BVG     Atrás

Vázquez de Peñarel era un home panzudo, de mal falar e graxento. Sentado nunha cadeira desvencellada fronte a unha mesa chea de papeis, selos e cinseiros, semellaba vivir permanentemente naquel lugar da oficina, devorando oficios e arquivos que non disimulaban as dentadas dos ratos, ¿ou as súas?      Deixeille na mesa a carta de presentación que me dera en Oviedo o catalán Monturiol de xeito que puidera collela sen dificultade. Abriuna sen dicir palabra e logo de coñecer o seu contido, ollou para un calendario que colgaba da parede e dixo: —Moi ben, moi ben. Así que vostede é Alejandro Lerroux. ¿E que carallo quere dicir Lerroux? ¿Non será un deses que veñen predicar contra de Roma? ¡Esta é a cidade do sacramento! —Perda coidado. Son español de Córdoba, crente, apostólico e romano. Se non estou servindo a El-rei non é por falta de vontade, senón por un capital chusqueiro que fixo de min un renegado onde había afán patriota. —Mesié Lerroux... —Mesié non, xa lle explico. —De acordo. Interésame desbotar calquera dúbida antes de lle confiar segredos que só han estar en mans de fillos de Cristo. En Galicia e moi especialmente aquí en Lugo, vixiamos a pureza do sangue do Santo Grial. Advertiunos hai séculos o bispo Servando ¿Escoitou falar do bispo Servando? Non, claro que non. Ni de don Pedro Seguino, o gran confesor do rei Fernando II. Pois saiba que foron eles os que puxeron en garda ós galegos sobre a orixe francesa de Poncio Pilatos, o asasino de Cristo, mala centella lle coma.      Escoitei calado aquela fervenza francófoba que saía a borbotóns da boca do fiel Vázquez de Pañarel e pola conta que me tiña xurei e perxurei que os Lerroux tiñamos o noso berce en Tortosa, non máis aló, e que os meus gustos musicais ían dende as seguidillas ós tarantos, dende as malagueñas ós fandangos. —Como xa lle ilustraría o meu amigo Monturiol, tódalas mercadorías que cheguen a Lugo para a súa venda teñen a obriga de satisfaceren uns impostos de consumo e nós somos os encargados de os cobrar. "Nin unha pataca sen taxa; nin unha taza sen pataco". Esa é a nosa divisa , ¿comprende?      Os dedos do recadador percorrían ó mesmo tempo o canto dun gran libro de asentos que se adiviñaba de importancia capital para o funcionamento daquela máquina impositiva. "Ferreiro vaille poñer ó corrente de todo o seu traballo. Siga as súas indicacións e todo sairá regulamentariamente"      Destináronme ó fielato da porta do Bispo Aguirre, aínda en obras, un dos máis activos nestas datas anteriores ás festas de San Froilán, xa que logo era o camiño de entrada da meirande parte do pulpo que cocían as mulleres de O Carballiño e xantaban tódolos que se achegaban á cidade. Foi Ferreiro quen en efecto comezaría a miña instrucción como oficial de impostos , aínda que ningún deses coñecementos foi tan sorprendente como os que ía recibir del noutros aspectos da vida. Despois de todo, cobrar máis ou menos diñeiro por máis ou menos peixe, era un exercicio matemático que viña practicando na milicia e nada facía sospeitar que nestes recadadores consumeros lugueses fosen máis estrictos que o comandante Lanuza. —Os comerciantes sempre saberán mellor ca ti o que lles corresponde pagar —ilustroume Ferreiro—, polo tanto, cando ti digas unha cantidade e eles outra, cóbralles a que estea no medio e nunca terás problemas con Vázquez de Parañel.      Ferreiro amosoume de contado a faciana inxeniosa que facía da súa persoa un personaxe, e dos seus coñecementos, un tratado de sabedoría. A poucos metros do fielato, seguindo a muralla cara ó que chamaban Recatelo rabuñaban a cotío as galiñas de dúas casas, xuntándose trinta ou máis naquel rural veciño. —Os donos das galiñas protestan de cando en vez que veñen de fóra para guindalas, pero non sempre é así.      Aquelas misteriosas palabras de Ferreiro deron paso a unhas manipulacións descoñecidas para min, un señorito andaluz que tiña que estar de volta no que atinxe a xitanerías e picarescas. Ferreiro saíu do fielato con dúas caixas de latón. Dunha delas tirou un gran de millo que pousou coidadosamente na cadeira. Na outra gardaba pequenos anzois "que van moi ben para as troitas e os peixes do Cagarrote". Logo, con moita paciencia, axustaba o anzol no gran, de xeito que non rompese e que os dous elementos formasen agora un só. Rematada a operación atou o garfo a unha finísima sedela mentres dicía: "¿A que nunca viches unha pesca á pluma? Pois agarda un intre e poderás cotalo nas túas memorias, cando sexas importante"      Rematada a operación, Ferreiro achegouse ó lugar onde peteiraban as galiñas e con moito disimulo deixou caer o gran e foi estendendo a sedela ata a garita da oficina.      Xa está. Agora abonda vixiar e asubiar.      Sentamos nas cadeiras cun ollo posto no camiño de Madrid e o outro nas galiñas e así pasou a primeira hora sen máis novidade que a chegada dunha muller con nabizas e mazás que pagou oito reás de moi mala gaña. Por fin, un polo de cor marela e negra botoulle a vista ó gran e deu con el na morzoa. Ferreiro nin se moveu. Quixen avisalo coa mirada. O polo camiñaba coa sedela saíndolle do pico, pero Ferreiro permaneceu sen facer nada: "Agora cómpre agardar que o anzol deixe o gran"      Así foi. Minutos máis tarde o home deu un primeiro tirón que atopou resposta no polo. Xa estaban enganchado e pouco a pouco viría canda nós obedecendo as ordes de Ferreiro. Cando rebasou a porta da muralla, lonxe xa da posible esculca dos seus donos, Ferreiro deu un salto e tirou do polo para dentro do fielato, pechou a porta, escoitouse unha queixa e máis nada. Ó cabo duns minutos, o meu compañeiro saíu cun sorriso pendurado dos beizos. Perde coidado da cea. Esta noite convítoche eu a peixe de cortello.      O alcalde da cidade percorreu o novo Carril da Campás dos Fornos que, convertido en rúa, tomaba o nome de Progreso, aínda que os godallos de Lugo lle chamaron Xantasantos, porque poñía en comunicación a San Pedro con Santo Domingo. Progreso, máis que un nome, era un arcano daquel século que marchaba agoirando todo o que o novo levaba dentro. Progreso chamei a dous xornais que logo fundaría en Madrid e Barcelona, e Progreso foron outros dous xornais de Lugo. O meu traballo nos fielatos estaba a piques de rematar. Novos destinos e novas responsabilidades petaban na porta, pero quixo San Froilán que foran as súas festas.      O motivo final da miña marcha da cidade, alá polo ano de 1896, perto xa do desastre.      Ocorreu que o Ferreiro lle pediu permiso a Vázquez de Parañel para espallar a parrumeira nun enxido que tiña por Casás. Viñan días de moito traballo e fariamos quendas de catorce horas ou máis. O argumento foi certeiro e o administrador proporcionoulle un documento moi cumprido no que se lle autorizaba a súa ausencia nun prazo de vintecatro horas, contadas desde o momento da sinatura. De feito que por vez primeira me atopei ó fronte do fielato sen máis xefatura por riba que o olla da porta recén construída, e sen máis subordinados que as galiñas minguantes de Recatelo.      Pouco antes do Ánxelus, polo camiño de Magoi, apareceu unha recua formada por un famelgo e dúas mulas conducidos polo que semellaba ser unha parella de arrieiros e tres fillas.      Xa de diante dixo o pai que viñan ás feiras do patrón e que nas bestas levaban non máis de cincuenta quintais de pulpo, pratos e caldeiros dispostos para seren utilizados durante as datas festivas. Fixen as contas correspondentes, escribín o xustificante, pagaron e marcharon. Non recordo unha taxa maior nos días que permanecín alí, de xeito que me sentín moi satisfeito por despachar ós pulpeiros sen axuda do Ferreiro na súa cortiña.      Na tardiña, cando xa parecía esmorecer a xornada, vin unha ringleira de bestas cargadas a máis non poder que apuntaban polo cemiterio e avanzaban cansas en dirección ó fielato. Así foi, nuns minutos chegou a primeira multa que guiaba unha muller de carnes pretas e dicir falangueiro que atropeladamente farfullou cen frases, moitas delas sen sentido para un home coma min que non tiña grandes coñecementos do galego. O caso foi que pasaron un por un cumprimentando o pagamento das banastras sen chiar e dirixíndome grandes reverencias que agradecín con acenos máis que palabras.      Vázquez de Peñarel parecía máis panzudo, máis blasfemo e máis graxento que o primeiro día. Mandoume sentar e obedecín de contado. —Me cago en los clavos de Cristo. Aquela declaración de principios, dita en perfecto castelán e dirixida contra as crenzas que con tanta paixón defendeu día atrás, fíxome pensar que non viña nada bo. —Mesié Lerroux, vostede enganoume. Era, como ben sospeitaba, un inimigo da relixión e de España. Un axente estranxeiro. Un servidor do cachán. Deille a oportunidade de servir ó Cristo Sacramentado ¿e que fixo? ¡Desbotar a seriedade que tantos anos custou conquerir! Hoxe non hai feirante en todo Lugo que non morra a risadas falando das nosas oficinas. ¡Collóns e recollóns! —Pero ¿Qué fixen eu? —Ben o sabe. Cobrou a décima parte da tarefa ós pulpeiros que chegaron pola mañá. Estes avisaron a outros, e tódolos que tiñan pensado achegarse a Lugo polo San Froilán escolleron o día e o fielato polo que salvar as murallas tan avantaxadamente. Permítame dicirlle que a débeda polo seu traballo queda no noso poder, para compensar dalgún xeito o prexuízo ocasionado á cidade. Abur, Lerroux. Oxalá sexa o último mal que produce a España, carajo.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega