Cantigas de escarnho e maldizer

Páxina Anterior

Parte nº 10

Páxina Seguinte

escarnho010.html


PEDRO AMIGO DE SEVILHA [B 1663 / V 1197]

María Balteira, que se quería
ir ja d'aquí, veo-me preguntar
se sabía ja-que d'aguiraría,
ca non podía máis aquí andar.
E dixi-lh'eu logu'entón: «Quant'én sei,
María Pérez, eu vo-lo direi».
E diss'ela logu'i que mi o gracía.

E dix'eu: «Pois vós ides vossa vía,
a quen leixades o voss'escolar
ou vosso filh'e vossa companhía?»
Diss'ela: «Por én vos mand'eu catar
que vejades nos aguiros que hei
como poss'ir; e máis vos én direi:
a mëos desto, sol non movería».

E dixi-lh'eu: «Cada que vos deitades,
que esturnudos soedes d'haver?»
E diss'ela: «Dous hei, ben no sabiades,
e uü hei, quando quero mover;
mais este non sei eu ben departir».
E dix'eu: «Con dous ben poderiades ir,
mais üu manda sol que non movades».

E dixi-lh'eu: «Pois aguiro catades,
das aves vos ar convén a saber
vós, que tan longa carreira filhades».
Diss'ela: «Esso vos quer'eu dizer:
hei ferivelha sempr'ao saír».
E dixi-lh'eu: «Ben podedes vós ir
con ferivelha, mais nunca tornades».



PEDRO AMIGO DE SEVILHA [V 1205]

Maior García vi tan pobr'hogano,
que nunca tan pobr'outra molher vi,
que, se non fosse o arcediano,
non havía que deitar sobre si;
ar cobrou pois sobr'ela o daián;
e, per aquelo que lh'antr'ambos dan,
and'ela toda coberta de pano.



PEDRO DE PORTUGAL, D., CONDE DE BARCELOS [V 1038]

Os privados, que d'el-Rei han,
por mal de muitos, gran poder,
seu saber é juntar haver;
e non no comen nen o dan,
mais posfaçan de quen o dá;
e, de quanto no reino ha,
se compre tod'a seu talán.

Os que trabalhan de servir
el-Rei, por tirar galardón,
(se do seu band'ou se non, son),
logo punhan de lho partir.
O que del-Rei quiser tirar
ben sen servir, se lhis peitar,
havé-lo-á, u lho pedir.

Seu sén e seu saber é tal
qual vos cá j'agora contei;
e fazen al, que vos direi,
que é mui peior que o al:
u s'el-Rei mov'a fazer ben,
com'é razón, pesa-lhes én
e razoan-no ben por mal.

E, u compre conselh'ou sén
a seu senhor, non saben ren
se non en todo desigual.



PEDRO DE PORTUGAL, D., CONDE DE BARCELOS [V 1040]

Natura das animalhas
que son düa semelhança
é de fazeren criança,
máis des que son fodimalhas.
Vej'ora estranho talho
qual nunca cuidei que visse:
que emprenhass'e parisse
a camela do bodalho.

As que son düa natura
juntan-s'a certas sazões
e fazen sas criações;
mais vejo ja criatura
ond'eu non cuidei veé-la;
e por én me maravilho
de bodalho fazer filho,
per natura, na camela.

As que son, per natureza,
corpos düa parecença
juntan-s'e fazen nacença,
esto é sa dereiteza;
mais non coidei en mia vida
que camela se juntasse
con bodalh'e emprenhasse
e demais seer del parida.



PEDRO DE PORTUGAL, D., CONDE DE BARCELOS [B 1431 / V 1041]

Mandei pedir noutro día
un alão a Paai Varela
pera üa mia cadela,
e diss'el que mi o daría;
e, per como mi o el dá,
eu ben cuido que verrá
quand'aquí veer Messía.

Outrossí Pero Marinho
dous sabujos mi ha mandado
lá da terra de Condado;
e disse-me un seu mininho
que ben certo foss'eu disto:
pois veer o Antre-Cristo,
verrá con el per caminho.

Eu non foi homen de siso,
u m'as promessas fazían,
duvidando ca verrían;
e entolha-xe-me riso
de que o foi duvidando:
pois ja sei que verrán quando
for Judas no Paraíso.



PERO DA PONTE [B 1626 / V 1160]

Eu digo mal, com'home fodimalho,
quanto máis posso daquestes fodidos
e trob'a eles e a seus maridos;
e un deles mi pos mui grand'espanto:
topou comigu'e sobraçou o manto
e quis en mí achantar o caralho.

Ando-lhes fazendo cobras e sões
quanto máis poss'e and'escarnecendo
daquestes putos que s'andan fodendo;
e uü deles de noit'asseitou-me
e quis-me dar do caralh'e errou-me
e lançou depós min os seus colhões.



PERO DA PONTE [B 1628 / V 1162]

Marinha Crespa, sabedes filhar
eno paaço sempr'un tal logar,
en que han todos mui ben a pensar
de vós; e por én diz o verv'antigo:
     "a boi velho non lhi busques abrigo".

Eno inverno, sabedes prender
logar cabo do fogo, ao comer,
ca non sabedes que x'ha de seer
de vós; e por én diz o verv'antigo:
     "a boi velho non lhi busques abrigo".

Eno abril, quando gran vento faz,
o abrigo éste vosso solaz,
u fazedes come boi, quando jaz
eno bon prad'; e diz o verv'antigo:
     "a boi velho non lhi busques abrigo".



PERO DA PONTE [B 1632 / V 1166]

Noutro día, en Carrión,
querían un salmón vender,
e chegou i un infançón;
e, tanto que o foi veer,
creceu-lhi del tal coraçón,
que diss'a un seu hom'entón:
«Peixota quer'hoj'eu comer,

ca muit'ha ja que non comí
salmón, que sempre desejei;
mais, pois que o ach'ora aquí,
ja custa non recearei,
que hoj'eu non comia, de pran,
ben da peixota e do pan,
que muit'ha que ben non ceei.

Mais, pois aquí salmón achei,
querrei hoj'eu mui ben cëar,
ca non sei u mi o acharei,
des que me for deste logar;
e, do salmón que ora vi,
ante que x'o leven d'alí,
vai-m'üa peixota comprar.

Non quer'eu custa recear,
pois salmón fresco acho, Sinher;
mais quero ir ben del assüar
por enviar a mia molher
(que morre por el outrossí)
da balëa que vej'aquí;
e, depois, quite quen poder!»



PERO DA PONTE [B 1634 / V 1168]

Quen a sesta quiser dormir,
conselhá-lo-hei a razón:
tanto que jante, pense d'ir
á cozinha do infançón:
e tal cozinha lh'achará,
que tan fría casa non ha
na hoste, de quantas i son.

Aínda vos én máis direi
eu, que un día i dormí:
tan bõa sesta non levei,
des aquel dia'n que nací,
como dormir en tal logar,
u nunca Deus quis mosca dar
ena máis fría ren que vi.

E vedes que ben se guisou
de fría cozinha teer
o infançón, ca non mandou
des hogan'i fogo acender;
e, se vinho gaar d'alguén,
alí lho esfriarán ben,
se o frío quiser bever.



PERO DA PONTE [B 1639 / V 1173]

Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo,
e oimais sodes guarido:
vossa molher ha bon drudo,
barocinho mui velido.
     Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo,
     vossa molher ha bon drudo.

Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo,
e cresca-vos ende gabo:
vossa molher ha bon drudo,
que fode ja en seu cabo.
     Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo,
     vossa molher ha bon drudo.

Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo,
esto seja mui festinho:
vossa molher ha bon drudo,
e ja non sodes maninho.
     Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo,
     vossa molher ha bon drudo.

Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo,
e gran dereito faredes:
vossa mulher ha bon drudo
que herda én quant'havedes.
     Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo,
     vossa mulher ha bon drudo.



PERO DA PONTE [B 1641 / V 1175]

Don Bernaldo, pois tragedes
con vosc'üa tal molher,
a peior que vós sabedes,
se o alguazil souber,
açoutar-vo-la querrá,
e a puta queixar-s'-á,
e vós assanhar-vos-hedes.

Mais vós, que tod'entendedes
quant'entende bon segrel,
pera que demo queredes
puta que non ha mester?
Ca vedes que vos fará:
en logar vos meterá
u vergonha prenderedes.

Mais que conselho faredes,
se alguén al-Rei disser
ca molher vosco teedes
e a justiçar quiser?
Senón Deus non lhi valrá
e vós, a que pesará,
valer non lhi poderedes.

E vós mentes non metedes,
se ela filho fezer,
andando, como veedes,
con algún peón qualquer,
(aquel temp'havemos ja),
alguén vos sospeitará
que no filho part'havedes?



PERO DA PONTE [B 1642 / V 1176]

María Pérez, a nossa cruzada,
quando veo da terra d'Ultramar,
assí veo de pardón carregada
que se non podía con el emerger;
mais furtan-lho, cada u vai maer,
e do perdón ja non lhi ficou nada.

E o perdón é cousa mui preçada
e que se devía muit'a guardar;
mais ela non ha maeta ferrada
en que o guarde, nen a pod'haver,
ca, pois o cadead'én foi perder,
sempr'a maeta andou descadeada.

Tal maeta como será guardada,
pois rapazes albergan no logar,
que non haja seer mui trastornada?
Ca, o logar u eles han poder,
non ha pardón que s'i possa asconder,
assí saben trastornar a pousada!

E outra cousa vos quero dizer:
atal pardón ben se dev'a perder,
ca muito foi cousa mal gaanhada.



PERO DA PONTE [B 1649 / V 1183]

De Don Fernán Díaz Estaturão
oí dizer novas, de que mi praz:
que é home que muito por Deus faz
e se quer ora meter ermitão;
e fará bon feito, se o fezer;
demais, nunca lh'home soube molher,
des que nasceu, tant'é de bon cristão.

Este ten o Paraíso en mão,
que sempr'amou, con sén cristão, paz,
nen nunc'amou molher nen seu solaz,
nen desamou fidalgo nen vilão;
e máis vos én direi, se vos prouguer:
nunca molher amou, nen quis nen quer,
pero cata, falagueir'e loução.

E atán bon día foi ele nado
que tan ben soub'o pecad'enganar,
que nunca por molheres ren quis dar,
e pero mete-s'el por namorado;
e os que o non conhocemos ben
cuidamos del que folía mantén,
mais el d'haver molher non é pensado.

Que se hoj'ele foss'empardëado,
non se sabería melhor guardar
de nunca ja con molher albergar,
por non se riir dele o pecado,
ca nunca deu por molher nulha ren;
e pero vedes: se o vir alguén,
terrá que morre por seer casado.

E, pois s'en tal castidade mantén,
quand'el morrer, direi-vos üa ren:
Beati Oculi será chamado.



PERO DA PONTE [B 1650 / V 1184]

Sueir'Eanes, nunca eu terrei
que vós trobar non entendedes ben,
pois entendestes, quando vos trobei,
que de trobar non sabiades ren;
mais o trobar ond'estades melhor
(pero d'al non sodes tan trobador),
entendedes, quando vos troba alguén.

Entendestes un día ant'el-Rei
como vos meteron en un cantar
polo peior trobador que eu sei;
esto s'a vós nunca pode negar;
e por aquesto maravilho-m'eu
deste poder, que demo vo-lo deu,
por vós assí entenderdes trobar.

Ca vos vi eu aquí mui gran sazón
e non vos vi por trobador meter;
e ora non vos troban en razón
en que xi vos possa ren asconder,
se de mal trobador enmentan i,
que vós logo non digades: «A min
foi feit'aquel cantar de mal dizer».



PERO DA PONTE [B 1651 / V 1185]

Quen a sa filha quiser dar
mester, con que sabia guarir,
a María Doming'ha d'ir,
que a saberá ben mostrar;
e direi-vos que lhi fará:
ante dun mes lh'amonstrará
como sabia mui ben ambrar.

Ca me lhi vej'eu ensinar
üa sa filha e nodrir;
e quen sas manhas ben cousir
aquesto pode ben jurar:
que, des París atëes acá,
molher de seus días non ha
que tan ben s'acorde d'ambrar.

E quen d'haver houver sabor
non ponha sa filh'a tecer
nen a cordas nen a coser,
mentr'esta meestr'aquí for,
que lhi mostrará tal mester,
por que seja rica molher,
ergo se lhi minguar lavor.

E será én máis sabedor,
por estas artes aprender;
demais, quanto quiser saber
sabé-lo pode mui melhor;
e, pois tod'esto ben souber,
guarrá assí como poder;
demais, guarrá per seu lavor.



PERO DA PONTE [B 1655 / V 1189]

Mort'é Don Martín Marcos, ai Deus, se é verdade?
Sei ca se el é morto, morta é torpidade,
morta é bavequía
e morta neiciidade,
morta é covardía
e morta é maldade.

Se Don Martinh'é morto, sen prez e sen bondade,
oimais, maos costumes, outro senhor catade;
mais non o acharedes
de Roma ata cidade;
se tal senhor queredes,
alhu-lo demandade.

Pero un cavaleiro sei eu, par caridade,
que vos ajudari'a tolher del soidade;
mais que vos diga onde
.................... ben verdade
non éste rei nen conde,
mais é-x'outra podestade,

que non direi,
que direi,
que non direi...



PERO DE AMBROA [B 1574]

Os beesteiros daquesta fronteira
pero que cuidan que tiran mui ben,
quero-lhis eu conselhar üa ren:
que non tiren con María Balteira,
ca todos quantos alí tiraron
todos se dela con mal partiron
assí é sabedor e é arteira.

Tirou ela con uü beesteiro,
destes d'el-Rei, que saben ben tirar;
e, primeira vez, polo escaentar,
leixou-se i logo perder un dinheiro
e des i outr'; e, pós esqueentado,
tirou con el, e ha dele levado
quanto tragía të eno bragueiro.

Os beesteiros dos dous carreirões
tiran con ela, e pon-se sinal;
nen os outros, que tiravan mui mal,
atiraran a dous dos pipeões;
foron tirando, e bevendo do vinho;
o beesteiro, com'era mininho,
non catou quando s'achou nos colhões!



PERO DE AMBROA [B 1576]

Pedí eu o cono a üa molher,
e pediu-m'ela cen soldos entón;
e dixe-lh'eu logo: «Mui sen razón
me demandades; mais, se vos prouguer,
fazed'ora (e faredes melhor)
üa soldada polo meu amor
a de parte, ca non hei máis mester».

Fazen soldada do ouro, que val
mui máis ca o vosso cono, de pran;
fazen soldada de mess'e de pan,
fazen soldada de carn'e de sal;
por én devedes do cono fazer
soldada, ca non ha de falescer,
se retalhardes, quen vos compr'o al.

E podede-lo vender (eu o sei)
tod'a retalho, por que saberán
que retalhades, e comprar-vos-an
todos del parte, como eu comprei.
Aínda vos d'al farei mui melhor:
se do embiigo havedes sabor,
contra o rabo vo-lo filharei.



PERO DE AMBROA [B 1578]

Maior García ést'homiziada,
que tanto guarda seu corpo, de pran,
que ja de noite nunca ela man,
como as outras, na súa pousada;
e guarda-se, ja nunca tanto vi:
ca, u man hoje, non marrá cras i,
des i, de noite, nunca dorme nada.

E, con todo esto, assí é custuiada,
que non pode home saber seu talán,
e en máis de cen logares a verán
deitar, mais pouco é i sa ficada;
e, u alberga, direi-vos o que faz:
nunca homen nëún na casa jaz
que o a meos non cate üa vegada.

E anda-s'ela tan dessegurada,
come se nunca i prendesse afán;
non ést'assí, ca muitos vos dirán
que ben mil vezes lhe meten ciada,
e non a pode nulh'homen colher
na mão, se i a non acha jazer,
ou quando'sté, ou quando é levantada.

E non a poderá homen achar
senón quando se quiser levantar,
ou ao serão ou aa madrugada?



PERO DE AMBROA [B 1597 / V 1129]

O que Balteira ora quer vingar
das deshonras que no mundo prendeu,
se ben fezer, non dev'a começar
en mí, que ando por ela sandeu,
mais começ'ant'en reino de León,
u pres deshonras de quantos i son,
que lh'as deshonras non queren peitar.

Ca en Castela foi-a deshonrar
muito mal home, que non entendeu
o que fazía, nen soube catar
quan muit'a dona per esto perdeu;
e quen a vinga fezer con razón
destes-la vingue, ca en sa prison
and'eu e dela non m'hei d'emparar.

E os mouros pense de os matar,
ca de todos gran deshonra colheu
no corpo, ca non en outro logar;
e outro tal deshonra recebeu
dos máis que ha no reino d'Aragón;
e deste-la vingu'el, ca de min non,
pois ha sabor de lhi vingança dar.

Páxina Anterior

Ir ao índice de Páxinas

Páxina Seguinte


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega