiros". Eu, ós sete anos, tiña a idea de que a Universidade (na que estudiara don Eugenio Arbones) era o templo do saber e da honradez.

     Cinco meses despois, aquel neno simple e soñador de febreiro escoitaba, asustado, nas rúas de Vigo, proclamas contra os tranviarios e os zapateiros. O neno aquel non tardou en saber que don Emilio, don Eugenio e don Heraclio (o da Universidade para os fillos dos taberneiros) foran fusilados polos das proclamas.

     Hoxe, sesenta anos despois, trato de entender qué acontecía no espírito daquel neno o 18 de zullo, o 19, o 20..., antes das mortes, pois. Neses días eu tiña a sensación de que me roubaban algo, de que nos estaban a roubar algo moi importante.
  

 

© 2006 Biblioteca Virtual Galega