A torre de Peito Burdelo

Páxina Anterior

Escenas VI-X

 

m2galosalinastorredepeitoburdelo002.html




ESCENA VI.

Sancha e-ò pòis Eldona.


Sancha.    Non sei qué firme consolo
A-yalma veume inondar,
Que de medosa qu'eu era
Valente tornéime xa...
   E qu'o vin, e-a sua imaxe
Filis me fixo, e non mais
Pensar hei en sombras tristes
Que minte-a intranquilidá... (Arrodíllase)
   Siñor, meu Dios, que d'o Ceo
Escóital-o meu rogar,
Non consintas qu'acontezan
Cousas que nos tráian mal!
('O dicir istes últemos versos, aparesce Eldona n'a porta)
Eldona.    ¡Asin, Sancha!
Sancha. (Erguéndose-e ind'abrazala) ¡Ah, Eldoniña,
Eldona. Ouservo qu'alegr'estás.
Sancha. N'hei d'estál-o s'o fin vín-o.
Eldona. Eu tamén vin meu hirmán,
Y -aseguróume que presto
Poidrán'os d'eiquí sacar.
Sancha.    O mesm'oferceu Rodrigo.
Eldona.    A palabra comprirán,
Que teñen valor de sobras
Pr'os mouros avasallar.
Sancha. Son muitol-os sarracenos.
Eldona.    Pro fáltalles lealtá, (Con nobreza)
Xusticia, amor d'a sua pátrea,
Relixión e nobre afán,
E sen estas coalidades

[p. 35
]

A forza bruta non val.
D'os gallegos, o antuseásmo
N'as-yalmas fai rebosar
O valor, asin n'o dudes
Os gallegos vencerán.
Sancha. ¿Falóut'Osorio?
Eldona.                         Falóum'o,
y -escóita-o que traman xa:
Cando Rodrigo d' Ariza
Chegóu d'a Cruña-á miñan,
Sin parar, fóise n'un trote
De Betanzos à Cibdá.
   N'o pazo de Fernán Péres
Runianse par'o cas,
Numairosos cabaleiros
Dispostos á tirminar
C'unha guerra decesiva
O trebuto criminal.
   Presedi'aquel concello
Coma de mais dinidá,
O Santo Abade mitrado
D'o Cristo d'a Mercé, o cal
Conminóunos à defensa
N'o nôme d'un Dios de paz.
   Os conxurados nomearon
Xefes d'a sua hirmandá
'0 Abade, Bande, Tabeiros,
Mendo de Lema...
Sancha. (lnterrumpindo-a)    ¡Meu pai!
Eldona. O mesmo, Sancha, alí estaba
Sendo d'eisaltad'o mais
Qu' a filla tiña caotiva
Y-era sua honr'a librar.
   D' Ariza fói procramado
D'o pob'o seu capitán.
Xuranon; prestou Osorio
Seu xuramento leal,

[p. 36
]

Fixenon todol-o mesmo,
E fórons'a comandar
As forzas qu'os esperaban
N'o valle d'o Figueiral,
O que, s´è o pobo quen venza,
Valdoncel chamarse-há
En recordos d'a viutoria
Tinda sobr'os munsulmás.
Sancha. ¡Que venzan, virxe d'o Carmo!
Eldona. Sancha, iles vencerán,
E-a pidirll-os nosos rogos
'Alcens'a un Dios de piedá... (Transiceón).
   Vóu'o desemulo á dentro
'O qu'acontez'a ispiar ...
Tí, n'a ventana... ¡coraxe! (vaise vicando-a).
Sancha. Eldona, non faltará. (Chégas'a ventana)
   Lüa, que t'ergues d'os mares
D'o esposo radiante ò atrás...
Dill'o meu, qu'os meus sospiros
Siguind'os seus pasos van.
(Extaseada mirand'o Ceo, non sint'os pasos de Shuakin)






ESCENA VII.

Sancha e Shuakin-el-Maleb, qu'entra mui dispacio.


