Levo máis
de 1000 anos dicindo que os escritores galegos temos que deixar de
queixarnos e escribir como se este fose un país normal, é dicir, como
se os escritores puidesemos vivir e gañar dignamente a vida só co noso
traballo literario e, xa que logo, non tiveramos que ocupar gran parte
do día noutros atafegos que nos rouban a enerxía, as gañas e,
probablemente, as neuronas (as poucas que nos restan despois de oito
horas, ou máis, facendo o traballo de verdade). Daquela cómpre dicilo
e cómpre dicilo xa: os galegos somos escritoresheroicos, porque temos
que facer como se só fosemos escritores cando, na práctica, somos
outras moitas cousas ademais de escritores. Isto, é claro, é unha eiva
grande para unha cultura. E dígoo sen ánimo de ser esaxerado: é un
problema grave para o país que o seu sistema literario estea sen
profesionalizar. Igual pensamos que todos os problemas de Galicia se
limitan a ter, ou non ter —velaí a cuestión, Shakespeare si que
sabía— unha Selección de Fútbol. O que lles comento é moito máis
grave. Moito máis. Pero coido que a sociedade non o percibe como tal.
No ano 2004 publiquei en Galaxia unha novela
que titulei Xeración Perdida na que, ademais de contar unha historia,
pretendía reflexionar sobre o asunto de "que significa ser
escritor en Galicia hoxe". Alí ironizaba sobre o feito de que a
nosa literatura é unha "literatura con olleiras". Disimulen a
autocita pero aí vai: "Os escritores galegos andan cansos e con
olleiras por roubarlle o tempo ao sono para escribir novelas e poemas
interesantes porque deben gañar a vida con outras cousas menos
interesantes". Velaí resumida a traxedia: o que nos apaixona é a
literatura, antes que todo somos escritores e quixeramos dedicarnos en
corpo e alma ao noso Proxecto Artístico, pero este país, non dá para
máis. Onde vostedes len "país" poden probar a substituilo
por Atención (escasa) dos Medios, Inexistencia dun Programa de Libros
na TVG, Invisibilidade do Libro Galego en Todas Partes, Sensación
Social de Insignificancia (¡Ah!, pero ti escribes en galego, ¿e por
que?, ¿non te iría mellor en castellano?), etc... E así as cousas,
resulta que tal escritor érguese dúas horas ou tres antes de ir ao
traballo para, mentres o resto da humanidade dorme, escribir; aqueloutro
faino cando toda a familia xa está deitada; o de máis alá deixou de
saír cos fillos e co compañeir@ por ver de rematar, dunha vez, esa
novela marabillosa (A Gran Novela Galega, xa saben, ese Ser Mitolóxico
que non dá aparecido, coma Ness).
¿Que conclusións podemos tirar do feito de que aos escritores galegos
a literatura non lles dea para vivir?
Primeira conclusión tráxica: a literatura, para que se faga ben, como
calquera outra forma da arte, esixe dedicación exclusiva. Ninguén
imaxina a Ronaldinho repartindo pan por Barcelona ou nunha oficina oito
horas ao día para logo xogar na Champions e esperar que, ademais, o
faga ben.
Segunda conclusión tráxica: mentres a nosa literatura sega a vivir
nesta situación de "anorexia cultural", non podemos esperar
que aparezan Grandes Obras Mestras. Aparecerán libros. Aparecerán
textos. Apareceran historias, de cando en vez, máis ou menos
inspiradas. Pero facer Literatura, así, con maiúsculas, Escribir
Libros, así con maiúsculas, é algo que só pode ser feito desde a
tranquilidade de saber que se conta con tempo porque o cocido está
garantido e a pota quecendo no lume. E os escritores galegos non teñen
tempo. Escriben cando poden. O incrible é que, ademais, de cando en
vez, lles saia algo interesante.
Terceira conclusión tráxica: A escrita vólvese urxente (por falla de
tempo). Sempre se dixo que algo típico da literatura galega é a
querencia polo relato curto. Aínda vai ser por isto (léase isto, se
se quer, cunha certa retranca, se quer, non).
Cuarta conclusión tráxica: Como a sociedade non se toma en serio aos
escritores galegos (nin aos músicos, nin aos pintores, nin...), o
propio sistema literario non se toma en serio a si mesmo. Síndrome de
Estocolmo pero ao revés e para mal. Daquela, os escritores galegos
deixan de ser esixentes co seu propio labor e daquela corremos o risco
de facer "calquera cousa" como se fose literatura, e confundir
cantidade (¡canto se edita neste país!) con calidade. Mais volvo ao
primeiro: a pesares de todo isto hai que facer como se todo fose normal
e non queixarse. Daquela corrixo o de Síndrome de Estocolmo. Direi
mellor: esquizofrenia auto-provocada.
Quinta conclusión tráxica: Os escritores pasan a ter un comportamento
"raro". Conscientes, no fondo, desta realidade pato(i)lóxica,
e desexosos de mudar esa situación, damos en desenvolver unha conducta
militante, un comportamento radical. Así rematamos todos, mais ou
menos, polos mesmos lugares ideolóxicos, asinando os mesmos manifestos,
pensando igual. Se hai Pensamento Único é na literatura galega. E iso
é insán e nocivo. Non pode ser bo para a saúde estar sempre en pé de
guerra, cabreados con todo, protestando a eito.
E aquí deixo este artigo. Que estou canso. E non podo seguir
escribindo. Preciso durmir.
|
BVG
Atrás
