Mundos Paralelos

 

 

v3xabierqueipomundosparellos.html
     Hai uns días, de retorno do meu exilio laboral (e voluntario, disque, non hai que esaxerar) en Bruxelas, souben por intermedio dun meu irmán, dunha anécdota, que, polo que me pareceu relevante no comportamento dos seus protagonistas non podo por menos que referir antes de que prenda en min, dramático, o ataque da desmemoria.
     Un dos seus protagonistas vive aínda no Concello de Padrón e ten por alcume coñecido o de "coelleiro", que, como case sempre acontece lle ven de vello, dos seus ancestros expertos no acoso e na caza de coellos. (Tamén podería responder a unha particularidade física familiar, de incisivos prominentes e cairos minúsculos, pero non parece o caso polo que eu sei e puiden ver). O outro, finado no exilio (esta vez forzado e involuntario), foi Alfonso Daniel Rodriguez Castealo, unha especie de "heroe nacional-galego" para coelleiro, que logo que soubo quen fose o seu interlocutor ficou abraiado do seu propio comportamento, circunstancia que aínda é o día que rexeita cun dramatismo, que coido excesivo.
     Foi o caso que estando Castelao de paso pola vila de Padrón, cruzouse no camiño cun rapaz descalzo que levaba un saco de piñas na cabeza. Quixo tirarlle unha placa (que era o nome que daquela se lle daba o de facer unha foto), pero o rapaz díxolle que non, que non lle parecese mal ó señor, pero non quería que lle fixesen unha fotografía naquel estado de desleixo, descalzo, vestido con aqueles farrapos e se peitear.
     Aceptoulle Castelao a negativa, aínda que lle dixo no ton paternalista dos próceres, do, que queren que lles diga, non gosto nin medio: —"Fas ben rapaz. Se non queres, non queres, pero repara e non teñas vergonza nunca por non ter zapatos, que calzas os que Deus te deu."
     A frase referida pode ser verdadeira ou falsa, coma sempre que se recolle unha anécdota e non hai posibilidade de verificar a versión de algún dos seus protagonistas. Ademais, "o coelleiro" contoullo ó meu irmán, que mo contou a min, que, na miña vez o conto de seguida (e de terceiras, xa que non de segundas) engadindo, sen dúbida, anacos de realidade e de ficción, como moi ben poden entender. É o que se chamaría un "chinese whisper" (termo que lle agrada ó meu amigo Xelís de Toro, escritor emigrado/ exiliado na Inglaterra) ou un "conto chino" na fala que usamos os novos falantes de galego (especie, polo que se ve, en vías de extinción). O importante, neste caso, é a serie de comportamentos que a anécdota ilustra.
     A anécdota reflicte varias características da época (terceira década do século XX). En primeiro lugar está o respecto do fotógrafo polos seus posibles obxectivos, circunstancia que, polo aquel de informar, non se dá agora nos reporteiros gráficos. Non hai máis que ver as fotos de víctimas civís dos conflictos bélicos, onde o respecto á dignidade dos que sofren non é unha característica dos que os fotografían, que semellan perseguir máis a venta e publicación da foto que o respecto á dignidade das persoas que sofren (1) ). Logo está a cultura popular (a do neno co saco de piñas na cabeza) que trataba a quen tivese unha cámara de "señor" e que non entendía ser obxectivo fotográfico se non estaba preparado para o evento e, se cadra en terceiro lugar, está o carácter estremadamente paternalista para coa xente do pobo dun dos pais do nacionalismo galego, que se permitía facer referencias á resignación, basándose na participàción divina nos designios da humanidade.
     Bastantes anos despois de que esta anécdota de Castelao e do corlleiro, o rapaz do saco de piñas, tivese lugar (ou non, a min contaronmo de alguén que llo contara) na compañia de catro amigos viaxei ( foi no ano 1987) entre outros países á República Popular de China, e máis en concreto a cidade de Guanzhou, próxima a Hong-Kong. Unha tarde, xogando ó billar nunha baiuca do antigo barrio dos comerciantes de Guanzhou, fomos víctimas das gargalladas de catro rapaces pola nosa escasa habelencia como xogadores. Logo de intercambiar máis xestos que palabras e (todo hai que dicilo) máis cervexas adas que o corpo pode soportar sen que a mente se revolte, conviñemos en sacar unha foto todos xuntos, que nos gardriamos como recordo e da que eles recibirían unha copia (como así quedou encargado un dos meus amigos). Pareceulles ben, pero puxeron como condición que a foto debería de se realizar no día seguinte. Pasou a noite e alí estaban, no día a seguir, como cravos á hora pactada, vestidos como para unha festa, limpos e repeiteados como nas mellores ocasións. Na fin, un comportamento moi semellante ó que anos atrás tivera o coelleiro. A foto si, pero arregladiños e ben peiteados.
     Entendo que para o inmediatismo da reportaxe xornalística o valor desta fotografía é mínimo, pero para entender a idiosincrasia dun pobo e comprender algunhas características da súa antropoloxía cultural, a anécdota de como a fotografía foi concevida polos seus suxeitos/modelos ilustra mellor o comportamento daqueles chineses que a foto en sí (que anda perdida nos meus arquivos que deixei nunhas caixas en Vigo e desafortunadamente non lle spodo mostrar).
     Lonxe da miña intención o facer unha parábola ou extraer das anécdotas contadas unha ensinanza ou un corolario ético. Simplemente contar algo que me contaron e mostralles que, pasados os anos, aconteceunos a min e a outros amigos un caso semellante na China (outro conto chino?). Sen máis, sen facer extrapolacións nin extraer arriscadas conclusións. Castealo e un neno de Padrón, un fato de biólogos entusiastas e catro rapaces de Guanzhou, máis de cincuenta anos de por medio.

————————
(1)  Como sempre que se xeneraliza o erro pode ferir a alguén, pero ás veces é necesario falar en termos xerais.

 

 

 


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega