Cantigas de escarnho e maldizer

 

Parte nº 1

Páxina Seguinte

escarnio001.html


AFONSO EANES DO COTÓN [B 1579 / V 1111]

Abadessa, oí dizer
que erades mui sabedor
de todo ben; e, por amor
de Deus, querede-vos doer
de min, que hogano casei,
que ben vos juro que non sei
máis que un asno de foder.

Ca me fazen én sabedor
de vós que havedes bon sén
de foder e de todo ben;
ensinade-me máis, senhor,
como foda, ca o non sei,
nen padre nen madre non hei
que m'ensin', e fiqu'i pastor.

E se eu ensinado vou
de vós, senhor, deste mester
de foder e foder souber
per vós, que me Deus aparou,
cada que per foder, direi
Pater Noster e enmentarei
a alma de quen m'ensinou.

E per i podedes gaar,
mia senhor, o reino de Deus:
per ensinar os pobres seus
máis ca por outro jajüar,
e per ensinar a molher
coitada, que a vós veer,
senhor, que non souber ambrar.



AFONSO EANES DO COTÓN [B 1580 / V 1112]

Foi Don Fagundo un día convidar
dous cavaleiros pera seu jantar,
e foi con eles sa vaca encetar;
e a vaca morreu-xe logu'entón,
e Don Fagundo quer-s'ora matar,
     porque matou sa vaca o cajón.

Quand'el a vac'ante si mort'achou,
logu'i estando mil vezes jurou
que non morreu por quant'end'el talhou,
ergas se foi no coitelo poçón;
e Don Fagundo todo se messou,
     porque matou sa vaca o cajón.

Quisera-x'el da vaca despender
tanto per que non leixass'a pacer;
ca, se el cuidasse sa vaca perder,
ante x'a der'a quen-quer, assí non;
e Don Fagundo quer ora morrer,
     porque matou sa vaca o cajón.



AFONSO EANES DO COTÓN [B 1581 / V 1113]

Veeron-m'agora dizer
düa molher que quero ben,
que era prenhe, e ja creer
non lho quig'eu per nulha ren;
pero dix'eu: «Se ést'assí,
oimais non creades per mí,
se a non emprenhou alguén.

E digo-vos que m'é gran mal
daquesto que lhi conteceu,
ca sõo eu cord'e leal,
pero me dan prez de sandeu;
mais vedes de que hei pesar
daquel que a foi emprenhar:
de que cuidan que x'a fodeu.

Pero juro-vos que non sei
ben este foro de León,
ca pouc'ha que aquí cheguei;
mais direi-vos üa razón:
en mia terra, per boa fe,
a toda molher que prenh'é
logo lhi dizen: "Con barón!"».



AFONSO EANES DO COTÓN [B 1583 / V 1115]

Mari'Mateu, ir-me quer'eu d'aquén,
porque non poss'un cono baratar;
alguén que mi o daría non no ten,
e algüa que o ten non mi o quer dar.
     Mari'Mateu, Mari'Mateu,
     tan desejosa ch'es de cono com'eu!

E foi Deus ja de conos avondar
aquí outros, que o non han mester,
e ar feze-os muito desejar
a min e ti, pero que ch'es molher.
     Mari'Mateu, Mari'Mateu,
     tan desejosa ch'és de cono com'eu!



AFONSO EANES DO COTÓN [B 1584 / V 1116]

Meestre Nicolás, a meu cuidar,
é mui bon físico; por non saber
el assí as gentes ben guarecer,
mais vejo-lhi capelo d'Ultramar
e trage livros ben de Mompisler;
e latín come qual clérigo quer
entende, mais non no sabe tornar;

E sabe seus livros sigo trager,
como meestr', e sabe-os catar,
e sabe os cadernos ben cantar;
quiçai non sabe per eles leer,
mais ben vos dirá quis-quanto custou,
todo per conta, ca ele x'os comprou.
Ora veede se ha gran saber!

E en bon ponto el tan muito leeu,
ca per i o preçan condes e reis;
e sabe contar quatro e cinqu'e seis
per estrolomía'n que aprendeu;
e mais vos quer'end'ora dizer eu:
máis van a el que a meestr'Andreu,
des antano que o outro morreu.

E outras artes sab'el mui melhor
que estas todas de que vos falei:
diz das aves en como vos direi:
que x'as fezo todas Nostro Senhor;
e dos estormentos diz tal razón:
que mui ben pod'en eles fazer son
todo home que én seja sabedor.



AFONSO EANES DO COTÓN [B 1586 / V 1118]

Paai Rengel e outros dous romeus
de gran ventura, non vistes maior,
guarecerán ora; loado a Deus,
que non morreron, por Nostro Senhor,
en üa lide que foi en Josafás:
a lide foi com'hoj'e, come cras,
prenderan eles terra no Alcor.

E ben nos quis Deus de morte guardar,
Paai Rengel e outros dous, entón,
düa lide que foi en Ultramar,
que non chegaran aquela sazón;
e vedes ora por quanto ficou:
que o día que s'a lide juntou,
prenderan eles port'a Mormoión.

De como non entraron a Blandiz,
per que poderan na lide seer,
ja os quis Deus de morte guarecer,
per com'agora Paai Rengel diz;
e guareceron de morte por én:
que, quando a lide foi en Belén,
aportaron eles en Tamariz.



AFONSO EANES DO COTÓN [B 1587 / V 1119]

Covilheira velha, se vos fezesse
grand'escarnho, dereito i faria,
ca me buscades vós mal cada día;
e direi-vos en que vo-l'entendí:
ca nunca velha fududancua vi
que me non buscasse mal, se podesse.

E non ést'üa velha nen son dúas,
mais son vel cent'as que m'andan buscando
mal quanto poden e m'andan miscrando;
e por esto rogu'eu de coraçón
a Deus que nunca meta se mal non
antre min e velhas fududancúas.

E pero lança de morte me feira,
covilheira velha, se vós fazedes
nen un torto se me gran mal queredes;
ca Deus me tolha o corp'e quant'hei,
se eu velha fududancúa sei
hoje no mundo a que gran mal non queira.

E se me gran mal queredes, covilheira
velha, digu'eu que fazedes razón,
ca vos quer'eu gran mal de coraçón,
covilheira velha; e sabed'or'al:
des que fui nado, quig'eu sempre mal
a velha fududancua peideira.



AFONSO EANES DO COTÓN [B 1588 / V 1120]

Ben me cuidei eu, María García,
en outro día, quando vos fodí,
que me non partiss'eu de vós assí
como me partí ja, mão vazía,
vel por serviço muito que vos fiz;
que me non destes, como x'homen diz,
sequer un soldo que ceass'un día.

Mais desta seerei eu escarmentado
de nunca foder ja outra tal molher,
se m'ant'algo na mão non poser,
ca non hei por que foda endoado;
e vós, se assí queredes foder,
sabedes como: ide-o fazer
con quen teverdes vistid'e calçado.

Ca me non vistides nen me calçades
nen ar sej'eu eno vosso casal,
nen havedes sobre min poder tal
por que vos foda, se me non pagades;
ante mui ben e máis vos én direi:
nulho medo, grado a Deus e a el-Rei,
non hei de força que me vós façades.

E, mia dona, quen pregunta non erra;
e vós, por Deus, mandade preguntar
polos naturaes deste logar
se foderan nunca en paz nen en guerra,
ergo se foi por alg'ou por amor.
Id'adubar vossa prol, ai, senhor,
c'havedes, grad'a Deus, renda na terra.



AFONSO EANES DO COTÓN [B 1589 / V 1121]

Orraca López vi doente un día
e preguntei-a se guarecería.
E disse-m'ela, tod'en jograría:
«Sõo velha e cuid'a guarecer».
E dixe-lh'eu: «Cuidades gran folía,
     ca i máis vej'eu das velhas morrer».

E dixe-lh'eu: «Gran folía pensades,
se per velhece a guarecer cuidades;
pero non vos digu'eu que non vivades
quanto vos Deus quiser leixar viver;
mais en velhice non vos atrevades,
     ca i máis vej'eu das velhas morrer».



AFONSO FERNÁNDEZ CUBEL [B 1610 / V 1143]

De como mi ora con el-Rei aveo
quero-vo-l'eu, meus amigos, contar:
el do seu haver ren non me quer dar
nen er quer que eu viva no alheo;
e eu non hei herdade de meu padre,
e üa pouca, que foi de mia madre,
filhou-mi-a e fez-mi üa pobra no seo.

E noutra parte tolheu mias naturas,
en que eu soía a guarecer;
e agora hei coitad'a viver
e non son poucas, par Deus, mias rancuras,
come quen non come, ca o non ten;
se lho non dá, por sa mesura, alguén,
ai Dem', a ti dou eu estas mesuras!

Non s'enfadou e tolheu-mi o testado,
de que me servían por San Joán;
e non dan dele valía dun pan
nen mercé nen soldada, mal pecado;
e pois que assí esto ten por ben,
faça o seu cor non dand'a mí ren,
e chorará quen mal día foi nado.

E ora faça el-Rei quanto poder,
e eu serví-l'-hei quando for mester,
pero sõo mui pobr'e sen soldado.



AFONSO [ÁLVARO?] GÓMEZ DE SARRIA [B 886 / V 470]

Martín Moxa, a mia alma se perca
polo foder, se vós pecado havedes,
nen por bõos filhos que fazedes;
mais havedes pecado pola herva
que comestes, que vos faz viver
tan gran tempo, que podedes saber
mui ben quando naceu Adán e Eva.

Nen outrossí dos filhos barvados
non vos acho i por gran pecador,
senón dos tempos grandes traspassados,
que acordades, e sodes pastor.
Dized'ora, se vejades prazer:
de que tempo podiades seer,
quand'estragou alí o Almançor?

De profaçar a gente sandía
non havedes por que vos embargar
nen por que filhardes én vós pesar,
ca o non dizen senón con perfía.
Dizede-m'ora, se Deus vos perdón,
quando nacestes vós? Ant'a sazón
que encarnou Deus en Santa María?



AFONSO LÓPEZ DE BAIÁN [B 1470 / V 1080]

Sedía-xi Don Belpelho en üa sa maisón,
que chaman Longos, ond'eles todos son.
Per porta lh'entra Martín de Farazón,
escud'a colo en que sev'un capón,
que foi poleir'en outra sazón,
caval'agudo, que semelha forón;
en cima del un velho selegón,
sen estrebeiras e con roto bardón;
nen porta loriga nen porta lorigón
nen geolheiras, quaes de ferro son,
mais trax perponto roto sen algodón
e coberturas dun velho zarelhón;
lança de pinh'e de bragal o pendón,
chapel de ferro, que xi lhi mui mal pon,
e sobarcad'un velh'espadarrón,
cuitel cachado, cinta sen farcilhón,
dúas esporas destras, ca seestras non son,
maça de fuste, que lhi pende do arçón.
A Don Belpelho moveu esta razón:
«Ai, meu senhor, assí Deus vos perdón,
u é Joán Aranha, o vosso companhón
e voss'alferez, que vos ten o pendón?
Se é aquí, saia desta maisón,
ca ja os outros todos en Basto son».
               Eoi!

Estas horas chega Joán de Froián,
cavalo velho, caçurr'e alazán,
sinaes porta eno arçón d'aván:
«campo verde, u inquire o can»
e no escudo ataes lh'acharán;
ceram'e cint'e calças de roán.
Sa catadura semelh'a dun jaián.
Ante Don Belpelho se vai aparelhán,
e diz: «Senhor, non valredes un pan,
se os que son en Basto se xi vos assí van;
mais id'a eles, ca xe vos non irán,
achá-los-edes, e escarmentarán.
Vingad'a casa en que vos mesa dan,
que digan todos quantos pós nós verrán
que tal conselho deu Joán de Froián».
               Eoi!

Esto per dito, chegou Pero Ferreira,
cavalo branco, vermelho na peteira,
escud'a colo, que foi düa masseira,
e a lança torta dun ramo de cerdeira;
capelo de ferro, o anasal na trincheira
e furado en cima da moleira.
Traj'üa osa e üa geolheira;
estrebeirando vai de mui gran maneira;
e achou Belpelho estando en üa eira
e diz: «Aquí estades, ai, velho de matreira.
Venha Pachacho e Don Roí Cabreira,
pera daren a min a deanteira,
ca ja vos tarda essa gente da Beira,
o moordom'e o sobrinho de Cheira
e Meen Sapo e Don Martín de Meira
e Lopo Gato, esse filho da freira,
que non ha antre nós melhor lança ponteira».
               Eoi!

 

Ir ao índice de Páxinas

Páxina Seguinte


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega