Lección de teatro case sen pernas (Comedia tal vez macabra)

 

(Texto íntegro)

 

v3xavierlamaleccion.html






PERSONAXES:

PROFESOR
ACTOR
ADAM
OUTRO ACTOR.


Momento 1.



(Espacio interior sen signos identificativos concretos, que debe crear un ambiente envolvente para a suposta confrontación dialéctica, aínda que cun chisco de frialdade hospitalaria. O actor permanece sentado nunha silla de aceiro cromado con apoiabrazos e o profesor está de pé. Hai tamén unha mesa metálica e varias pantallas de luces frías e luces cálidas nunha converxencia que refuga explicitamente a harmonía.)

PROFESOR:— ¿Está vostede disposto, preparado, convencido?

ACTOR.— E si... Supoño.

PROFESOR.— ¿Dubida?

ACTOR.— Farei o que estea nas miñas mans.

PROFESOR.— (Pasea e por veces mira ós ollos en fite ó actor.) Agradezo sinceramente a súa decisión nestes tempos tan difíciles, egoístas, escuros... para a arte teatral. Actores e actrices perseguen o recendo da fama, o cheiro aloulante do recoñecemento público, o éxito tramposo. ¡Bah...! Prostitúen a súa arte por un chalé adosado. Hai que resistir, amigo... Eu defendo a arte da resistencia. O actor de verdade debe sufrir, entregarse, espirse ata o límite. O teatro é risco, mutilación, despoxo... ¿Non está de acordo? 

ACTOR.— Ben...pois si, claro, ata certo punto, supoño.

PROFESOR.— ¡Ai, esa desconfianza!... Dúbidas, dúbidas, sempre as malditas dúbidas. Resulta sintomático.

ACTOR.— Non, se non fondo paréceme ben o que di.

PROFESOR.— ¿Que o que Ile parece ben? 

ACTOR.— Iso que dixo: o teatro é ou debe ser risco e toda esa letanía. Eu levo matinando no mesmo desde hai anos. ¡Risco, collóns, o que necesitamos é un chisco de risco que nos rescate desta podremia!

PROFESOR.— (Dando voltas arredor do actor dun xeito envolvente.) Vostede, claro está, é un deses espíritos inconformistas, contestatarios, disidentes... que reclaman o rescate do teatro. ¡Xa está ben de musicais cargados de millóns e de monicreques clónicos especializados en gorguexos efectistas! ¡Xa está ben de comedietas hipermeninxíticas sobre o furor uterino ou a medida do pene! ¡Xa está ben do teatro público escaparatista que converte os clásicos en engaiolantes monumentos de cartón-pedra!

ACTOR.— Si, si, si... así se fala. Estou dacordo, completamente dacordo.

PROFESOR.— Non queremos que nos suceda coma nos Estados Unidos. Alí as traxedias, os dramas, as comedias intelixentes foron varridas por unha patulea de cantantes e bailaríns clónicos saídos en clónicas ringleiras de academias igualmente clónicas. ¿Non lle parece que iso é un drama, o drama... o gran drama do teatro do noso tempo?

ACTOR.— Por suposto... O teatro de verdade está sendo suplantado polo teatro virtual. ¡Un puto roubo...!

PROFESOR.— Observo, querido amigo, que as nosas sensibilidades comezan a converxer felizmente. Aínda que ben sei que vostede segue agochando reticencias que debe expulsar, despedir, exorcizar...

ACTOR.— ¿Reticencias? Nin moito menos. No fondo estou dacordo en todo.

PROFESOR.— (Irónico.) ¿No fondo? Si, no fondo, moi aló no fondo... Explícome: cando lle dixen que vostede ten cerne de inconformista tamén quixen dicir que adiviño en vostede unha perigosa mala conciencia. 

ACTOR.— ¿Mala conciencia? (Pensa un chisco.) Ben, ¿por que non? Supoño que na mala conciencia hai un desexo de mellorar... de redimirse.

PROFESOR.— ¡Redimirse! ¡Grandiosa palabra! ¿Sabe que penso da súa mala conciencia?

ACTOR.— Vostede dirá...

PROFESOR.— ¿Vostede non responderá, por un casual, ó prototipo de actor con chalé adosado, coche de alta cilindrada e éxito nunha desas sitcom televisivas que tantas vocacións perverten?

ACTOR.— A definición parece provocadora, pero si... supoño que son un deses.

PROFESOR.— Non me informaran mal. En fin, estamos ante un caso prototípico de necesidade do perdón íntimo. Non se preocupe, xa lle buscarei a ruína. Así renacerá como actor. O materialismo e o éxito son os cancros desta feira de vaidades. Primeiro degoiran, ansían, desexan todo iso... e depois mórdeos a mala conciencia.

ACTOR.— Sí, é, certo. ¿A quen non lle agradan certas satisfaccións materais? Agora todo iso prodúceme noxo. Necesito sufrir, transpirar, partirme polo teatro.

PROFESOR.— (Moi irónico, arromedando ó actor.) ¡Partirme polo teatro! ¡Seguro! Vai ter ocasión de partirse polo teatro, desde logo. Creo que vai entender moi ben a miña lección. ¿Sabe por que?

ACTOR.— Non.

PROFESOR.—¿Lembra que lle dixen que o teatro é risco, mutilación, despoxo?

ACTOR.— Si, creo que si.

PROFESOR.— Pois diso se trata. De ir á raíz do mal. De extirpa-la doenza, ¿comprende?

ACTOR.— Intúo por onde van os tiros.

PROFESOR.— Cando digo extirpar, quero dicir extirpar, nin máis nin menos. (Diríxese ó auxiliar, que está fóra da escena.) Adam, ¿estamos preparados?

AUXILIAR.— (Fai a súa aparición un home uniformado cunha serra eléctrica na man) Por suposto, sempre a punto. (Acende a serra.)

PROFESOR.— (En ton imperativo ó actor.) Vostede poña a man sobre a mesa.

ACTOR.— (Alporizado.) ¿Que pretende?

PROFESOR.— Extirpar, querido amigo... extirpar, tronzar, segar. Esta cura comeza cortándolle o dedo índice da man dereita. Non se retracte agora. Vén sendo un paso iniciático. Resulta sinxelo.

ACTOR.— ¿Un dedo? ¿Pero isto que é? ¿Unha proba para facer "Yakuza" no teatro? ¿Fala en serio?

PROFESOR.— E tan en serio... Convén ir á orixe, busca-lo punto virxinal, de preciosa intensidade e austeridade, tan alleo ós titiriteiros chamados actores que se proxectan cara ó exterior cunha xestualidade paifoca. O dedo índice é o dedo do poder, dos grandes mandatarios, dos grandes señores da igrexa e do exército, dos posuidores de obscenas fortunas... Tamén é o dedo acusador dos prepotentes, dos traidores, dos iluminados. Resulta un recurso moi doado ergue-Io índice, sinalar co indice, contaminarse de teatro retórico co índice. A busca da esencialidade que propoño consiste en esquecerse, desfacerse, desprenderse do índice.

ACTOR.— Pero, ¿como? Así...sen máis.

PROFESOR.— Así, sen máis, como quen non quere a cousa... O índice é un detonante anti-teatral. Vaino comprender de seguida. (Silencio.) Procedamos, pois, Adam.

AUXILIAR.— (Pon en funcionamento a serra eléctrica.) Faga o favor de coloca-la man sobre a mesa. (Cóllelle o brazo.) Así, cos dedos estalicados e ben separados.

ACTOR.— Pero isto...¡lsto é un atropelo!

PROFESOR.— Deixémonos de réplicas previsibles agora. Non monte un numeriño, por favor. (O auxiliar trónzalle o dedo índice.) ¿Non ve? Querer é poder. Adam ten cualidades especiais; os seus cortes nin sequera necesitan cauterización. ¿Dóelle? (Adam sae.)

ACTOR.— (Perplexo.) Non moito... non. A verdade é que non sinto dor. Nin sequera sae sangue. Foi todo tan axiña que non sei...

PROFESOR.— ¡Agora comeza a entender que eu tiña razón! ¡Cantas reticencias é preciso vencer para que vostedes, actoriños amedoñados, logren rescata-la esencialidade desta arte prostituída, encanallada, expoliada! (Pequena pausa.) Hai que ir á raíz do fisiolóxico, á desposesión do externo para construír unha nova interioridade. O organismo humano non fai máis ca modelar tics e prexuízos que nos afunden nunha coreografía inútil, irrelevante, estúpida. ¿Comprende agora o que significa a miña mensaxe?

ACTOR.— Si... creo que si. Fala ben, moi ben, ten capacidade para engaiolar a calquera, pero eu teño as miñas dúbidas...

PROFESOR.— ¡Que teimosía! Isto só era un aperitivo para preforma-lo tránsito a outra dimensión. Non comprende nada. (Berra irado.) ¡Adam! ¡Adam!

AUXILIAR.— (Regresa ó escenario coa serra acesa, facendo ruído.) Si, señor director.

PROFESOR.— Proceda coa práctica habitual.

ACTOR.— ¿Que quere dicir con práctica habitual?

PROFESOR.— ¡Quero dicir chapodar eses tics limitativos, necios, inútiles! ¡Quero dicir cortar, liberar, desprender ese brazo dereito!

ACTOR.— (Fai ademán de erguerse.) Non se atreverá...

PROFESOR.— (Saca unha pistola.) ¡Quieto aí, cagainas, covarde, pretencioso falabarato! ¡Demóstreme que non é un covarde! Cando un traspasa a fronteira, xa non pode volver atrás nesta lección de teatro... ¡Adam! ¡Actúa de contado, Adam!

AUXILlAR.— (Situado detrás do actor, ségalle o brazo nun movemento veloz.) ¡Xa está! Traballo concluído... polo de agora. (Vaise.)

PROFESOR.— Non hai sangue, non hai dor, non hai rancor, ¿ou si? Só hai un despoxo, un membro que sobraba. (Pégalle unha patada ó brazo que quedou tirado no chan.)

ACTOR.— ¿Como pode ser que non me doa nada? Mais agora penso cómo hei comer... Levará tempo acostumarme a facelo coa man esquerda.

PROFESOR.— Non nos ofusquemos con asuntos menores. Hai moitos xeitos de alimentarse ¡Un pouco de elegancia, por favor! ¿Ou continuará poñendo atrancos, muros, paredes cando se trata de dar pasos substanciais no camiño correcto?

ACTOR.— (Estoupa en improperios.) ¡Vostede é un perfecto fillo de puta, un pérfido fillo de puta, un macabro fillo de puta!

PROFESOR.— ¡Perfecto! A histeria desemboca na catarse e a catarse é imprescindible para un renacemento verdadeiro. ¡Chore, golpee, fenda o aire con ese brazo que non ten! ¡Que magnífica, gloriosa, reveladora impotencia! E, sen embargo, percibirá que unha forza nova está cristalizando no seu interior...
 (Pausa.)
¿Máis tranquilo?

ACTOR.— Non sei se estou máis tranquilo, máis tolo ou máis derrotado... Non sei nada, non sei nada... E o curioso é que non doe...

PROFESOR.— Claro que non doe... por iso mesmo non debe ter medo. O que pretendo agora é que asuma que onde falta un brazo é mellor que falten os dous. Resulta ridículo un actor sen o brazo dereito e facendo espaventos co esquerdo coma quen move a aspa avariada dun muíño imposible, tentando unha comunicación co público que ha acabar por resultar abaixante, degradada, risible...

ACTOR.— ¿Que insinúa? ¿Que vou quedar tamén sen o brazo esquerdo? ¿Pretende converterme nun paralítico, nun home chapodado, nunha momia ambulante?

PROFESOR.— Pretendo converterlo en todo un artista, nun verdadeiro artista, nun artista depurado e liberado desa ximnasia manual, decididamente epiléptica, que empregan os actores condenados a unha dourada vulgaridade. ¡Adam! ¡Prepara outra vez o intrumental para este mediocre vocacional! (Volve entrar Adam en escena.)

ACTOR.— Pero, pero... ¡isto é demencial! ¡Vostede perdeu o xuízo!

PROFESOR.— O meu xuízo permanece intacto. Sen embargo, vostede chegou co estómago tradeado polos remorsos... O típico actor de éxito televisivo que pretende catalo mel dos grandes, dos elixidos, dos deuses, o típico renegado con mala conciencia que transpira covardía ante a pedagoxía radical de alguén que o esperta dese soño de celofán, de luxo, de mentira... (Volve encanonalo coa pistola.)

ACTOR.— Vostede é un arroutado, un demagogo, un trastornado... (Fai o xesto de erguerse, malia a ameaza.)

PROFESOR.— ¡Actúa, Adam! ¡Actúa sen contemplacións!

ADAM.— ¡Quieto, cabrón! (Pégalle un puñazo.) ¡Estivéchelo buscando, cabrón!

PROFESOR.— ¡Axiña, Adam! Trata de abreviar estes pasos operativos. Ben sabes que me desagradan. Pónseme a pel de galiña, aínda que pareza mentira.

AUXILIAR.— Desculpe, profesor... neste caso mesmo lle atopo gusto a cernarlle o brazo a este renegado. 
   (O actor permenece medio inconsciente polo golpe. Adam talla o brazo coa extrema rapidez dun experto chapodador, como se fose un corte virtual que, por suposto, non sangra, aínda que o membro cae ó chan. Despois vaise.)

PROFESOR.— (En ton de revelación.) ¡Hai que ver canta tensión se xera ás veces e cantas reticencias é preciso vencer para que estes cegos, obtusos, indolentes, logren saír dos seu propios límites! Pero se é moi sinxelo, completamente sinxelo, extremadamente sinxelo... só se trata de ir á raíz do fisiolóxico: desposuírse paso a paso do externo e dos seus trucos fagocitadores para construír unha nova interioridade. Para iso eles, os actores, deben ser crueis con eles mesmos. O teatro non é unha evasión, senón unha longa loita na que o actor debe facer unha ofrenda, unha entrega total de sí mesmo... E entregarse significa entregarse... entregrase sen reservas.

ACTOR.— (Espertando do seu soño.) ¿Que me... me pasa? ¿Onde estou? Pero, ¿que é isto, por tódolos deuses?

PROFESOR.— Histrionismos, non, por favor... lsto non é ningunha carnicería caprichosa. Só se trata dunha lección de teatro en serio, en firme, en toda regra. Ben sabía ó que se expoñía coa súa sede de expiación: eu, querido amigo, defendo un teatro radical.

ACTOR.— Pero agora... ¿que vou facer? ¿Como podo...?

PROFESOR.— Si, dígao: ¿como vou seducir, gustar, ligar? Todos son iguais de vaidosos. Todos están cortados polo mesmo patrón. Todos pensan o mesmo.

ACTOR.— Pois si, claro, ¡fillo de puta! Sí, claro, ¿como vou seducir, ligar...? Claro que sí, ¡fillo de puta!

PROFESOR.— Por favor, refexione sobre esa visceralidade. Semella a típica neurose do actor decadente.

ACTOR.— (Desolado.) ¡Mire para min! E aínda ten coraxe de falar de actor decadente...

PROFESOR.— Miro para vostede e síntome afogado polo peso da incomprensión. Reflexione, por favor. ¿Non ve que era preciso obrar, executar, operar para limpalo de manifestacións patolóxicas?

ACTOR.— Como se isto non fose unha patoloxía... ¡Mire para min en serio, maldito carniceiro! (Rompe a chorar.) ¡Todo eu son pura patoloxía!

PROFESOR.— ¡Cale, escoite, déixeme falar, especie de cotorra queixosa! Pense en todo o que pode agromar do seu interior, teimudo babeco... Eu só tento provocar en vostede un shock. E ese shock vai destinado a facelo tomar conciencia das súas propias evasións, tics e clichés. Agora pode ser Fausto, Orestes, Hamlet, Otelo, Peer Gynt e tantos outros dun xeito novo, inaugural, único, sen a tentación psicopática de expresarse a través dos xestos, de sobreactuar, de naufragar nesa ximnasia irrelevante. O importante é a forza que sobrevén como unha explosión dese cofre íntimo do que xorden as máis grandes revelacións.

ACTOR.— A estas alturas xa non sei o que pretende de min... ¿Tal vez torturarme sen fin?

PROFESOR.— Pretendo convertelo nun actor de cristal.

ACTOR.— ¿De cristal?

PROFESOR.— Efectivamente. ¡De cristal!

ACTOR.— ¿E iso que significa?

PROFESOR.— A transparencia de espírito, a diafanidade absoluta, a luz definitiva. Para iso debemos perseverar.

ACTOR.— ¿Perseverar?

PROFESOR.— Hai que seguir descubrindo, enxergando, explorando os impulsos íntimos. Son o único importante. O demáis sobra. A lección debe continuar.

ACTOR.— Estame mirando dun xeito obsesivo para as pernas. ¿Non pensara...?

PROFESOR.— Debemos busca-lo estatismo perfecto, superior, trascendente para que poida interpretar coas entrañas, co espírito, coa alma.

ACTOR.— ¡Vostede é un demente, un criminal, un mutilador profesional...! 

PROFESOR.— ¡Adam! ¡Adam, ven e actúa inmediatamente!
         
                     (Faise a escuridade de súpeto.)


Momento 2



   (Encadeado co momento anterior, mentres continúa a escena a escuras, escóitase a voz do actor.)

ACTOR.— ¡Non, non, as pernas non, as pernas non! ¡Oh...! ¿Qué é isto? ¡Non, as pernas non! ¿Quen anda por aí? ¡Por favor, por favor! 

   (Vaise facendo a luz en escena e entra o outro actor.)

OUTRO ACTOR.— ¿Que che pasa? ¿Por que berras? 

ACTOR.— (Alterado, co falar afogadizo.) ¡Ah, es ti! ¡Que pesadelo...! Acabo de ter un pesadelo, unha alucinación, un desasosego moi grande. Pensei que me trincaban, que me tronzaban, que me chapodaban as pernas.

OUTRO ACTOR.— Cálmate. Tranqui, tío, tranquilo... (Pausa.) Só foi un soño.

ACTOR.— Xa cho contarei con calma. Pasei... pasei medo, canguelo, arrepío. De verdade, moito medo.

OUTRO ACTOR.— Tranquilízate, non foi nada. Estás a falar dun xeito raro. Dis as cousas de tres en tres.

ACTOR.— ¿De tres en tres? ¿Como?

OUTRO ACTOR.— Pois iso mesmo que acabas de largar: "Pasei medo, canguelo, arrepío". E así varias cousas máis.

ACTOR.— Xa.... Si, claro... será por culpa do soño, dese puto soño...

OUTRO ACTOR.— Pois agora fai un exercicio de concentración, que dentro de media hora tócache gravación. Supoño que non esquecíche-Io papel. ¡Isto vai ser un bombazo, tío! ¡A mellor serie de televisión que fixen nunca! ¡Un desmadre de guión en plan kitsch, colega! A min enróllame ese punto de enredo desvariado. 

ACTOR.— ¿Que están a gravar agora? 

OUTRO ACTOR.— Están coa parte na que Castro se entera de que a súa muller agarda un fillo doutro. Ese es ti, colega, que tampouco sabes nada polo de agora. Cando te enteres do choio, vaiche dar un ataque ó corazón. Iso é o que che ha pasar dentro de nada, cando entres para gravar. Despois lévante a un hospital e alí coñeces unha enfermeira á que ligas e á que tamén... vas deixar embarazada. Iso xa é tema doutro capítulo, máis adiante. Pero antes, cando saes do hospital, Castro tenta atropelarte co seu coche. O tipo zóscache un trompazo fino e volves ó hospital pola porta que saíches. Alí veranse obrigados a facerche unha amputación.

ACTOR.— ¿Unha amputación?

OUTRO ACTOR.— Si, téñenche que corta-las pernas.

ACTOR.— ¿As pernas? ¿E os brazos? ¿Os brazos tamén?

OUTRO ACTOR.— Non, os brazos non. ¿Por que o preguntas?

ACTOR.— Non, por nada. Supoño que iso das pernas será casualidade, azar, coincidencia...

OUTRO ACTOR.— ¿Pero que dis, tío? Estás pasado de clavixa. Non te comas o coco... Se che apetece, hoxe montamos unha festa da hostia e esqueces todo iso. Viñeron as dúas titis que fan de secretarias de Castro na serie. A loira está toliña por ti.

ACTOR.— Eu non estou para movidas, nin lerias, nin festas.

OUTRO ACTOR.— Anda, non te fága-lo estreito. Imos cear, pegámonos un baile e despois xa se verá.

ACTOR.— ¿Un baile? Ti estás tolo. As pernas... dóenme, fírenme, máncanme as pernas. 
  

(Tenta erguerse, pero as pernas non
 o sosteñen e cae redondo ó chan.)


¿Ves?


(Faise o escuro en escena.)


FIN.

 

 

 


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega