BVG     Atrás    Índice de Páxinas

IV

City of the world! (for all races are here    All the lands of the world make contributions here)

WALT WHITMAN, Leaves of Grass.

1

     Como de ordinario, levanteime máis ou menos ás dez da mañá.
     A miña habitación estaba, como xa dei a entender, na planta cuarta. Se mal non me lembro, predominaba nela unha cor escura. De cor escura era, efectivamente, a cortina sobre unha grande fiestra que daba a un patio, e tamén a moqueta do chan ou, se non había moqueta, a alfombra da cama. Finalmente, era tamén máis ben escura unha cadeira colocada aos pés da cama, cunha lámpada portátil á súa beira.
     Antes de entrar no dormitorio propiamente dito, á dereita, estaba o meu cuarto de baño privado con auga quente a todas horas e sen pequenos papeis pegados nas paredes rogándolles aos hóspedes que aforrasen a maior cantidade posible de auga, coma os que vira no hotel, máis céntrico e máis caro, no que parara a raíz da miña chegada a Norteamérica -ben é verdade que isto ocorría despois dun seco verán.
     Atendendo ao mostrador da recepción estaba un home duns trinta anos, xeralmente aburrido por falta de traballo, co que eu tiña algunhas breves conversas sobre unha viaxe que el fixera por Europa dous anos atrás.
     Do resto, eu nunca atopaba, como xa dixen, nin a outros hóspedes, nin a chamber-maids, nin a camareiras ou camareiros, nin a ningunha outra clase de xente. Quizais isto fose debido ao tipo de vida que levaba eu -é dicir, a que facía un tipo de vida, digamos, pouco convencional. Eu saía do hotel arredor das dez da mañá coa certidume de que, ao meu regreso á noite, sempre tarde, encontraría a miña habitación feita e pasablemente limpa. É dicir, todo listo para botarme a durmir. E isto era todo.
     ¿Que fixen despois? Polo de pronto, sen dúbida, o que soía facer aqueles días despois de saír do hotel:
     Primeiramente, tomaba un bo almorzo en calquera cafetería de Broadway. Despois, camiñaba cara ao Riverside Park e sentábame ao aire libre durante unha hora máis ou menos, contemplando o Hudson aló embaixo, non moi lonxe; sentindo involuntariamente o rombar amortecido pola distancia do denso tráfico polo Henry Hudson Parkway, e tamén percorrendo as páxinas do The New York Times. No curso de aquela rápida lectura (pois unha lectura minuciosa deste xornal levaríame case toda a mañá), atoparía probablemente exóticos nomes orientais: nomes como Laos, Cambodia ou Vietnam, que nada significaban aínda, a non ser unha guerra colonial de Francia esquecida desde había moito -tan esquecida como o nome de Indochina; tan esquecida que o Belga e mais eu a deixaramos fóra da nosa lista- e rematada en Dien Bien Phu.
     Despois, andaba de vagar cara ao Broadway central.
     New York City era certamente un universo insondable. Por exemplo, un pasaba de cando en cando por diante de bares, ou restaurantes, ou quizais clubs dun aspecto tan hermético, que un quedaba intrigado polo tipo de clientela particular que os frecuentaría. Pois, polo que toca a clientelas particulares, New York ofrecía, sen dúbida, máis posibilidades que ningunha outra cidade da terra. Desde gangsters e todo tipo de maffias, se un pensaba mal, ata, sendo ben pensado, membros de pequenas comunidades como, ocórreseme agora, albaneses ou lituanos; ou armenios ou corsos. Fantasías.
     Unha vez no Broadway central, resultábame difícil non lles botar unha ollada aos grandes carteis dos diferentes espectáculos, aínda tendo feito o mesmo xusto a noite anterior.
     Os juke-boxes emitían incesantes sucesions de rocks. Tamén soaba gran cantidade de música latinoamericana, que era a habitual nas moitas cafeterías con presencia portorriqueña.
     De vez en cando tropezaba un cunha banda negra de jazz tocando nas rúas por libre. Quen sabe se un novo Louis Armstrong estaba principiando a súa carreira nunha de aquelas orquestras, pensaba eu.
     A vitalidade, a variedade, o movemento de Manhattan, constituían unha fonte inesgotable de admiración.
     En vista de aquela xigantesca confluencia de xentes e de razas (si, era como para lembrar ao Amigo Inglés e as súas teimas), algúns dos pre-requisitos necesarios -máis de ningún xeito suficientes- para obter un visado de inmigrante nos Estados Unidos deixábano a un confuso.
     Porque xa non era só toda a colección de documentos e certificados, xurídicos e políticos, algúns deles literalmente imposibles (por exemplo, a policía inglesa, moi civilizada, non expedía certificados de boa conducta porque, en principio, dábaa por suposta), nin as vacunacions, exames médicos, radiografías e demais, senón tamén aqueles impresos interminables que había que cubrir, nos que lle preguntaban a un pola cor do seu cabelo, pola súa estatura, pola cor dos seus ollos, pola súa tez, polos seus lugares de residencia durante seis meses ou máis tempo desde o seu decimosexto cumpreanos; preguntábanlle a un tamén se era un indixente, un mendigo profesional ou un vagabundo, ou se estaba ou estivera algunha vez aqueixado por algunhas psicopatía da personalidade, ou por epilepsia, ou por outro defecto mental, ou por paroxismos, desmaios, convulsions ou neurastenia; e se ía aos Estados Unidos para se dedicar á realización de actos sexuais inmorais; e se era, ou fora antes, anarquista, partidario da oposición a todo goberno constituido, partidario do comunismo, etc., etc.
     De todas maneiras, quizais os homes da Área Protestante eran, despois de todo, en conformidade cos desexos do Amigo Inglés, o poder decisivo en aquela acumulación abrumadora de xentes e edificios: firmiter regentes, occulteque dominantes, non só sobre o resto dos Estados Unidos, senón tamén sobre a aparente -acaso namais aparente- confusión de Manhattan.

2

     ¿Demos chegado a Times Square? Teño as miñas dúbidas. Segundo lin algúns anos despois, as xentes que de aquela adoitaban desembocar na noite de Times Square eran, entre outros moitos, soldados, mariñeiros, hoodlums, bohemios lavadores de pratos nas cafeterías, hitchhikers, bébedos, negros, chinos, portorriqueños, xóvenes mecánicos norteamericanos vestidos con chaquetas de coiro... ¿Pertencería o Belga a algunha de aquelas clases de xentes? Eu non diría que isto fose imposible.
Espero que Vde. non se apure a concluir falsamente que a miña aventura co meu -en principio- amable conselleiro da (suposta) parada de autobús foi só un soño que tiven mentres dormía no meu hotel, ou algún efecto do whisky que estivera bebendo polo Greenwich Village. Os únicos posibles efectos deste estarían se acaso relacionados coas miñas dúbidas acerca da parada, como xa dixen. E aínda hai que ter en conta que os indicadores newyorkinos de parada de autobús son, ou eran de aquela , un tanto confusos; é un feito recoñecido. No tocante aos meus soños, a min endexamais se me ocorreu poñelos por escrito, nin os naturais, nin -se é que algunha vez os experimentei- os provocados polo alcohol. Os soños son infantís, tolos, extremadamente aburridos, alomenos se un non é un C.G. Jung para interpretalos.
     Eu só quería contarlle aquela noite en New York, xa tan lonxana, e así é como eu a lembro, e non a podería contar máis que así, non sei ben porqué. Sinto rematar o meu relato con outra nota negativa; pero non é por culpa miña que sexa moito máis doado dicir o que as cousas non son que dicir o que son.
     E xa, para poñer fin a todo isto, sólo me resta contar, e agora podo facelo libre de toda dúbida, que aquel día, antes de me dirixir cara ao Village, pasei arredor duha hora inspeccionando a actividade indefectible da Port Authority Bus Terminal e que, pola noite, xa tarde, cando xa estaba resolto a regresar para o meu hotel, aínda perdín algún tempo buscando algunha parada de autobús afastada e deserta, e que por fin atopoi unha, pero a rápida chegada dun autobús rumbo a Times Square deixoume sen ningún pretexto para seguir agardando por alí nin un minuto máis. O tempo era fermoso e, non é necesario dicilo, non vira en todo o día a ninguén que levara unha gabardina branca.





(1) Así e todo, eu embarqueime nesta traducción. Non hai no manuscrito, por outro lado,
ningunha prohibición que me disuadise da miña empresa. (Nota de Traductor)

UN EPÍLOGO DESDE FÓRA

     Non tiña pensado facer novas precisions ou novas críticas á parte das incluídas na breve presentación deste relato; mais, pasado algún tempo, cambiei de criterio, máis que nada porque me pareceu que non era correcto pola miña parte deixar completamente inexplicado o xuizo tan negativo que me inspiraron a maioría das ideas vertidas nel, ideas que califiquei de repelentes. Tratarei, pois, de explicarme: mellor tarde que nunca.
     Empezarei -e vou seguir case todo o tempo- referíndome ao Belga. Pero, primeiro de todo, quero manifestar que non comprendo moi ben que alguén poida parecer belga ou algo polo estilo. Comprendo mellor que alguén poida parecer inglés, ou ruso, ou mesmo flamenco. Porque o estado belga abrangue días comunidades con características ben diferentes, ata o punto de que as relacions entre elas non sempre son fáciles. Mais admitamos que algunha razón haberá e sigamos chamándolle o Belga ao Belga. Mais difícil é, en cambio, bautizar ao Narrador-Coprotogonista do relato. Chamareille o Narrador sen máis, para non demorarme neste asunto. O caso é ter un nome , porque eu si que non me afago sen nomes propios. Pero sigamos co Belga.
     Velaquí algunha das súas opinions: a lúa, vista de cerca, é fea -sen dúbida, non todos estarán de acordo-; a historia , de cerca ou de lonxe, é inxustificable, e seríao aínda supoñendo que obedeza á lei do progreso, pois o nivel de progreso conseguido en cada caso polo devir histórico non beneficiará en nada a tantas e tantas xeracions precedentes cruelmente tratadas polo destino. Continuemos coas opinions do Belga: o desenrolo científico pode desembocar na máxima ridiculización do home -parece que o Belga pensaba en certos perigos da enxeñería xenética, para usar unha denominación hoxe de moda-; as langostas, as ostras, o pulpo -vivo, non o cocido e servido nun prato- son exemplos do pouco simpáticos que poden resultar os súbditos do reino animal; hai unha Inxustiza Básica no feito de que unha araña non puidera evitar ser araña: é dicir, non é só que non lle pedisen permiso para existir, senón que tampouco lle deron a oportunidade de escoller especie, cando é claro que unhas especies o pasan mellor que outras.
     De maneira que o universo, digamos, astronómico, a historia , a ciencia, o reino animal e vexetal, non eran do seu gusto, do gusto do Belga. E cando este dicía que nada de canto o rodeaba -incluidos G e tódolos demais- tiña Razón de Ser, quería dicir no fondo, paréceme, que nada satisfacía o seu gusto na medida suficiente para que merecese ser. Polo tanto, pensaba o Belga, nada de canto o rodeaba existía realmente. É dicir, seguía pensando: el estaba sufrindo un Castigo, non sabía ben porqué, consistente en vivir nun mundo falso. Ou quizais non fose un castigo; se cadra alguén estaba gastándolle unha Broma, continuaba especulando o Belga. Tal era a Primeira Parte da súa Verdadeira Historia.
     Eu supoño que, no relativo á Broma, o Belga non admitiría que o gracioso que lla estaba gastando fose aquel malin génie imaxinado polo ilustre practicante da dúbida metódica, o cal divertiríase infundíndonos o sentimento de que hai ceo, terra, corpos extensos, figuras, lugares, cando realmente non os hai. Quizais un xenio ou un trasno fose algo incorpóreo de máis para o Belga. Máis aceptable para el como bromista podería ser, por exemplo, un ignoto hipnotizador que o tivese collido nas súas artes, someténdoo ininterrumpidamente ao seu influxo.
     Vivía, pois, o Belga, segundo a súa propia explicación, nun estado de alucinación permanente. Pero do que nunca dubidou en absoluto é da súa propia existencia. Negáballe realidade a todo o demais, porque non chegaba o grao de perfección por el requerido; pero el, polo contrario, debía de considerarse perfecto: el si que era do seu propio gusto. E cando o Belga dicía Eu parecía querer dicir: eu tal e como agora son; coa miña cabeza, as miñas mans, os meus pés; con tódolos meus órganos.
     Pode que este aniquilamento (mental) do que non nos satisfai, que este solipsismo, non seña senón outro máis dos mecanismos de defensa dos que falan os psicólogos. Mesmo as inimaxinables distancias astronómicas quedan deste xeito anuladas, reducidas a falsas ideas ou impresions dun Eu non disposto a admitilas. Soamente o Eu fica inconmovible. Certo que un tanto humillado, castigado ou burlado, sufrindo algo así como unha alucinación permanente e total; pero mesmo a victoria sobre este Castigo, ou sobre a Broma, depende só, en fin de contas, do Eu omnipotente. Porque así que o Belga decidise non agardar por máis tempo a tomar a resolución de poñer fin ao seu engano, o efecto desexado tería lugar inmediatamente. Isto era, se non me equivoco, a Segunda Parte da súa Verdadeira Historia . Ordenaría, digo eu, algo semellante a isto: ¡Fóra coas falsas aparencias! -e as falsas aparencias fuxirían como unha bandada de paxaros espaventados, mentres que el quedaría exactamente igual, inalterado, mais agora non sometido a ningún castigo, ou a ningunha broma -ou a ninguna hipnose.
     De acordo co relato do Belga, o descubrimento de que el estaba rodeado de falsas realidades fixérao ao saír de Thornden Park, xusto cando desembocaba en Clarendon Street, aquela mañá xeada na que el se separara definitivamente de G, deixándoa, segundo el, en brazos do Periodista Turco. Non sei se un descubrimento desta categoría pode xurdir de maneira tan puntual. Paréceme difícil. Pero o que agora quero subliñar é que a desprezativa negación do mundo en que consistía a Verdadeira Historia do Belga -ou a Primeira Parte dela- sólo pode proceder dunha persoa, non xa fondamente desapegada, como o propio Narrador calificou a actitude do Belga, senón, diríamos, absolutamente desapegada, porque ¿quen máis desapegado ca el, desertor da súa familia, do seu País e da súa xente -aquela clase de xente, dicía sarcasticamente- aos vinteún anos, sen nunca ter sentido o desexo de regresar e que, por outra parte, aquela mesma mañá abandonaba a G tamén para sempre -aínda que tampouco estivera nunca verdadeiramente unido a ela?
     A mesma alegoría sobre a fuxida da terra natal improvisada polo Narrador confirma no fondo o meu punto de vista.
     Insisto: tan grande disparate -falo da Verdadeira Historia- só pode ser o froito dun total desarraigamento; tan insólito desprezo da realidade é planta que ten como raíz xustamente a falta de raíz. E ben merece o calificativo de repelente para os que pensamos que o único valioso, importante e interesante é incuestionablemente a realidade.

*

     A alegoría sobre o abandono da terra natal era un intento de explicar o desvarío do Belga e tamén unha proposta de solución: o retorno aos eidos nativos. Pero, evocado polos versos de Hölderlin que o Amigo Alemán gustaba recitar no bar The Blue Angel, latexa un ataque contra a Verdadeira Historia máis aleivoso e eficaz, como o propio Narrador apunta. Ataque tardeiro, puramente imaxinativo: efectivamente, o Narrador xa non podía guindalo contra o Belga, porque o eliminara e agora ía no tren solitario e por segunda vez. Pero tampouco se queixaba desta circunstancia, penso que con razón: non só porque o Belga non lle tería feito caso ningún, senón tamén porque era, o ataque, francamente incompatible coa actitude asisada, de sentido común, que el, o Narrador, estivera propugnando frente ao seu compañeiro de viaxe.
     En resume, o ataque era así:
     O Belga non se decataba de que un mundo digno, para el, de ser verdadeiro, digno de ser o seu mundo familiar, non sería en absoluto un mundo menos inxustificable, menos gratuito e menos sorprendente que o mundo real que el rechazaba. Para sentilo -si, sentilo- así, o principal era concentrarse no instante, ata lograr desconectalo da corrente do tempo. Entón toda presencia, calquera que sexa, revelarase como incomprensible, asombrosa e infundada, e mesmo o propio eu como un perfecto e absoluto estranxeiro para el mesmo. Isto era, se non entendín mal, o que o Narrador chamaba o Asombro.

*

     Extravagantes historias. Cando o pensamento deixa de exercitarse sobre materia concreta; cando perde o contacto coas cousas para moverse no baleiro como especulación ociosa, enxendra monstros. O Belga parecía falar (tamén o Narrador; os monstros de este eran, sen embargo, enxendrados, moi a pesar del, por influxo dos do Belga) de sentimentos e certidumes, mais el mesmo distinguía entre o que sentiu e o que logo pensou sobre o que sentira; non deixaba, pois, de teorizar.
     A un suxeito como o Belga compréndoo moi ben vagando pola noite de Manhattan; pero aquel tren veloz con só dous pasaxeiros -eles-, e aquela cidade autosuficiente, inhabitada, enteiramente deshumanizada, eran un salto cualitativo, como din os pedantes; eran o marco perfecto para aquel estranxeiro sen referencia a ningún país concreto, para aquel outsider esencial; ¿que outro mundo podía merecer?
     Pero ¿quen era o Belga? Desde logo, non era ningún mensaxeiro como o imaxinado por Thomas De Quincey, fantasía que o propio Narrador non tomou máis e serio que De Quincey a del. Pero non seguirei discorrendo sobre este asunto. Certamente, é máis fácil dicir o que algo non é que dicir o que é. O Narrador escribiu: Eu só quería contarlle aquela noite en New York, xa tan lonxana, e así é como eu a lembro, e non lla podía contar máis que así, non sei ben porqué. Pola miña parte, eu só quería explicar porqué me parecen francamente repelentes a maioría das ideas vertidas no relato; non sei se o conseguín.

O Traductor

     P. D. Despois de reler o que antecede, debo confesar que non o encontro nada sólido. Por exemplo, o desarraigamento, o cortar coas raíces, ¿non é tamén unha liberación? E dúbidas semellantes, ou non tan semellantes, no demais. Do único que sigo seguro é de que as ideas expresadas ou suscitadas polo Belga me resultan, non podo remedialo, repelentes.

O Traductor

1980

© 2006 Biblioteca Virtual Galega