Cantares Gallegos

Páxina Anterior

Poemas 1-5

Páxina Seguinte

m5rosaliacantaresgallegos002.html
1.


       As de cantar
     Que ch' ei de dar zonchos;
     As de cantar
     Que ch' ei de dar moitos.

              I.

     «As de cantar
Meniña gaiteira,
As de cantar
Que me morro de pena

     Canta meniña
Na veira da fonte,
Canta dareiche
Boliños do pote.

     Canta meniña
Con brando compas,
Dareich' unha proya
Da pedra do lar.

     Papiñas con leite
Tamén che darei,
Sopiñas con viño,
Torrexas con mel.

     Patacas asadas
Con sal é vinagre,
Que saben á noces,
¡Que ricas que saben!

     ¡Que feira, rapaza,
Si cantas faremos!...
Festiña por fora,
Festiña por dentro.

     Canta si queres,
Rapaza do demo,
Canta si queres,
Dareich' un mantelo.

     Canta si queres
Na lengua qu' eu falo,
Dareich' un mantelo.
Dareich' un refaixo.

     Có son da gaitiña,
Có son da pandeira,
Che pido que cantes
Rapaza morena.

     Có son da gaitiña,
Có son do tambor,
Che pido que cantes
Meniña por Dios."


              II.

     Asi mó pediron
Na veira do mar,
A ó pé das ondiñas
Que veñen e van.

     Asi mó pediron
Na veira do rio
Que corr' antr' as erbas
Do campo frorido.

    Cantaban os grilos,
Os galos cantaban,
O vento antr' as follas
Runxindo pasaba.

     Campaban os prados,
Manaban as fontes,
Antr' erbas e viñas
Figueiras e robres.

     Tocaban as gaitas
O son das pandeiras,
Bailaban os mozos
Cás mozas modestas.

     Que cofias tan brancas!
Que panos con freco!...
Que dengues de grana!
Que sintas! que adresos!

     Que ricos mandiles,
Que verdes refaixos...
Que feitos xustillos
De cór colorado!

    Tan vivos colores
A vista trubaban,
De velos tan vareos
O sol se folgaba.

     De velos bulindo
Por montes e veigas,
Coidou qu' eran rosas
Garridas e frescas.


              III.

     Lugar mais hermoso
Non houbo na terra
Qu' aquel qu' eu miraba,
Qu' aquel que me dera.

     Lugar mais hermoso
No mundo n' hachara,
Qu' aquel de Galicia, 
Galicia encantada!

     Galicia frorida,
Cal ela ningunha,
De froles cuberta,
Cuberta de espumas.

     D' espumas qu' o mare
Con pelras gomita,
De froles que nacen
A ó pé das fontiñas.

     De valles tan fondos,
Tan verdes, tan frescos,
Qu' as penas se calman
No mais que con velos.

     Qu' os anxeles neles
Dormidos se quedan,
Xa en forma de pombas,
Xa en forma de niebras.


              IV.

     Cantart' ei, Galicia,
Teus dulces cantares,
Qu' asi mó pediron
Na veira do mare.

     Cantar t' ei, Galicia,
Na lengua gallega,
Consolo dos males,
Alivio das penas.

     Mimosa, soave,
Sentida, queixosa,
Encanta si rie,
Conmove si chora.

     Cal ela, ningunha
Tan dulce que cante,
Soidades amargas,
Sospiros amantes.

     Misterios da tarde,
Murmuxos da noite:
Cantar t' ei, Galicia,
Na veira das fontes.

     Qu' asi mó pediron,
Qu' asi mó mandaron,
Que cant' e que cante
Na lengua qu' eu falo.

     Qu' asi mó mandaron,
Qu' asi mó dixeron...
Xa canto, meniñas,
Coidá que comenzo.

     Con dulce alegria, 
Con brando compás. 
O pé das ondiñas, 
Que veñen e van.

     Dios santo premita
Qu' aquestes cantares,
D' alivio vos sirvan
Nos vosos pesares.

     De amabre consolo,
De soave contento,
Cal fartan de dichas
Compridos deseyos.

     De noite, de dia,
N' aurora, na sera,
Oiresme cantando
Por montes e veigas.

     Quen queira me chame,
Quen queira m' obrige,
Cantar, cantareille
De noit' e de dia.

     Por darlle contento,
Por darlle consolo,
Trocand' en sonrisas
Queixiñas e choros.

     Buscaime, rapazas,
Velliñas, mociños,
Buscaim' antr' os robres,
Buscaim' antr' os millos.

     Nas portas dos ricos,
Nas portas dos probes,
Qu' aquestes cantares
A todos responden.

     A todos, qu' á Virxen
Axuda pedin,
Por que vos console
No voso sufrir.

     Nos vosos tormentos,
Nos vosos pesares.

    Coidá que comenso...
¡Meniñas, Dios diante!





                   
2.

     Nasin cand' as prantas nasen,
No mes das froles nasin,
Nunh' alborada mainíña,
Nunh' alborada d' abril.
Por eso me chaman Rosa
Mais á dó triste sorrir
Con espiñas para todos
Sin ningunha para tí.
Dés que te quixen, ingrato,
Tod' acabou para min,
Qu' eras tí para min todo
Miña groria e meu vivir.
De que pois te queixas, Mauro?
De que pois te queixas, di,
Cando sabes que morrera
Por te contemplar felis?
Duro crabo me encrabaches
Con ese teu maldesir,
Con ese teu pedir tolo
Que non sei que quer de min,
Pois dinche canto dar puden
Avariciosa de ti,
O meu corason che mando
C' unha chave par' ó abrir,
Nin eu teño mais que darche,
Nin ti mais que me pedir.






                   
3.

     —Dios bendiga todo, nena;
Rapaza, Dios te bendiga,
Xa que te dou tan grasiosa,
Xa que te dou tan feitiña,
Qu' anque andiven moitas terras,
Qu' anque andiven moitas vilas,
Coma ti non vin ningunha
Tan redonda e tan bonita.
¡Ben haya quen te pariu!
iBen haya, amen, quen te cria!

     —Dios vos garde, miña vella,
Gárdevos Santa Mariña,
Qu' a bofé sós falangueira,
Falangueira e ben cumprida.

     —Meniña, por ben falada
Ningunha se perderia,
Cóllens' antr' os paxariños
Aqueles que mellor trian,
Morre afogado antr' as pallas
O pitiño que non chia.

     —Pois si vos foras pitiño,
Dígovos miña velliña,
Que dese mal non morreras,
Que chiar ben chiarías.

     —Ay! que si non de min fora
Miña filla, miña filIa!
Sin agarimo no mundo
Desde que nasin orfiña,
De port' en porta pedindo
Tiben que pasar á vida.
E cand' á vida se pasa
Cal vida de pelegrina,
Que busca pelegrinando
O pan de tódolos dias,
De cot' en lares alleos,
De cot' en estrañas vilas,
Hay que deprender estonces
Por no morrer coitadiña,
A ó pé d' un valo tumbada,
E de todos esquencida,
O chio dos paxariños,
O recramo das pombiñas,
O ben falar que comprase
A humildá mansa qu' obriga.

     —Moito sabés, miña vella,
Moito de sabiduria!
¡Quen pudera correr mundo
Por ser como vos sabida!
Qu' anque traballos se pasen
Aló pó las lonxes vilas,
Tamén ¡que cousas se saben!
Tamén ¡que cousas se miran!

     —Mais val que nás mires nunca,
Qu' estonces te perderías:
O qu' ó sol mirar precura
Logo quedará sin vista!

     —Dirés verdá, miña vella,
Mais craras as vosas niñas,
Emprestouvos hastr' agora
Groriosa Santa Lucia.

     —Moita devoçon lle teño
Miña santiña bendita!
Mais non sempr' as niñas craras
Son proba de craras vistas.
Moitas eu vin com' á augua
Que corr' antr' as penas frias
Gorgorexando de paso,
Sereniña, sereniña,
Qu' antre tiniebras pousaban,
Qu' antre tiniebras vivian,
Nas tiniebras d' os pecados
Que son as mais escondidas.

     —Si de pecados falades,
E pan qu' onde queir' espiga,
En tódalas partes crese,
En todas partes se cria,
Mais uns son cor de veneno,
Outros de sangre runxida,
Outros com' á noite negros
Medran c' as lurpias dañinas,
Qu' os paren entr' ouro e seda
Arrolados pó l' envidia,
Mantidos pó la luxuria,
Mimados pó la cobiza.

     —«Quen ven está, ven estea.»
Déixat' estar, míña filla,
Nin precures correr mundo
Nin tampouco lonxes vilas,
Qu' ó mundo dá malos pagos
A quen lle dá prendas finas,
E nas vilas mal fixeras
Qu' á aqui facer non farias,
Qu' anque ese pan valorento
En todas partes espiga,
Nunhas apoucado crese,
Noutras medra qu' adimira.

     —Falás com' un abogado,
E calquera pensaria
Que deprendestes nos libros
Tan váreas palabrerias.
Todiñas tan ven faladas,
Todiñas tan entendidas:
E tal medo me puñeches
Que xa d' aqui non sahira
Sin levar santos escritos
E medalliñas benditas
Nun lado do meu xustillo
Xunto d' una negra figa,
Que me librasen das meigas
E mais dás lurpias dañinas.

     —Que te libren de ti mesma,
Pidelle á Dios, rapariga,
Que somos nós para nós
As lurpias mais enemigas.
Mais xá ven á noite vindo
Co seu manto d' estreliñas,
Xa recolleron ó gando
Que pastaba na curtiña,
Xa lonx' as campanas tocan,
Tocan as Ave-Marias,
Cada conexo á ó seu tobo
Lixeiro, lixeiro tira,
Qu' é mal compañeiro á noite
Si á compañeiro s' obriga.
Mas ay! qu' eu non teño tobo
Nin burata conocida,
Nin tellado que me cruba
Dos ventos da noite fria.
iQue vid' á dos probes, nena!
Que vida, qu' amarga vida!
Mais noso Señor foi probe,
¡Qu' esto d' alivio nos sirva!

     —Amen, miña vella, amen;
Mais pó las almas benditas
Oxe dormirés n' un leito
Feito de palliña triga,
Xunta do lar que vos quente
Cá borralliña encendida,
E comerés un caldiño
Con patacas e nabizas.

     —Bendito sea Dios, bendito,
Bendit' á Virxe Maria
Que con tanto ben m' acode
Por unha man compasiva!
O Señor che dé fortuna
Con moitos anos de vida,
Volvansech' as tellas d' ouro,
As pedras de prata fina,
E cada gran seu diamante
Che se volva cada dia!
Y agora, miña rapaza,
Por qu' un pouco t' adivirtas
Bailando c' as compañeiras
Que garulan ná cociña,
Eiche de contar historias,
Eiche de cantar copriñas,
Eíche de tocar as cunchas,
Miña carrapucheiriña.





  4.


     Cantan os galos pr' ó dia,
Erguete, meu ben, e vaite.
— Como m' ei d' ir queridiña,
Como m' ei d' ir e deixarte


     —D' eses teus olliños negros
Como doas relumbrantes,
Hastr' as nosas maus unidas
As vagoas ardentes caen.
¿Como m' ei d' ir si te quero?
Como m' ei d' ir e deixarte,
Si cá lengua me desvotas
E có coraçon me atraes?
N' un corruncho do teu leito
Cariñosa m' abrigaches
Có teu manso caloriño
Os frios pés me quentastes;
E d' aqui xuntos miramos
Por antr' ó verde ramaxe,
Cal iba correndo á lua
Por enriba dos pinares.
¿Como queres que te deixe
Como que de ti m' aparte,
Si mais qu' á mel eres dulce
E mais qu' as froles soave?

     —Meiguiño, meiguiño meigo,
Meigo que me namoraste,
Baite d' onda min meiguiño
Antes qu' ó sol se levante.

     —Ainda dorme, queridiña,
Antr' as ondiñas do mare,
Dorme por que m' acariñes
E por qu' amante me chames,
Que sol' onda tí, meniña,
Pódo contento folgare.

     —Xa cantan os paxariños,
Erguete, meu ben, qu' é tarde.

     —Deixa que canten, Marica,
Marica deixa que canten...
Si tí sintes que me vaya,
Eu relouco por quedarme.

     —Conmigo, meu queridiño,
Mitá dá noite pasaches.

     —Mais en tanto ti dormias
Contenteime con mirarte,
Qu' asi sorind' entre soños
Coidaba qu' eras un anxel,
E non con tanta pureza
O pé d' un anxel velase.

     —Asi te quero, meu ben,
Com' un santo dos altares,
Mais fuxe... qu' ó sol dourado
Por riba dos montes saye.

     —Irey, mais dame un biquiño
Antes que de tí m' aparte;
Qu' eses labiños de rosa
Inda non sei como saben.

     —Con mil amores chó dera,
Mais teño que confesarme,
E moita vergonza fora
Ter un pecado tan grande.

     —Pois confesate, Marica,
Que cando casar nos casen,
Non ch' an de valer, meniña,
Nin confesores nin frades.
Adios, cariña de rosa!

     —Raparigo, Dios te garde!




  5.

     «Nosa señora da Barca
Ten o tellado de pedra;
Ben ó pudera ter d' ouro
Miña Virxe si quixera.
»


                    I.

     Canta xente... canta xente
Por campiñas, e por veigas!
Canta pó lo mar abaixo
Ven camiño da ribeira!
Que lanchas tan ben portadas
Con aparellos de festa!
Que botes tan feituquiños,
Con tan feituquiñas velas!
Todos cargadiños veñen
De xentiña forasteira,
E de rapazas bonitas
Cura de tódalas penas.
Cantos dengues encarnados!
Cantas sintas amarelas!
Cantas cofias pranchadiñas
Dende lonxe relumbrean,
Cal si fosen neve pura,
Cal froles da primadera!
Canta maxesa nos homes,
Canta brancura nas nenas!
Y eles semellan gallardos
Pinos qu' os montes ourean,
Y elas cogolliños novos
C' orballo da mañan fresca.

     As de Muros, tan finiñas,
Qu' un coidara que se creban,
C' aquelas caras de virxe,
C' aqueles ollos de almendra,
C' aqueles cabelos longos
Xuntados en longas trenzas,
C' aqueles cores rousados,
Cal si á aurora llos puñera
Pois asi son de soaves
Com' aurora que comenza;
Descendentes das airosas
Fillas da pagana Grecia,
Elas de negro se visten,
Delgadiñas e lixeiras,
Refaixo e mantelo negro,
Zapato e media de seda,
Negra chaqueta de raso,
Mantilla da mesma peza,
Con terciopelo adornado
Canto enriva de si levan;
Fillas de reinas parecen,
Griegas estatuas semellan,
Si á un rayo de sol poniente
Repousadas se contempran,
Ricos panos de Manila,
Brancos e cor de sireixa, 
Cruzanse sobre ó seu seyo
Con pudorosa modestia;
E por antr' eles relosen,
Como brillantes estrelas,
Aderesos e collares
De diamantes e de pelras,
Pendentes de filigrana
E pechuguiñas de cera.

     As de Camariñas, visten
Cál rapaciñas gaiteiras,
Sayas de vivos colores
Pó lo pescozo da perna,
Lucindo ó negro zapato
Enriva de branca media.
Chambras feitas de mil rayas
Azuladas e bermellas,
Con guarniciós que lles caen
Sobr' á rumbosa cadeira.
Para tocar ó pandeiro,
Non hay coma tales nenas,
Que son as Camariñanas,
Feitas de sal e canela.

     As de Cé, ¡Virxe do Carme!
¡Que cariñas tan ben feitas!
Cando están coloradiñas
No ruxe ruxe da festa,
Cada mirar dos seus ollos
Fire como cen saetas,
Nin hay mans, tan ben cortadas,
Tan branquiñas e pequenas,
Com' as qu'  amostran finxindo
Que non queren que llas vexan.

     Son as de Laxe un-has mozas,
Vaya un-has mozas aquelas!
Solo con velas de lonxe,
Quitaselles á monteira;
Porque son vivas de xenio
Aunque son rapazas netas.
Bailadoras... n' hay ningun-has
Que con elas se entrometan,
Pois por bailar, bailarian
No cribo d' un-ha peneira;
Mais en tocando á que recen,
En rezar son as pirmeiras...
Dan ó mund' ó qu' é do mundo,
Dan á ygrexa ó qu' é da ygrexa.

     As de Noya, ven s' axuntan
C' as graciosas Rianxeiras,
Pó los redondos peïños,
Pó las cabeleiras crechas,
Pó los morenos lunares,
E pó las agudas lenguas,
Qu' abofé qu' en todo pican
Como si fosen pementa.

     Veñen dempois recatadas
Anqu' un pouquiño soberbias
Por aquelo qu' elas saben
D' antigüedad' e nobresa
(Pois por acó todos somos
Tal cóma Dios nos fixera,)
As meniñas ven compostas
D' un-ha vila quisquilleira,
Que por onde van, parece
Que van dicindo: «¡Canela!
¿Prantamos ou non prantamos
A cantas hay n' esta terra?»
Mais si prantan ou non prantan,
Non son eu quen ó dixera,
Que fora pouca cordura,
Que fora farta llanesa.
Baste desir que xuntiñas
Todas na porta da ygrexa
Mais bonitas parecian
Qu' un ramiño de asucenas,
Mais frescas qu' un-ha Ieituga
Mais sabrosiñas que fresas.
Xa que fosen de Rianxo,
Que fosen de Redondela,
De Camariñas ou Laxe,
De Laxe ou de Pontareas,
Todas eran tan bonitas,
Todas tan bonitas eran,
Qu' o de mais duras entrañas
Der' as entrañas por elas...
Por eso se derretian,
Cal si foran de manteiga,
Diante delas os rapaces,
Os rapaciños da festa,
Os mariñeiros do mare,
Que dond' á Virxen viñeran,
Por qu' á Virxen os salvara
De naufragar na tormenta.
Mais si salvaron no mare,
Non se salvarán na terra;
Mariñeiros, mariñeiros,
Qu' aqui tamen hay tormentas
Qu' afogan corasonciños
Sin que lle vallan ofertas,
Qu' oye á Virxe os que s' afogan
Do mar antr' as ondas feras,
Mas non oye os namorados,
Que d' afogarse s' alegran.


                    II.

     Ramo de froles parece,
Muxía á das altas penas
Con tanta rosa espallada
N' aquella branca ribeira,
Con tanto carabeliño
Que relose antr' as areas,
Con tanta xente que corre
Que corr' e se sarandea
O son das gaitas que tocan
E das bombas que reventan,
Uns que venden limoada
Outros augua que refresca,
Aqueles dulce resolio
Con rosquilliñas d' almendra,
Os de mais alá sandías
Con sabrosas sirigüelas,
Mentras tanto qu' algun cego
O son d' alegre pandeira,
Toc' un carto de guitarra
Para que bailen as nenas.
Bendita á Virxe da Barca,
Bendita por sempre sea!
Miña Virxe milagrosa,
En quen tantos se recrean!
Todos van por visitala,
Todos ali van por vela
Na sua barca dourada,
Na sua barca pequena,
Dond' estan dous anxeliños,
Dous anxeliños que reman.
Ali chegou milagrosa
Nun-ha embarcaçon de pedra,
Ali por que Dios ó quixo
Sempre adoradores teña.
A pedra vala que vala,
Sirvelle de centinela,
E mentras dormen os homes,
El' adoraçon lle presta
Con aquel son campanudo
Qu' escoitar lonxe se deixa,
E á quen ó mar con bramidos
Umildosos lIé contesta.
Cando as campanas repican
E a musica retumbea,
Cal nun céo, pó las naves
Da recollidiña ygrexa,
Cand' os foguetes estalan
Nos aires, e voces frescas
Pó lo espaço, c' as gaitiñas
E c' os tambores se mescran,
Estonces á pedra vala
Tan alegr' e tan contenta
Qu' an qu' un cento de presoas
Brinca e salta enrriva dela,
Coma si fose mociña,
Mais que un-ha pruma lixeira,
Alegre com' un-has pascuas
Salta e rebrinca con elas.
Choven estonces ofertas,
Que lle traen os romeiros
En feitiñas carabelas,
Diante da Virxe bendita,
Os pés da sagrada Reina,
E por eso alí lle cantan
Cando se despiden d' ela:
«Nosa señora da Barca
Ten ó tellado de pedra;
Ben ó pudera ter d' ouro
Miña Virxe si quixera.
"

Páxina Anterior

Ir ao índice de Páxinas

Páxina Seguinte


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega