BVG     Atrás

     Aquel frinxo (freixo que din os normalizadores, pero que eu non digo porque aquel frinxo é para min como a miña propia vida -xa o veredes- , de tal maneira que na miña mente, eu diría que na miña alma, é un frinxo verdadeiramente, non un freixo, pois cando digo esta palabra non digo o mesmo que cando digo frinxo -e aquí ten moita importancia dicir frinxo e non freixo, porque as dúas palabras, para min, iluminan dúas cousas distintas), aquel frinxo, desculpade a miña sintaxe arborescente, que diría Carballo Calero antes de ser Carvalho Calero en referencia á do señor de Trasalba, era, e segue sendo, algo moi estreitamente avencellado a min, á miña propia persoa, á miña individualidade. O frinxo e máis seu temos vidas paralelas. Nunca se viu un caso de paralelismo como o noso. ¿De paralelismo ou de interacción, de identidade, de camiñar á par?.

     A historia comeza nos meus primeiros anos, sen que me sexa posible dicir cando; pero moi cedo, digamos que na miña nenez máis naipela, nun día moi afastado e do que non lembro máis ca unha cousa, que esa si que a lembro moi vivamente: que aquel frinxo -xa sabemos que sempre será frinxo e non freixo, penso que comprenderedes o que quero dicir- fora plantado por meu pai o día que eu nacín. Era por entón unha vara que o vento abalaba e domeaba por onde quería. E mesmo me pareceu ese día, o día en que souben que eramos da mesma idade, que se iniciara unha sorte de comunicación entre nolos dous: eu sentíame lábil, enálaxe, desamparado como aquela vara verde que o vento, sen miramento ningún, levaba para onde mellor lle petaba. Por riba do noso eido, nunha bouza costenta, que diría o bo de Leiras, a súa presencia parecía afirmarse. Boteille unha ollada agarimosa. E el saudoume, ou iso pensei, cando unha refolada de vento o abalou de banda a banda naquel lixeiro socalco.

     O tempo foi enrolando o seu novelo e un día decátome de que a miña voz cambia, de que unha peluxe negra me xorde por embaixo do nariz e de que outros moitos cambios se operan na miña persoa, tanto que eu cámbiome -ou sexa, que me sinto cambiar. Pero os novelos do tempo xorden por aquí e acolá, e un día vexo que o meu f rinxo se ergue no socalco da bouza costenta poderoso, vizoso, en briza primavera. E escoito o canto dunha rola, que ben a vexo nas súas xa poderosas pólas, un canto que non sei por que me fai pensar en Delia d, que ten unha voz que se aniña nos meus oídos cando me fala, que mos agarima e que me chega alá moi dentro. O frinxo, a rola, Delia...tres realidades que se volven música na miña conciencia, concerto que ensume os meus sentidos nunha incerta e bretemosa melodía de imaxes, sons e percepcións.

     Un día meu pai decidiu que había que botar abaixo tres ou catro pólas do meu freixo -era meu, claro- por non sei que dano que facía a outras árbores ou a algunha froiteira. Aínda é hoxe o día en que non se me foron das cabeza aqueles machadazos da demouca, o bruído dos dentes do trincador e das serras. Case podería asegurar que tanto espetei a miña ollada nos tocóns que deixaron as pólas demoucadas que o frinxo mo agradeceu. Un vento lixeiro (un ventete maino que diría o noso bardo) acaneou as follas verdes e escuras, tenras, do meu frinxo. Nin era unha queixa nin era unha protesta. Tan só unha comunicación entre nolos dous.¿Qué me dixera? Pois nada. Non había palabras, entre nós, non as houbo nunca, nin falta que nos fan. Pero nós comunicámonos. Porque sabemos que temos algo en común.

     Por veces eu ben percibía, ou sentía, porque penso que esa é a realidade, que sentía o frinxo gallamardo na súa poderosa presencia, satisfeito das súas forte pólas e das súas follas tenras, de acubillar paxaros moi distintos, de que niños dun e doutros gardasen as súas pólas e a vizosa ramallada. Eu coidaba -sentía- que entón se volvía fachendoso, finchado, satisfeito -o mesmo que a min me ocorría cando miraba a Delia de Soutolongo baixa-la bouza costenta, sen que me falase, que se me falaba as cousas eran diferentes por máis complexas. E así ocorría porque ese era o segredo que había entre nós: que nos comunicabamos. (Que nos comunicamos, porque seguimos facéndoo hoxe como dende o día aquel en que souben que fora plantado cando eu nacín).

     Un día decidín gravar coa miña navalla un D na casca do frinxo. Non tiven sensación de telo ferido, nin el me deu a entender que o ferise. ¡Como soaba o Regueiro do Penal baixando cara ó val e escachándose nas pedras e penedos que lle atrancaban o camiño! Porque pensaba que Delia de Soutolongo chegaría a velo alí gravado, que sospeitaría que fora aquel D obra da miña navalla, que ó mellor era unha maneira de empezar non sei ben o que. ¿Ou é que eu xa o sabía moi ben? ¿E non sería que ela tamén o sabía? Agora, despois de tanto tempo, todas estas preguntas non van a ningures. Cada un fixo a súa vida e a vida levounos por diferentes camiños. Ou é que a vida resultou diferente porque así o quixeron os distintos camiños que por ela adiante nos levaron. Pero o D que eu gravei coa miña navalla alí quedou por moitos anos na casca do frinxo, e aínda hoxe, se ben xa non se pode ler -eu léoo, pero ninguén podería facelo xa. Eu diría que nunca se sentiu especialmente satisfeito desta ocorrencia xuvenil miña. Ou lle resultou indiferente ou, ó mellor, e iso é o que eu sospeito, uns certos ciumes debeu de sentir. Non o sei. Recoñezo que me estou movendo nos difusos eidos das sospeitas.

     Foi un dos peores días que pasei na miña vida aquel en que meu pai dixo, e decidiu, que cumpría facer un rebaixe na bouza costenta aquela na que o frinxo afundía as súas poderosas raíces . E así chegaron un día as escavadoras e nunhas horas vimos todos as poderosas raíces do frinxo que viñan zuga-lo celme que podían atopar no noso eido, na nosa horta, na lentura das terras máis baixas. Alí estaban ó ár, como se a min me rasparan as pernas e me quedaran os osos á vista. Foi iso o que eu sentín, e por iso non puiden durmir aquela noite. E as cousas, ó día seguinte, estaban peor aínda: chovera forte pola noite, toda a noite a chuvia remoera na terra recen aberta, e máis raíces aínda tiñamos á vista, grandes e retortas unhas ou pequenas e esguías as outras. Ben sabía eu que algo pasaría, tiña a seguridade de que algo pasaría, porque aquilo era como se me deixasen sen unha perna, como se me arrincasen o fígado, como se de algunha maneira me deixaran eivado.

     E moi logo pasou que me vin eivado, ó menos por algún tempo, arredor de trinta días, que foron longos, moi malos de pasar, que eu son un mal enfermo. Foi que rompera unha perna, tibia e peroné, ó caer dunha nogueira abaixo, cando facía a demouca; tiven que pasar polo quirófano, levei xeso, estiven no sanatorio non sei xa cantos días ou semanas e moitos máis na miña casa, e camiñaba coa axuda dun caxato e tirando da perna e do xeso. Pero non podía saír da casa. E cada vez que preguntaba polo frinxo na miña casa coidaban que tiña alucinacións. Iso pensaba miña nai cando eu dicía que como lle ía ó frinxo, ó meu frinxo. Este rapaz debe de ter febre, que delira -dicía miña nai. Pero meu pai non pensaba así, estou ben certo. Penso que sabía ben o que verdadeiramente me pasaba.

     De lonxe en lonxe tiña dores que me obrigaban a tomar valium. Entón aproveitaba o feito para preguntar polo meu frinxo. Era entón cando miña nai tiñA a seguridade de que eu non estaba nada ben. Percibíallo na tristura dos seus xestos, naquel ricto que se lle poñía na cara ó pechar firmes e tensos os labres, na súa ollada entre triste e chea de sospeitas. Meu pai seguía sen facer caso. Pero un día, cando xa puiden saír da casa e dar unha pequena volta pola eira, atopeime de cara co meu frinxo -el alá enriba e eu acá embaixo, pero cara a cara os dous. Pareceume que algo tiña murchado, non moito. ¡Claro, dixen para min, choveu tanto que non se lle nota que teña murchado! E non se lle notaba. Parecía forte, runfante, fachendoso. Xa veremos se pasa o verán, que non o vai pasar -concluín

     E así cada día mentres durou a miña convalecencia, esculcando un día e outro na ramallada do frinxo, ata que un día decidín que non pasaba nada, que a árbore aquela tiña aínda moi poderosas raíces e que sen dúbida aínda tiña mellorado -como me pasara a min, que moi axiña puiden camiñar sen caxato, polo meu propio pé, como se nada tivese pasado, tanto que non tardei en volver a subir á nogueira da que me caira para remata-la demouca. Os dous tiñamos superado as nosas probas, as probas que nos mandara a vida, como a todo mundo, e que só superar os ben dotados -dito sexa son soberbia nin outros miramentos.

     Sucedéronse as sementeiras e as colleitas, os invernos e os veráns, as primaveras e os outonos. O meu frinxo era unha poderosa árbore. O verde escuro das súas follas dicían que todo camiñaba polo seu pé. Un día veume ver un amigo de Arcos de Val de Vez, director que era dunha oficina bancaria, home importante na súa vila e aínda noutras de arredor, que sempre chegaba á miña casa (á casa dos meus pais, para dicir só a verdade, toda a verdade e nada máis ca a verdade) conducindo un coche de moita cilindrada. Pregunteille que como lle andaban as cousas, sabendo que lle ían moi ben, e, finchado e satisfeito, erguendo a cabeza e tirando dela para atrás, espetoume: ¡Ben instalado na vida!. ¡Ben instalado!, pensei, como o meu frinxo , como eu mesmo, que non tiña coche de tanta cilindrada pero si moita saúde -como o meu frinxo.

     E cando xa estaba moi certo de que ningún medo tiña que ter por el, un día descubrín que entre a súa ramallada verde escura, vizosa, víase xa de lonxe unha póla seca. Seca como se fose queimada. Meu pai entendeu a miña suxestión. E atendeuna, que mandou que podasen aquela póla seca, como facía coas froiteiras da nosa horta, sabendo que a árbore agradecía sempre esta operación. E así foi e así se fixo, pensando que xa nunca máis aparecerían pólas secas...

     Ata que un día foron dúas as que contei. E meu pai mandou que cunha motoserra subise un xornaleiro ó frinxo para tronzar aquelas polas e algunha outra que houbese, se a había. E o frinxo volver coller forza, que ben se lle vía nas súas tersas follas verde escuro, na súa casca fresca e limpa, no seu poderío lanzal, sempre ergueito e firme naquela bouza costenta, case avascallador. Tanto que meu pai dixo, e decidiu, que ben lle cumpría unha lixeira demouca porque empezaba a dar sombra por demais e non deixaba vir ó que tiña de arredor. Aquilo foi, así o sentín no meu corpo, como se me arrincaran dous dentes e catro moas. Porque, ademais, meu pai mandou face-la demouca aproveitando que eu estaba fóra da casa, que non chegaría ata ben entrada a noite e que, despois de estar feito o traballo, nada había que lle facer.

     Tanta demouca, tanto andarlle nas raíces, e os anos, que para todos pasan, penso que agora si se notan no meu frinxo -e non de maneira moi diferente do que se bota de ver en min. Non lle teñen saído pólas secas, pero eu diría que aquel fermoso verde escuro das súas follas, no que a miña ollada se compracía en pousarse, non é xa tan verde nin tan escuro. Nin as súas follas tan vizosas. Pensei en todo: se terá a enfermidade que chaman da tristura, que máis ben dá nas froiteiras, se lle deu o negro, como tamén lle pasa a algunhas delas e cando lles dá o mellor e cortalas polo cano, e ben arrente, que é mal que pega noutras, ou se ó mellor está canso de levar tantos trancazos -como a min mesmo me empezou a pasar (ou sinto eu que me pode empezar a pasar), que moitas veces ando canso, que me custa máis atura-la muller e os fillos e tantas parvadas e cousas pequenas que moito amolan e pouco dan.

     O certo é que a folla do meu frinxo, neste outono que agora empeza, empezou a caer case un mes antes do que é costume. As follas foron caendo, están a caer agora mesmo, que ven as vexo cando baixo á eira e miro para a bouza costenta, pero paréceme que van caendo de outra maneira: unha refolada de vento estra o chan de follas murchas, dunha color que eu diría enferma polo esvaecida, e cada refolada guinda cunha manchea de follas, e ben se ve que cada día o frinxo ten menos, que vai quedar como un galo disposto para ser cociñado. E non é tempo aínda de cae-la folla do frinxo, que sempre é para máis adiante.

     Pensando nestas e outra cousas colaterais entro na casa amouchado, entro no cuarto de baño e atopo no espello algo raro, do que non me decatei deica o día de hoxe: que tamén me sinto un pouco raro. É como se non recoñecese a miña color, que sempre foi de moi boa saúde, nin estes debuxos que vexo por debaixo dos meus ollos, nin que amarelo é este, tan raro, que vexo nos meus ollos esbugallados, nin que canseira é esta que sinto sen ter por que.

     Presinto que todo isto non é cousa boa.

     Confío que volo poderei seguir contando.



Vigo, 19.11.01

© 2006 Biblioteca Virtual Galega