Shuakin. ¡Hourí! (Chegand'onde Sancha, en baixa vôs)
Sancha. (Mui asostada) ¡Xesús!... (Pasa d'a ventan'à mesa)
Shuakin. (Ind'o trás d'ila)                Deixa nena
Que te fal-o curazón.
Sancha.    ¡Sacáime por compaseón,
Nai de Cristo, d'ista pena!
Shuakin.    Non tremes, sin ser cristiáno
Eiquí adourart'aprendin.
Sancha. ¿Quén sodes? (Con repunancia e desprezo)
Shuakin.                       Maleb-Shuakin.
Sancha. ¿Qué buscás?
Shuakin.                      A tí...
Sancha.                               ¡Vilano!

[p. 37
]

E de min ¿qué apetecedes?
Shuakin. Cousa que me poidas dar.
Sancha. ¿Y -esa cousa, è...?
Shuakin.                               ¡Me-amar!
Sancha. Eu... ¡tolo sôs e n'ò vedes!
Shuakin. Y-è certo que tolo estóu,
Y-è verdá qu'arazón falta,
Y-o curazón xa m'eisalta,
E-a cair n'o~abismo vou:
   Que virxe debend'os ter
O meu Rei, o meu Siñor,
Doénte por meu amor
Morta ou miña t'héi de ver.
Sancha.    ¡Amor...! e á tisnar s' estreve
A frase c'o beizo enmundo...
¡Vos'amor, n'è d'iste mundo...!
Shuakin. ¿Pois...?
Sancha. (Con repolsión)   D'o inferno, mouro aleve.
   Ide-ò-aló á buscar (Alzand'a vôs)
Qu'à nobre terra gallega,
Poider infernal non chega
Que sól'con Dios quer morar.
Shuakin.    Cristiana, soball'a vôs (Chegándosell-e)
Sancha. ¡Fux'a tua caverna, ou demo!
Shuakin.    ¡Eu t'amo...! ¿tremes?
Sancha. (Desfrazánd'o temor co-a sonrisa) ¡Non tremo!...
Y-è... que me río de vos...!
Shuakin.    Escôita, qu'os meos sospiros
Abrandar tua-yalma han...
Sancha.    ¡Xamáis! sól'consiguirán
C'o meu desprezo-aflixiros.
Shuakin.    D'as afrecanas ribeiras
D'o meu Rei en comiseón,
Cheguei à recoleuceón
D'o trebuto, às vosas veiras.
   Sigundo son d'o Soltán
E si me dás teu amor,

[p. 38
]

Hourís d'as que son Señor
Escravas tuas serán.
   Vivindo en prena dilicia
Eu t'ofrezo-un paraiso...
Sancha.    Iso,xa eu sempr'ò deviso...
Shuakin. ¿Onde? (Con ademiraceón)
Sancha. (Con argullo) ¡N' a miña Galicia!
   Manseón que Dios bondadeiro
Uneca puxo n'o mundo...
Si d'un Soltán sôs sigundo
Nos somos d'un Dios promeiro.
   Vede si sendo de Dios,
Cambeál-o hei pol-o diaño
Que sódes, pois qu'o meu daño
Buscan vosas pretenseós.
Shuakin.    Forza-è qu'altevez secomba...
'Es débre, non se t'asconde.
Sancha.    ¡Secombir ...! ¿sabedes ònde?
Shuakin. N'os meus brazos... (Con apaseonamento)
Sancha. (Con solenidá)          ¡N'os d'a tomba!
Shuakin. jProbal-o hei! (Ind'a coller)
Sancha. (Sacand'o poñal d'o seo) ¡N'acerquedes
Que firo...! (Apóias'a daga n'o peito)
Shuakin. (Sopricante) ¡Meu fogo apaga...!
Sancha.    Meu curazón co-ista daga
Partido en dous-ò veredes...!
Shuakin.    ¡N'ò farás, que d'ánseas morro...!
Sancha. ¡Atrás... que queirnas enfame...!
Shuakin. ¡Teño d'as tuas gráceas fame...!
Sancha. ¡Pois, tómame asin... ¡Socorro! (Guirtando)
(Sancha fírese-e cai; Shuakin báixas'a coller, pro fuxe ò sintir pasos, deixando xunt'o sillón o corpo desmeiado






[p. 39]

ESCENA VIII.

Sancha desmeiada y-Eldona entrand'apresurada.


Eldona.    ¡Sancha...! ¡Xesús... está frida...!
¡Sancha...! ¡Non responde!... ¡ay, Dios!
¡Sancha...! aten de... torn'à vida...!
¡Socorro... Ariza... Lanzós...! (Vai á ventana)
(Coménzas'a sintir ruido de xente-e armas. Esta escena e-a si guinte executaránse con multa rapedés)
   ¡Cristianos... valéi... socorro...!
¡Acodid´à torre... eiquí! (Axitand'un pano)
¡Vosoutros... ¡éi! d'ise corro...!
Aosileo... vinde d'aí...!
(Volv'o lado de Sancha e arrodíllase. Aoment'o barullo)
   Amiga d'a miña-yalma,
Antes d'a honra ceder,
Hácea-o Ceo levach'a palma
D'a virtú... ¡Ben hás mercer!
   Si Rodrigo por tí berra
Dôrido n'o seu penar,
Dicirll'hei: «váite d'a terra,
N'a Grórea ha tes d'alcontrar!» (Chora.)






ESCENA IX.

As ditas e Shuakin con algúns mouros que pretenden levar às doncelas. Ista escena com' antirior mui rápeda.


Shuakin.    ¡Adiante, sarracenosl... (Eldona érguese)
Cargáde-as sen compaseón,
S'os cristiános quer perdenos
Shuakin-el-Maleb eu son,
   Que non s'entrega con vida
Sin vendel- a con foror.
Eldona.    ¡Gallofos... xente pirdida...! ('Os mouros)

[p. 40
]

¡Negro ..me caosas horror ...! (A Shuakin)
(Sancha, que n'o seu desmaio non Ile fixeron empreseón as palabras da sua amiga, agora, pol-o temor de perdel-á sua virtú, síntese renascer a vida)
Sancha.    ¡Ay! (Abr'os olIos e trata de s'encorporar)
Eldona.       ¿'Es tí, Sancha... rispiras...?
¡Olla, treidor munsulmán (A Shuakin)
A tua viútema...! ¿n'a miras?
Shuakin. ¡Hourí... Vente!... (Quer coller á Sancha)
Sancha. (Médeo s'incorporando) ¡Fúx-satánl...
(ColI'a daga qu'está ò seu lado e dalla á Eldona)
   ¡Máta-o... crávalla n'o peito!...
Shuakin. ¡Cristiana... non firas! (Desandando)
Eldona. (Recoll'a daga e vai-lI-á cravar á Shuakin) ¡Sin!
Sancha. ¡Mata!... (Con anoxo y-emperio)
Shuakin. (Troupezando n'a parede) Y -eu t'aforco en xeito!
Eldona. ¡Pois m'enforques!... (Crávall'o poñal)
Shuakin. (Cai morto n'un rincón) ¡Ay de min!
(N'o antrementres que se din os últemos versos, síntense fortes golpes coma de derrombar portas. Os mouros qu'acompañaron a Shuakin fuxen deixand'o seu Siñor).






ESCENA X E ÚLTEMA

Pol-as portas e ventanas entrodócense: Rodrigo, Osorio, Lanzós, Mendo de Lema, O Abade d'a Mercé, Fernán Péres, Bermudo; nobres, pobo e soldados. Algunhos trán téas acesas. Os mouros fuxen pirsiguidos por algunhas xentes, nasmentres Eldona-axud'a Sancha-á se sintar n' o sillón.


Rodrigo. ¡Viutórea! Tomad'á torre (Co-a espada n'a man)
Non resta xa mais faguer.
Abade.    !Eiquí-unha muIler que morre! (Acoden todos)
Rodrigo. ¡Sancha... vou desfallecer!
Mendo.    ¡Miña filla... santo Ceo...
¡Morta...! (Tomándoll'unha man)
Rodrigo. (Tomandoll'a outra) ¡Morta...!
Eldona. (Que haberá falado con Sancha) Non hai tal.

[p. 41]

É leve frída n'o seo,
Non vos asust'o seu mal.
Mendo.    ¿Sin? (Con ánsea, e Rodrig'o mesmo)
Rodrigo.             ¿Certo, Sanchiñ'amada?
Sancha.    Padr'e amado certo è...
Coñézv'os nobre mesnada, (Olland'á todos)
Bande, Abade d'a Mercé...
Rodrigo.    Co-a miña banda groreosa
Q'un dia sua man bordóu,
A frïda d'a miña esposa
Que sangr'a vendal- a vóu.
(Quitas'a banda roxa, e con ela rodeia o corpo á Sancha)
   Dáime paso, cabaleiros.
Mendo. ¡Ahl ¿quén te poido firir?
Fernan. Quizaves mouros aceiros
D'os que fixemos fuxir.
Sancha.    Non, Siñor de Salvaterra,
Miña man me quis matar;
N'arraiga n'a nosa terra
Deshonor sin ò vingar.
Mendo. ¿Tí deshonrada...! (Enritado)
Rodrigo. (Con nobre altevez) ¡ Mintira! (Gard'a espada)
Sancha. Gráceas, argullosa estóu (A Rodrigo)
Quixeron perderm'e... mira,
Eu frime... Eldona ò matóu!
(Sancha sinal'o calavre de Suakin. Todol-o rodean e recoñe cen, Osorio abraz'á Eldona)
Osorio.    ¡Miña hirmá...! Non neg'a raza!
Lanzós. Golpe non'ò vin millor... (A Eldona)
Eldona. Toda muller se dá traza (Con dinidá)
Para defendel-o honor.
Sancha.    ¿Sairemos d'eiquí, Rodrigo?
Rodrigo. Axiña haberemos sair,
E mais d'hoxe, ò nos'abrigo
Tranquila poidrás vivir.
Eldona. ¿Y -os mouros?
Fernan.                         Vanse fuxidos
E xuro n'han de volver,

[p. 42]

Nin mais seus rostros maldidos
Nosos ollos han de ver,
   Morréu o trebut'odeoso,
E d'a libertad'o sol,
Brila n'un pobo dichoso
Hox'heróeco, s'onte môl.
Sancha.    ¿Y-è verdade, Santo Abade?
Abade. Basta qu'o Fernán contar
Mais todos esta verdade
Poidérnol-atistigoar.
Lanzós.    Deb'á Betanzos Galicia
A-emancipaceón, gran ben;
Xa non virá co -a noticia
A nos homildar ninguén.
Osorio.    ¡Nón! qu'a escravitú cobarde
Non cabe n'os curazós,
Ond'o sacro lume arde
D'a inviúta Pátrea e de Dios.
Bermudo.    Dona, Rodrigo e un valente;
As lanzas crebadas xá
(Fal'á Sancha: Movementoa d'antusenamo n'ista relaceón)
Alcontróuse frent'a frente
D'o inimigo, en soedá.
   Cércano, roin rimeira
De mouros van'o matar,
Il, trepa n'unha figueira
Prà sua defensa buscar.
   A desgallar eu ll'axudo
Seis ponlas, e pr'os batir,
Cinco, sérvenlle d'escudo
Unha sò, para firir.
   Y-o mirar os seos rencores
Fuxen d'il prà non morrer...
¡Ten n'o peito dous amores:
O d'a pátrea e d'a muller!

   E Dios, qu'as suas obras ama,
A-o brazo dall'o valor
D'os héroes... mort'esparrama

[p. 43]

Y-en contra recolle honor.
(Todos rodean á Bermudo e-o final abrázan'o)
   D'hoxe por auceón tan boa,
D'o escudo suas armas son,
As ponlas de Figueiroa
O mais precraro brasón. (Abrázan-o)
Rodrigo.    ¡Bermudo! (Com'ó reprendendo)
Bermudo.                   ¡Siñor! (Respetoso)
Sancha.                             ¡Rodrigo! (Apaseonada)
Bermudo. As verdades falarei. (Con resoluceón)
Mendo.    Sin,'o mundo inteiro, amigo.
Bermudo. A-o mundo inteiro as direi.
(Mendo de Lema ábrese paso, e dis con solenidá)
Mendo.    Abade d'o Santo Cristo
D'o hàbeto d'a Mercé,
Sobr'istas armas qu'eu visto
Fag'un rogo- á vosa fé.
   Meus fillos muit'han penado
Y-eu teño restituceón...
¡Abade Santo Mitrado
Dádell'éis vosa benzón!
Sancha. ¡Padre!
Rodrigo.             ¡Siñor!
Mendo. (Os abrazando) Meus quiridos,
Fux'á-y-Afreca o sofrir,
S'hastr'hoxe fost'aflexidos
D'hox'en santa paz vivir.
(Rodrigo arrodillad'os pés de Sancha, tóma-ll-as mas. Colóca se o Abade-ò detrás d'iIes co-as suas istindidas sobr'as cabezas d'os noivos. (Coadro). Postérnanse todos. Eldona vai ò lado d'Osorio e ambos pasan á formal-o gropo con o Aba de, Sancha e Rodrigo.)
ELDONA. Meu Osorio, hirmán d' a yalma,
I'mol-os apadriñar. (Léva-o pol-a man)
Rodrigo. Xa por fin renasce a calma (Con amor)
Sancha. Xa non poido mais te amar. (Idem)
Abade Siñor, que d'o Ceo presides
D'os homanos as auceós, (Mui solene)
Qu'amparas as nobres lides

[p. 44]

E-ispiras os curazós, (Os bindice)
   Bindiz, Siñor, istes lazos
E porque te servan ben,
Derramen teus pïos brazos
A filicidade.
Todos.                    ¡Amén! (Erguense todos)
(Sanch'abandóas'os brazos de Rodrigo, sen se conter.)
Rodrigo.    ¡Sancha de Lema, xa és miña,
Xa non tés mais que temer! (Con argullo)
Sancha. ¡Eu t'amo, Rodrigo! axiña
Imos d'eiquí á non volver.
Rodrigo.    ¡Non tremes...! Hei meu anelo (Dall-o)
De min xa ès dona e meu lar...
Torre de Peito Burdelo, (Volto con altaneiría)
Nin cinzas de ti han quedar! (Ó pobo)
   Betanzos, berce d'a grôria,
Lus qu'á España-alumearás,
Dam'abrigo n'a tua hestoria
E honrándome t'honrarás.
   O rebulir d'as cadeas
Rompidas en cachos mil,
Leve'a noticia-as aldeas
Que morreu a treiceón vil.
   N'o púlpeto fal'o crego
E demostr'à cristiandá,
Que n'o curazón gallego
Hai so un lema: ¡Libertá!
   Antorcha pr' iste himeneo
D'aución tan dina è mester,
E antorcha que chegue ò ceo,
Amigos, ímol-a ter.
(Desenvain'a espada e todol-o emitan).
   Nobres, pecheiros, soldados,
Fôis'a teranía ò fin...
¡Ei!... pol-os catro costados
Fogo n' a torre...! (Con antuseást'arranque)
Todos. (O mesmo que Rodrigo) ¡Sin, sin!...
Rodrigo. ¡Sin! e d'un poñado d'homes

[p. 45]

D'o heroismo ind'ò afán,
Con argull'os gratos nomes
Seus descendentes lerán.
   Y-as ruinas dirán 'o cabo
'Os venideiros varós
Qu' un pobo, xamais-y-è-escravo
Si ten dama, Pátrea e Dios!
Rodrigo sostend'á Sancha c'un brazo, e-a espada n 'outro, ábre se paso por entre todos, que saen por órden, alumeados pol- as antorchas. Óubense n'o intirior as aclamaceós de pobo.

 

Cai o teón.



FIN D'O DRAMA


Ponte d'o Eume     Agosto de 1890.


Páxina Anterior

Ir ao índice de Páxinas

 


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega