Suliñáronse os seguintes termos: tecedeira

A tecedeira de Bonaval

Páxina Anterior

Capítulo X (páxinas 129-141)

Páxina Seguinte

m4alopezferreiroatecedeiradebonaval0011.html

[páx. 129]



X


COMO A VECES
SON TALANTEADOS OS HOMES



N
UN d' os últimos dias de Abril, con unha boa hora de noite, saía a prisa do Pazo arcebispal, un mozo con ambal-as maas metidas nos bolsillos do calzon e calcando ben os pees contra o' chao, como quen quer correr o frio. Pouco antes de chegar ao escurelo da praça do Campo, ou do Pan vella, como hoxe Ile chaman, saleulle ao encontro un home moy envolto non tabardo, e cuberto con un chapeo, que tiña enterrado hastra os ollos.
     —Ola! Rodrigo —díxolle moito, falándolle


[páx. 130]


como si o conocera de vello, e mostrara moito interés por el— conque da oficina, eh? e agora aa casiña?
     —Vay sendo hora —respondeu o mozo.
     —¿Sey que hay moito que chuzar no provisorato? E mais, xa que cadra, queríache dicir unha cousa, que poida que non che deixe de conviñir. Tí a min é fácile que no-me conozas; pero eu xa hay tempo que te conozo e xa conocin a teu pay, e sey os traballos que pasas para manteer a tua nay e as tuas hirmaas. (Dios cho ha de premiar). Pois á min agora proporciónaseme a acasion de favorecerte, e facer que poidas sacar aa tua familia, non digo da probeza, pero da angustia e tristura na que xa hay tempo que está. Pero vamos andando —que todo esto dixérallo estando parados— vamos andando, que o que che quero dicir, ben o podo facer sin estar parados ao frío. Ben sey que o Provisor quérete e está moy satisfeito de tí (nada fai de mais), hastra sey que é tal a confianza que ten de tí, que a veces déixache a chave do almario dos sellos. Non e verdá?
     —Algunha que outra vez, cando está moy ocupado —contesto u Rodrigo.
     —É o bastante para que tí, sin comprometerte, poidas facer un gran negocio e dar un boo


[páx. 131]


alegron aa tua nay, que te consume porque non lle podes dar todo o que che pide. Non tees mais que facer que, cando che se presente a acasion, coller un sello do Arcebispo don Alonso de Fonseca, que morreu en Toledo, e prantal-o nun documento que che darey. E, sin mais que esto, xa ganache, poI-o pronto, dous centos rayás de prata, que me parece que non che vendrán mal.
     —Os douscentos rayás de prata, gárdeos —repuxo o mozo, con bastante aire.
     —Home, non te atufes tanto, que eu, o que che digo, dígoo poI-o teu ben. Porque sey o que pasas na casa; canto che costa contentar a tua nay e vestir e manteer a tuas hirmaas; os apuros que a veces tees, para pagar a renda da casa, a botica, e todo o demais que che fay falla, que non é pouco; por eso pensey que o proporcionarche o modo de facerte, por pouco traballo, con unha bulsa de prata que che saque de afáas, e que ainda che deixe algo de reposto, non sería cousa que che alterease os nervos.
     —Moitas gracias poI-os seus favores, si o son; mais, como eu nunca tuven esas mañas, non quero poñerme agora a facelas. —E dicindo esto Rodrigo, apretou o paso, ca intençon de deixar ben atrás ao seu acompañante.


[páx. 132]


     O cual, siguíndoo de cerca. —Ben se conoce que eres un rapaz: non seas tonto —ensistía— que eso mais perdes; si ti non o queres facer, non faltará quen-o faga: a conta é a misma.
     —Nada teño eu que ver con eso; e o que teño que ver e con que non-o faga Rodrigo Abril.
     —Pénsao ben —respoudeu o outro— Dios queira que non che pese —e d'ou volta.
     Que este moço, Rodrigo, era o novio de Taresa, xa me parece que lles sobra sabelo aos nosos leutores. Era Rodrigo mais ben alto que baixo, delgado, de boo corpo, algo moreno, e con uns ollos negros que parecía que falaban, pero que falaban o que tiña alá mais adentro no seu peito. A espresón do seu sembrante era todo soavidade e dulzura, que ainda facia resaltar mais a circuspeuçon dos seus modos e ademaas. Anque, naturalmente, alegre e riideiro, sabía acomodarse sin esforço e afeutaçon aas diversas eisixencias e casos da vida social. Como xa dixemos, él era o sostén de sua nay e de suas hirmaas, das quaes a mais velliña tiña quince anos e a outra doce; pero, cánto non sufria, especialmente ca primeira, por facer esta obra de piedá filial! A madre nunca tuvera boo xenio, mais, desde que enfermara e encamara, non se


[páx. 133]


aguantaba, e solo parece que encontraba contento e alivo en mortificar e apopear ao fillo.
     É certo que, a veces, parecía que o quería meter no corazon, pero esto era de Páscuas a Ramos, e para volver con mais furia a incirrar nel e  atanazalo. Si se deixaba estar na casa, chamábaIle nugallán, preguiçeiro. E esa é a tua ansia —decíalle— o que ti queres é que eu morra de fame, mal fillo; qué criança fixen contigo! Si saia da casa, aos seus quefaceres, entonces era un descastado, que deixaba abandonada a sua nay, e escapábase para non socorrela. Si se chegaba aa cama para acariciala,—vaite de ahí, sácate de diante —Iogo saltaba ela, seique pensas que me engañas cas tuas labias e cas tuas garatuzas. E si non lle decia nada, o chamarlle túzaro, estafermo, zamacuco, era o menos. Cando se chanceaba e entretiña cas hirmaas, logo salía ela —para todos tes mel, a fel solo a gardas para a tua nay— En fin, Rodrigo non podía andar nin estar quedo, abrir a boca, nin cerrala, sin incurrir nas rosmas e nos sofióos da nay, pero por eso a piedá filial facíalle suaves as ligaduras con que estaba fortemente amarrado a aquela serpe, que tanto se compracía en mordelo e atormentalo. Nesta diaria tarea non hachaba él outra compensacion que a satisfacion que sen-


[páx. 134]


tía, cando comprendía que lle acertara 'o gustó, o cual ela gardábase ben de descubrirllo; e as mesmas cavilacions, e o mesmo empeño que él puñía en ganar un pedazo de pan para a sua xente, distraíano nas suas penas e amarguras.
    Dez anos tiña cando morrera o pai, e anque quixeran poñelo a xastre, a agulla non se lIe, apañaba na man. Todo o seu afán, desde neno, era deprender a ler e escribir, e cando lIe caia nas mans algun papel escrito, hasta que consiguía soletrealo todo, letra por letra, non sosegaba.
    Por suposto, esto tíñao que facer a escondidas do pay; mentras lle viveu, e despois, da nay; porque nin un, nin outro lIe consintian que se pasase horas mortas contemprando e dándolle voltas ao papel, nin que perdese o tempo en taes quisquilladas. Por sorte sua, alguns dos frades de San Francisco chegaron a teer noticia da sua afiçon decidida, e traballaron ca nay para que o deixase deprender a ler e escribir; pois eles comprometíanse a enseñalo e ainda axudalo a vestir e manteer. Orraca, que así se chamaba a nay, a força de rogos e instanças, cedeu; e entonces Rodrigo, que xa lle paricía que non podía apetecer mais neste mundo, púxose aas letras co mismo afan e calor que si se tratara de


[páx. 135]


conquistar un imperio. En pouco tempo chegou a ser un dos boos calígrafos que había en Santiago; mais como entonces a curia estaba en bastante quebra, pol-o número desconforme de Escribanos, Procuradores e axentes que non se deixaban vivir uns a os outros, pouco proveito sacaba do seu afán, maormente que a nay nunca se vía contenta con nada. En esto foy cando se mudou para a calle de Bonaval e cando conoceu a Taresa.
     Logo que veu o Arcebispo D. Gaspar de Abalos, un frade de San Francisco, paisano do Provisor, recomendoullo para a oficina. Ao doutor Plasencia gustoulle o rapaz, poI-os seus bóos modiños e poI-o baixado que era ao traballo.
     Conforme o foy conocendo, así lle foy dando maores probas de estima e de apreço, hastra o punto de que entre todol-os escribentes do Provisorato; era él de quen mais fiaba e a quen mais quería. Todo o que había que escribir en negocios graves e reservados, procuraba darllo a él, e con él era con quen mellor se quedaba de noite traballando. A mayor parte dos dias despois que se marchaban todol-os demais escribentes, quedábase con él no seu despacho extendendo autos e sentenças, redautando articu-


[páx. 136]


lados de informaçoos e copiando documentos. E sucedía a vecés que, como era tan azucre en punto, si a algun dos outros oficiaes lle escapara algún pequeno error, ao extender algún estromento, facíallo de novo escribir a él con toda limpeza e perfeuçon.
     Tal era o mozo que dixemos que saira a escape de noite do Palaço arcebispal nun dos últimos dias de Abril, e que cando se iba retirando para a casa, vírase de socato detiido por un home que aparentaba ser seu benfeitor. Mais vel-aquí que dous dias despois, casque no mesmo punto, tropezou con un embozado, que xa que non fose o mesmo que o d' outro dia, moito era o que se lIe somellaba.
     —¿E logo.... supoño —díxolle— que te convencerías de que non debes baterlle ca porta nos fociños a fertuna, cando che ven pol-a casa?
     —Non teño porque maltratala; pero de ese modo non quero vel-a pol-a miña casa.
     —Non ch' o creo; porque acasion como esta non che é de desperdiciar. iCántos quixeran verse no teu pelexo, que de seguro xa era cousa feita e refeita!... A metá das moedas aqui as tes; —continuou, sacudindo unha bulsa— a outra metá tendral-a cando queiras, e ainda mais, pois contigo non hey de reparar.


[páx. 137]


     A todo esto Rodrigo estivo calado, mais que por outra cousa, poI-o esforço que estaba facendo para reprimir o coraxe que Ile daba oir aquelas palabras. Ao fin, non podendo xa conteerse —sáqueseme de diante —rompeu— sua mercé e sua bolsa; e si non sabe qué facer dela, empánea.
     —Nunca pensey que a tanto chegase —repuxo o outro—
a tua brutidá e a tua parviolada. Lástima me dás pol-o teu louco empeño en desbotar o que nun abrir e cerrar de ollos poidías adiquirir para consolo de tua nay, de tuas hirmaas e de tí mismo.. Mais, xa que así o queres, así o terás. Pero paréceme que ainda o has de pensar mellor, que a cousa non é para menos. ¡Adios! Hastra outro día.
     Libre Rodrigo de tan importuno encontro, correu ledo para aa casa, canto mais que él pensou que xa non tiña que acordarse mais do asunto. Pero ao outro día, aa mesma hora e no mesmo sitio, saleulle ao paso un, envolto nunha capa corta, cuberto con un sombreiro anchas alas. Por debaixo da capa deixaba ver un largo espadín.
     Veño a saber —saleu— que é o que resolviche respeuto do que che propuxeron onte.
     —Xa o dixen.


[páx. 138]


     —Hastra agora non dixeche nada, pero compre que o digas no auto; e, si non, atendraste aos resultados.
     —Atiido aos resultados xa estou; e outra resposta da que dín, nin a dou no auto, nin en praços.
     —Boa mosca che pegou, rapaz; pero deixa que xa calmarás. Xa t' acordarás de ser tan papalanatas; e sácateme logo de diante, papón, porque me veñen tentacioos de atravesarte de parte a parte. E esto dicindo... tomou a boo paso pol-a Algara arriba, ao mesmo tempo que Rodrigo, non pouco caviloso e confuso, colleu poI-as casas Reaas para a casa. E, nefeuto, fonda impreson fixeran, ao fin, no seu ánimo aqueles tan repetidos sucesos, e o que mais o depenaba era , non poder adiviñar qué entríngulis se encerraba n' aquelas ocultas maniobras. Por mais de que matinou, non pudo dar co fío d' aquel novelo.
     Por fin, cando pasados unhos oito dias, empezaban a esparexerse as nubes que lle escurecian e atordoaban a alma, estando unha noite, como de cote, diante da mesa da oficina escribindo, sinteu a voz do Provisor que o chamaba desde o seu despacho, que estaba ben preto. O cual nada tiña de particular, porque esto o


[páx. 139]


Provisor estaba facéndoo a cada paso. Pero d' aquela vez, sin saber por qué; aquela voz do Provisor: ¡Abril! resonou nos seus oídos d' unha maneira que lle fixo dar volta a sangre. Correu Rodrigo para ver o que se lle ofrecía ao seu xefe. O cual, díxolle secamente: —Traime ese proceso da Puebla. —Era un espediente sobre unha capellanía, que fixera revolver non pouco ao Provisor, e que xa estaba para o fallo.
     Volveu Rodrigo aa sua mesa e púxose a buscar o proceso. Busca d' arriba, busca d' abaixo, o proceso non paricía. Él estaba seguro de que llo dera o Provisor facía unhos catro días, co encargo de que o tuvese a man, para cando llo pidise, e de que o puxera sobre a sua mesa. Repasou todol-os legaxos un por un, nada; o proceso non paricía. Volveunos a repasar, tampouco; mirou nun estante que tiña detrás, menos. A todo esto —¿Cándo ven ese proceso? ¿Ese proceso ven ou non ven? —berraba a cada paso o Dr. Plasencia; de maneira que o pobre Rodrigo, non tendo outra salida— Non sey si o levarían o Fiscal ou algún Notario, que eu aquí no-o encontro.
     —Nin Fiscal, nin Notario —interrumpeu o Provisor— tiñan que tocarlle ao proceso; ten que estar ahí aa forza. Quéroo para mañán aa


[páx. 140]


primeira hora. Non falta mais que desaparezcan os espedientes do Provisorato:
     Retirouse Rodrigo tan atoado e confuso como, é de supoñer. Naquela noite non pudo pegar ollo, nin fixo outra cousa que encomendarse a todol-os santos e pidirlle a San Antonio que lle deparase o proceso; pois el non adiviñaba que podera ser del.
     Ao outro día foy algo mais cedo par' a oficina, repasou todol-os follorios que tiña na mesa e no estante, e botou unha boa olIada a ver si aviscaba o proceso poI-as demais mesas e estantes; todo foy tempo perdido. Sentouse no tabolete, atordoado sin saber que facer, si ir xunto do Provisor, ou agardar a que o proceso se lle puxese diante, hasta que un berro do doutor Plasencia sacouno do seu ensimismamento. Como ao que levan aa forca, presentouse diante o Provisor, que lle repiteu:—O proceso da capelanía da Puebla!
     —Señor, por mais que o busquei, non puden dar con él.
     —Non ch' o din fay tres ou catro dias?
     —Si, señor:
     —Non che dixen que m' o tiveses listo para cando ch' o pidise?
     Si, señor.


[páx. 141]



     —Cómo é logo que non parece? Aa carcel hasta que pareça, sin perxuicio do mais que proceda.
     E ao punto chamou a un alguacil e cenando a Rodrigo. —Acompaña ese mozo aa carcel.
     Rodrigo foy siguindo paso a paso ao alguacil, como si o arrastrara a sacreta forca d' un, feitizo. Hastra que se veu entre catro paredes, hastra que botou a vista ao rededor e non veu mais que escuridá e lobreguez; hastra que veu que se lle cerraba a única porta que o podía poñer en comunicaçon co mundo e ca xente, non comprendeu a negrura da sua situaçon, nin todo o rigor da sua desdicha.

Páxina Anterior

Ir ao índice de Páxinas

Páxina Seguinte


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega