(Espacio interior sen signos identificativos concretos, que debe crear un ambiente envolvente para
a suposta confrontación dialéctica, aínda que cun chisco de frialdade
hospitalaria. O actor permanece sentado nunha silla de aceiro cromado con apoiabrazos e o profesor está de pé.
Hai tamén unha mesa metálica e varias pantallas de luces frías e luces cálidas nunha converxencia que refuga
explicitamente a harmonía.)
PROFESOR: ¿Está vostede disposto, preparado, convencido?
ACTOR. E si... Supoño.
PROFESOR. ¿Dubida?
ACTOR. Farei o que estea nas miñas mans.
PROFESOR. (Pasea e por veces mira ós ollos en fite ó actor.) Agradezo sinceramente a súa
decisión nestes tempos tan difíciles, egoístas, escuros... para a arte teatral.
Actores e actrices perseguen o recendo da fama, o cheiro aloulante do recoñecemento público, o éxito tramposo.
¡Bah...! Prostitúen a súa arte por un chalé adosado. Hai que resistir,
amigo... Eu defendo a arte da resistencia. O actor de verdade debe sufrir, entregarse, espirse ata o
límite. O teatro é risco, mutilación, despoxo... ¿Non está de acordo?
ACTOR. Ben...pois si, claro, ata certo punto, supoño.
PROFESOR. ¡Ai, esa desconfianza!... Dúbidas, dúbidas, sempre as malditas dúbidas. Resulta sintomático.
ACTOR. Non, se non fondo paréceme ben o que di.
PROFESOR. ¿Que o que Ile parece ben?
ACTOR. Iso que dixo: o teatro é ou debe ser risco e toda esa letanía. Eu levo matinando no mesmo desde hai anos.
¡Risco, collóns, o que necesitamos é un chisco de risco que nos rescate desta
podremia!
PROFESOR. (Dando voltas arredor do actor dun xeito envolvente.)
Vostede, claro está, é un deses espíritos inconformistas, contestatarios, disidentes... que reclaman o
rescate do teatro. ¡Xa está ben de musicais cargados de millóns e de monicreques clónicos
especializados en gorguexos efectistas! ¡Xa está ben de comedietas hipermeninxíticas sobre o furor uterino ou a medida do
pene! ¡Xa está ben do teatro público escaparatista que converte os clásicos en
engaiolantes monumentos de cartón-pedra!
ACTOR. Si, si, si... así se fala. Estou dacordo, completamente dacordo.
PROFESOR. Non queremos que nos suceda coma nos Estados Unidos. Alí as
traxedias, os dramas, as comedias intelixentes foron varridas por unha patulea de cantantes e
bailaríns clónicos saídos en clónicas ringleiras de academias igualmente clónicas. ¿Non lle parece que iso é un drama, o
drama... o gran drama do teatro do noso tempo?
ACTOR. Por suposto... O teatro de verdade está sendo suplantado polo teatro virtual.
¡Un puto roubo...!
PROFESOR. Observo, querido amigo, que as nosas sensibilidades comezan a converxer felizmente. Aínda que ben
sei que vostede segue agochando reticencias que debe expulsar, despedir, exorcizar...
ACTOR. ¿Reticencias? Nin moito menos. No fondo estou dacordo en todo.
PROFESOR. (Irónico.) ¿No fondo? Si, no fondo, moi aló no fondo... Explícome: cando lle dixen que vostede ten
cerne de inconformista tamén quixen dicir que adiviño en vostede unha perigosa mala conciencia.
ACTOR. ¿Mala conciencia? (Pensa un chisco.) Ben, ¿por que non? Supoño que na mala conciencia hai un desexo de
mellorar... de redimirse.
PROFESOR. ¡Redimirse! ¡Grandiosa palabra! ¿Sabe que penso da súa mala conciencia?
ACTOR. Vostede dirá...
PROFESOR. ¿Vostede non responderá, por un casual, ó prototipo de actor con chalé adosado,
coche de alta cilindrada e éxito nunha desas sitcom televisivas que tantas
vocacións perverten?
ACTOR. A definición parece provocadora, pero si... supoño que son un
deses.
PROFESOR. Non me informaran mal. En fin, estamos ante un caso prototípico de necesidade do perdón íntimo. Non se
preocupe, xa lle buscarei a ruína. Así renacerá como actor. O materialismo e o éxito son os cancros desta feira de
vaidades. Primeiro degoiran, ansían, desexan todo iso... e depois mórdeos a mala conciencia.
ACTOR. Sí, é, certo. ¿A quen non lle agradan certas satisfaccións
materais? Agora todo iso prodúceme noxo. Necesito sufrir, transpirar, partirme polo teatro.
PROFESOR. (Moi irónico, arromedando ó actor.) ¡Partirme polo teatro! ¡Seguro! Vai ter ocasión de partirse polo teatro, desde
logo. Creo que vai entender moi ben a miña lección. ¿Sabe por que?
ACTOR. Non.
PROFESOR.¿Lembra que lle dixen que o teatro é risco, mutilación,
despoxo?
ACTOR. Si, creo que si.
PROFESOR. Pois diso se trata. De ir á raíz do mal. De extirpa-la
doenza, ¿comprende?
ACTOR. Intúo por onde van os tiros.
PROFESOR. Cando digo extirpar, quero dicir extirpar, nin máis nin menos.
(Diríxese ó auxiliar, que está fóra da escena.) Adam, ¿estamos preparados?
AUXILIAR. (Fai a súa aparición un home uniformado cunha serra eléctrica na
man) Por suposto, sempre a punto. (Acende a serra.)
PROFESOR. (En ton imperativo ó actor.) Vostede poña a man sobre a mesa.
ACTOR. (Alporizado.) ¿Que pretende?
PROFESOR. Extirpar, querido amigo... extirpar, tronzar, segar. Esta cura comeza cortándolle o dedo índice da man
dereita. Non se retracte agora. Vén sendo un paso iniciático. Resulta
sinxelo.
ACTOR. ¿Un dedo? ¿Pero isto que é? ¿Unha proba para facer "Yakuza" no teatro? ¿Fala en serio?
PROFESOR. E tan en serio... Convén ir á orixe, busca-lo punto
virxinal, de preciosa intensidade e austeridade, tan alleo ós
titiriteiros chamados actores que se proxectan cara ó exterior cunha xestualidade
paifoca. O dedo índice é o dedo do poder, dos grandes mandatarios, dos grandes
señores da igrexa e do exército, dos posuidores de obscenas fortunas... Tamén é o dedo acusador dos prepotentes, dos
traidores, dos iluminados. Resulta un recurso moi doado ergue-Io índice, sinalar co
indice, contaminarse de teatro retórico co índice. A busca da esencialidade que propoño
consiste en esquecerse, desfacerse, desprenderse do índice.
ACTOR. Pero, ¿como? Así...sen máis.
PROFESOR. Así, sen máis, como quen non quere a cousa... O índice é un detonante
anti-teatral. Vaino comprender de seguida. (Silencio.) Procedamos,
pois, Adam.
AUXILIAR. (Pon en funcionamento a serra eléctrica.) Faga o favor de coloca-la man sobre a mesa.
(Cóllelle o brazo.) Así, cos dedos estalicados e ben separados.
ACTOR. Pero isto...¡lsto é un atropelo!
PROFESOR. Deixémonos de réplicas previsibles agora. Non monte un numeriño, por favor.
(O auxiliar trónzalle o dedo índice.) ¿Non ve? Querer é poder. Adam ten cualidades
especiais; os seus cortes nin sequera necesitan cauterización. ¿Dóelle?
(Adam sae.)
ACTOR. (Perplexo.) Non moito... non. A verdade é que non sinto
dor. Nin sequera sae sangue. Foi todo tan axiña que non sei...
PROFESOR. ¡Agora comeza a entender que eu tiña razón! ¡Cantas reticencias é preciso vencer para que
vostedes, actoriños amedoñados, logren rescata-la esencialidade desta arte prostituída, encanallada, expoliada!
(Pequena pausa.) Hai que ir á raíz do fisiolóxico, á desposesión do
externo para construír unha nova interioridade. O organismo humano non fai máis ca modelar tics e prexuízos que nos
afunden nunha coreografía inútil, irrelevante, estúpida. ¿Comprende agora o que significa a miña
mensaxe?
ACTOR. Si... creo que si. Fala ben, moi ben, ten capacidade para engaiolar a
calquera, pero eu teño as miñas dúbidas...
PROFESOR. ¡Que teimosía! Isto só era un aperitivo para preforma-lo tránsito a outra dimensión. Non comprende
nada. (Berra irado.) ¡Adam! ¡Adam!
AUXILIAR. (Regresa ó escenario coa serra acesa, facendo ruído.) Si, señor director.
PROFESOR. Proceda coa práctica habitual.
ACTOR. ¿Que quere dicir con práctica habitual?
PROFESOR. ¡Quero dicir chapodar eses tics limitativos, necios, inútiles!
¡Quero dicir cortar, liberar, desprender ese brazo dereito!
ACTOR. (Fai ademán de erguerse.) Non se atreverá...
PROFESOR. (Saca unha pistola.) ¡Quieto aí, cagainas, covarde, pretencioso
falabarato! ¡Demóstreme que non é un covarde! Cando un traspasa a
fronteira, xa non pode volver atrás nesta lección de teatro... ¡Adam!
¡Actúa de contado, Adam!
AUXILlAR. (Situado detrás do actor, ségalle o brazo nun movemento
veloz.) ¡Xa está! Traballo concluído... polo de agora. (Vaise.)
PROFESOR. Non hai sangue, non hai dor, non hai rancor, ¿ou si? Só hai un
despoxo, un membro que sobraba. (Pégalle unha patada ó brazo que quedou tirado no
chan.)
ACTOR. ¿Como pode ser que non me doa nada? Mais agora penso cómo hei
comer... Levará tempo acostumarme
a facelo coa man esquerda.
PROFESOR. Non nos ofusquemos con asuntos menores. Hai moitos xeitos de alimentarse
¡Un pouco de elegancia, por favor! ¿Ou continuará poñendo atrancos, muros,
paredes cando se trata de dar pasos substanciais no camiño correcto?
ACTOR. (Estoupa en improperios.) ¡Vostede é un perfecto fillo de
puta, un pérfido fillo de puta, un macabro fillo de puta!
PROFESOR. ¡Perfecto! A histeria desemboca na catarse e a catarse é imprescindible para un renacemento
verdadeiro. ¡Chore, golpee, fenda o aire con ese brazo que non ten! ¡Que magnífica, gloriosa, reveladora impotencia! E, sen
embargo, percibirá que unha forza nova está cristalizando no seu interior...
(Pausa.)
¿Máis tranquilo?
ACTOR. Non sei se estou máis tranquilo, máis tolo ou máis
derrotado... Non sei nada, non sei nada... E
o curioso é que non doe...
PROFESOR. Claro que non doe... por iso mesmo non debe ter medo. O que pretendo agora é que asuma que onde
falta un brazo é mellor que falten os dous. Resulta ridículo un actor sen o brazo dereito e facendo espaventos co
esquerdo coma quen move a aspa avariada dun muíño imposible, tentando unha comunicación co público que ha acabar por resultar
abaixante, degradada, risible...
ACTOR. ¿Que insinúa? ¿Que vou quedar tamén sen o brazo esquerdo? ¿Pretende converterme nun paralítico, nun
home chapodado, nunha momia ambulante?
PROFESOR. Pretendo converterlo en todo un artista, nun verdadeiro artista, nun artista depurado e liberado desa
ximnasia manual, decididamente epiléptica, que empregan os actores condenados a unha dourada
vulgaridade. ¡Adam! ¡Prepara outra vez o intrumental para este mediocre
vocacional! (Volve entrar Adam en escena.)
ACTOR. Pero, pero... ¡isto é demencial! ¡Vostede perdeu o xuízo!
PROFESOR. O meu xuízo permanece intacto. Sen embargo, vostede chegou co estómago tradeado polos
remorsos... O típico actor de éxito televisivo que pretende catalo mel dos grandes, dos
elixidos, dos deuses, o típico renegado con mala conciencia que transpira covardía ante a
pedagoxía radical de alguén que o esperta dese soño de celofán, de luxo, de mentira...
(Volve encanonalo coa pistola.)
ACTOR. Vostede é un arroutado, un demagogo, un trastornado... (Fai o xesto de
erguerse, malia a ameaza.)
PROFESOR. ¡Actúa, Adam! ¡Actúa sen contemplacións!
ADAM. ¡Quieto, cabrón! (Pégalle un puñazo.) ¡Estivéchelo buscando, cabrón!
PROFESOR. ¡Axiña, Adam! Trata de abreviar estes pasos operativos. Ben sabes que me desagradan. Pónseme a pel de
galiña, aínda que pareza mentira.
AUXILIAR. Desculpe, profesor... neste caso mesmo lle atopo gusto a cernarlle o brazo a este renegado.
(O actor permenece medio inconsciente polo golpe. Adam talla o brazo coa extrema rapidez dun experto
chapodador, como se fose un corte virtual que, por suposto, non sangra, aínda que o
membro cae ó chan. Despois vaise.)
PROFESOR. (En ton de revelación.) ¡Hai que ver canta tensión se xera ás veces e cantas reticencias é preciso vencer
para que estes cegos, obtusos, indolentes, logren saír dos seu propios límites! Pero se é moi
sinxelo, completamente sinxelo, extremadamente sinxelo... só se trata de ir á raíz do
fisiolóxico: desposuírse paso a paso do externo e dos seus trucos fagocitadores para construír unha nova
interioridade. Para iso eles, os actores, deben ser crueis con eles
mesmos. O teatro non é unha evasión, senón unha longa loita na que o actor debe facer unha ofrenda, unha entrega total de sí
mesmo... E entregarse significa entregarse... entregrase sen reservas.
ACTOR. (Espertando do seu soño.) ¿Que me... me pasa? ¿Onde
estou? Pero, ¿que é isto, por tódolos deuses?
PROFESOR. Histrionismos, non, por favor... lsto non é ningunha carnicería caprichosa. Só se trata dunha lección de
teatro en serio, en firme, en toda regra. Ben sabía ó que se expoñía coa súa sede de expiación:
eu, querido amigo, defendo un teatro radical.
ACTOR. Pero agora... ¿que vou facer? ¿Como podo...?
PROFESOR. Si, dígao: ¿como vou seducir, gustar, ligar? Todos son iguais de
vaidosos. Todos están cortados polo mesmo patrón. Todos pensan o mesmo.
ACTOR. Pois si, claro, ¡fillo de puta! Sí, claro, ¿como vou seducir, ligar...? Claro que
sí, ¡fillo de puta!
PROFESOR. Por favor, refexione sobre esa visceralidade. Semella a típica neurose do actor decadente.
ACTOR. (Desolado.) ¡Mire para min! E aínda ten coraxe de falar de actor decadente...
PROFESOR. Miro para vostede e síntome afogado polo peso da incomprensión. Reflexione, por favor. ¿Non ve que
era preciso obrar, executar, operar para limpalo de manifestacións patolóxicas?
ACTOR. Como se isto non fose unha patoloxía... ¡Mire para min en serio, maldito
carniceiro! (Rompe a chorar.) ¡Todo eu son pura patoloxía!
PROFESOR. ¡Cale, escoite, déixeme falar, especie de cotorra queixosa! Pense en todo o que pode agromar do seu
interior, teimudo babeco... Eu só tento provocar en vostede un shock. E ese
shock vai destinado a facelo tomar
conciencia das súas propias evasións, tics e clichés. Agora pode ser Fausto, Orestes, Hamlet, Otelo, Peer Gynt e tantos outros
dun xeito novo, inaugural, único, sen a tentación psicopática de expresarse a través dos
xestos, de sobreactuar, de naufragar nesa ximnasia irrelevante. O importante é a forza
que sobrevén como unha explosión dese cofre íntimo do que xorden as máis grandes revelacións.
ACTOR. A estas alturas xa non sei o que pretende de min... ¿Tal vez torturarme sen fin?
PROFESOR. Pretendo convertelo nun actor de cristal.
ACTOR. ¿De cristal?
PROFESOR. Efectivamente. ¡De cristal!
ACTOR. ¿E iso que significa?
PROFESOR. A transparencia de espírito, a diafanidade absoluta, a luz definitiva. Para iso debemos perseverar.
ACTOR. ¿Perseverar?
PROFESOR. Hai que seguir descubrindo, enxergando, explorando os impulsos íntimos. Son o único importante. O
demáis sobra. A lección debe continuar.
ACTOR. Estame mirando dun xeito obsesivo para as pernas. ¿Non pensara...?
PROFESOR. Debemos busca-lo estatismo perfecto,
superior, trascendente para que poida interpretar coas entrañas, co
espírito, coa alma.
ACTOR. ¡Vostede é un demente, un criminal, un mutilador profesional...!
PROFESOR. ¡Adam! ¡Adam, ven e actúa inmediatamente!
(Faise a escuridade de súpeto.)
|