A alguns sociólogos
deberíaselles pasar por alto esa pretensión exclusiva de se-los únicos
taxidermistas oficiais da realidade. Non lles viría mal un necesario
exercicio de humildade. Sei que pedir tais cousas nestes tempos é algo así
coma pedir a un deserto que sexa fértil, mais non hai que darse por
vencido. Máis aló de sesudos tratados sociolóxicos sobre desigualdades, as
fotos de Margaret Bourke White penetran no cerne da hipocresía da
sociedade americana -non nos enganemos, a hipocresía é unha cualidade moi
cosmopolita-. Precísase non pouca sensibilidade pra capturar, en catro
metros cadrados, a materia e o espíritu que subxace á propaganda da "American
Way of life": Unha longa cola de parados negros. Caras de circunstancias.
Enriba dos seus chapeus, un cartel que amosa o prototipo ideal de vida que
ofrecen os prósperos Estados Unidos; a familia de pel blanca, casada,
heterosexual, feliz, con ese prominente sorriso de quen non ten nada de
que preocuparse. Como non, tampouco falta o cadeliño, pequeno, sumiso e
fidel, coma Milú, o compañeiro de fatigas do imperturbábel Tintín, nin o
automóvil, símbolo de independencia e autonomía da familia yankee. En
principio, non fai falla estudar hermeneutica pra interpreta-lo contraste
que Margaret plasma co pequeno e afiado obxectivo da súa cámara. Baixo a
aparente tolerancia do "American way of life", da terra dos soños e as
oportunidades, existe un imaxinario colectivo fundamente ancorado no
subconsciente Norteamericano, é un imaxinario armónico, redondo, caseque
perfecto, fortemente alimentado pola mellor maquinaria dos soños,
esperanzas e ilusions do mundo moderno : Hollywood. Non todo é felicidade
en Hollywood, mais non canto contribuiu á creación das filias e fobias
colectivas desta sociedade. Hollywood é, sen dubidalo, o particular
folklore global do planeta terra.
Mais, ¿qué institucions constrúen o concepto de "felicidade" e "autonomía"
nos States?, é incríbel caer na conta de cómo unha imaxe aparentemente
illada, cotidiana, capturada pola cámara de Margaret, poida facernos crer
niso de que a parte é o reflexo do todo; o modelo de "felicidade", ofréceo
ese catolicismo sociolóxico ultraconservador dos States, e que aínda temos
que aturar noutros países desa Europa que, de forma un tanto inxenua e
apresuradas ás veces, tentamos separar dos cánones da "way of life"
norteamericana. O modelo de "independencia" e "autonomía" posibilítao a
General Motors e a industria de hidrocarburos. A ecuación non falla : a "felicidade"
é monopolio do imaxinario inmaterial dese cristianismo ultraconservador; a
"liberdade" é construcción exclusiva, monopolio material, da clase
empresarial norteamericana.
Antes vivíanse os soños coma algo que se podía materializar, agora xa non
fai falla ese esforzo da imaxinación. Os soños fabrícanse e véndense cunha
rapidez sublime. Os soños xa non son o que eran; antes precisaban de
décadas pra metabolizarse na sociedade, un tempo biolóxico específico de
asimilación polo noso organismo. Agora, a máxima underground da "imaxinación
ó poder" do maio parisino, que non deixaba de estar, por certo, enchida de
certo inxenuo romanticismo (o nacionalsocialismo tamén é un exemplo da
materialización dese imperativo, foi un imaxinario, unha ensoñación
macabra, unha imaxinación filtrada sen freo nas institucions políticas da
república de Weimar. A "imaxinación ó poder" pode ser tanto a declaración
de principios do fuhrer coma a de Daniel Cohn Bendi, agora, un dos tantos
"socialistas arrepentidos" que agrumaron despois da caída do muro de
Berlin, convertidos ó camiño único do mercado).
En "O estilo do mundo", Vicente Verdú fai unha especie de xénese cultural
da industria dos soños, da industria cultural norteamericana ou, como el
di, "la cultura popular del mundo". Ao primeiro foi a fascinación polas
súas industrias, polas súas cremalleiras, polo chicle, o cine, a música, o
teléfono, os coches, a televisión; e xunto con isto, a influencia social e
moral : os divorcios, a competencia feroz, os dereitos civís, o feminismo,
o superindividualismo, o estrés, o ecoloxismo, o neoliberalismo, o
voluntariado, o gay, o shopping..e un longo etcétera. Manolo Rivas, en "Muller
no baño", bota man dunha aguda metáfora Darwiniana aplicada á filoloxía :
"As linguas, como tantas outras cousas, evolucionan por erro. Son seres
vivos ós que lles vai a marcha. Hai quen estudia a deriva do latín cara ás
linguas romances coma un proceso de descomposición". Ben, pois o mesmo
pasa coas culturas.
Se analisásemos ese lugar común que percorre o folklore popular global, e
que consiste en confundir á Norteamérica gobernada polo partido da
estupidez coa sociedade norteameriana en sí mesma, dariamonos conta de que
o partido da estupidez non reside só en espacios e tempos concretos, forma
tamén parte do patrimonio inmaterial da humanidade. Menos mal que nos
queda a intrahistoria de Norteamérica para fuxir dos topicazos, esa
intrahistoria cincelada en múltiples imaxes, coma as de Margaret Bourke
White ou William Klein na fotografía, ou "cidadán Kane" de Welles, no
cine. Tamén en múltiples voces, coma as de Bob Dylan, Johnny Cash, Billie
Holiday e Tom Waits. Ou en múltiples historias, tendendo pontes entre a
ficción e a realidade, entre "a cultura" Europea e "a cultura" Americana :
Paul Auster.
Ó fin e ó cabo, xa se sabe, se ás linguas lles vai a marcha, é de common
sense que ás culturas, tamén. ¿Cómo se lle van impor raíces ás linguas que
lles vai a marcha?, a certo galeguismo militante "full time", obsesionado
coas "raíces", habería que poñelo a bailar fox-trot. |
BVG
Voltar atrás
