BVG     Atrás

Señor xuíz, aquí onde me ve, barbudo e desgreñado, mirrado e acabado, sonlle unha persoa tranquila, das que nunca lle fan mal a ninguén, aínda que o informe que ten diante e a pinta coa que me presento digan todo o contrario.      A culpa non lle é máis que da mercadotecnia, e desta maldita sociedade de consumo, do afán de posuír todo canto nos meten polos ollos e da impotencia que se sente por ser dos que chegan tarde ó punto de venda, cando a morea de mercadores xa baleirou os andeis; e despois de que che fixeron as ganas tes que resignarte a quedar sen nada. Non lle hai maior desgracia que a de querer e non poder.      Porque eu, a verdade, non quero pensar que todo fose culpa dese Anano Burlón que, segundo din, desde que lle fixeron o "híper" enriba da súa mámoa, anda vingándose nos usuarios; pois eu non lle creo moito nestas fantasías; pero aínda que así fose, ¿por que non importuna ós tendeiros, que son os que lle arrebataron a paz?. Non, ten que complicarlle a vida a un indefenso consumidor; disque é porque así abúrreos e amárgaos para que non vaian de compras, que é a mellor maneira de facerlle dano ós comerciantes. Dino, pero eu non sei, o meu único pecado foi querer mercar unha boneca, e aínda que en toda esta historia andou un Anano polo medio, eu... ¿Que quere que lle diga?      Mire vostede; todo comezou cunha promesa, feita coa suficiente solemnidade como para convertela en débeda. ¿Como llo podo explicar?. Unha promesa sempre foi algo solemne, nela vai a honra da persoa feita palabra, pero é que a palabra dada acaba por dominar a un ata convertelo en escravo dela. Máis aínda; cando esta se lle dá a unha cativa, a unha filla única —e se vostede ten fillos ha de darme a razón—, a débeda convértese en obriga, pois doutro xeito, unha persoa coma min, máis ben pacífica —a pesares de que os feitos contradigan o que aseguro—, non se metería nun "hipermercado" en tales datas coma estas, expoñéndome como estiven, a todo canto ó final me aconteceu.      Para min, entrar no abafante mundo das super-tendas é un sacrificio que asumo con máis paciencia que devoción, a maioría das veces máis por obriga que por necesidade, sobre todo en época de grandes rebaixas, cando, como no caso que nos ocupa, o que busco só se atopa neste sitio e ó prezo que un pode pagar; porque unha tenda normal xa non trae estas cousas.      O obxecto que me levou ata alí foi unha desas bonecas que contan contos sen gracia, con voz de sons metálicos e chorosos que parecen saír das entrañas, como se dun monstruíño mimón se tratara. Unha boneca con cara de nena travesa, que axiña che solta a súa relación de chistes insulsos, cos que calquera neno se aburre despois da primeira audición; pero que o "marketing" puxo de moda, como se fose o ser máis enxeñoso do mundo, aínda que, realmente, despois dunha media hora, cando se lle esgota o repertorio, o infantil xoguete convértese nun negocio en venda de pequenos discos que só se poden oír a través dela. Era o grande camelo co que nos asediaban desde a televisión, a radio, os xornais e as revistas; na escola, uns ós outros convéncense de que isto é o mellor xoguete do mundo e os pais, aliados a cada fillo, non íamos permitir que a nena da casa do lado tivese a devandita boneca antes que a nosa. Era un pacto clandestino contra os amiguiños da cría; un pacto no que a vaidade se antepuña á cordura.      Recoñezo que foi unha promesa feita máis coa soberbia que co amor, pero como queira que fose, cos cativos, máis que con ninguén, as promesas son débedas de obrigado cumprimento. E a bonequiña do conflicto, neste "híper", con seguir sendo un xoguete caro, era tres mil pesetas máis barata que en calquera outro. A oferta era, pois, tentadora; vostede estará comigo: A miña nena tiña que te-lo xoguete e eu non ía quedar de parvo diante de veciños e amigos cando, ó día seguinte de Reis, tódalas rapaciñas saísen coa "charlatana" como se fose un orgulloso trofeo.      A odisea comezou na mesma entrada ó aparcadoiro, colapsada de vehículos en situación semellante á miña. A través das xanelas, en tódalas caras se amosaba a impaciencia e a impotencia a que subxuga un auto, feito para correr pero refreado polos semellantes que obrigan a gardar unhas normas que o instinto invita a esquecer.      Consciente de que non hai maior inimigo da urbanidade que a impotencia, busquei distracción observando o que me rodeaba; e nunca tal fixera: Así como seis ou sete coches diante de min, chamoume a atención un "Mercedes" de rechamante cor amarela, cunha fita desas das vodas amarrada á antena, e un feixe de chaveiros de plástico pendurados ó redor do marco da xanela traseira, asemade recuberta de adhesivos con marcas, anagramas e propaganda de discotecas e salas de festa, ou sexa, un charramangueiro espantoso. Chamoume aínda máis a atención porque parecía que non tiña a ninguén dentro, que o único que facía era impedi-la libre circulación dos demais, ata que, fixándome ben, vin unhas mans sobre o volante e a copa dun sombreiro que a penas despuntaba polo cabezal do respaldo do asento. O conductor era un anano que, nun intre no que eu con maior curiosidade trataba de asegurarme que, efectivamente era aquel o conductor, ergueuse, mirou para atrás cun malicioso sorriso que, naquel preciso instante, con toda aquela ringleira agardando, parecíame inadecuado, mofento e sarcástico.      Nas filas, os coches restrinxían a circulación a unha velocidade media, calculada por un servidor, en dez metros por minuto. E agora que o penso, coido que quen máis nos refreaba era aquel Anano do "Mercedes", que de vez en cando miraba para atrás co sorriso aceso. Cando quixen darme conta, a fila dos que me precedían multiplicaba á dos que me antecedían; e en todos, parellas con fillos e avós amosaban na faciana a ansia por aparcar e devora-los andeis. Supoño que no meu rostro tamén se vían as mesmas faccións, pero ademais, no meu corazón aniñaba a rabia e a envexa por aqueles de diante que podían facerse donos do producto antes ca min.      Tiña que escoller para esta precisamente un sábado, un día no que á veciñanza da cidade se suma a dos arrabaldes. Nos arredores do aparcadoiro, os autobuses de excursionistas mercadores invaden as abas da autovía; os coches ocúpano todo e os garda-xurados non dan abasto dirixindo un tráfico desobediente ó que a lei do bo vendedor lles impide poñer multas.      Os menos pacientes xa se estacionaron fóra do recinto mercantil e acceden a pé, nalgún caso desde máis dun quilómetro de distancia.      Os altofalantes, con voz que pretende ser sensual pero denota esgotamento e insolidariedade, interrompe a música para solicita-la presencia do dono dalgún vehículo mal aparcado, con máis preocupación e urxencia que cando dan conta dun neno extraviado que atende por un nome de mitoloxía escandinava.      Perdido nos corredores do aparcadoiro, despois de dar varias voltas polos penumbrosos pasadizos sen encontrar un oco no que mete-lo coche, albisco unha posibilidade de achar sitio: Unha parella co carriño atestado de compras. "Estes xa acabaron cos cartos", penso eu. Sígoos. Coido que foi unha boa idea, propia dun xenio; pero non, coma min, detrás de cada carriño ateigado vai un vehículo de escolta, manso, lento e desesperado gardándolle a distancia e as costas á altiva parella que, convertida en tracción animal, apouca e humilla ós máis luxosos e potentes automóbiles de importación.      Os meus guías van á súa, non teñen por que pensar en min nin saber da miña presa ou da miña pena, nin sequera teñen por que lembrarse de cando uns intres antes eles estaban na mesma situación na que agora está un servidor. Eles páranse a discutir, a falar, a cambiar impresións, insolidarios coa inquedanza que me abrangue; e eu, como home ben criado, amablemente, tratando de apuralos con certa cortesía, abro a xanela e interrogo mansamente:      —Señores, por favor, ¿van saír?      