Sabela, comedia nun acto

 

(Texto íntegro)

 

m2galosalinassabela.html

Guardarropía

Unha cómoda.
Unha imaxen da Virxen dos Delores no escaparate.
Un sofá.
Seis sillas de palla.
Un sillón frailuno.
Unha mesa de comedor antigua (ou de pes torneados)
2 cortinas brancas.
Cuadros de santos.
Unha mariposa.
Dous candelabros.
Un servicio de chocolate (con este y bizcochos).
Un xarro de viño (con).
Duas cuncas de barro.
Unha escopeta.
Un morral.
Un cinturón para cartuchos (canana)
Unha sombrilla.
Un libro de misa.






PERSONAXES

SABELA, 22 anos
MICAELA, 65 anos
O Sr. ABADE, 70 anos
XULIAN, 24 anos
TIO RAMON, 60 anos
PASCUAL, 35 anos

A aición desenvólvese nunha aldea das montañas de Órdenes, na provincia da Cruña. Época actual. Dereita e esquerda, as do actor.



ACTO UNECO


Sala modesta con porta central no foro. Á dereita d'esta porta unha cómoda sobre da que hai un escaparate c'unha imaxe de Nosa Señora dos Delores. Á esquerda da porta unha fenestra. Portas laterales. Un sofá e sillas de palla. Unha mesa de xantar, antiga, de pés torneados, e a carón d'ela un sillón con asento e respaldo de coiro e cravos dourados. Nas portas laterales cortinas brancas. Cuadros de santos.
Son as dez da mañán d'un dia espréndido do mes de agosto.




ESCENA- I

MICAELA; logo o ABADE, MIGUEL e PASCUAL.

Micaela cepilla e sacode roupa na fenestra. Falando cos de fora.
MIC.- ¡Señor Abade...! ¡Por Dios, señor! Fuxa do sol, que mesmo cai á canadas e derrete os miolos ¡Suban, suban!

ABA.- (Entra limpando o suor co pano. Atrás d'el, Ramón e Pascual) ¡Tés razón, Micaela! Estaba entretido vendo a parra, que tén unha forza de primeira, pero hai que lle atare os biortos que lle colgan e pode crebar o vento, e para esa operación convidei, ao salir de misa, a Ramóm e Pascual.

RAM.- Que están aqui presentes e dánlle os bos dias.

PAS.- O tio Ramón falóu pol-os dous.

MIC.- Y eu, pol-a atención, voulles servire unhas cuncas de viño da Terra logo de lle dare o chiculate ao Señor Abade.. (Recolle o guarda-sol e mail-o chapeo do Abade e sal pol-a dereita, volvendo a aparecer axiña c'unha bandexa en que trai o servicio de chocolate, biscoitos, baso de leite. Volve a saír e volve a entrar con duas cuncas de loza e un xerro de barro)

ABA.- Vaya, amigos, hai que obedecere (Séntase a mesa e toma o chocolate)

MIC.- Xa están todos servidos (sentase)

ABA.- Idevos sentando e botade un'os gotos, que este viño ainda non e dos piores da colleita do ano derradeiro.

RAM.- (Despois des servirse e beber) ¡De recibo, señor Abade!

PAS.- ¡Por certo, este levanta a paletilla!

ABA.- Pois bebede e aproveitade, qu'inda vos teño unha pequena reserva, e podedes recuncare.

RAM.- Eu xa non estóu pra apinar moito o cóvado porque os anos pasan e non envaluto; eso e bon pra Pascualiño que apenas chega as tres ducias; pro, eu, que xa conto as cinco vou escomenzando a me cansare co peso do tempo e non me conven faguer valentias

ABA.- ¡Home...! Os setenta estou eu pra cumprire e aquí me tés tan rufo; e ropara en Micaela, que anda a rente dos sesenta e cinco e mira como traballa e como s'ela remexe.

PAS.- Pro, e que o tio Ramón levóu quizais unha vida algo tormentosa e agora véñenlle as consecuencias.

RAM.- ¡Oe ti...! ¿Seique coidas que os de denantes somos da condición dos de agora, esmirriados de vivir tan depresa? Eu non abuso porque teño adeprendido que Dios deunos a alma para que a salvemos, e o corpo pra que o conservemos, e o non atendermos a o benestar d'un e d'outra e contradicire a vontade divina.

PAS.- ¡Cale, ho, cale! Se vostedes os do tempo do oscurantismo non poden co progreso e cos seus adiantos (con énfasis)

RAM.- ¡O progreso!... Certamente; porque pra vós, o progreso consiste en facer menosprecio das costumes dos vosos abós, e hastra tedes vergonza de vestire coma eles, tan prantados e arrogantes... ¡Así estades os mozos tan medrados de honra!

PAS.- ¡Valentes figurís!

MIC.- (Rindo) ¡Home, caládevos, que sempre estades rifando!

ABD.- ¡Déixaos, muller, que pol-o d'agora non van mal e aínda gústacheme o asunto!

RAM.- ¡Figurís! ¿E vosoutros, queréndovos parecer a os señoritos da vila e quedándovos no camiño, porque imitades todol-os seus vicios e defeutos e ningunha das suas virtudes... si e que as teñen, ou se alcanzades a velas...? Eu non renego da miña casta; con pucha e calzón curto criáronme e co'este traxe enterraranme; non quero que os meus me desconozcan na outra vida.

PAS.- Tamén pódeno enterrar con cirolas, momteira e polainas...

RAM.- ¡Naturalmente que si! ¿Por un si es caso e mais garbosa esa vestimenta da vila que agora usades, que a vella da aldea, tanto pol-o que dí aos homes como ás mulleres?

PAS.- Pro eso e antigo, e resulta feo e ridícolo.

RAM.- ¡Ridícolo...! Pois mira que vos vere bailar o agarradiño e dar voltas coma se fórades sarillos éche cousa ben bunita, pois as pernas con tanto remexer somellan as da figura do amolador que queima o fogueteiro po-las festas do Santo Patrón... ¿E o corpo con tanta estiradura, pranchadura e outros estricamentos...? ¡Vaya, ho, vaya! Se non hai como a muiñeira, mais bailada con dengue de grana e chaleque repinicado; mantelo con veludo e acebaches e calzón de somonte; pano de rico encaixe e monteira con borlos; arracadas de prata filigrana e panos de seda saíndo con gracia dos petos...

MIC.- ¡Eso, eso, que o demais son monadiñas!

PAS.- Xa lles dixen que canto vostedes lembran son vellouquerías que téñense que arrombare na foxa do esquecimento pra sempre en xamais amén, como decíamos aló por Boenos Aires, onde hai centros nos que se adeprenden moitas cousas pra saber vivire.

ABD.- ¡Eh, pouco a pouco, Pascual, non tanto!

RAM.- ¡Si ese non sabe o que dí! (con desprecio)

PAS.- ¿Si, eh? Pois sostéñome no dito porque son do tempo do medernismo. Pasa nesto o que na políteca que o absolutismo foi reemprazado pol-a democracia.

RAM.- ¿Pro ti sabel-o que falas?

PAS.- E tanto que sei.

ABD.- (Erguéndose; os outros imítano) Xa abonda de discusión e de filosofias que non fan outra cousa que alrital-os ánimos. Ide, pois, amarral-as vides xa que esta operación e mais facil que amarral-as voluntás; ide, meus amigos, que na mentres eu voume dare co breviario.

RAM.- Imos aló ¿Vés ti, Pascual?

PAS.- Por servire a Don Inacio o noso crego iría eu a fín do mundo.

ABD.- Así me gustas, ho, así me gustas, e non pretendas aparentar maldades e rebeldías sendo bó coma o bon pan.

MIC.- Tede coidadiño co pozo que está rebosando a auga e aínda fáltalle o brocal, pol-o que está so rás do chan co'a boca aberta.

PAS.- Non hai coidado (Ramón e Pascual vanse pol-o foro)



ESCENA - II

MICAELA e o ABADE

Micaela pilla o breviario que estará sobre da cómoda e dallo ao Abade; quen co'el na man diríxese novamente ao sillón sen sentáres.

ABD.- ¿E Xulián? O non vin na igrexa.

MIC.- ¡Vaiche boa! Non ben alborexaba o dia pillóu a carabina, colleu os aparellos de caza, chamou pol-o Polis, e aló foise, cara o monte co aquel de vere se chamuscaba un par de perdices ou unha boa lebre.

ABD.- Pois daquela hoxe teremos caza no xantar, porque Xulián onde crava os ollos pon a bala ¡E moito tino o seu!

MIC.- Non tardará en chegar porque son as dez e "Lourenzo" quenta que mesmo queima.

ABD.- Non está mal que faga exercicio, que falla ten d'el despois de tanto estudare.

MIC.- De certo, que estudou moito, pro non se lle conoce, porque como guapo e bon mozo, vaya se volveu...

ABD.- ¡Anda d'ahí, babosona, que mesmo parece que estás namorada do teu sobriño!

MIC.- ¡E n'hei d'estalo, señor! ¿Soñei eu enxamais o tere un médico na familia? ¡Nunca, señor, nunca!

ABD.- Pois queiras ou non, télo e mais aproveitado, formal e sensato.

MIC.- ¡Ay, eso si! Non é coma ese trifulcas do Pascual, que porque andivo alo pol-as Américas algúns anos e folleóu uns cantos librotes, xa coida o moi fachendoso que é un sabio que pode falar de todo.

ABD.- (Con reservas) E acó pra inter nós, aínda lle non falta razón n-algunhas cousas, mais esto non hai que llo dicir a él porque seria meterlle mais vento na testa e poderia voar demasiado alto, cousa que de ningún modo lle convén.

MIC.- Non, señor, que xa esbardalla d'abondo.

ABD.- O conto e que no tocante a Xulián, logo o verás feito un señor médico.

MIC.- ¿E á quen se debe ese milagre, á quen?

ABD.- A Dios, que é quen os fai.

MIC.- Eso si, no primeiro lugar, e logo ao seu ministro, á vostede, o meu amo, á quen os seus pais e mais eu, nunca lle pagaremos todo o ben que nos fixo... ¡Diol-o bendiga! (Choriquea)

ABD.- ¡Boeno, muller, boeno; non choriquees! Ti asistíasme facía xa doce anos, e con lealtade; eu estaba satisfeito da tua honradez e moralidade e quixen premial-os teus servicios coa axuda do Todopoderoso.

MIC.- E satísfixoo por enteiro; primeiro empregou o meu irmán Santiago procurándolle unha praza de legüeiro; logo, cando fixo casamento con Maripepa non cansou de protexelo, e a final... ¡Eu ao me lembrar choro de gratitude! (Chora)

ABD.- ¿Eu que había de facer, Micaela? O teu irmán casóu, a sua dona deulle un fillo por ano, e en chegando ao quinto, pra que non morrense de necesidade, porque os oito reás de xornal dos piós camiñeiros pouco dan de si, díxenche se querías que eu e mais ti o apadriñásemos. (Pasea pol-a sala, e Micaela atrás d'el)

MIC.- Y eu, reconocida acetéi; e os páis cando o souperon brincaron de ledicia.

ABD.- Pois xa ves. Chegoulle ao picariño o uso de razón, trouxémolo a esta reitoral, adeprendinlle as primeiras letras, logo foise enterando do latín e d'outras ensinanzas, porque o meu ouxeto era que sentara praza de crego, coma eu...

MIC.- ¡Boh... penso que non había facer bon crego!

ABD.- ¿Ti que sabes, muller? (Párase e ela tamén)

MIC.- Paréceme que non o chamaba Dios por ese camiño.

ABD.- (Reanudando os paseos seguido d'ela) Eso mesmo caviléi eu despois de esculcare nas suas incrinaciós, asi que non quixen obrigarlle a seguil-a carreira sacerdotal torcendo a sua vocación, que figuróuseme contraria aos meus desexos, de modo que primeiro mandeino a Santiago pra mediciña, e, ben ves, somente fáltalle un curso pra se licenciare de médico, e fago mentes de mandalo a Madrí, ao seu tempo pra se doutorare pra que nada lle falte.

MIC.- ¡Ay, señor Abade, Dios llo pague; vosté foi a Providencia de toda a nosa familia!

ABD.- Non, e pol-o que respeita ao rapaz, como merecer, meréceo; e humildoso, bon estudante, endexamais nos deu un disgusto vamos, que estou contento e satisfeito d'el, e non me pesa canto por el teño feito, pois coido que non me deixará mal. (Páranse e falan de pé)

MIC.- Cando os seus páis o vexan, xa acabada a sua carreira, co'aquela presencia arrogante que ten, víranse tolos de contento.

ABD.- Bon mozo aínda non deixa de o sere; somella un d'aqueles tipos que lembran as primitivas razas que povoaron a Galicia.

MIC.- ¡Será, señor, será!

ABD.- Ben abonda de parola, que teño présa por botar o meu rezo.

MIC.- Daquela o deixo en paz.

ABD.- ¿Non veu ninguén mais que os probes domingueiros d'adoito?

MIC.- ¡Ay, si, señor! Co'a conversa esquencíame de lle decir que na cociña está unha rapaciña que desexa falarlle.

ABD.- ¿E ti conócela? (Séntase no sillón)

MIC.- Non, señor; de por acó non é, estoulle segura.

ABD.- Será un recado de algún compañeiro das parroquias veciñas. Anda vai e dille que pase. (Ponse a leer no libro)

MIC.- Vou, señor. (Chega a porta da dereita, chama pol-a rapaza e logo que ésta entra retírase) ¡Ay, nena...! Entra, que o señor Abade agárdate.



ESCENA - III

O ABADE e SABELA

SAB.- ¿Dá licencia, señor Abade? (Entra humildosa. Micaela mutis)

ABD.- ¡Adiante! (Sin levantal-a vista do libro. Ela avanza a modiño hastra se lle por diante)

SAB.- Señor Abade, veño temerosa a lle revelare un segredo, a pedirlle un consello e a lle rogare unha mercé se me concede a sua atención...

ABD.- (Deixando o libro) Veña, pois, o segredo, que pol-o que e consello e mercé non haberán de che faltaren. Pilla unha silla e séntate a meu rente.

SAB.- (Sen moveres) Elle cousa de confesión, que lle farei de xionllo a seus pés, cal se me atopase no tribunal de penitencia. (Axiónllase diante do Abade que escoita atento)

ABD.- ¡Fala...! (Moi grave)

SAB.- Señor, chámome Sabela y é o meu lugar unha aldea arredada d'aquí sobre d'unhas tres leguas. Os meus páis víronse noutros tempos ben acomodados, mail-as malas anadas, a perda das colleitas, a morte dos animás de labranza, as contribuciós e outras calamidades redicíronnos cuase que a miseria, porque cando a disgracia entra nun eido non o deixa hastra arruinalo de todo.

ABD.- ¡Non deixa de sere unha triste verdade!

SAB.- A nosa situación chegóu a sere tan cativa, que foi preciso, fará tres anos, embarcare os meus dous irmáns pra Bós Aires xa mozos, e pra o conseguire houbo necesidade de vendere os derradeiros ferrados de terra que nos restaban... ¡A nosa miseria, Señor Abede, era compreta!

ABD.- ¡Todo sexa pol-a santa Pasión del Señor!

SAB.- As cartas dos meus irmáns faguerían choral-as pedras de tristes que viñan... Aló na quelas terras, sobra xente e non hai traballo pra todos... ¡Tamén alí conócese a fame! E gracias que os meus coitados irmanciños atoparon onde s'empregaren, aínda que solo fose pol-a mantenza... (Limpa os ollos co pano)

ABD.- ¡Confianza en Dios, nena!

SAB.- Pasóu d'este xeito un ano; coase que estábamos a punto de andare a pedir pol-as portas, y eu, denantes que esto sucedese, preferia calquera cousa... A caridade e mail-a compasión con sere tan grandes, tan boas, poñíanme medo, espantábanme...

ABD.- Pedire, cando hai necesidade, non é deshonra; enténdeo ben.

SAB.- Non, señor, pro é humillación pra os que s'atoparon ben algún día.

ABD.- ¡Boa filla, Dios te atenderá!

SAB.- ¡Pois non me atendéu! (Dorida)

ABD.- ¡Eso é unha brasfemia! ¿Cómo te estreves á duvidare da bondá divina?

SAB.- Perdone e atenda a miña confesión.

ABD.- Podes continuare.

SAB.- Despois de lles rogare moito, os meus infelices vellos concedéronme o seu permiso e chorando despedinme d'eles... ¡Quedábanse tan solos! Atopei casa en Santiago; dábanme, ademais da mantenza, cincuenta reás de soldada por mes, y eu, d'eles, mandáballes dous pesos a os meus pais, e co'esta pequena axuda iban vivindo e saíndo do paso... mais... (Detense envergoñada)

ABD.- Sigue, acaba... ¿Qué mais?

SAB.- (Fai un esforzo de vontade e continua) Eu levaba algús meses d'este xeito, senon contenta, satisfeita... Un dia os meus ollos atopáronse cos de un mozo garrido e xeitoso... (Con eisaltación) Eu non sei o que me pasóu que din en tremer como se fose a darme algún mal; eu escoiteino, prendinme das suas palabras e dende aquel istante quedeime sin propia volunta.

ABD.- ¿Y él? ¿Que foi d'el, que che dixo?

SAB.- El díxome que era soldado e estaba de asistente c'un xefe que o estimaba moito, e que pronto cumpriría o seu tempo e licenciaríase... Eu creín e como estaba apenada pol-os meus disgustos e delores, entregueime en corpo e alma a aquel cariño que me daba tanto consolo... (Cálase novamente)

ABD.- ¡Sabela... Sabela... ti condenácheste! (O Abade érguese indinado, mais volve a deixarse caer sentado, compadecido. Sabela tómalle as mans e bícallas, e sigue a confesión salayando)

SAB.- ¡Caín... caín...! ¿Qué había de faguer; señor Abade, se non tiña a meu rente ninguén que me aconsellase; se faltáronme as forzas pra m'eu defendere, pois o querer tirábame? Barréuseme o sentido, o podente cruel amor rendírame... ¡Caín por amor...! ¿Fixen ben? ¿Fixen mal? ¡Qué sei eu o que tiña que faguer...!

ABD.- ¿Qué? Defenderte, resistil-a tentación, pensar en que perdial-a tua honra, que endexamais se recobra unha vez perdida.

SAB.- ¡Se non puiden... non puiden...! Cando me volveu o xuicio atopeime sola e dándome conta do que me pasara coidei morrer... Vin xa murcha a miña virtude e esquencidol-os meus inocentes soños de niñez, as miñas candideces; o meu honore pol-o chan, e o limpo nome da miña familia lixado por min... ¡Ay, señor Abade, cantos amarguexos afogábanme a alma, cantas bágoas enloitaron o meu corazón...!

ABD.- ¿Y él, y él? (Alritado)

SAB.- ¿El? Xa verá... ¿Pro non se incomode, señor, que me pon medo e paréceme que a miña culpa e tan grande que a ela non alcanza a misericordia de Dios... ? Non hai outras tan pecadoras mais pecadoras ca min no mundo que e tan estenso?...

ABD.- ¡Non divagues e fala! (Mais calmado)

SAB.- Seguímonos tratando e él prometeume que tan pronto deixara o servicio casaría comigo... Un dia ganoume unha ledicia e mais unha grande tristura ao mesmo tempo; tiña ganas de rir e de chorar; eu non sabía o que me socedía, mais sentín dentro de min algo así como se a miña alma tomase corpo e brincase leda pra me anunciare que xa non estaba sola... ¿Quén mo revelóu? Ninguén, pro eu adiviñeino... ¡Era madre! (Cala envergoñada e baixa a cabeza. O Abade santíguase)

ABD.- ¡Xesús, Xesús...!

SAB.- Cando o meu amigo chegóu a pé de min como todal-as noites que eu saía pra faguer algún mandado, dinlle salallando e envergoñada a noticia y él ao parecer alegrouse, mais dende aquela e con disculpas foi acurtando as suas visitas, hastra que chegóu un dia que non aparecéu e en valuto agardeino os seguintes... Daquela reconocín o meu abandono; quixen maldecire o infame causonante do meu mal, pro lembreime de era o pái do fillo que levaba nas miñas entranas y espertándose en min o amor naiciño pol-o inocente anxelito, perdoneille...

ABD.- ¿Romataches, Sabela?

SAB.- Logo, señor Abade. (Pausa pequena) Cando m'eu vin de samparada coidéi que pra min xa se acabara o mundo; sentín un espanto atroz; temín que o meu estado fose presto conocido e morría de vergonza. Entroume a morriña con todal-as suas saudades e decidín tornar a miña aldea, da que ogallá nunca tivera saído, e botarme a os pés dos meus páis pra lles revelare a miña falta e pedirlles perdón... E viñen, pro alcontreinos tan tristes, tan esgrouviados, que non tiven valor pra vertere unha pinga mais de fel no cálice da sua delor... Se eu tivese a seguridade de que me matasen pra ocultare a miña deshonra, aínda poida ser que llo contase todo; mais o non farían senon que penarían moitísimo, e eu quíxenlles aforrare este novo sofrimento (Moi triste)

ABD.- ¡Aínda conservas algún bon sentimento!

SAB.- ¡Ay, si señor! Os bós sentimentos son os que me perderon sempre. Eu neste caso non sabía o que faguer, e nos momentos de desespero, que eran os mais, chegábame a beira do rio, púñame a ollare o rudicio do muiño co'aquelas rodas que remexendo escumas zorregan na auga, e dábame tentación de me deitar nelas pra me despedazare... (Resolta)

ABD.- ¡Aberración... loucura...!

SAB.- Si, señor... loucura... ¡Eu estaba tola... eu estou tola! Pro aínda teño istantes de acougo e de sentido... e por eso, cando ouvín falar do Abade de Calvente que dín que é un santo, corrín presurosa a me botare a os seus pés, facerlle a miña confesión, pedirlle o seu consello e rogarlle que sexa él quen me faga a mercé de enterare os meus páis da miña situación e outer o seu perdón pra min... Se vostede, señor Abade, non me atende e socorre, estóu perdida e xa non me quedará outro romedio que o rudicio do muiño e as augas do rio pra nelas afogar as miñas coitas...

ABD.- (Erguéndose indinado. Sabela tamén érguese asustada) ¡Si... eso é! Pretendes borrar c'un crime as marcas de outro delito... ¿E así pensas redimirte? Se delinquiches resínate coa tua sorte, e xa que faltaches; ¿Por qué ves traere o escándalo a estos lugares...? ¿Non sabes que as que coma ti pecan, aínda que arrepentidas teñan o perdón de Dios, os homes condénannas? ¿Iñoras acaso que nestas tranquilas aldeas desconócense a deshonra e mail-o deshonore e que a quen os perde castígase co desprecio? Aló, nas grandes e corrompidas vilas, estas faltas quizais sexan cousa común e corrente, mais neste canto d'unha montaña gallega nin podemos ademitilas nin queremos comprendelas... ¡Son cousas maldecidas!

SAB.- ¡Compasión... misericordia pol-o santo amor de Dios, señor Abade! (Xuntando as mans)

ABD.- ¡Ben as mester d'elas, disgraciada...! Pro ben, dasme lástima ao tempo que me indinas, e non quero desampararte... Agárdame un pouco; iremos agora mesmo en busca dos teus pais, e logo de lles falare de ouvire o que me digan xa veremos o consello que che podo dare.

SAB.- ¡A Virxe Santísima lle pague a caridade que me fai, Santo Abade (Moi sentida) e o seu consolo pol-as miñas desditas!

ABD.- ¡As tuas desditas! Quisera eu saber quen foi o causante da tua desventura... Cómo lle reprocharía eu o seu mal proceder e o seu infame engano, e que penitencia lle impoñería pra que roparase a sua falta... ¡Canalla!



ESCENA IV

OS ditos e XULIAN, pol-o foro

Xulián entra sen roparar nos que están en escena. Deixa arrimada a unha silla a carabina e pousa sobre do sofá, virado de costas, o morral, o cinturón dos cartuchos e o chapeo. Logo vólvese.

XUL.- ¡Bós dias, padriño!

SAB.- (Volvéndose lixeira) ¡Antón! (Corre a pé do mozo, que fai por reprimir un movimento de solpresa, e baixa os ollos)

ABD.- ¿Como Antón? (Ademirado, dirixíndose a Sabela) ¿Ti estás tola? Este é Xulián, meu afillado... o médico... ¿Que alucinación che deu? (Ao roparar na aititude de ambos mira fixamente pra eles como se unha sospeita cruzáralle o pensamento. Chégase lentamente a Sabela, tómalle unha man e moi grave pergúntalle) ¿Ti... conócelo...?

SAB.- ¡Non... non señor...! (Apenada, conténdose, tremendo)

ABD.- ¡Está ben...! Agardádeme, axiña volvo, Sabela. (Vaise pol-a porta da esquerda, apertando os beixos e encollendo os hombros como dicindo: "¿que é esto? non entendo". Ao tempo de sair volve a cabeza e fítaos con dureza)



ESCENA - V

SABELA e XULIAN

Xulián olla furtivamente pra a porta por onde saíu o Abade, chégase a Sabela e fálalle en voz baixa inda que enérxico e alritado.

XUL.- ¿Qué viñeche facer aquí, Sabela?

SAB.- ¡Nada... non sei... estóu aturdida...!

XUL.- Eu, si, seino. Viñeches a me comprometere, a perderme, a que o meu padriño me retire a sua proteición... Di ¿non estóu no certo?

SAB.- ¡Xúrote, Antón... (Outro ton) Xúrolle, señorito Xulián, que eu iñoraba que aquí vivise...!

XUL.- ¡Eso non cho creo!

SAB.- ¡Que mais proba pra se convencere que a solpresa do seu padriño...!

XUL.- Daquela ¿cómo é que te atopas nesta casa?

SAB.- Viñen pra me confesare co señor Abade, e pedirlle os seus consellos... nada mais.

XUL.- (Ansioso) ¿E confesáchelo todo?

SAB.- ¡Todo... todo canto eu sabía, que agora vexo que non era todo...! (Tristemente)

XUL.- Pois e mester que partas axiña, e que nin él nin ninguén seipan nada do que entre nós ten pasado; esta historia debe quedare no misterio... ¿Comprendes?

SAB.- Denantes que a sua boca dérame esa orde xa mo pidiron os seus ollos, e ben viu como procedín eu... ¿Qué mais quere de min?

XUL.- Ben; pois garda sempre o mesmo silencio... eu buscareite, eu miraréi por ti...

SAB.- (Fitándoo con indinación) ¡Xa non é preciso...! Desleixada por vostede, entregada a miña disgracia, nin quero que me busque nin que me ampare, pois quen finxe o que non é pra enganar unha coitada muller, pra deshonrala e perdela, ninguén pode fiar nel, e é merecente dos mais grandes desprecios e aborrecimentos.

XUL.- Xa falaremos con mais vagar. Pol-o pronto o que convén é que ti cales; tennos conta aos dous... Quizais necesites de min e eu socorrereite; pol-o d'hoxe toma este portamoedas; recolleo pra o que che faga falta (Píllalle unha man e nela ponlle o portamoedas que ela guinda no chan)

SAB.- ¡Cómo! ¿Qué é esto? ¿Diñeiro?

XUL.- ¡Recólleo... é teu...!

SAB.- (Solene, dina, cada vez vai alzando mais a voz) ¡Cando a ti me entreguei en alma e corpo; cando despoxáchesme da miña honra, eu non me vendín, ofrecinme á ti por amor, coidando que o teu tamén era verdadeiro, e por da quela non me fixechel-a ofensa de me pagare o meu sacrificio, non me avergonces agora pretendendo mercar o meu silencio...; eu pol-o poder do cariño fun a tua amante, mais por ningún conceito serei a tua manceba...! (Con arranque de orgullo)

XUL.- ¡Non berres...! ¡Se nesta casa chegan á decatarse estamos perdidos...!

SAB.- ¡Perdidos...! ¡Eu xa o estóu...! Ti no teu egoismo quéreste salvar solo... ¿Qué che interesa a infeliz que deu creto a os teus xuramentos? Nada, o que un farrapo lixado que con desprecio ceibamos na lameira.

XUL.- ¡Eu vereite... agora desemula... que non se decaten, porque sería a miña ruina...!

SAB.- (Axiónllase ante a imaxe que hai na cómoda) ¡Valédeme miña naiciña dos Delores!



ESCENA - VI

O Abade trai quitasol e chapeo que pousa nunha silla, colle das mans a Sabela e faina erguer

ABD.- ¿É decire que éste... non é Antón? (Solene)

SAB.- ¡Xa lle dixen que.. non, señor!

ABD.- ¿Pro ti estás segura, Sabela? (Ademirado)

SAB.- ¡Si... si, señor... non é! (Salouca)

ABD.- (E ti serás unha hipócrita ou unha santa!)

SAB.- (¡Qué angustia, meu Dios, é mellor morrer!)

ABD.- (Diríxese a Xulián moin serio) Nun istante de ispirada lucidez penetréi no fondo da alma d'esta muller que non vacila en se perdere pra non denunciare o seu sedutore; ensaminei rapidamente unha por unha todal-as fibras do seu corazón, e tan grande, tan nobre, tan subrime é o seu sacrificio, que xa rexenerada da sua culpa elévase a altura dos mártires... Heroína da penitencia: (A Sabela, bendecíndoa) Ego te absolvo (A Xulián) Xa está, pois, redimida ante Dios y é do caso que se redima pra diante dos homes, y eso e conta tua, Xulián. Con piedosa mentira ela aseguróu non te conocere... contesta ¿conócela ti? (Pequena pausa) Pro, responde axiña... sen dividare, sen pensalo... ¡Se por non me cortal-a frase xa estás sendo delincuente...!

XUL.- ¡Padriño...! (Pausa longa)

ABD.- ¡Qué! ¿É todo eso o que me tés que decire? ¿Daquela non tés entranas? ¡Abonda... xa sei o que pode esperarse de ti... ingrato...! (Cólleo con violencia d'un brazo e faino axoenllar diante de Sabela) ¡De xionllos ante esta muller vítima dos teus vicios... de xionllos, que é a única postura que che cadra, miserable!

XUL.- ¡Oh! (Cai de xionllos)

SAB.- (Supricante) ¡Señor... piedade...!

ABD.- (Chamando) ¡Micaela...! ¡Piedade...! ¿Tívoa él de ti, Sabela?



ESCENA - VII

Os DITOS e MICAELA

MIC.- ¿Qué se lle ofrece, señor? ¡Virxe Santa!

ABD.- ¿Ves esa muller? Pois é a seducida por este home que nos tiña enganados e chámote pra che dicir que acabamos de perdere, ti un sobriño e eu un afillado... Cheos de amor e piedade encamiñámolo ao ceo, tropezóu, e ahí o tés... ¡caído no chan!

SAB.- (Fuxe pol-a porta do foro, decidida)



ESCENA - VIII

Os ditos menos SABELA

XUL.- (Erguéndose) ¡Non padriño, non; erguido e cheo de reconocemento, amor e arrepentimento...!

MIC.- ¡Xulián... Xulián...! ¿Qué dín de ti?

ABD.- Xa o saberás todo... (A Xulián) ¿E ti que dis, desditado?

XUL.- Foi o meu un pecado de mocedade que quero borrar da miña vida, cumprindo co meu deber... (Volvéndose cara a donde estaba Sabela) ¡Sabela! (Notando a falta) ¿Pro, que é d'ela?

MIC.- Fuxíu... (Micaela e Xulián corren a fenestra)

XUL.- (Con terror) ¡Aló vai, cara ao pozo!

MIC.- ¡Quizais á se botar nel!

XUL.- (Berrando) ¡Ey, tio Ramón, Pascual... deteñan esa rapaza... axiña...!

MIC.- Xa lle deron alcance... xa veñen.

XUL.- Eu vou ao seu encontro (Vaise pol-o foro)



ESCENA - IX

MICAELA e o ABADE

ABD.- (Que se chega a fenestra cándo Xulián arrédase d'ela) ¡Acougade, xa que a providencia nól-a devolve salva e sá! (Arrédanse da fenestra) Demos gracias a Dios que nos salva con tan pouca penitencia. Os pecados da mocedade páganse adoito moi caros, como que o seu precio e a deshonra.

MIC.- ¡Dios tocoulle ao noso neno no corazón!

ABD.- ¡Ganámolo de novo, Micaela!

MIC.- ¡Xa é noso outra vez, señor Abade!



ESCENA - X

O ABADE, MICAELA, SABELA, XULIAN, RAMON e PASCUAL

RAM.- ¡A pouco danos un susto!

PAS.- ¡Estivo a dous dedos do pozo!

MIC.- (Abrazando a Sabela) ¡Coitadiña nena!

XUL.- ¡Ven, Sabela, ven aos meus brazos! Déboche unha reparación e vouna satisfacere por enteiro; mais denantes, dime: ¿Amas aínda ao teu Antón?

SAB.- ¡Con toda a miña alma, Xulián!

XUL.- (Ao Abade) ¡A sua bendición, señor Abade, pra dous seres que se aman... O seu perdón, padriño, pra dous arrepentidos...!

ABD.- ¡Gracias, meu Dios! (Bendíceos) ¡Fillos, séde felices na vosa unión! ¡Eu vos bendigo e vos perdono no nome do Padre, do Fillo e do Espíritu Santo!

RAM.- ¡Espertaron os vellos sentimentos da raza, da relixión e da honradez!

PAS.- ¡Rexurdiu a democracia; niveláronse as crases; triunfóu o progreso!

ABD.- ¡E sobre todo, Dios, que e progreso, democracia e relixión!


CAI O.............. PANO
FIN

 

 

 


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega