Aquel domingo, pola mañá, cedo, déronlle aviso ó Notario para que
fose a un lugar dunha parroquia do Concello de ..., na beira do Miño,
porque un home estaba a morrer e antes de irse para o outro mundo
quería facer testamento.
O Notario, preguntoulle ó recadeiro se na casa
había cans.
—Hai, señor, hai e non poucos nin bos, —respondeulle.
—Pois daquela vou buscar ó meu amigo e xa imos para aló.
E así foi. Mandoume recado e cando me dixo que na casa do
moribundo
había cans e, por riba, malos, e meu medo era coma o do Notario, se non
maior, acordei que o mellor sería levar con nos o meu sogro, que estaba
a pasar uns días na casa, e que era un home que non sabía o que era o
medo nin ós cans nin a nada nin a ninguén. Díxenllo, pareceulle ben,
e aló fómo-los tres no seu coche por aquelas corredoiras, chamadas
estradas polo alcalde e os seus concelleiros, que sen dúbida eran moi
chistosos, cara ó Miño. Chegamos á casa do testador, baixou o meu
sogro, abriu a cancela e foi de ver como se veu para el unha morea de
cans, grandes e feros, que máis que ladrar ouveaban coma lobos e
ruxían coma leóns, pero el nin se inmutou e ó falarlles non sei que,
calaron e, xa calmos, marcharon tras del para o fondo da eira. ¡Como
bulimos o Notario e máis eu a meternos dentro da casa!
A patroa, unha muller duns 70 ou máis anos, recibiunos e díxonos que o
seu home estaba moi grave, que non habería de pasar daquela noite
segundo lle dixera o doutor, e que acordara no último intre que lle
mandaran recado ó Notario para ordenala súa última vontade. A
verdade é que nolo dixo toda sorrinte e zalameira. Desde logo non
parecía que estivera con moita dor nas portas da viuvez. Máis parecía
que devecía por selo.
A dona guiounos ó cuarto do enfermo, e abriu a porta que xiraba cara a
parte de fóra. Díxonos que pasaramos e fixémolo sen ningunha
desconfianza. ¡Non sabiamos onde nos iamos meter! O cuarto era
pequerrecho, alongado e estreito. Fronte á porta estaba a fiestra coas
contraventás medio pechadas. Estaba tan escuro que case non se
distinguía nada, pero a patroa acendéuno-la luz. ¡Quedamos mudos e
unha friaxe recorréuno-lo corpo! O carón da fiestra, de pé, estaba un
cadaleito, aberto, forrado de vermello rabioso; a tapadeira debaixo da
cama, pero sobresaíndo un bo anaco, e tamén no chan, deitado, un
crucifixo grande, negro, moi feo, que sería para cravar na tapa cando o
defunto estivera dentro da caixa. O lado do cadaleito dúas cadeiras. A
cama do enfermo estaba posta de través, de maneira que malamente se
podía pasar cara a fiestra sen fregarse coa parede e había que facelo,
porque a cama estaba tan pegada á porta que ó pechala, non se cabía,
así que de entrada tivemos que ir cara a aquel tétrico caixón. Tan
fascinados estabamos coa súa vista que non coidaramos do enfermo, pero
ó pasar achegados ós pés da cama naturalmente que había que miralo,
a non ser que lle deramos as costas e, vermellaclaro, non era o caso
nin había porqué. O miralo, entre o nerviosos que nos puxera aquela
maldita caixa vermella, que era a única cor que nos quedara na retina,
e ó velo, outra friaxe deixounos xa xeados de todo. Era un home de
máis ou menos 70 anos. Estaba serio, pálido, moi ben afeitado; os
ollos abertos e grandes coma pratos e coa mirada serena e fixa no teito.
Tiña unha expresión de total indiferencia. Estaba tapado coa saba e o
cobertor; os brazos, estirados o longo do corpo por riba da roupa e os
pés ó aire... pero iso si, ¡tiña a boina metida ata as orellas;
estaba vestido cun traxe negro, camisa branca e gravata verde, dun verde
brillante, rechamante, tanto que daba noxo mirar para ela, e os pés
calzados cunhas botas de sola grosa, forte, novas! ¡Nunca tal viramos!
Sentámonos nas cadeiras cara ó moribundo e tendo nas costas o maldito
cadaleito, con pés apoiados na tapa e procurando non darlle unha patada
ó crucifixo, que tan cativo era ó espacio que quedaba. Realmente era
algo moi incómodo e desagradable. ¡Inda me dan calafríos!
A patroa, desde a porta e a berros, díxolle ó seu marido:
—¡Esperta, ho, esperta! I-lo Notario que mandaches chamar e mailo
seu escribán!
Como o seu patrón nada dixo, seguiu a vella a berros:
—¡Fálalles, porco do demo, que xa pouco che queda neste mundo! E logo,
¿non ves que xa te amortallei?
E volvéndose cara ó Notario, díxolle:
—Míreo, señor Notario, míreo, que lle hai un mes que eu estaba moi
enferma e ese queríame trae-lo notario para que fixera testamento
deixándolle todo a el, e que se non lle daba ese gusto, habiariame
deixar morrer coma unha cadela rabiosa e non me había dicir nin tan
sequera unha misiña pola miña alma, pero Deus castigouno, porque eu
sandei. ¡Agora, que se amole!
E volvéndose ó seu marido, díxolle:
—¡Porco, máis que porco! Mira, mira ben para mín. ¿Ves? Estou sa e
forte e ti desta noite non pasas. ¡Estás a morrer, xa non hai quen te
salve, cabronazo!.
O Notario díxolle á vella aquela, que se fora do cuarto e
pechara a
porta, que quen tiña que falar co enfermo era el, pero antes que sacara
de alí o cadaleito, que aquilo no era serio. A muller contestou que ela
sola non podía con el, que ó da funeraria xa lle custara traballo
pasalo por riba do enfermo, ó que estivo a piques de esmagar, así que
alí quedou o caixón. O Notario e mais eu, procurando empurrar pouco a
pouco a tapadeira cos pés e sen meter moito ruído, pero a pesar do
coidado, rinchaba ó se rozar co chan que estremecía; o crucifixo
puxémolo de pé, procurando que non quedara á vista do enfermo. A
muller saíu para fóra, pero antes, a condenada, aínda se puxo ós
pés da cama do seu marido a bailar unha muiñeira grotesca e a facerlle
burla.
Xa fóra a muller, o Notario comezou a facerlle o moribundo,
—que
seguía a mirar para o teito, coa expresión impasible, como se todo
aquilo non fora con el—, as preguntas que xulgou axeitadas para
determinar se ó seu xuízo tiña o mesmo a capacidade mental precisa
para testar. O home contestou a todo con grande mesura e comedimento, de
forma clara e con toda normalidade, polo que o notario non apreciou
ningún obstáculo para que deixara de facer o seu testamento, así que
preguntoulle se xa tiña pensada cal era a súa última vontade, e
respondeulle que si, e expuxo como tiña acordado facelo, principiando
polos coidados para a súa alma, as misas que quería que se lle dixeran,
os cartos que lle deixaba á parroquia; os legados para os seus parentes;
que a casa co cerrado, o enxoval e todo demais que nela houbera de
portas para dentro e fora da súa propiedade, mailos os animais,
deixáballo a súa filla con cargo ó tercio de libre disposición e, se
for preciso, ó tercio de mellora, e o resto dos bens que se repartisen
a partes iguais entre tódos os seus fillos. Ata aquí todo foi ben,
pero cando o notario lle preguntou se para a súa muller só lle deixaba
o usufructo legal ou quería favorecela con algo máis, o moribundo
reviviu e a berros, dixo que non, que a esa mala prea nada lle deixaba,
nin usufructo nin nada. O Notario díxolle que iso non podía ser, que o
usufructo legal tiña por forza que deixárllelo á súa dona, porque se
non o testamento era nulo e ela, de calquera maneira, habería de telo.
Non había forma.
—Mire vostede, señor notario,
—dicía—, esa nunca foi unha boa muller
para min nin fixen bo dela, por máis tundas que lle teño dado. ¡E
moito teño mallado nela! ¡Non quero deixarlle nada, nada, nada! ¡Que
se foda!
—Pero home, pénseo ben, que ó final a súa dona vai ter igual o
usufructo, e tódalas demais cousas que vostede ten ordenadas de nada
valen, que o testamento así élle nulo, non vale para nada. É papel
mollado.
—¡Non, non e non! ¡Nada lle deixo a esa mala pécora!
A mala pécora, como lle chamaba o seu home, que debía estar a escoitar
por detrás da porta, entrou no cuarto e bailando e ríndose como unha
tola, díxolle ó patrón:
—Mira, ¡ten conta do que che di o señor notario, que eu vou seguir
vivindo e a gozar do teu, queiras ou non, cacho porco, que ti xa te-las
horas contadas! ¿E logo, non me dicías hai un mes que eu che deixara
en testamento todo o que teño? ¡Fódete, que quedo co meu e máis co
teu!
E seguía a bailar ós pés da cama do seu home.
O Notario enfadábase e eu chamei polo meu sogro para que levase fóra a
aquela muller do demo e a entretivera de calquera xeito, e el, coa
desculpa de que ó ver ós moribundos dáballe de sempre moita sede,
pediulle un vaso de viño e así conseguiu levala e o notario volta a
empezar a dicirlle ó testador que as cousas había que facelas de modo
legal, o outro que si, que tiña razón, pero que á súa muller nada
lle deixaba. Entón o notario dicíalle que daquela non había
testamento posible, que tiña que marchar como viñera, e así estiveron
rifando, ata que ó final o moribundo, mirando para o cadaleito, e
dicindo que lle parecía pequeno (sic), estivo de acordo con asina-lo
testamento. Logo de facelo, dixo que quería deixar moi claro, señor
Notario, que si do seu lle quedaba algo a súa dona era porque as leis
deste país foran feitas por uns persoasbardallas de Madrid, que se as
fixeran os homes de ben, polo carallo a súa muller había de herdalo.
O home morreu nesa tarde, pero antes, segundo dixeron as
personas que
acertaran a pasar pola beira da casa, houbo unha gran liorta entre o
moribundo, a súa dona e o abade, a quen chamaron os testemuñas do
testamento, cando viron a gravidade do enfermo.
O día seguinte, polo serán, pasamos por aquela parroquia e atopámonos
co enterro do testador. No cortello fúnebre ía a súa dona ¡e era de
oír que berros daba, chorando e lamentándose pola morte daquel seu
home, tan bo, tan traballador, que tan bo marido fora para ela e que tan
soa e desamparada a deixaba...!
|
BVG
Voltar atrás