Míranme como se mira a un groseiro impertinente. Por un intre gardan silencio, retiran os seus ollos de min, como se estivesen buscando a palabra máis axeitada coa que humillarme.      —Si, pero aínda temos que meter todo isto. —E, sen mirarme, sinálanme o ateigado carro da compra.      —Claro, claro, o que vostedes manden.      Noto o lume na cara; sinto que me sube o sangue e póñome colorado, pero calo e asumo, convencido de que esta é unha situación na que mellor é non acusa-la ira que comeza a invadirme. En silencio, sígoos coa impresión de que se enfadaron comigo, que me escudriñan con malos ollos e síntome como un maleducado.      Cando por fin teño o oco do estacionamento ó meu dispor, no momento de aparcar, os que transitan, non respectan a miña manobra, e ei de medir moi ben cada xiro de volante para, á primeira oportunidade, meterme coma un raio na praza que me agarda. Algúns, cun sorriso claramente forzado, fanme acenos de si saio, e cando respondo que non, mudan a expresión do rostro, apuran a primeira e liberan detrás de si a ringleira de autos que, apáticos e cabreados, impiden a miña manobrabilidade, como se eu tivese a culpa do seu problema. Pero aguanto estoicamente, defendo a miña parcela con soberbia e teimosía, agardando para ocupala.      "¡Por fin!". É a única frase que, aínda sen dicila, ven á miña mente cando acado o primeiro obxectivo: "Aparcar", deixa-lo coche en lugar seguro, onde non estorbe nin o molesten. E case dan ganas de seguir nel para que os demais vexan o meu éxito, o nada doado triunfo.      Aínda que só quero unha cousa, ía coa miña moeda para liberar un carriño, consciente de que sempre é máis respectado o comprador que amosa intencións consumidoras que aqueles que semellan ir de paseo, a pescudar e saír sen mercar nada. Pero os lugares destinados a recoller os carros están baleiros. Despois dunha minuciosa ollada, só, aló ó fondo do aparcadoiro, vexo un carriño solitario e apuro para collelo antes ca ninguén, pero xusto cando ía meter a moeda que mo otorgase, non sei de onde, o Anano do "Mercedes" cólase diante de min e mete a súa.      Quedei frío, pero calei por respecto a aquel minusválido que, desde a altura da petrina, mirábame cun amplo sorriso de dentes verdes, como se me quixese dicir: "espabilei eu máis". Miro ó redor, como que a cousa non fose comigo, dou unhas voltas, outeo os lugares máis afastados pero nada, hoxe é día de grandes ofertas e o aparcamento está cheo de coches e baleiro de carros.      Agardo, coa miña moeda disposta para o intercambio, a que uns señores acaben de baldeira-lo seu, para collelo antes de que o devolvan ó enganche.      Co carro entre as mans, un xa se encontra máis seguro, xa parece máis coma todos. A escaleira mecánica é coma unha mangueira de succión que empaqueta ós consumidores, refreándolle o afán de cruza-la entrada da super-tenda, para botalos fronte a un garda de seguridade que mira con ollos desconfiados e sorriso de agradecido.      Acababa de entrar no santuario do consumo e só ver tantas e tantas cousas abraiábanme.      Aquí, a posible serenidade de cada paisano disípase diante da maxestosa vista de tantos andeis cheos de variados obxectos de toda clase. A moderación remata por inquietar ó mercador. Os productos chaman a atención polo colorido do envoltorio ou pola suxestiva e atraínte disposición coa que son amosados; e fomentan certa avaricia en quen tal ve, certo desexo de posesión, certa envexa que fai ir ós ollos dun lado ó outro espiando os carros alleos. Agora é cando ninguén sabe o que quere, esquécese a lista da compra, minuciosamente elaborada ó longo da semana e non é doado distinguir entre o que se prefire e o que se necesita; e un servidor, comprenda vostede, dentro dese ambiente convértese nunha víctima máis do consumo. Pero aínda me podía controlar. Sabía a que ía e a présa que tiña. O meu pecado viría máis tarde.      Mentres me dirixo ó lugar dos xoguetes, a música ambiental varía de ton e de ritmo nos distintos departamentos, e comprobo que nuns sitios colabora a disipar xente e noutros a amoreala.      Para min a cuestión só é acha-la "charlatana" que busco entre as máis de duascentas clases de bonecas que os altofalantes da super-tenda, facendo alarde de prepotencia mercantil, anuncian.      Percorro coa vista os cen metros de largo e tres ou catro de alto que lle calculo ó andel das bonecas, e non a vexo; comprobo a foto que recortei dun anuncio e que gardo na billeteira como ouro en pano, para asegurarme de cal é; e non a vexo. Pregunto a unha das azafatas (aquí non hai tendeiras), quen, risoiramente, remata por desconsolarme:      —Esgotáronse, pero ten esta e estoutra e...      —Non, síntoo —contesto un pouco irado—, pero ten que ser esa, que os nenos non son babiolos; que aínda que non saben o que queren, coñecen o que piden.      —Coido que nos virá mañá, pero non é seguro.      —¡Mañá é domingo!      Agora é cando un se sente insultado.      Corróeseme a moral. Sinto rabia, apóucome impotente e cruza pola miña mente a retranqueira cara do director de marketing, feliz do ben que soubo engaiolar á xente e enche-lo "híper" á conta de enganadores anuncios; que seguramente tivo esa boneca a ese prezo tan barato, pero tivo poucas para non perder demasiados cartos, "e xa levarán outra", pensaría el refregándose as mans, "que unha vez dentro, aínda que sexa por non perde-lo tempo..." En fin, que se merca máis por vicio que por necesidade, e eles sábeno.      Cavilaba na maldade daquel que non coñecía cando, no outro extremo do andel, mirando para min co seu sorriso de dentes verdes, o Anano do "Mercedes" sempre tan burlón con tres bonecas das que eu desexaba no seu carriño, parecía que volvía a dicirme: "Espabilei eu máis".      ¿Señor xuíz, para que querería aquel Anano de dentes verdes tres bonecas charlatanas?      Pero en fin, todos somos iguais diante dunha caixa rexistradora. ¿Cantos coma min, chegarían tarde a face-la compra?      Ía saír, con todo o desgusto e carraxe que pode ter unha persoa que supetamente se sente ofendido polo simple feito de comete-lo delicto de ser un normal consumidor, pero lembreime do garda xurado, dos seus ollos de desconfianza agachados baixo unha viseira, do rostro hermético, pétreo; do corpo impoñente e desafiante, de sorriso imposto; imaxineino pechándome o paso e cacheándome para ver se debaixo da zamarra levo unha restra de chourizos ou un viño de marca, e, obsesionado con esa imaxe, por non pasa-la vergoña dun rexistro público, cometín o grande pecado dun humilde consumidor: "Mercar por mercar". E collín o primeiro que me pareceu que non sobrará na casa: Un xamón.      E con el ben acondicionado no carro, busquei entre as trinta e cinco caixas rexistradoras a que menos cola tiña, sen ter en conta que me precedían dous matrimonios con cadanseu carro de miudezas; pero unha hora máis ou menos xa non importaba.      Esa hora sería lóxica en calquera tenda normal na que se merca o necesario, non o trivial, inútil e accesorio, coa única finalidade de enche-la despensa, o frigorífico ou o armario de cousas que, irremediablemente, acabarán caducadas, no vertedoiro do lixo ou, por inservibles, no faiado.      Contemplo con malestar carros nos que se mesturan camisas con botellas de licor, patacas con plantas, xoguetes con caixas de leite, zapatos con salchichón, queixo ou froita, sen decatarme de que, asemade, estanse rindo de min polo ridículo que fago gardando cola co carriño baleiro e un xamón debaixo do brazo, impaciente por pasalo na cinta transportadora.      Pero alí, na caixa rexistradora do lado, o maldito Anano co seu carro ateigado de botellas de licor, queixos, latas e chourizos, coas tres bonecas sentadas cara min enriba de todo, mirábame con sorriso pícaro para o xamón.      Por se toda a aventura fose pouco, decátome que a cinta transportadora da caixeira non se move, que as cousas fican paradas e todo o proceso está detido:      —Atascóuseme a máquina. —Comenta sorrindo a rapaza, como se a máquina fose dela, e a min caeume a alma ós pés.      Non sei que tempo estaría alí gardando cola co xamón, pero comprenderán que, na miña situación, cada segundo era unha eternidade, máis aínda tendo que sufrir o sorriso verde do Anano que, iso si, despachárono antes ca min.      Cando os deuses da informática o permitiron e a cinta transportadora volveu a funcionar, eu xa non tiña máis ganas que de sentar nun sofá cos ollos pechos e deixarme adormecer; pero é aquí que vexo cruzar ó Anano que, unha vez máis, mírame burlón, levando as tres bonecas no colo.      Pacientemente, devolvín o carriño ó seu sitio; pero cando me quixen dirixir a recolle-lo coche, decateime que esquecera onde o deixara.      Tres pisos coma tres campos de fútbol, innumerables corredores en penumbra e todos, todos iguais, a destra e sinistra, era como estar dentro dun calidoscopio de coches, todo era distinto pero nada diferente. Por calquera lado que fose nada me daba unha pista para encontralo      Cargando co xamón, encetei a difícil e incómoda tarefa de buscar naquel deserto o meu vehículo, tirei para a dereita e para a esquerda, subín e baixei sen rumbo fixo os tres terrazos e, cada vez que cruzaba un corredor, aparecía outro idéntico ó que deixara, perdéndose nunha perspectiva que remataba no infinito. Todo se repetía nunha desigualdade acougante.      Diante de min apareceron matrimonios discutindo por unha botella de licor, cativos pelexando por mor dun xoguete que xa non funcionaba, maridos a punto de pedi-lo divorcio porque un paquete de arroz rompera dentro dun maleteiro ateigado; máis alá, un mozo altivo berráballe a unha señora maior que non cabía pola porta dun deportivo; nalgún dos indeterminados cruces, a sonora freada dun todo-terreo a punto de accidentarse contra un carriño conducido por unha provocativa minisaia, fixo vira-las caras e elevou ó unísono unha interxección de asombro. E no extremo máis escuro do segundo piso, espiados polo Anano do sorriso verde, que me invitaba a axorellar cunha cómplice mirada de pícaro reprimido, unha parella en coiros retorcíase freneticamente embazando co seu bafo arquexante as xanelas dun utilitario.      Cando xa estaba decidido a acercarme ó mostrador de perdas e extravíos, para que anunciasen que daría unha boa recompensa a quen encontrase un automóbil das características do meu, descubrino detrás doutro aparcado en dobre fila, que me impedía saír.      Chamei ó garda-xurado, anunciouse polo altofalante a matrícula do infractor, consumín todo o tabaco que levaba, esgotei a batería de tanto toca-la bucina, e cando xa coidaba que aquel coche non era de ninguén, e discutía co vixiante do aparcadoiro para que chamase unha grúa que o retirase, que porque un policía andase por aquel recinto poñendo multas non ía perder categoría o "híper" de marras, apareceu o dono con aire de quen non mata unha mosca; e para acabar de cabrearme, aínda me di que só fora un momento. Debín dicir algún improperio e algunha palabra máis alta que outra, porque é nisto que a xente comeza a amorearse para verme discutir, e diante de todos, imaxínese: ¡O Anano!, rindo e abrazando as tres bonecas. Entón, Señor Xuíz, póñase no meu caso, quixen dar a volta e fuxir porque vía que me ía dar un ataque, e din volta, pero cando xa me afastaba, oio ó Anano que berra: "¡Dálle xa!". E non o pensei dúas veces, coma un facinoroso fun cara o conductor e largueille con todo o xamón nos morros e mallei nel e no coche ata que, non sei quen, me trouxo diante de vostede.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega