Procurar no texto a palabra ou frase:      Axuda
BVG     Atrás  

Os lóstregos e a carballeira

 

 

v2martinezocaoslostregoseacarballeira.html



Jehovah do trono!, cando se delura en fume
o bosque fulminado.
                                       F.G. Klopstock




- I -


     Era o noveno día de vacacións e Rosende Couselo xa se afixera en corpo e alma a aquel ritmo preguiceiro da vida a soas e sen nada que facer. Agora, acabada de tomar a sesta, deixaba correr o tempo debruzado naquela fiestra do sobrado que daba ó sur, a ollada perdida por riba das leiras de millo.
     A tarde estaba silandeira, tarde couga de vrao. Os pavóns abaneaban mainos coa airexa que subía do mar e cara a poente o sol perdía forza por degraos. Os seus raios, prendidos nas puntas dos piñeiros, aínda arrincaban centileos de luz nas penedas do monte, alá onde morría a vexetación, e polo aire, melgas de la sobre a serra, unhas nubiñas pequechas semellaban panos da man a se ergueren en despedida ó astro que morría.
     Os pensamentos de Rosende, libres de ataduras no medio do silencio, voaban ceibos ó lonxe, alén do horizonte aceso en luz entre o calixeiro do serán. Debruzado naquela fiestra sentía como se lle espallaba a alma, como se lle esvaía pouco e pouco para ir formar parte de todas as cousas albiscadas acolá endiante, para se facer unha cos terróns recén sachados nas leiras, coas canas verdes do millo, cos ameneiros á beira do regueiro, cos piñeirais e a carballeira encostada entre os toxos, da outra banda do fío de auga que calandreaba polo fondo das herbeiras.
     A carballeira. Calada alá na costiña, a carballeira era sempre o derradeiro recanto onde se ían pousar os ollos de Rosende no seu calacear sen rumbo. E alí, entre aquela follaxe vizosa, erguía cada día co pensamento a súa historia de encantos, os seus relatos de cazadores a furto, de cadrillas de ladróns, de escuros encontros de amor pola tardiña...
     Agora, cando tamén empezaba a artellar o seu soño diario, Rosende veuse de sócato sorprendido pola inesperada baixada dun lóstrego que se foi afundir no medio da touza. Un lóstrego estraño, deslumbrador, baixado dun ceu no que non se albiscaba unha nube nin o primeiro inidicio de tormenta por ningures.
     E nada máis acabarse de apagar o seu resplandor, sen que soara trono ningún, de entre a follaxe dos carballos ergueuse unha labarada súpeta que lle foi poñer competencia ó sol co seu brillo.
     Rosende respingou coma se aquela labarada lle viñese bater mesmo nas nocas. Por uns instantes ficou abraiado ata que nun arranco baixou as escaleiras a trompicóns e xa na eira, sen pensalo moito, botou a correr cara á carballeira obedecendo a un sentimento que o impulsaba a salvar do lume aquelas árbores alimentadoras das súas fantasías.
     Chegou ó regueiro case sen folgos e xa collía pulo para atravesalo en dous brincos cando se detivo apampado. ¿Para onde ía con semellante carreira? ¿Por que se botara coma un tolo fóra da casa sen nada entre as mans con que enfrentarse ó lume prendido na touza?
     Decatouse de non saber ben o que facía. ¿Como ía combater el só o incendio? O máis asisado sería ganar a volta e avisar á xente da aldea, tocar as campanas para que toda a parroquia acudise e ver entre todos de atallar o lume nos seus comenzos.
     Un pouco máis calmo, convencido de que aquel sería o mellor xeito de obrar, Rosende Couselo ganou a volta polo medio da herbeira e subiu deica o altiño onde empezaban os milleirais. Desde alí, na cima do corgo, volveu a vista atrás para ver canto levaría medrado o incendio, que xa debería ser pavoroso a xulgar por como se ergueran as lapas no primeiro momento, o mesmo que se o lóstrego prendera nunha esca xigantesca.
     Pero para a súa sorpresa acolá adiante a carballeira volvía aparecer verdeante entre as primeiras sombras da tardiña, coma se nela nunca se iniciase lume ningún.
     Perplexo, ficou no extremo das leiras sen saber que pensar, nin o que facer, nin para onde tomar. ¿Como podía explicarse aquelo se aínda non había un instante vira desde a fiestra unhas labaradas que lle poñían competencia ó brillo do sol? Esforzou a ollada con idea de atrevesar o moucillón na percura duns tizóns fumeantes, dunhas muxicas mal apagadas a se erguer no aire; pero por máis que mirou non foi capaz de descubrir nada.
   Os pericotos verdes abaneaban mainiños coa brisa de todos os días. Aquela brisa que subía do mar ó solpor para entoar no medio da fraga o seu canto de voces antigas, de voces ahistóricas a rumorear un himno primitivo, coma o soar a boca pechada dunha marcha de guerreiros barudos ó asalto dun castro, ou das mulleres que saúdan as tebras da noite arredor das fogueiras acesas do poboado.
     Parado na beira das leiras de millo Rosende non soubo se dubidar dos seus ollos ou do seu sentido. ¿El non estaría soñando? ¿Ou sería antes, debruzado na fiestra, cando soñou a caída do lóstrego e as labaradas que subían altas cara o ceu?
     Pero non, non as soñara, ben as vira, estaba seguro. E ben enxergara tamén desde a fiestra o lumeiro por riba dos cotoriños. Daquela, ¿que pasara alí para se apagar o fogo tan súpeto como prendera?
     Disposto a resolver o misterio ganou a volta de cara ó regueiro, atravesouno a brincos polos peares e endereitouse camiño da carballeira.
     Da outra banda do riacho a terra estaba a monte e o carreiro polo que tomara estreitábase pouco e pouco ata chegar a se perder no medio dos toxos e das silveiras a cada paso máis mechas, máis encerelladas.
     Cando levaba cousa duns trescentos metros andados, a toxeira fixérase tan mesta que entre as matugueiras xa non quedaban nin rastros da curripa. Con pernas e brazos espiñados, Rosende calandreou como puido, esgarranchado polas silvas, o suor a lle caír a fío pola fronte. Boa idea tivera de se meter naquela selva. E deuse a todos os demos por escoller semellante camiño.
     Pero ó fin, mal que ben, setenta ou oitenta metros máis adiante chegou a un cadaval polo que lle foi máis doado camiñar, aínda que a roupa e o coiro, xa esgarranchados das espiñas, empezáronselle a tisnar nos cádavos ata o deixar feito un cristo.
     Desde o medio da clareira parouse a ollar para arriba, ó tempo que sacaba o pano para secar o suor que lle proía nos ollos. A carballeira estama moito máis lonxe do que semellaba vista desde a fiestra da casiña. Pero xa posto ó camiño, agora que pasara o máis penoso, non sería cousa de se volver atrás. De xeito que gardou o pano no peto e botou a andar de novo costa arriba. E xa empezaban a caír mestas as sombras do solpor cando chegou á beira dun valo medio esbarrelado que pechaba o souto pola banda de abaixo.
     Apolicou polas pedras sen moito esforzo e brincou do outro lado do valo. Arredor seu os carballos medraban altos, os troncos cubertos de musgo, as pólas retortas abrazadas unhas noutras, a follaxe mesta que case non deixaba ver o ceu, o chao enmusgado, dondo, salpicado de herbiña mol a medrar entre a follatada.
     Ó sentir aquela dondura embaixo dos pés, Rosende estremeceuse cheo dun pracer estraño, un pracer case semellante ó de tomar contacto co corpo longo tempo ansiado dunha muller fermosa e nova que agardase rendida, tendida no chao, ofrecida a el.
     Agarimado polas follas máis baixas que lle viñan chiscar nas testa coma un aloumiño, avanzou entre os troncos dos carballos e ó xeito que andaba esculcaba para unha banda e outra en percura de rastros da fogueira albiscada desde a fiestra da súa casa.
     Pero por máis que remirou para todos os currunchos non foi capaz de atopar ningún sinal, e xa estaba por dar como soñada a caída do lóstrego e o lume erguido nun surtidor ígneo cara ó ceu cando ó chegar a un calvelo no medio do mato, xusto no centro dun conspicuo circo de terra calcinada, dexergou o tronco dun carballo, un carballo enorme, renegrido e queimado. O toro, só, sen pólas, núo cara ó ceu, erguíase desafiante no medio da carballeira, tráxico na súa inmovilidade moura.
     Rosende sentiuse sobrecollido, coma estantiguado, diante del. ¿Que tería sucedido para aquela árbore arder coa présa que ardeu? ¿E como semellante lume non prendera nos carballos do arredor, a pesar da forza que as lapas tomaran no primeiro instante?
     Cheo dunha estrañeza que non era capaz de se explicar avanzou ata o pé do tronco pola terra queimada que rinchaba debaixo da solas dos seus zapatos e alí ergueu a ollada ás polas tocas recortadas contra o ceu azul índigo da noitiña.
     No alto do tronco sobresaía un redondel de garabullos queimados, dispostos dun xeito que parecía querer lembrar o niño dun corvo. ¿Estaría naquela garabullada a razón da rapidez con que prendera o chispazo do lóstrego?
     Disposto a levar ata o fin a súa pescuda, Rosende agatuñou polo toro arriba, sen se preocupar de que a roupa se lle enfarruscase xa de todo, nin de que se lle esfolase a pel de brazos e pernas contra as cascas reviradas polo fogo.
     Como puido apolicou ata o circo de garabullos que, ó tocalos, semelláronlle de pedra. Cun último esforzo acabou de se erguer a pulso e botou a cabeza por riba do borde do niño. Cara a dentro, a rentes dos ollos, albiscou un burato cáseque do diámetro do toro, escuro e profundo.
     Cunha estrañeza a cada paso maior agatuñou un pouco máis para ollar o burato desde arriba de todo e xusto naquel instante oíu unha voz esgueria á altura dos seus pés. Unha voz que o trascou de tal xeito que a piques estivo de o facer caír redondo ó chao.
     —¿Que anda a escudrumar aí? —estrondou coma un tiro a pregunta.
     Como puido, Rosende remexeuse para ollar cara abaixo e á beira do tronco veu un home. Un home magro e alto, en quen o que máis resaltaba ó primeiro envite era unha ollada, unha inquietante ollada clara, medio esvaída e ó mesmo tempo destacada nun rostro enmorenecido que o fitaba cun aire fosco e ameazador.
     —¡Baixe de aí agora mesmo! —berrou o home de novo.
     —Pero... —amocouse un pouco o Rosende diante daquel tono de voz.
     —¡Baixe... ou fágoo baixar eu!
     E ó tempo que falaba, o descoñecido fixo restrallar unha fustra contra o toro, mesmo a carón dos zapatos de Rosende, con tal forza e colléndoo tan de sorpresa que lle fixo perder man e caír estomballado ós seus pés. Coa caída ergueuse arredor del unha nube de borralla que o fixo tusir ó se lle meter pola boca e polos buratos do narís. Entre a poeira, o descoñecido ollouno carraxento.
     —¿Quen lle deu autorización para entrar á carballeira? —case lle cuspiu enriba do rostro—. ¿Non sabe que isto é unha propiedade privada?
     —Home... —Rosende non sabía como reaccionar—. Non penso eu que fixese mal ningún...
     —Aquí non se pode entrar —atalloouno o outro—. E xa me está liscando máis que de présa se non quere que o faga marchar eu doutro xeito. ¡Vía!
     Diante do tono perentorio daquela exclamación Rosende tratou de erguerse, pero ó facer forza para se levantar sentiu un tirón no touselo e volveu caír ó chao.
     —¿Que lle pasa? ¿Vaise erguer dunha vez ou érgoo eu a lategazos?
     —Debéuseme escordar o pé —tatexou Rosende—. Non podo facer forza enriba del.
     —Veña —o home dos ollos claros pareceu adozarse un pouco e botoulle unha man para axudalo—. ¡Arriba!
     Rosende colleuse a el e púxose en pé á pata coxa.
     —E agora, ¡fóra de aquí! —volveu recobrar a súa aspereza o descoñecido, os ollos a lle botar chispas claras na escuridade da noitiña.
     Rosende ía abrir a boca, pero diante da ollada ríspida do home pensou que era mellor calar e sen máis deu media volta e botou a andar coxeando contra o valo.
     —Agarde —volveu oír ó seu lombo a voz do home nunha nova e inesperada inflexión amigable—. Así non vai chegar nunca á casa. Pare un instantiño.
     Rosende detívose e ó virar o pescozo veu como o home turraba dun cabalote pequeno e peludo no que ata entón non reparara, acochado ó seu ollar polos troncos dos carballos.
     —Ande —convidouno o descoñecido ó tempo que lle ofrecía as rédeas—. Monte no cabalo e váiase.
     Rosende non sabía a que carta quedar, cheo de dúbidas sobre o que lle compriría facer diante daquela súpeta amabilidade.
     —Ande, home —insistiu o outro—, suba ó cabalo.
     ¿Por que non, logo?, decidiu dun pulo. E coa axuda do home, Rosende botouse enriba do faco sen esperar outra mudanza do seu xorne.
     —Moitas gracias —díxolle xa a cabalo—. ¿Como hei de facer para lle devolver a montura? ¿Onde terei que lla levar?
     —Non se ocupe diso —respondeu de novo seco o outro—, xa eu terei man.
     E dun fustrazo nos cadrís fixo botar a andar ó arricol, cortando toda posible prolongación da conversa.
     O faco parecía coñecer ben o camiño e sen necesidade de o guiar saíu da carballeira por un porteliño no valo e empezou a baixar cara á corredoira estreita que entre voltas e reviravoltas ía dar á estrada da beiramar. Chegaron a ela xa con noite pecha e ó pisar o chapapote o cabalexo detívose á espera do que o cabaleiro o endereitase cara unha banda ou outra.
     Rosende, perplexo por todo canto lle acababa de suceder, nin sequera se decatara do camiño que traían e aínda tardou un anaco en descubrir aló ó lonxe, encostadas na aba do monte, as poucas luces da aldea. Guiou o cabalo cara a elas e a pouco, pasada a pontella do regueiro, tomou a canella que levaba á casiña illada de onde saíra a media tarde sobresaltado polo incendio entrevisto na carballeira desde a fiestra do sobrado.
* * *

     Ó outro día Rosende Couselo acordou coa sensación de que os sucesos da tarde anterior non foran senón un soño, de tan sen pés nin cabeza como os atopaba. Pero ó se botar fóra do leito volveu sentir a dor que lle impedía asentar con forza o pé dereito no chao. Ó poñer os ollos nel e ver o touselo inchado coma un molete decatouse de que aventura non fora soñada, senón real, tan real coma aquel inchazo e aquela dor ó pousar o pé no piso.
     Coxeando achegouse á cómoda situada nun lado do cuarto, sacou unha venda do caixón e púxose a vendar o touselo. Despois, ca co artello ben premido, vestiuse e ó se acordar do cabalo no que viñera montado pola noite baixou á porta da eira para ver o que fora del. Onte, co cansazo e a dor da escordadura, metérase na casa despois de o deixar atado a un esteo da viña e esquecérase por enteiro del.
     Pero agora, ó botar a porta fóra, non enxergou o cabalo por ningures. ¿El teríase desatado e fuxido? ¿Ou viríao buscar o seu dono pola mañá cedo? Pero, se viñera por el, ¿como dera coa case sen saber quen era o home que estrara na súa cerrada polo serán?
     As preguntas sen resposta lóxica volveron señorear o maxín de Rosende. Matinando nelas sen reparar moito no que facía apañou a caldeireta do leite que todas as mañás lle deixaba o leiteiro no peitoril da bufarra da cociña e meteuse para dentro a cazolar o almorzo.
     Máis tarde, mentres se afeitaba, non podía afastar da cabeza os feitos da tardiña anterior: aquel lóstrego caído dun ceu sen nubes, sen ir acompado do ruído do trono, sen nin o mínimo sinal de tormenta por ningures. A labarada erguida a continuación, súpeta coma un enorme facho no medio da carballeira. O carballo virado un chamizo denegrido, queimado, coma todo o chao arredor, nun círculo perfecto, sen que nin a primeira muxica fose prender nas árbores do arredor, nin correse o lume pola herba. O home que viñera botalo con tan contradictorio modais. O confuso medo que lle impedira responder como merecía cando o ameazou con correlo a paus. O detalle, tan pouco consonte cos xeitos daquel energúmeno, de lle emprestar o cabalo para a volta á casa. A propia desaparición do animal, sen ter oído ruído ningún en toda a noite...
     Enviso, Rosende Couselo volveu subir ó cuarto, prendeu un cigarro e acobadouse na fiestra fumando de vagar, mentres os seus ollos se espetaban teimudos na carballeira alá na encosta da outra banda do riacho.
     Hoxe volvía facer outro bo día de sol, non corría nin pisca de aire e as follas máis altas dos carballos, lustrosas, bernizadas, devolvían o brillo dos raios solares, a finxir no medio do monte o ardentío do mar.
     E por máis que espreitaba, os ollos coma dúas fírgoas, case pechos por mor do centileo do sol, Rosende non era capaz de furar a quietude da follaxe para lle arrincar o seu segredo. Porque alí había un segredo, un misterioso segredo, diso estaba a cada paso máis convencido.
     Cando acabou de fumar o cigarro xa tiña trazado un plan. Meteu as faldras da camisa por dentro do pantalón, apañou no cuberto un chapodo enferruxado para se abrir camiño polo medio da toxeira e volveu coller cara ó regueiro polos mesmos pasos por onde se metera o día anterior, non só por atallar, senón porque o camiño do monte semelláballe máis gardado que o arrodeo ó descuberto pola estrada da beiramar se quería chegar á carballeira sen ser visto.
     Camiñou pouco a pouco, abrindo verea a chapodazos entre os toxos arnales, e daquel xeito adiantou cara ó souto por un lugar un pouco máis arriba do que levara o día anterior.
     Ó chegar ó cadaval deixou o gavilo escondido nunhas matugueiras, atravesou o claro nunha carreira e foise estomballar dun chouto contra a sombra do valo, ó pé da cerrada.
     Alí deixouse estar aínda un bo anaco, dunha banda para recobrar os folgos, e da outra ver se oía no interior da carballeira algún sinal de movimento que lle impedise levar a cabo en segredo a súa pescuda.
     Pasou un tempiño, o bater dos pulsos volto ó seu, a dor do touselo recrudecida pola carreira xa calmada, e sen sentir ruído de ningunha caste en todo o arredor. Entón ergueuse, axexou para a outra banda do valo e ó atopar o campo libre choutou dun brinco por riba del, indo caír no musgo mol da carballeira.
     Alí no chao botou outro chisqueniño, con medo de oír a alarma duns pasos a percuralo; pero tampouco desta vez houbo atranco ningún que o viñese empecer.
     Xa máis fiucengo botou a andar a modiño, agachándose detrás de cada toro, na busca do carballo ó que apolicara o serán anterior.
    Orientouse cara a onde lle parecía ter estado a tarde pasada, remirou por unha banda e outra, pero por máis voltas que deu non tivo xeito de dar co chamizo.
     Daquela volveu sobre os seus pasos de novo para buscar na beira do valo o sitio por onde entrara a outra vez, ata atopalo, as pegadas dos pés aínda lenemente acalcadas no musgo. Desde alí tirou outra volta cara ó medio da carballeira, pero tampouco deste xeito deu co carballo queimado.
     Nunha última tentativa volveu na busca do portelo por onde saíra a cabalo e desde alí adentrouse por enésima vez na cerrada. O mesmo resultado: o círculo de terra calcinada co toro denegrido no seu centro non aparecía por ningures.
     E naquel instante foi cando reparou en que de case todas as veces viñera dar no mesmo sitio da touza, un calveliño no que se erguía un carballo rexo, enorme, quizais o máis frondoso da carballeira.
     Fixouse con máis vagar nel e empezou a lle atopar uns certas semellanzas... Pero non, non podía ser... Aínda que, ben mirado, si, si: aquel tronco tiña as mesmas feituras que o outro ó que onte agatuñara. ¿Podería ser aquelo posible? ¿Aquelo? Aquelo, ¿o que?
     Tremente, cheo dunha sensación que non era capaz de analizar, correu cara a el e naquel instante, de entre as pólas do carballo fuxiu súpeto, cun asub ío longo e alarmado, un peto que se foi perder alá ó lonxe, cara ós piñeirais da outra encosta, no comenzo da serra.
     Rosende ficou un tempiño arelante, trascado por aquel alboroto inesperado, e ó pouco o seu desacougo empezou a medrar cando oíu o trote dun cabalo ó lonxe, trote que ó pouqueniño apagouse case de sçpcatp. Quizais porque o animal acabase de entrar na terra enmusgada da carballeira, quizais porque se detivera quen sabía onde, lonxe do alcance da súa ollada.
     Obedecendo a un presentimento inexplicable, Rosende Couselo ciou para atrás e encolgouse nunha póla do carballo que atopou máis á man. Sen pensalo moito apolicou polo tronco deica a cima e non ben acababa de buscar acomodo no alto, cando ó axexar para abaixo por entre a ramallada veu aparecer ós seus pés o home dos ollos esbrancuxados da tarde pasada.
     O home achegouse silandeiro ata o carballo de onde fuxira o peto pouco antes, aquel ó que Rosende lle atopara semellanza co todo queimado, e deu dúas voltas arredor seu axexando cara arriba por entre a follaxe.
     Cheo de tremeira por medo de que o fose desubrir, o Rosende aínda foi capaz así e todo de se fixar no descoñecido con máis vagar do que o puidera facer o día anterior. O home do látego aparentaba arredor duns corenta anos e era magro, pero forte, de andares silandeiros e áxiles. Nos seus brazos arremangados resaltaban os tendóns duros. O cabelo, case branco por enteiro, griseáballe soamente un pouco pola caluga e arredor das orellas, a facer máis escura a cor da súa cara, no medio da cal resaltaban ominosos aqueles ollos claros, case brancos, que xa o encheran de desacougo a primeira vez que se espetaran nel.
     O home, logo da súa inspección, aínda non semellando moi convencido dela, volveu coller polo camiño que trouxera e desapareceu do radio de visión de Rosende. Este, aínda sen afiuzar moito en ter o campo despexado, decidiu deixar correr un tempiño antes de se atrever a baixar do seu esconderixo.
     Así pasaron os minutos, non soubo cantos, aínda que na súa inmobilibade chegaron a lle parecer horas. Primeiro sentiu degaros de fumar; pero non tiña tabaco, e aínda que o tivese non sabía se sería capaz de botar un cigarro. Logo foi un formigueo que lle subía pola perna dereita, a do touselo vendado. De primeiras coidou que lle quedara durmida, pero cando o picor lle chegou ás virillas decatouse de ter a roupa inzada de formigas, grandes formigas encarnadas que se metían por todo o corpo, a picar nel, ata non poder aturar máis. Empezou entón a sacudir nelas coas mans sen ser capaz de afastalas, polo que decidiu baixar do carballo e pasase o que quixese.
     Pero ó chegar ó chao non sucedeu cousa ningunha e logo de esfregar o corpo ata acabar cos derradeiros sinais de picor, unha vez decatado de non haber perigo por ningures, escorregou a modiño, con moito coidado, cara ó valo que pechaba a carballeira, a alma nun puño por medo de que lle volvese aparecer diante o home dos ollos claros.
     ¿Por que razón sentiría un medo tan irracional á presencia daquel home? Era outra das preguntas que non sabía como responder. Soamente que tremía nada máis matinar con verse diante do seu ollar inquietante, polo que cando se atopou por fin á beira do valo respirou aliviado.
     Choutou dun brinco fóra da cerrada e cando caía da outra banda deu de nocas co home de quen coidaba fuxir. Coutado, deixouse no chao sen rebulir, do mesmo xeito que o serán pasado, á espera do trebón que de seguro ía caír enriba del.
     —¿Outra volta fedellando onde non lle importa? —soou con acento arrastrado a voz do descoñecido.
     Rosende calou, sen erguer a vista sequera, abraiado por aquela aparición coa que xa non contaba.
     —¡Váiaseme de diante agora mesmo! —ergueu súpeto o tono de voz o home—. Líspeseme da vista antes de que lle fagar pagar como cumpre esa teimosía parva de se meter onde ninguén o chama.
     Rosende ergueuse sen despechar o bico, cos ollos baixos, e endereitouse cara á toxeira. Ó seu lombo fungaban as palabras do descoñecido:
     —E como volva velo polos arredores da carballeira xa pode ir pensando en non saír tan ben librado como agora. Para a próxima esperareino armado coa escopeta e a primeira perdigonada zorregareilla onde cadre, dáme o mesmo no cu que nos fuciños. ¿Enténdeme ben?
     Mentres se perdía no fondo do cadaval, as palabras do home de ollos claros a ecoar aínda no aire, Rosende empezou a tomar a determinación de non parar ata descubrir que misterio era o que aquel descoñecido pretendía acochar dun xeito tan teimudo. Non achantaría, non. Por máis ameazas con que lle viñese, non pararía ata poñer en claro o que alí se ocultaba.
     E abofé que acabaría por descubrilo, custase o que custase.




- II -


     Cando Rosende Couselo me acabou de referir a súa historia do lóstrego que baixaba polas tardiñas e do carballo consumido que ó día seguinte se rexeneraba, non lle fixen moito caso. De seguro que naquel relato había toda unha reste de fantasías, de ensoños e de visións irreais que só tiveran ocorrencia dentro da súa imaxinación.
     —¿E para iso viñeches á cidade? —acórdome de lle ter dito—. ¿Nada máis para me contares semellante andrómina?
     —Paréceche unha cousa moi estraña, ¿non si? —respondérame el—. Certo que o é, si señor. ¿Non lle atopas engado abondo para vires comigo alá a pescudar o que poida haber detrás de todo iso? Porque dígoche de certo que non é ningunha argallada nin ningún soño. Ou senón aquí tes como proba o touselo escordado ó caír do carballo o primeiro día que fun alí. Se non che chega con esto, na casa teño aínda a roupa enfarruscada de apolicar polo toro queimado. E tamén che ensinaría fotografías que saquei da segunda ocasión, se non fose porque ó ilas revelar velóuseme o carrete e non puiden aproveitar nada del. Repítocho, meu amigo: é verdade. Todo o que che acabo de contar é verdade, aínda que resulte misterioso e inexplicable.
     —Está ben, home, voute crer. Vouche acreditar en todo canto me dis, de pe a pa —respondínlle—. Pero, vexamos: ¿que queres que haxa detrás do home dos ollos claros, detrás do lóstrego, detrás do lume, detrás do carballo queimado que ó outro día non deches atopado por ningures?...
     —¡Atopei! —cortoume el—. Atopeino, pero xa sen sen sinais de ter ardido.
     —Si, si, crereicho tamén, ¿por que non? E ben, digo eu: ¿que pode haber detrás de todo iso? ¿Extra-terrestres? ¿Alieníxenas?... ¿Ou meigas?... ¿Ou demos?... ¿Ou santos?... ¿Algo relacionado coa ufoloxía, quizais?
     —Non sei, non sei... —encarraxábase o Rosende, doído pola miña incredulidade—. Non sei o que pode haber, non me cabe na chencha explicación ningunha e por iso quero pescudar. Por iso querería que viñeses ti alá, para me axudares a descubrir o misterio que hai no fondo do asunto.
     —Mira, neniño, eu ir ben iría, e de moi boa gana ademais, para botar contigo unha tempada nese recuncho rebordán do que conservo tan bos recordos; pero hoxe mesmo non pode ser. Fáltanme quince días para as vacacións e daquela ireiche por alí. Antes éme imposible polo apurados de traballo que andamos agora no choio.
     —Está ben, logo. Pero para dentro de quince días as vacacións que estarán a finar seranche as miñas —queixouse Rosende.
     —Pois olla ti que amoladela...
     —De calquera xeito —acabour por se animar pasando por alto a miña retranca— ti ven. Aínda que non sexa máis que para botarmos catro ou cinco días xuntos e axexar entre os dous o que pasa nesa carballeira de todos os demos.
     E coas mesmas despedímonos, coido lembrar que un venres pola tarde de mediados do mes de Santiago.
     Ós cinco días —é dicir: o mércores— chegoume unha carta de Rosende con data do día seguinte a ter estado na miña casa, botada ó correo o propio sábado en Carnota segundo acreditaba o mata-selos.
     Soamente tiña unhas oito liñas, nas que máis ou menos viña dicir: Esta tarde, cando axexaba para a carballeira desde a casa, caíu outra chispa e repetiuse tal por cual o feito do que che falei: Prendeu unha labarada súpeta no medio da carballeira e ó instante ergueuse un lume de inferno. Nada máis o tempo de me calzar e baixar nunha carreira e xa non fun capaz de ver a máis pequena fumarada. Escúsoche dicir que, como das outras veces, o ceu estaba despexado e non había indicios de tormenta por banda ningunha. Ven cando poidas, supoño que mañán xa non poderá ser, aínda que esta carta botareina ó correo en Carnota para bulir máis. Se non é antes, espérote para o domingo que vén. Mentres tanto eu volverei investigar pola miña conta. Unha aperta.
     De xeito que o sábado ó acabar de xantar montei no coche de línea para Muros e desde alí, xa ó solpor, collín un taxi para ir a aquela casa que lle quedara ó Rosende da herdanza dos seus avós. Casa onde xa botara con el e mais con dúas amigas unha pequena tempada de vacacións dous anos atrás.
     Na entrada do carreiro que subía para a casa despedín o taxi e botei a andar camiño arriba coas primeiras sombras da noite, unha noite máis ben fresquiña e silandeira para ser de mediados do vrao.
     O silencio foi o que máis me chamou a atención, pois alí eu acordaba ter oído de contino o balbordo do mar, que agora semellaba mudo, presente nada máis polo cheiro de marusía que subía coa brétema do oeste. Tampouco se oía o canto dos grilos, nin dos sapos, e as miñas pasadas soaban apagadamente ominosas nas pedras do camiño.
     Cheguei á porta xa con noite pecha e como non tivese contestación ningunha ás miñas chamadas, metinme para dentro, prendín a luz da cociña e dispúxenme a esperar polo meu amigo, quen de seguro era capaz de andar metido aínda daquela nas súas fantásticas pescudas forestais.
     Cando xa levaba preto de tres horas de espera e empezaba a me rondar Pedro-Chosco, pois aquel día tivera que madrugar, en vista de que Rosende non xurdía por ningures decidín buscar un leito para me deitar e ¡mañán sería outro día! Subín ó sobrado e na primeira cama que atopei, alí me botei, quedándome case no intre.
     Cando espertei á mañá seguinte percorrín a casa na busca do meu amigo, pero o Rosende non debía ter vido en toda a noite porque non había nin rastro del.
     Daquela funme debruzar á fiestra do cuarto que daba ó sur e busquei coa ollada a carballeira.
     Dei con ela axiña, fermosa, a follaxe chea de verdor, viva, en contraste co verde máis apagado, grisallo, dos piñeirais que a rodeaban por riba e as toxeiras que a cercaban por abaixo.
     De cóbados no peitoril botei un bo anaco coa mente perdida na lembranza dos sucesos que me referira o meu amigo, ata que sen saber en que ocupar o tempo mentres el non volvese, animeime a dar unha paseata ata o lugar orixe das súas teimas.
     Primeiro tratei de ir polo máis dereito, pero pasadas as leiras de millo e as herbeiras a unha e outra banda do regueiriño, o terreo facíase intransitable por causa dos toxos e daquel volvín atrás polo carreiro por onde subira á noite, baixei á estrada e por ela adiante busquei un camiño que sen dúbida debería subir de novo deica o souto, segundo me contara o Rosende.
     Efectivamente, cousa de medio quilómetro máis aló de onde collera a estrada, arrincaba outra pista que de seguro levaría dereito á carballeira, como así puiden comprobar ó me encamiñar por ela.
     Ó pé da touza mesmo daba gloria estar, naquela sombriña da ramallada, con aquel fresquiño, o aire cheo do petirrar dos paxaros: pin-píns, maceirotes, xílgaros, verderois, os chascos a revoar por riba dos petoutos da toxeira, o arrolo ó lonxe das rulas preludiando outro día de calor...
     Tratei de afastar do pensamento aqueles sons, dubidoso diante do valo, e ó fin animeime a brincar por riba del. Á sombra dos carballos aínda se facía máis intensa a sensación de sosego, e ganado por ela deiteime naquel musgo mol, os ollos a furar entre as follas en busco do ceu.
     Non sei canto tempo pasei daquel xeito, sempre á espera da chegada do home de cabelo branco e ollos claros que tanta pavura espertara no Rosende. Pero o home non xurdiu e como sentía un pouco de fame, logo de dar unha pequena volta á toa por entre os troncos na busca de non sabía o que, quizais os restos dalgún problemático carballo abrasado, collín o camiño de volta á estrada e de alí tomei para a casa do meu amigo.
     Desde a eira xa me decatei de que el non volvera. Non sei por que, pero deumo o corpo. Como tamén me deu o corpo que algún estraño viñera por alí na miña ausencia.
     Entrei á casa e busquei algún vestixio que confirmase a miña aprensión e xa ía pensar que tan só fora aprensión, cando logo dun percorrido de cabo a rabo sen atopar nada raro, funlle botar outra ollada á carballeira desde a fiestra do cuarto do sobrado.
     A pesar de lembrar con toda certeza que deixara as vidreiras abertas de par en par, ó chegar a ela vin que tiña as contras choídas e botada a tranca. Tranca que ó querela quitar decateime de que estaba asegurada con dúas puntas de ripa.
     Empecei a sentir a area no zoco e baixei de novo á eira. Desde alí fitei para a carballeira coa esperanza, tampouco sei ben por que, de atopar nela algo fóra do común.
     Pero a carballeira seguía do mesmo xeito que a vira pola mañá: Nin chispas, nin lóstregos, nin sinais de lume ningún.
     Busquei entón algo con que me axudar para desencravar a tranca e ó non atopar cousa mellor, apañei un angazo arrimado a un esteo da viña, co que aínda me levou un pouco de traballo desentalar o pau e abrir outra volta a fiestra.
     Conseguido o meu propósito, pasei un bo anaco debruzado no miradoiro, a vista espetada con tanta forza no arboredo do souto que acabaron por me doer os ollos, sen ter enxergado alá enfrente nada que me puidese resultar sospeitoso.
     En vista de que o meu amigo non daba chegado, como eran máis das dúas da tarde e a fame apretábame de moito rosmillo, deixei o meu observatorio e botei a andar de cara á aldea, distante de alí cousa dun quilómetro por un camiño de carro entre as leiras de millo.
     Na taberna, que tamén era mercería, tenda de comestibles, panadería e droguería, pedín de xantar e mentres me fritían uns ovos con chourizos, única comida que me puideron ofrecer, pregunteille ó taberneiro se vira por alí ó Rosende Couselo.
     Ó oír a miña pregunta, un dos dous mozos que estaban moi peripostos con roupa de garda acobadados no taboleiro diante de cadansúa cunca de viño, virouse cara a min e miroume de riba a embaixo.
     —Perdon se me entremeto —dixo ó fin—. ¿Ese señor non é o que ven pasar os vraos sempre el só na casa de Lucenza?
     —Pois ó dereito non sei se aquelo se chama Lucanza —respondinlle eu—. Olle: vaise por ese carreiro que vén de acola embaixo.
     —Si, ha ser o mesmo —afirmou o mozo—. Por aí non se vai a ningunha outra banda... Seique é home un pouco raro ese don Rosende, ¿non si?... Eu lévolle o leite todos os días pola mañá á súa casa, pero non lle sei se hoxe estará fóra, porque onte díxome que en dous días non llo volvese levar.
     —Debe estar fóra, debe —mediou o que tomaba o viño de par do que falara primeiro—. Onte pola mañá estaba eu sachando no millo cos da casa na leira da Agra, á beira da estrada, e vímolo marchar dereito a Carnota. Ía a pé e semellaba levar présa.
     —Non —contradiciuno o leiteiro—. Se o vistes pola mañá, daquel volveu, porque pola tardiña foi cando veu á miña casa para me avisar que lle non levase o leite nin hoxe nin mañán.
     —O mesmo volveu para a cidade —aventurei eu—. O tempo das súas vacacións seique está a finar e ó mellor adiantou a volta.
     —Non, iso non o creo —asegurou o do leite—, porque daquela teríame pagado e aínda non fixemos as contas nin me falou para nada de as facer.
     Estabamos nestas cando a muller do taberneiro saíu da cociña cos chourizos e os ovos fritidos e entón deixei a conversa para me poñer a xantar, logo dunha protocolaria convidada que foi refugada polos dous mozos, quen nada máis sentarme eu á mesiña que había embaixo do aparello da televisión, apuraron as súas cuncas e despedíronse tamén para ir comer pola súa banda.
     Mentres lle daba ó bigote, púxenme a matinar que o máis seguro sería que o Rosende, logo de me ter mandado a carta sen lle eu contestar, decidira irme ver outra volta para me convencer de que o acompañase, por se eu non me atopaba moi animado á viaxe. Cruzariámonos no camiño e mentres eu agardaba na súa casa, el andaría a me percurar na miña. De modo que o mellor era tornar para a cidade e ben xa recibiría novidades súas ou ben, cando collese as miñas vacacións, xa viría outra volta pola súa beira.
     Con esta determinación baixei pola tarde a Muros no coche do taberneiro, quen ademais de todos os negocios da casa tamén era taxista, e collín o autobús de volta para a miña casa.

* * *

     Cousa de dúas semanas despois, cando me atopaba xa de vacacións, sorprendeume no ter sabido máis nada do Rosende naquel medio tempo e un día achegueime polo seu choio das mañás nunha compañía de seguros para lle preguntar en que acabara por fin todo aquel asunto do home misterioso, os lóstregos e a carballeira.
     Na oficina o seu xefe informoume que, con grande estrañeza pola súa banda, Rosende Couselo non se incorporara ó traballo desde que findaran "as súas vacacións regramentarias", nin, por outra banda, lle mandara aviso de ningunha caste para xustificar a súa ausencia.
     Na fonda onde paraba, a patroa tampouco sabía nada del. E o mesmo nun club —a súa chapuza complementaria— onde facía de contable e tamén un pouco de pincha-discos, nunha mestura de traballo e diversión. A última persoa da cidade en velo e a última en ter noticias súas seique fora eu. Dos demais, ninguén sabía nada e todos estaba estrañados pola súa ausencia imprevista.
     En vista diso nada ten de raro que ó outro día daquela pescuda preparase a maleta, montase no coche de línea e viñese para Lucenza, como seique se chama esta casa senlleira, refuxio do Rosende nos seus tempos de folganza anual.
     Cheguei pouco despois do xantar, un día anubado que ameazaba chuvia. Ó subir polo carreiro, diante da casa volvín sentir aquel pálpito que semellaba quererme dicir que o Rosende non se podía atopar nela.
     A porta non estaba pechada, de xeito que entrei á cociña e pareceume que todo seguía da mesma maneira que cando a miña viaxe ida por volta de quince días atrás.
     Cando empecei a subir as esqueiras do sobrado sentín coma un agoiro no peito. Entrei naquel cuarto tan coñecido e, tal como supuxera, a fiestra que daba ó sur volvía estar atrancada e coas contras cravadas.
     ¿Quen sería o que lle tiña dado por semellante teima? ¿E por que razón escollería precisamente aquela xanela do sobrado?
     A tormenta de vran que se presentía cando cheguei viña xa preto da casa, soaban os tronos ó lonxe pola banda do mar e unhas primeiras pingadas, espaciadas e grosas, comezaron a tamborilear nas tellas.
     Busquei o angazo para desatrancar as contras, pero non o atopei por ningures. E menos mal que na cambota da cheminea dei cun martelo de orellas co cal me foi moito máis doado despechar por segunda vez as follas aseguradas con puntas.
     Da banda de fóra as vidreiras estaban abertas e batían contra a parede co aire da tronada. Pecheinas e coa fronte apegada ós vidros púxenme a fitar para a carballeira coa esperanza de ver caír unha chispa nela e erguerse aquelas labaradas enxergadas polo meu amigo.
     Pero por máis chispas que caíron, e algunha ben preto da casa, ata o punto de os tronos facer retremer os seus alicerces, por riba da carballeira non caíu lóstrego ningún en todo o tempo que durou a treboada.
     Logo de cousa así como media hora de cair auga a manta, con lóstregos e tronos a deus dar, a tormenta empezouse a afastar por riba dos picoutos, cara o leste, e non pasara nin unha hora cando nun ceu completamente limpo volveu lucir o mesmo sol que pola mañá me despedira rideiro á saída da cidade.
     Daquela afasteime da fiestra. Xa empezaba a dar por seguro que algo moi singular había en todo canto me relatara o Rosende, algo tan singular como para o obrigar a non volver ó seu traballo despois de rematadas as vacacións, e dispúxenme a tratar de descubrir o que aquelo puidese ser.
     Como primeira medida instalaríame na casa, de xeito que baixei pola maleta e volvín con ela para o cuarto da fiestra que daba ó sur. Alí empecei a estender enriba da cama toda a roupa que trouxera e cando a maleta estivo valdeira volvín botar unha ollada pola fiestra.
     E xusto naquel instante vin caír un lóstrego centilante enriba da carballeira.
     E xusto nada máis caír o lóstrego ergueuse de entre a follaxe unha labarada súpeta cara ó ceu.
     Non se oíu o ruído do trono, a tormenta moi lonxe xa. No medio do verdor da carballeira as lapas empezaron a subir por riba dos pericotos máis altos, ameazando con virar o souto enteiro nun verdadeiro forno.
     Sentín que me batía o corazón coma un cabalo a galope e quedei un tempiño apampado a ollar para o lumeiro. Logo, nun arrauto, boteime esqueiras abaixo e nunha carreira cheguei ó regueiro, atraveseino, metinme polo medio da toxeira sen me preocupar das espiñaduras e encousa de pouco máis de vinte minutos, segundo coido, cheguei ó pé da carballeira.
     Cando parei e me volvín fixar nela, alí á beira do cerrado, non había rastros de lume por banda ningunha.
     ¡Talmente o mesmo que me contara o Rosende!
     Subín o valo ampeando e metinme entre os carballos na busca do chamizo que debería quedar despois de semellante lumarada. E atopeino: era un espacio circular todo chamuscado e no seu centro o toro ergueito, cun círculo de garabullada na cima, coma un niño de pega, ou máis ben de corvo, polo seu grandor.
     Exactamente o mesmo que o Rosende vira.
     Para que non se me despintase o sitio volvín sobre os meus pasos a contar os carballos dunha banda e da outra ata o valo. Alí brinquei para a banda de fóra e cunha pedra púxenme a facer uns riscos disimulados na terra.
     Feito esto erguínme e, no intre, por frente de min, dentro da cerrada vin avanzar un home de faciana moi morena, cunha moureza que resaltaba aínda máis entre o brancor do cabelo e o da camisa, o mesmo que pola contra lle resaltaban no medio da cara os dous buratos branco-azulados dos ollos.
     O home traía unha escopeta na man, co cano apuntado contra o chao, e ó me ver, achegóuseme de vagar.
     —¡Ei, amigo! ¿Perdéuselle algo por aquí? —foi o saúdo que me dirixiu ó tempo que me acenaba co cano da escopeta.
     —¿E lgo? —respondinlle—. ¿Seique ten medo de que lle vaia arrincar un anaco da carballeira? ¿Ou pensa que veño roubarlle as landras?
     —Eu non penso nada. Soamente non me gusta ver a ninguén rondando polas miñas terras, e menos se non coñezo de nada ó rondador.
     —Pois como non penso que estea prohibido andar por onde ando, seguireino a facer cantas veces me pete —reteino.
     —Ande canto queira, pero olle de non traspasar o valo da cerrada, porque se non, saberá a que saben as cupiñadas que ceiba esta amiga —e palmeou retranqueiro a culata da escopeta.
     Sen responder cousa, vireille as costas e botei a andar cara arriba pola beira do muradoiro ata chegar ós piñeirais que subían encostados na aba do monte. Alí senteime un chisco nun penedo e matinei no que sería máis conveniente facer. Pero non dei chegado a acordo ningún, o maxín enteiramente en branco logo do extraordinario suceso que acababa de contemplar.
     Erguinme de novo e volvín baixar ata o sitio onde deixara o sinal. Dentro da cerrada, de costas contra un carballo e coa escopeta do bracete, o home do cabelo branco espetou en min uns ollos xornentos, ó tempo que sorría raposeiro.
     —¿Seique aínda non acabou a súa garda? —intentei moquearme.
     —A miña garda non ten relevo, amigo —respondeu renarte—. Eu estou sempre alerta. ¡Non o esqueza!
     En vista do carís que levaba a leria, decidín facer o parvo e seguir o camiño por onde baixara dúas semanas atrás ata a estrada. E a modiño, sen présa, volvín para a casa do Rosende, xa noite, cunha brétema lixeira que subía do mar esgarranchándose polos cómaros, a se esparexer velaíña entre as leiras onde o millo empezaba a amarelar para a sega.
     Subín ó cuarto e atopei toda revolta a roupa que deixara estendida enriba da cama, a maleta no chao e abertos os caixóns da cómoda, coma se alguén andara a buscar non sei que cousa acochada.
     Cheo de carraxe baixei á eira e lancei un inútil "¿Quen anda aí?", que como era de esperar non tivo ningunha resposta.
     Dei unha volta arredor da casa repetindo aquí e acolá a miña pregunta e de novo na porta, lancei unha derradeira ameaza:
     —Non sei que buscades, pero como volver volvades por aquí ídesme coñecer, ¡ai iso dígovolo eu, ho! Ides saber o que é bo.
     Xa desafogado, metinme para dentro e pechei coa tranca.

* * *

     Á outra mañá amenceu todo cuberto coa néboa que pola noite estivera a subir do mar. Desde a fiestra os carballos da encosta ficaban invisibles entre a borralleira que non deixaba ver máis aló do comezo das leiras de millo.
     Como non sabía que cousa facer nin por onde empezar as miñas pesquisas, decidín achegarme pola tabena da aldea para que me preparasen algo de almorzo e ó mesmo tempo ver se alí me podía dar algunha pista sobre o paradoiro do meu amigo.
     O local estaba deserto cando cheguei, ata que ás miñas petadas na táboa saíu do seu garigolo a muller do taberneiro, quen ó saber que eu quería tomar un café con leite fíxome pasar para a cociña, onde puxo unha pota con auga ó lume.
     —Aínda terá que esperar un anaquiño —díxome—, porque como polas mañás ninguén entra a tomar café, non o teño preparado; pero verá como llo arranxo nun instantiño. E mentres agarda sempre estará mellor aquí sentado que só aí fóra.
     —¿E logo? —seguíu despois dunha pequena pausa para botar un pouco leite noutro cazolo que tamén puxo a quentar—. Vostede é o señor que veu non hai moito, o amigo de don Rosende, ¿non si?
     —Si, son —respondinlle—. ¿Que é del?
     —¿E non o sabe vostede, que durmiu hoxe en Lucenza?
     De xeito que xa se soubera da miña chegada, a pesar do arredada que estaba da aldea a casa do Rosende.
     —Durmín. Pero el non se atopaba na casa —dixen—. Cheguei pola tarde e como vin a porta aberta metinme para dentro a esperalo... Pero non veu en toda a noite, por iso lle preguntaba a vostede.
     —¿E el non estaría na cidade? —seguíu a preguntar a taberneira nun tono que se me antoxou renarteiro—. ¿Ou tampouco o veu por alá en todo este tempo?
     —¿Na cidade? —tratei de aumentar o meu aire de sorpresa—. ¿Pero logo non estivo aquí todos estes días?
     —Ai, meu santo, eu non lle sei, que non me ando metendo no que fan ou desfán os demais. Cada un na súa casa e Deus na de todos, como digo eu. Pero a Manuel, o do leite, oínlle dicir a outra noite aí na tenda que se o don Rosende non lle pagara vintetantos litros que lle fora levar á casa, e que se non lle vira máis o pelo desde o domingo aquel que apareceu vostede por aquí, e que esto e o outro e o de máis alá... Todo con moi malas palabras, así Deus me salve, e que sei eu. E mais eu penso que tampouco é como para se poñer dese xeito; porque non é a cousa para tanto e o don Rosende se foi xa volverá, que a casa tena aí e ninguén a move nin lla vai levar, ¿non si? Bo, ou ó menos iso digo eu, que por vinte ou trinta litros de leite ninguén quedou nunca nin máis rico nin máis pobre...
     A taberneira estaba a se despachar comigo ó seu gusto e eu non sabía como cortar o río da súa retrónica. Ó fin o leite empezouse a derramar por fóra do pucheiro ó ferver e deume conxeito para contraatacar un pouco, aproveitando o trafego dela no lume.
     —De xeito que desde que eu vin, e xa daquela non estaba na casa, ninguén volveu ver máis a Rosende Couselo —pensei en voz alta, máis que falar con ela—. E tampouco el apareceu para pagar o leite, nin pechou a casa, nin recolleu cousa ningunha das que trouxo con el...
     —¡Ai, iso vostede saberá! —recolleu o fío da conversa a muller mentres me poñía unha cunca diante e botaba nela leite e café ata a encher—. Como ben pode pensar, eu non lle fun pola casa para ver o que levara ou o que deixara de levar, que a min non se me dá nin tanto así do que faga cada quen no seu. Pero digo eu que tamén é ben raro que vostede ande indo e vindo, viaxe vai e viaxe ven, a preguntar por el e...
     Naquel mesmo instante ocorréuseme unha idea para calmar a curiosidade da taberneira e ó mesmo tempo tratar de saber algo do que me interesaba.
     —Vou e veño porque ando a ver se entro en tratos para mercar unhas terras por aquí.
     —¿Unhas terras?... Pois outra cousa non haberá, pero o que é terra haina abondo. ¿E logo é para facer un chalé, ou?...
     —Si, unha cousa polo estilo. E faláralle a Rosende para me buscar algo ó xeito, pero o home non me acaba de dar razón. E como me corre un pouco de présa mercar, por iso vin da outra vez e volvín hoxe.
     —¿E que razón lle vai dar o don Rosende? ¿Por onde ía buscar el, malpocado, se en non sei cantos anos que leva vindo nos vraos por aquí, aínda me parece que falta a primeira persoa da aldea que tivese unha conversa enteira con el? Olle, señor, dispensando, a min paréceme que o don Rosende non lle está alá moi ben do tarabelo. Élle un chisco tolitates, ¿non si? —e a taberneira daba voltas co furabolos apegado á sen—. Que me digan a min que está nos seus cabales un home que se pecha aló nesa casa de Lucenza, que nin ó demo se lle ocorrería parar nela...
     —¿E que mal ten a casa, logo?
     —¿Pregúntamo a min? ¿Pero non a ve alá soa, que nin os paxaros aniñan pola súa beira?... E logo co que se conta de non sei que houbo alí en tempos de Mari-Castaña, se unha cova dos mouros, ou un convento de frades, ou unha igrexa cun ermitaño medio tolo, ou que sei eu... Porque cada un di o que se lle ocorre, pero no fondo algo ten que haber, digo eu. Mi madre dicía que a casa está enriba dun cimiterio, que mesmo ten os alicerces batendo nos ósos dos frades mortos. ¡Ir facer unha cas en semellante sitio! ¿A quen se lle ocorre?
     —Pois eu non lle atopo mal ningún —corteille—. E aínda lle direi máis: a min mesmo me enche o ollo unha carballeira se se ve desde a casa...
     —¿Unha carballeira?
     —Si. ¿Non me podería dicir vostede de quen é para eu falar co dono a ver se chegabamos a un acordo?
     —Mire que coñezo ben esto, de cabo a rabo coma quen di, pois para iso levo aquí toda a miña vida, e poderíame enganar, pero que me leve o demo se dunha esquina á outra, do norte ó sur ou desde a serra ó mar, hai unha soa carballeira en ningún recanto dos catorce lugares da parroquia.
     —A carballeira que lle digo eu queda por riba dunha toxeira bastante grande, queimada, onde medran algúns piñeiros pequenotes aínda; na encosta deses montes que hai contra o sur, logo de atravesado o regueiro...
     —Ai, se é para aló do regueiro xa é outra cousa, porque iso non cadra na nosa parroquia e xa non lle sei tanto...
     —¿Pero decátase do sitio onde digo?
     —Home, así que me acorde, non. Non me dou de conta de carballeira ningunha, pero se vostede o di... Ó mellor o meu home sabe.
     —¿E onde está o seu home?
     —Pois hoxe non lle virá ata a noite, que tivo unha viaxe á Coruña. Pero mañán xa eu lle preguntarei.
     —A min dixéronme que o dono podía ser un home, así máis ben magro, case preto de tan moreno, alto e de cabelo branco, aínda que non pasará arriba dos corenta anos, cuns ollos azuis ou grises, moi claros... ¿Coñéceo vostede?
     —Non. Non coñezo a ninguén desas señas —a taberneira parecera ficar así como cortada ó escoitar a descripción. Ou ó mellor soamente foi unha impresión que me deu a min.
     —Bo —dixen—, para o caso é igual, pois se non merco alí xa o farei noutro lado. Mañán virei falar co seu home, a ver se el sabe dunha cousa axeitada.
     —O meu home non sabe de nada, así que ecusa perder o tempo con el. Vaia preguntar por outra banda.
     —¿Pero non dicía que?...
     —Eu non dicía nada, señor.
     Definitivamente a taberneira mudara por enteiro de xorne. Eu, como xa acabara de tomar o café con leite, erguinme, pagueille e decidido a deixar as cousas como estaban ata unha mellor ocasión, funme de cara á porta.
     —¿Quen é vostede? ¿Onde está don Rosende? —berroume dun xeito anormal a taberneira cando xa pisaba o limiar.
     —Iso é o que quero saber eu —vireime serio cara a ela—. ¿Onde está Rosende Couselo?
     Sen me responder, coma con medo, a taberneira volveuse acochar no fondo do seu garigolo. En vista diso, collín a porta e marhei.
     Fóra a brétema seguía estendida por riba dos campos, pero xa non tan espesa coma antes e por algúns anacos de azul que se empezaban a albiscar contra arriba, as trazas era de que pronto ía levantar.
     Cheguei a Lucenza e sen me meter á casa collín polo camiño que baixaba ó regueiro e atravesei cara á carballeira, con coidado de ir ben acochado por entre os toxos.
     Na beira do espacio queimado que había antes de chegar ó souto parei un chisqueniño á espreita. Todo estaba cougo, a néboa enredábase fantasmal nas pólas dos carballos, o silencio só cortado polo canto espaciado dos paxaros.
     Despois de me convencer de que non había rastros de xente polo arredor atravesei nunha carreira ata o valo e encrequenado pola súa beira busquei a marca que deixara a tarde pasada.
     Cando a atopei, logo dunha nova ollada sen resultado á busca do vixiante do cabelo branco, boteime dentro da carballeira e, paseniño, avancei dun tronco noutro con moitas precaucións ata chegar ó lugar onde a tarde anterior estaba o toro queimado.
     Non levei sorpresa ningunha ó non atopalo. No sitio erguíase un carballo, a follaxe verde coma a de todos os que o rodeaban e o chao cuberto de musgo.
     Quedeime un chispo parado, cos ollos no toro e o pensamento en branco, cando no medio do silencio me sorprendeu un bater de ás e o asubío prolongado dun paxaro que se perdeu no aire, contra os penedos da serra.
     Aquel ruído súpeto fíxome volver en min e, sen me entreter en máis pescudas dei a volta a correr, esquecido de todas as precaucións e baixei a paso lixeiro para a casa do Rosende.
     Alí pasei o resto da mañá a revolver por todos os recantos, sen saber nin o que buscaba: quizais unha carta, unhas notas, calquera cousa estraña, ¿que sei eu? Algo que me puidese orientar; pero non atopei nada que me servise.
     Á hora de xantar volvín á taberna e daquela, sen me facer pasar para a cociña, atendeume unha rapaza que parecía non entender cousa ningunha de canto eu lle dicía. Á taberneira oía cazolar no fregadeiro, pero nin sequera unha soa vez puxo o pé na tenda.
     Cun sol que volvía picar forte, esvaídos os derradeiros farrapos da néboa, funme meter de novo á casa onde, cunha idea moi en escuro a me remexer nos miolos, debruceime na fiestra do sul disposto a non lle quitar ollo á carballeira no que quedaba de día.
     Non sei canto tempo pasou sen suceder nada, a tarde coma morta, nada máis unha brisa moi lene a borboriñar ó lonxe da outra banda do regueiro coma un coro de voces mainas a cantar unha tonada primitiva e monótona. Pero ó fin, cando o sol empezaba a debalar cara ó mar, feito máis forte o rumor do vento nas árbores, vin o lostregueo da chispa polo aire, seguido do erguerse das lapas no medio da follaxe.
     Daquela foi cando me puxen a escribir todo esto que levo contado, para ver se despois de posto no papel atopaba por algures a pista que me puidese levar á explicación deste misterio.
     Agora mesmo acabo de o reler e non vexo nada que me axude, pero xa teño tomada a miña determinación: Irei de novo agachado á carballeira e alí, nun sitio escondido, na cima dun carballo ou onde sexa, botarei todo o tempo que precise, a noite enteira se fai falla, ata descubir como se produce a rexeneración da árbore queimada e averiguar as razóns do home dos ollos pálidos para non admitir a presencia de aceixa-ratos polo arredor da súa propiedade.




- III -


     Carmelo Reimóndez saiu de Noia á mañá cediño, coa mochila ó lombo, pola estrada de Muros.
     Carmelo era un mozo nervioso e non aturaba aquilo de pasar horas e horas na beira da valeta "facendo dedo" ata que alguén o collese. El botaba a andar e cando oía ó seu lombo o ruído dun motor detíase, facía o sinal e se lle paraban, ben. E se non, tamén. Estrada adiante e xa pararía outro.
     Non que andase con présa, nin moito menos: tiña todo o tempo por diante para levar a cabo a súa tarefa, que non era senón a de percorrer polo seu gusto todo o país pola beira do mar. Pero o seu xorne privábao de estar alí quedo, sentado enriba da mochila a mirar para os biosbardos, co escachapiollos esterricado na dirección dos coches que lle pasaban pola beira.
     El tiña que andar e andar, ollar con curiosidade para canto se lle poñía ó alcance da vista, botar unha parolada co vello que levaba o gando da corda a pacer polas cunetas, coa moza que volvía da leira cun feixe de pavóns á cabeza, ou cos nenos que enredaban á pelota diante da casa, á sombriña dos parrotes.
     Daquela, cando entraba en conversa, paraba; entón si. E tiraba de cigarro, fumábao con moita parsimonia mentres preguntaba por esto e o de máis alá, ata que ó queimarlle a cabicha nos dedos daba por rematado o palique, cargaba coa mochila e botaba a andar de novo.
     Hoxe era un día que mesmo daba gloria camiñar, pedíallo o corpo e mais a fermosura da mañá. E Carmelo, sen lle facer sinais a ningún dos dous ou tres coches que pasaron pola súa beira, logo dunha pequena parada para admirar o cruceiro de Vilanova, chegou á Ponte Nafonso sen se deter a conversar nin unha soa vez con ninguén.
     No parapeito da ponte fixo a segunda pausa para botar o primeiro cigarro da mañá. O sol lucía rideiro por riba do Coto do Faro e o río baixaba maino entre as cepas, sen présas por se ir abrazar co mar.
     Todo rezumaba serenidade naquela mañá e Carmelo tivo por forza que se botar a cantarolar unha musiquiña leda para expresar a plenitude do seu estado de ánimo.
     Ó pouco tempo de estar alí parado veu aproximarse un coche. Daquela apurou o cigarro nas últimas chicadas, guindou a cabicha ó chao, pisouna co calcañar, fixo o sinal co dedo e, como debía ser nun día coma aquel, o automovilista parou diante seu e convidouno a montar.
     Adiós ti, Ponte Nafonso, non sei quen te acabará... seguíu coa súa cantarola entre dentes Carmelo Reimóndez logo de se sentar no coche de par do viaxante de trangalladas de plástico que ía para Muros, á busca de clientela.
     —¡Fermoso día!
     —Si, señor: preséntase un fermoso día.
     —Así dá gusto erguerse cedo.
     —E tanto, e tanto...
     Pasaron pola Serra de Outes e por Esteiro máis de présa do que o mozo quixera, enguedellado como ía naquela paisaxe que se lle entraba polos ollos coma un aloumiño suave e morno, e fixeron a entrada en Muros nada máis dadas as nove da mañá.
     Como aínda era cedo para o seu choio, o viaxente, un homete moi dado e falangueiro, animouno a tomar con el "un cafesiño" nun bar xusto á beira de onde pararan; convite que foi aceptado polo viaxeiro, aínda que coa condición de trocar o café por unha copa de augardente acompañada dun paquete de galletas "María", a lambetada que máis lle gorentaba polas mañás.
     Despois, logo de refugar o ofrecemento de levalo pola tarde a Cee se esperaba a que el acabase as súas tarefas, separouse do viaxante e foi dar unha volta polos peiraos.
     Aquel non era un día para estragalo metido dentro dun coche a correr, habíao que gozar ó aire libre, fundirse na xuntanza armónica de terra, ceu e mar, para sentir con máis forza como o corpo formaba parte daquel todo que turraba do seu ser cunha estraña forza cósmica.
     Eslaiado, Carmelo zangoneou de vagar dunha banda para outra. Detívose longo tempo diante dos homes que cosían nas redes á beira do mar. Parouse a admirar aglaiado o voo planeante das gaivotas por riba das lanchas. Volveu despois por baixo dos soportais de pedra escura e subiu ata aquela igrexa semellante a un barco ancorado na aba do monte a outear o mar. Langreou de volta ó sol pola costa embaixo ata que xa preto do mediodía, logo de mercar na Pescadería Vella un lotiño de peras e de mazáns, un bolo de pan e mais encher de viño a contimplora nun bodegón alí á man, colleu pola estrada de Carnota na busca dun lugar axeitado onde xantar a súa cativa comida de froita e latas de conservas.
     A pouco andar atopou acomodo do seu gusto nun piñeiral non moi afastado do camiño e logo de arranxar e despachar o condumio, deitouse a botar un soniño, máis que con ganas de durmir, co degado de se sentir traspasado, entretecido coa serenidade daquel día.
     Sería a iso das cinco da tarde cando volveu á estrada e botou de novo a andar, sen présa, mochila ó lombo, co arrecendo do mar e o arrecendo da terra concentrados por riba súa, a lle facer compañía silandeira.
     Pola beira pasáronlle catro ou cinco coches, pero non lle acenou o sinal a ninguún. ¿Que présa levaba? Naqueles momentos só quería seguir estrada adiante nunha camiñata que se podía virar eterna, o mar e a terra a se prolongar sempre nunha idéntica paisaxe arredor seu, o sol a lle agarimar o corpo, o cheiro da natureza entrándolle polas ventas do narís coma un bálsamo dador de eternidade.
     Non sabía canto levaría andado cando ó seu lombo oíu unha buguina que soaba insistente. Virouse e alí estaba o viaxante que o levara da Ponte Nafonso a Muros pola mañá.
     —¡Ei, mosiño! —saudouno o automovilista sacando a cabeza pola xanela—, ¿seique neste mundo non se atopa un con moita xente xenerosa coma min, ei?... A ver, home, a ver, sube aquí comigo que levo deica See.
     Carmelo fixo un aceno negativo coa testa.
     —Agradézollo, pero hoxe vou quedar por aquí preto —respondeulle—. Non me mete cobiza chegar a ningún outro sitio.
     —¿Quedar aquí?... —rañou na cachola o viaxante ó tempo que botaba unha ollada para unha banda e outra da estrada—. Paréseme que es ti un tipo raro, dígocho eu... ¿De serto que non queres que te leve no meu casolo, logo?
     —De certo que non. Moitas gracias.
     Carmelo detívose mentres o coche volvía arrancar de novo, e non se moveu do sitio ata velo desaparecer na primeira revolta.
     Daquela botou a andar outra vez, pero para non ser molestado, farto do rombar de motores pola súa beira, nada máis pasada unha pontella sobre un riachiño medio seco, colleu por un camiño de carro que subía entre silveiras e afastouse da estrada.
     Por riba das petadas de silvas que case facían do camiño unha congostra, os paxaros entrecruzaban as notas dos seus asubíos e Carmelo Reimóndez detivo o paso para axexar aqueles voos lenes na busca da fonte dun ou outro rechouchío. Depenicou despois nas amoras maduras que se lle ofrecían por centos ó alcance da man, seguíu o traballoso camiño dunha reste de alacráns peludos que calandreaban pola terra barrenta, quen sabe cara a onde. E logo, nun altiño xa máis libre de silvas, agatuñou pola sebe e parou un chisco a admirar a maxestade do mar que a ardentía viraba nunha labarada de sol.
     Desde acolá abaixo chegáballe o rumor amortecido do debalar, coma o arrolo dun enorme monstro en repouso. Cara adiante non había horizonte, só os degraus azuis que xuntaban nunha liña imperceptible ceu e mar. A paisaxe era tan sobrecolledora que Carmelo tivo que dar media volta para non se sentir preso do vágado da inmensidade.
     E foi entón cando se decatou daquela casiña alí enfrente, que parecía querelo convidar a se achegar a ela. Era unha construcción de cachote encintado, de dúas plantas, rodeada dun xardinciño descoidado e cunha viña cativa en parra a lle dar sombra á fachada dianteira.
     Debaixo da viña e apegado á porta, un mazadoiro de pedra abrigado dos raios do sol polao emparrado ofrecíalle a súa promesa de descanso e Carmelo, aceptado o convite, avanzaou cara a el.
     A porta da casa, aínda que tornada, non estaba choída. O camiñante achegouse a ela e petou cos cotenos na madeira. Esperou un pouco e como non tivese resposta, volveu petar con mási forza, ó tempo que berraba pola regandixa entreaberta: "ei, ¿seique non hai ninguén?
     Ó non ter tampouco contestación desta vez, Carmelo desembarazouse da mochila e pousouna no mazadoiro. Sentado logo de par dela botou man ó peto da camisa e tirou de pitillo para se poñer a fumar.
     Era unha verdadeira ledicia estar alí sentado, con aquel silencio cortado só polo criquear dos grilos na extrema das leiras e polo murmurío velaíño do mar ó lonxe, a zoar coma unha cornacha apegada á orella.
     Enfrente dos seus ollos, logo dunha agra largacía cuberta de milleirais, empezaba a agatuñar pola aba do monte unha liña escura de piñeiros por riba dos cales subían nunha sinfonía de cores rosáceas e azuladas as pedras núas, medio esvaídas no calixeiro, dunha serra que pechaba o horizonte cara o sureste.
     Máis para abaixo, polo sur, adiviñábase a canle do riacho que atravesara pouco antes, gardada por unha ringleira de salgueiros e ameneiros, detrás dos cales estendíanse as toxeiras ata o pé do alto bosque de piñeiros, entre o que destacaba, nun xogo de verdes claros e sombras, unha carballeira onde parecía dobrar o seu eco o zunido do mar.
     Carmelo apurou o cigarro embebedado polo acougo daquela hora e ó cabo dun anaco ergueuse para volver ollar desde o altiño para o mar estendido coma unha planura de azul, ouro e prata, adurmiñado na morneza do sol da media tarde.
     Acolá endiante, entre as leiras da beira do camiño por onde el subira enxergou un home cunha sacha ó lombo que se parara a fitalo e fíxolle un aceno coa man. O home, como se non vise o xesto do mozo, botou a andar e daquela Carmelo chamouno cun berro:
     —¡Ei, vostede!...
     O home parou de novo e volveu a cabeza atrás. Carmelo atravesou entón polo medio dos buxos do xardín e endereitouse cara a el, que esperaba coa sacha no chao e o queixo apoiado no mango.
     —Boas tardes —saudouno cando estivo á súa beira—. ¿Vostede non sera desta casa, por casualidade?
     O home mirouno de fite en fite, coma se o quixese medir cos ollos.
     —Non —dixo ó fin.
     —É que parei diante dela pensando que había xente, pero non responde ninguén.
     —Nesa casa non hai ninguén —volveu falar lacónico o home.
     Carmelo atopábase agora con ganas de conversa e para propiciala volveu botar man do paquete do tabaco e ofreceulle ó home. Este colleu un cigarro en silencio, esperou que lle dese lume e logo dunhas chicadas volveu espetar os seus ollos curiosos na faciana do mozo.
     —Pois non ten trazas de estar abandonada —pegou Carmelo de novo na parola—. E a porta atópase aberta.
     —¿E logo vostede é da policía? —saltou de súpeto o home da sacha, os ollos medio velados polo fume do cigarro.
     —¿Da policía? —estrañouse o mozo—. ¿E por que ía ser da policía?
     —Non, non... Dicía eu. Nada máis un supoñer —escorregóuselle o outro.
     —Non son da policía. ¿Que vou ser?... Ando de camiño e parei aí só por descansar un pouco e de paso pedir se me daban auga de beber.
     —¿E logo que camiño leva, para vir tan arredado?... Digo eu, se se pode saber —o home non acababa de se abrir á conversa, como desconfiado de non sabía Carmelo o que.
     —Pois a dicir verdade non levo un rumbo moi fixo —sorriu o camiñante—. Ándolle un pouco á toa... Pero, dígame: ¿por que me preguntou se era da policía? Non habería algunha morte por aquí...
     —Home, o que se di morte, que eu saiba, non houbo ningunha; pero segundo contan, seique hai pouco desapareceron dous homes e por mor diso estivo aquí a Garda Civil a preguntar dunha banda e da outra, a voltas con todo o mundo.
     —¿E os homes eran desta casa, logo?
     —¡Eu que sei! —encolleuse de ombros o da sacha ó tempo que lle daba outra chicada ó cigarro—. A casa botou moitos anos sen vivir ninguén nela. Antes, sendo eu neno, acordo que había un vello, do que andaban moitas faladurías en boca da xente. Que se facía encantos, que se tiña tesouros acochados; porque non sei que ditos corren dunha trabe de ouro e outra de alquitrán... En fin, contos dos vellos. Eu case nin me lembro del, pero o certo é que o lugar sempre resultou de mal agoiro para a xente da parroquia —o home detívose na súa parolada e volveu ollar con malicia para o mozo—. ¿Vostede non crerá en agoiros, verdade?
     —Tanto como non crer... —deixou correr a cousa Carmelo.
     —É ben certo: tanto como non crer... —e diante do silencio espreitante do viaxeiro, o da sacha seguíu coa súa historia—: Hai quen conta, e eu non vou dicir que si nin que non, que de noite andan a brillar unhas luces arredor da casa e é por iso que lle chaman Lucenza ó lugar. Disque en tempos dos que ninguén acorda houbo aí un convento ou mosteiro, que os frades non sei que mal deu neles e arrenegaron de Deus, e ata seique lle facían misas ó demo e quen sabe cantas enteveadas máis. A casa parece que foi feita con pedras dese mesmo convento, xusto enriba do cemiterio ond estaban enterrados os frades. E din tamén que se as luces son as da procesión dos defuntos que saen en penitencia polas noites... Eu que sei, dínse tantas cousas. Outros contan duns mouros que houbo por estas terras hai centos de anos, que deberon ser encantadores, ou meigos, e andan esvaídos a revoar polo ceu e por riba dos montes e do mar. De vez en cando seique volven coa saudade da terra onde viviron nos seus corpos de home e non sei que festas fan. Poida que o que lle tire sexan os tesouros que deixaron enterrados, as trabes esas ou non sei o que. En fin, sonlle cousas...
     E o home fixo un aceno como para afastar o fume de diante da cara e ficou calado, a espreitar o efecto da súa narración nos ollos do mozo.
     —¿E a xente pensa que os homes desaparecidos puideron ser levados polos mortos, ou polos meigos? —inquiriu Carmelo coa intención de lle turrar máis da lingua ó outro.
     —¡Que vai pensar tal, ho! ¡Que vai pensar!... Xa lle digo que esas son historias dos vellos, nada máis. O caso é que deses homes nin sequera se sabe se desapareceron ou non. O que pasa é que, por un siescaso, a Garda Civil veu preguntar por aquí. Porque, escoite, voulle contar: O que seique faltou primeiro foi un mozo que viña de non sei onde hai cousa xa de seis anos ou sete. Parece que era neto do vello do que lle falei antes, e déuselle por botar na casa as temporadas de vrao. Eu nin sequera o coñecía, e iso que vivo no lugar de aí da beira, así que xa pode supoñer canto se deu a ver pola parroquia en todos estes anos. E hai cousa de mes e pico, pouco máis ou menos, chegou por aquí un que disque era amigo seu, contando que o Rosende Couselo, que é o nome do que lle estou a falar, non aparecía por ningures e viña buscalo. Ó cabo, segundo dixeron os gardas, seique tamén desapareceu el. ¿Non ten chiste a cousa? Xa se decatará de canto se empezou a falar do asunto. Volveron correr as lerias sobre todas esas trangalladas dos feitizos, das meiguerías, dos encantos, da Compaña dos defuntos... Xa se sabe, ¿non? Con dicirlle que ata nos sacaron nos periódicos...
     Carmelo abaneou a cabeza, interesado, e agardou a que o home seguise a falar, pero este pareceu mudar de acordo, deu unha última chicada ó cigarro e despois de o guindar ó chao volveu botar a sacha ó lombo.
     —Boites —dixo—, xa está ben de parola, que veño de tomar a auga para unhas herbeiras de aí embaixo, aínda me compre ir a outras, e logo levarlle a comida ó gando que ha estar bruando de fame na corte. De xeito que... vostede dispensará.
     E cunha ollada de esguello a cada paso máis desconfiada levou a man á pucha nun aceno de despedida:
     —¡Aburiño!
     —¡Con Deus! —acenoulle tamén Carmelo, que quedou a fumar enviso, a ollada tirada para aquela casa silandeira no medio das leiras.
     Logo dun tempiño, perdido xa de vista o home da sacha cara ó lugar do que se vían os tellados acolá lonxe, o mozo volveu pensativo sobre os seus pasos e diante do mazadoiro botou man da mochila; pero antes de cargar con ela ó lombo semellou mudar de idea e achegouse á porta da casa. Ó empuxala renxeron os gonzos mainamente e sen abrila de todo, desde a umbreira, abesullou para dentro.
     Mesmo á beira do portal subían unhas esqueiras para o sobrado; ó fondo había unha porta pechada e por frente das esqueiras, outra, esta aberta, dando a unha cociña ombrexante, á que só parecía entrarlle luz por unha bufarra na parede do fondo.
     Acabada a inspección ocular Carmelo animouse a entrar e endereitouse primeiro á cociña, onde ocupándoa case por enteiro desde a bufarra ata a esquina de diante, había unha lareira erguida do chao cousa de medio metro, cunha cambota que chegaba ó centro da peza, onde se sustentaba nunha columna de pedra. Entre a porta de entrada e a lareira había unha artesa cuberta de pó. Foille levantar a tampa e atopouna valdeira, só cunhas arañeiras polos rincóns. Ó deixala caír, unha nube de poeira encheu a cociña e fixo tusir ó visitante, quen foi logo inspeccionar o que debía ser a boca dun forno, pegado á lareira, tamén no interior da cambota.
     Para se axudar a subir o chanzo botou man ó andel de madeira que corría por fóra todo a contorna da cheminea. Nada máis prender a man nela, a táboa renxeu e case co único peso da man, fendeu e caíu con estronicio ó chao. A poeira multiplicouse e no medio dela revoaron uns papeis manuscritos que foron caír entre a borralla da gateira.
     Carmelo apañounos e atopouse con catro folios cubertos de letras miudiña polas dúas caras. Picada a súa curiosidade foise sentar con eles na man ó mazadoiro e alí empezou a lelos á luz do día.
     Cando Rosende Couselo me acabou de referir a súa historia do lóstrego que baixaba polas tardiñas e do carballo consumido que ó dia seguinte se rexeneraba, non lle fixen moito caso. De seguro que naquel relato había toda unha reste de fantasías, de ensoños e de visións irreais que só tiveran ocorrencia dentro da súa imaxinación... empezaba o primeiro parágrafo da páxina sinalada nunha esquina co número 1.
     "Rosende Couselo", pensou para si Carmelo Reimóndez. Ese é o nome de quen me falou hai un pouco o fulano aquel que viña de regar as herbeiras.
     E a cada paso máis interesado mergullouse na lectura daquela letra que parecía ter sido escrita a toda présa, segundo a maneira de xuntar palabras e case liñas enteiras, unhas con outras, que tivera o escribidor.
     Ó rematar os catro folios Carmelo botou man dun novo cigarro e prendeuno pensativo, a ollada posta na carballeira alá ó lonxe, da outra banda do regueiro. Fíxolle tres dobreces ós papeis, meteunos no peto de atrás do pantalón e quedou un anaco coma apampado, a caluga encostada nas pedras da parede, a matinar.
     Logo, nunha resolución súpeta, volver entrar na casa, subiu as esqueiras e buscou a xanela que debía cadrar máis ou menos por riba da porta, cara ó sur.
     No primeiro cuarto que entrou atopouna xa. E soubo que era aquela ó ver as contras choídas, aseguradas con dúas trancas aseguradas con puntas de ripa.
     Por debaixo da perneira do pantalón, Carmelo botou man dun coitelo de monte que levaba suxeito case á altura do xoenllo e tratou de desencravar as trancas, pero non foi capaz. Meteuno entón por unha fenda da madeira e arrandeou dun lado a outro ata abrir unha fírgoa á que aplicou o ollo e por alí conseguiu ver un anaco de carballeira acolá enfrente, ó lonxe. Premeu co mango do coitelo para abrir máis a fírgoa e axexou as árbores coa esperanza de atopar o lume misterioso nelas. Pero antes de poder ver cousa rara ningunha cansóuselle a man de facer forza e tivo que o deixar. Repousou un pouco mentres prendía un novo cigarro e logo volveu axexar, puxando desta vez no coitelo coa man esquerda.
     E agora si; non levaría nin cinco minutos de espreita, o tempo de ter medio consumido o cigarro, cando veu baixar un alustre do ceu e no intre empezou a arder a grandes labaradas un carballo no medio da touza.
     Como tocado da mesma chispa caída ó lonxe, Carmelo deixou o coitelo brimbando na folla da contra e co pitillo fortemente apretado entre os dentes baixou as esqueiras a correr.
     Desde a porta da eira dirixiu a ollada á carballeira e veuna couga, verde e asombrizada, sen rastro de lume ningún.
     Subiu de novo, tremente polo que empezaba a supoñer, axexou outra volta pola regandixa aberta co coite e, tal como pensara, as labaradas seguían a se erguer altas de moitos metros por riba dos máis altos pericotos dos carballos.
     Con máis calma prendeu outro cigarro e púxose a reflexionar nas cousas curiosas pasadas desde a súa chegada a aquela casa. En primeiro lugar, máis que o dos lóstregos, o lume e a fiestra choída, chamoulle a atención que ninguén reparase nos papeis manuscritos da cheminea. Nin mesmo a Garda Civil, que debería ter rexistrado a fondo a casa.
     Este pensamento levouno a outro: polo medio daquela confusa historia parecía haber unha mente, ou unha mentalidade, infantil. ¿Ou debería dicir primitiva? Porque infantil semellaba aquela teima de pechar unha e outra vez a fiestra dunha maneira que non facía máis que chamar a atención cara a ela. ¿Ou sería iso precisamente o que buscaba quen a atrancaba de tal xeito? ¿Non sería senón unha incitación, unha maneira de obrigar a que un se sentise tentado a ollar precisamente por aquela fiestra choída?
     Se era así, el acababa de aceptar o engado, porque estaba disposto a abrir as contras como fose. Tratando de poñer orde nos pensamentos que lle rebulían na chencha, baixou á cociña e remexeu ata atopar na porta do forno unha barra de ferro coa que forzar as trancas e poder ollar con máis facilidade.
     De volta no sobrado xa ía meter o ferro polo medio das contras, a facer panca con el, cando ás súas costas oíu unha voz que lle fixo correr un arreguizo polo fío do lombo.
     —Deixe esa fiestra como está, amigo.
     Virouse e enfrente seu, no lintel da porta, cunha escopeta do bracete, as mans no cinto, estaba un home magro, de faciana morena, cabelo e ollos case brancos, cun sorriso torto no bico.
     —¿Por que a vou deixar, se precisamente vostede quere que mire por ela? —xuntou Carmelo todos os seus folgos para falar con naturalidade.
     O sorriso do home pareceuse acentuar lixeiramente, aínda sen desapegárselle os labios. Nada máis un imperceptible tremor nos cantos da boca.
     —Vaites, vaites... ¿De xeito que xa entende o xogo? —arrastrou as palabras o da escopeta, despois de examinalo cun brillo estraño nos ollos—. Entón vólvome atrás no dito. Abra a fiestra ou faga o que queira nela. ¿Vostede ten moita curiosidade por saber, non si?... Ande, ábraa dunha vez.
     —Non, agora xa non me apetece.
     —O seu pensamento adianta moi de présa, amigo. De xeito que non lle queda xa outra solución que abrir a xanela —endureceu a voz o home—. ¡Ábraa e saberá!
     Carmelo permaneceu inmóbil, coma se non oíse.
     —¿Non me escoita? —o arrastrar das palabras do home do cabelo branco facíase a cada instante máis torvo—. O seu roteiro está marcado. Abra a fiestra e sígao.
     —Quítese do medio e déixeme baixar —rogou Carmelo—. Seguirei o meu camiño e non terá que se preocupar máis de min.
     —É tarde. Igual que os que o precederon, a vostede xa non lle queda outro camiño que o marcado por esa fiestra.
     —Non me vai meter medo nin coas súas palabras nin coa súa escopeta. De xeito que ¡déixeme pasar!
     O facer Carmelo aceno de adiantar cara a el, o home botou un pé atrás ó tempo que erguía o cano da escopeta e a collía coas dúas mans, enfiada contra o peito do mozo.
     Este, nun movemento de defensa instintivo, guindoulle con toda a súa forza o ferro co que intentara deschoer a fiestra e fíxoo cambalear co baloucazo. A seguido botouse contra el tirándoo de lombo cun empuxón e pasou por riba súa para fuxir. Pero desde o chao o home apreixoulle unha perna e obrigouno a deterse.
     Por un momento os dous homes mantivéronse un agarrado no outro, en silencio, os ollos espetados nos ollos, ata que o da escopeta empezou a remexerse para se erguer, sen ceibar a súa presa nin afastar de Carmelo os seus ollos, uns ollos que parecían ter luz dentro do seu claror branquizo.
     Diante daquela ollada Carmelo Reimóndez empezou a sentir unha estraña frouxedade no corpo, o mesmo que se lle amolecesen músculos e ósos, todo el esvaído coma xeada ó sol.
     Así e todo, nun último esforzo antes de ficar esmorecido, o mozo ergueu a perna libre e zorregoulle con canta forza puido reunir unha pancada na testa ó do cabelo branco.
     Co couce, a cabeza do home bateu contra a lindeira da porta nun estampinazo foco e ó instante desapareceu a forza da gadoupa que prendía a outra perna de Carmelo. Este, sen agardar a facer máis averiguacións deuse a fuxir esqueiras abaixo, apañou o seu fardelo no mazadoiro e ás carreiras endereitouse polo camiño que baixaba cara ó mar.
     Non levaría douscentos pasos andados cando por diante súa oíu un ruído de pisadas e voces que viñan cara arriba. Temeroso do que podería sucederlle no encontro, Carmelo guindouse detrás dun cómaro e alí agardou coutando o alento a que cruzasen os que subían pola corredoira.
     Ó pasaren pola súa beira puido enxergar entre a ramallada das silvas os corpos de seis ou oito homes armados de paus, gallas, fouciños e machadas, avanzando cara á casa.
     —Seguro que el debe ser o causante, ou un dos causantes de todo —ía dicindo un deles—. Ou polo menos saber que pasa aí.
     —Hoxe mesmo levámolo ó cuartel da Garda Civil e que alá se entendan con el —dicía outro.
     —Si, a min paréceme que iso será o máis asisado —e Carmelo recoñeceu agora a voz do home da sacha con quen falara pouco tempo antes—. Porque non vaia ser a cousa como non se pensa...
     —¿Pero ti non dixeches?... —cortoulle outro.
     —Dixen... E desde logo a min paréceme ben raro que ninguén veña dar extraviado por estes eidos se non se lle perdeu nada na casa. Cando vin o seu xeito de se interesar polo que eu dicía, e a maneira de fitar para min cos seus ollos, díxenme: ¡Para, Xosé! Fixen como que marchaba e metinme polo medio do millo para axexar o que facía... E xa vos digo, foise a modiño con moito segredo e ¡pamba!, alá se enfiou pola porta para dentro...
     —Desde logo iso cheira moito a corno queimado...
     Os homes fóronse afastando camiño adiante, apagado o sonido das súas voces, e Carmelo ergueuse outra volta, pero antes de se dar a fuxir axexou para a casa e esperou ata velos chegar diante dela.
     Ollou entón como tatarañaban alí parados, como se metían despois uns por unha banda do xardín, outros pola outra, e outros máis pola porta do frente, mentres un deles ficaba diante, de vixilancia debaixo da viña.
     A luz do solpor atravesaba o lene calixeiro da beiramar e tinxía a escena dunha cor irreal, esvaída, no medio do lusco-fusco da tardiña. Ó lonxe, pola banda da carballeira, unha airexa suave empezou a fungar entre as pólas cun zunido maino, velaíño, coma o rumoreo a boca pechada dunha masa coral ou o avanzar dun exército lonxano alá polas chairas da outra banda da serra.
     E no medio daquel semi-silencio soou máis irto o berro. Un berro sobre-humano a se erguer da casa.
     As figuras dos homes que rodearan o xardín correron alertadas a se meter pola porta para dentro e Carmelo alandillou tamén camiño abaixo, de cara á estrada.
     Xa estaba nela cando ós seus oídos chegaron, secos, os estampinazos de dous tiros, case fundidos en un só.
     O mozo parouse para mirar atrás e no medrante escurecer da noitiña veu erguerse unhas xigantescas chamas vermellas, a rodear coas súas linguas a casa de onde acababa de fuxir.
     Ó instante, coma se fosen o seu reflexo, empezáronse a erguer outras lapas na carballeira da encosta, pasado o regueiro. Pero desta vez non eran como as entrevistas pola fírgoa da fiestra. Agora semellaban arder todos os carballos nunha lumarada inmensa.
     Abraiado, Carmelo Reimóndez ficou á beira da estrada, sen saber o que facer, perdido o control de si mesmo, semellándolle oír traídos no aire os laios adoecidos dos homes a arder vivos no medio daqueles lumeiros descomunais. E como fondo, mesturado co crepitar do lume, o zunido do aire, a cada intre máis semellante a un coro de voces humanas nunha sinfonía antiga e estarrecedora.
     De súpeto, por riba da carballeira, coma un paxaro de lume, ergueuse unha lapa redonda que se foi perder fungando contra as penedas da serra ó tempo que soaba aterrecido o asubío dun peto a fuxir. Ó lonxe, pola outra banda da casa da fiestra choída, empezaron a tocar a lume as campanas da parroquia. Dun lado e do outro, máis e máis berros encheron a noite nacente e Carmelo, coa alma nun puño, o corazón encollido pola presencia do misterio, botouse estrada adiante en dirección a Carnota sen virar a cabeza nin unha soa vez.

 

 

 


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega