Cantigas de escarnho e maldizer

Páxina Anterior

Parte nº 6

Páxina Seguinte

escarnho006.html


FERNÁN RODRÍGUEZ REDONDO [B 1614 / V 1147]

Don Pedro éste cunhado del-Rei,
que chegou ora aquí d'Aragón
con un espeto grande de leitón;
e, pera que vo-lo perlongarei?:
     deu por vassalo de si a senhor:
     faz sempre nojo, non vistes maior.

Pera se lhi non poder perceber,
ja el tiinha prestes cabo si
aquel espeto, que filhou logu'i;
e que cómpre de vos én máis dizer?:
     deu por vassalo de si a senhor:
     faz sempre nojo, non vistes maior.

Mui ledo seend', u cantara seus lais,
a sa lidiça pouco lhi durou,
e o espeto en sas mãos filhou;
e pera que o perlongarei máis?:
     deu por vassalo de si a senhor:
     faz sempre nojo, non vistes maior.

E en tal que lhi non podess'escapar
nen lhi podesse en salvo fogir,
filhou o espeto, en son d'esgremir;
e que cómpre de vo-lo perlongar?:
     deu por vassalo de si a senhor:
     faz sempre nojo, non vistes maior.



FERNÁN SOÁREZ DE QUINHONES [B 1553]

     Ai, amor, amore de Pero Cantone,
     que amor tan saboroso e sen tapone!

Que amor tan viçoso e tan são,
quen o podesse teer ata o verão!
Máis valría que amor de Chorrichão
nen de Martín Gonçálvez Zorzelhone.
     Ai, amor, amore de Pero Cantone,
     que amor tan saboroso e sen tapone!

Que amor tan delgado e tan frío,
mais non creo que dure ata o estío,
ca atal era outr'amor de meu tío,
que se botou ha pouca de sazone.
     Ai, amor, amore de Pero Cantone,
     que amor tan saboroso e sen tapone!

Que amor tan pontoso, se cuidades;
fazer-vos-á chorar, se o gostades,
e semelhar-vos-á, se o provades,
amor de Don Palaio de Gordone.
     Ai, amor, amore de Pero Cantone,
     que amor tan saboroso e sen tapone!

Que amor tan astroso e tan delgado;
quen o tevesse'un ano soterrado!
Aquel fora en bõo ponto nado
que depois houvesse del bõa bençone.
     Ai, amor, amore de Pero Cantone,
     que amor tan saboroso e sen tapone!

Que amor tan astros'e tan pungente,
quen o podess'haver en remordente!
Máis valría que amor dun meu parente,
que mora muito cerca de Leone.
     Ai, amor, amore de Pero Cantone,
     que amor tan saboroso e sen tapone!



FERNÁN SOÁREZ DE QUINHONES [B 1557]

     Rei Judeorum, Iesu Nazarëo,
     en que gran coita andamos polo sëo!

Jamais nunca quedamos, andando vías,
por herdar comendas e benfeitorias;
pero, se nos convidan alguüs dias,
non nos dan senon leit'e pan de centëo.
     Rei Judeorum, Iesu Nazarëo,
     en que gran coita andamos polo sëo!.

Nunca veemos donas nen as catamos,
e imos ant'alcaides e vozeiamos
por compoer requezas, e non pensamos
quan pouco sa requeza logr'o romeo.
     Rei Judeorum, Iesu Nazarëo,
     en que gran coita andamos polo sëo!



FERNÁN VELHO [B 1504]

María Pérez se maenfestou
noutro día, ca por mui pecador
se sentiu, e log'a Nostro Senhor
pormeteu, polo mal en que andou,
que tevess'un clérig'a seu poder,
polos pecados que lhi faz fazer
o Demo, con que x'ela sempr'andou.

Maenfestou-se, ca diz que s'achou
pecador muit', e por én rogador
foi log'a Deus, ca teve por melhor
de guardar a el ca o que aguardou;
e, mentre viva, diz que quer teer
un clérigo con que se defender
possa do Demo, que sempre guardou.

E pois que ben seus pecados catou,
de sa morte houv'ela gran pavor
e d'esmolnar houv'ela gran sabor;
e logu'entón un clérigo filhou
e deu-lh'a cama en que sol jazer,
e diz que o terrá, mentre viver;
e est'afán todo por Deus filhou!

E pois que s'este preito começou
antr'eles ambos, houve grand'amor
antr'ela sempr'e o Demo maior,
ata que se Balteira confessou;
mais, pois que viu o clérigo caer
antr'eles ambos, houvi-a perder
o Demo, des que s'ela confessou.



FERNANDO ESQUÍO [B 1604 / V 1136]

A un frade dizen escaralhado,
e faz pecado quen lho vai dizer,
ca, pois el sabe arreitar de foder,
cuid'eu que gai'é, de piss'arriçado;
e pois emprenha estas con que jaz
e faze filhos e filhas assaz,
ante lhe digu'eu ben encaralhado.

Escaralhado nunca eu diría,
mais que trage ant'o caralho arreite,
ao que tantas molheres de leite
ten, ca lhe pariron tres en un día,
e outras muitas prenhadas que ten;
e atal frade cuid'eu que mui ben
encaralhado per esto sería.

Escaralhado non pode seer
o que tantos filhas fez en Marinha
e que ten ora outra pastorinha
prenhe, que ora quer encaecer,
e outras muitas molheres que fode;
e atal frade ben cuid'eu que pode
encaralhado per esto seer.



FERNANDO ESQUÍO [B (1604bis) / V 1137]

A vós, dona abadessa,
de min, Don Fernand'Esquío,
estas doas vos envío,
porque sei que sodes essa
dona que as merecedes:
quatro caralhos franceses,
e dous aa prioressa.

Pois sodes amiga minha,
non quer'a custa catar,
quer'eu vos ja esto dar,
ca non tenho al tan aginha:
quatro caralhos de mesa,
que me deu üa burgesa
dous e dous ena baínha.

Mui ben vos semelharán,
ca sequer levan cordões
de senhos pares de colhões;
agora vo-los darán:
quatro caralhos asnaes,
enmanguados en coraes,
con que caledes orans.



FERNANDO ESQUÍO [B 1607 / V 1140]

Disse un infante ante sa companha
que me daría besta na fronteira,
e non será ja murzela nen veira,
nen branca, nen vermelha, nen castanha;
pois amarela nen parda non for,
a pran será a Besta Ladrador,
que lh'adurán do reino de Bretanha.

E tal besta como m'el ha mandada,
non foi homen que lhe visse as semelhas;
nen ten rostro, nen olhos, nen orelhas,
nen é gorda, nen magra, nen delgada,
nen é ferrada, nen é por ferrar,
nen foi homen que a visse enfrear;
nen come herva, nen palha, nen cevada.

Atal besta mi ha mandada este infante;
ben vo-lo juro, amigos, sen falha,
non sei eno mundo haver que a valha:
non vai a çaga, nen vai adeante,
e ben vos juro par Nostro Senhor
..........pois nós morrermos, non for
non............... e foron........................-ante.

Tal rapaz que lh'ha mester desta besta,
eu cuido ben que lho tenho achado:
que a seu dono non peça bocado,
que prol nen coita non vos tenha desta,
e non ande triste nen ande ledo,
nen vaa deante, nen a derredo,
e nunca comia, nen beva, nen vesta.



GIL PÉREZ CONDE [B 1518]

Pos conta el-Rei en todas fronteiras
que nen en vilas nen en carreiras
que non comian galinhas na guerra;
ca diz que dizen as veedeiras
     que será perdimento da terra.

A concelhos e a cavaleiros
mandan comer vacas e carneiros,
mais non comian galinhas na guerra;
ca diz que dizen os aguireiros
     que será perdimento da terra.

Comian porcos frescos e toucinhos,
cabritos, cachaç'e ansarinhos,
mais non comian galinhas na guerra;
ca diz que lhi dizen os devinhos
     que será perdimento da terra.



GIL PÉREZ CONDE [B 1519]

Mia senhor, ja eu morrerei
en vosso serviç', e por én
mi non é con mia morte ben,
porque vos non ficou de mí
filho, por quanto vos serví,
que mi criassedes por én.

Sempr'en mia mort'adevinhei
que havía a morrer por vós,
(e a morrer havemos nós);
mais por que non fiz (e m'end'é mal)
un filho vosso natural,
que achasse conselh'en vós?

Filh'a que leixass'o que hei
quisera-m'eu, senhor, fazer,
que fosse voss', e defender-
-lo-íades por meu amor;
ca, pois eu por vós morto for,
que ben mi podedes fazer



GIL PÉREZ CONDE [B 1522]

Quite-mi a mí meu senhor
e dé-mi un bon fiador
     por mia soldada;
e irei eu, se el for,
     na cavalgada.

Dé-mi o que por el perdí
e un bon penhor aquí
     por mia soldada;
e irei eu, se el for i,
     na cavalgada.

Sospeita-m'el e el eu;
mais entregue-m'un judeu
     por mia soldada;
e, se el for, irei eu
     na cavalgada.

E, senón, ficar-m'-hei eu
     na mia pousada.



GIL PÉREZ CONDE [B 1523]

Mentr'esta guerra foi, assí
m'avëo que sempre guarí
per pé de cavalo; mais oi-
-mais non sei que seja de mí
     senón guarir per pé de boi.

Quantos perigoos i passei
per pé de caval', e'scapei,
que non prix i cajón!, mais oi-
mais non sei eu que mi farei
     senón guarir per pé de boi.

Por valer máis e por haver,
conselh'houvi de guarecer
per pé de cavalo; mais oi-
-mais non sei a que mi afazer
     senón guarir per pé de boi.

Lavrar, lazerar, e viver
oimais, guarir per pé de boi!



GIL PÉREZ CONDE [B 1525]

Non é Amor en cas de Rei,
ca o non pod'hom'i achar
aa cea nen ao jantar;
a estas horas o busquei
nas pousadas dos privados;
preguntei a seu prelados
por Amor, e non o achei.

Tëen que o non sab'el-Rei;
que Amor aquí non chegou,
que tant'hogano del levou
e non vëo; ben o busquei
nas tendas dos infanções
e nas dos de criações,
e er dizen todos: «Non sei».

Perdud'é Amor con el-Rei,
porque nunca en hoste vén,
pero xe dele algo ten.
Direi-vos eu u o busquei:
antr'estes freires tempreiros,
ca ja os hespitaleiros
por Amor non preguntarei.



GIL PÉREZ CONDE [B 1527]

Ja eu non hei por quen trobar
e ja non hei én coraçón,
por que non sei ja quen amar;
por én mi mingua razón,
ca mi filhou Deus mia senhor:
aquí filhou o Demo maior
quantas cousas que súas son,

como lh'outra vez ja filhou
a cadeira u siía
o Filh'; e por que mi filhou
bõa senhor que havía?
E diz el que non ha molher:
se a non ha, pera que quer
pois tant'a bõa María?

Deus nunca mi a mí nada deu
e tolhe-me bõa senhor:
por esto, non creo en el eu
nen me tenh'eu por pecador,
ca me fez mia senhor perder.
Catade que mi foi fazer,
confiand'eu no seu amor!

Nunca se Deus mig'averrá,
se mi non der mia senhora;
mais como mi o corregerá?
Destroia-m', ante ca morra.
Hom'é: tod'aqueste mal faz,
.......................................
e Sodoma e Gomorra.



GIL PÉREZ CONDE [B 1528]

A la fe, Deus, senón por vossa madre,
que é a mui bõa Santa María,
fezera-vos eu pesar, u diría,
pola mia senhor, que mi vós filhastes,
que vissedes vós que mal baratastes,
ca non sei tan muito de vosso padre.

Por que vos eu a vós esto sofresse,
senón por ela, se lhi non pesasse?
Morrera eu, se vos com'hom'amasse
a mía senhor, que mi vós tolhestes.
Se eu voss'era, por que me perdestes?
Non queriades que eu máis valesse?

Dizede-mi ora que ben mi fezestes,
por que eu crea en vós nen vos servia
senón gran tort'endoad'e sobervia,
ca mi teedes mia senhora forçada;
nunca vos eu do vosso filhei nada,
des que fui nado, nen vós non mi o destes.

Faría-m'eu o que nos vós fazedes:
leixar velhas feas, e as fremosas
e mancebas filhá-las por esposas.
Quantas queredes vós, tantas filhades,
e a mí nunca mi nen üa dades:
assí partides migo quant'havedes.

Nen as servides vós nen as loades,
e van-se vosqu'e, poi-las aló teedes,
vestide-las mui mal e governades,
e metedes-no-las tra-las paredes.



GONÇALO EANES DO VINHAL [V 1004]

Pero d'Ambroa, sempr'oí cantar
que nunca vós andastes sobre mar,
que med'houvessedes, nulha sazón;
e que havedes tan gran coraçón,
que tanto dades que bon tempo faça
ben como mao nen como bõaça,
nen dades ren por tormenta do mar.

E des i, ja pola nave quebrar,
aquí non dades vós ren polo mar
come os outros que i van entón;
por én teen que tamanho perdón
non havedes come os que na frota
van, e se deitan, con medo, na sota,
sol que entenden tormenta do mar.

E nunca oímos doutr'home falar
que non temesse mal tempo do mar;
e por én cuidan quantos aquí son
que vossa madre con algún caçón
vos fez, sen falha, ou con lobaganto;
e todos esto cuidamos, por quanto
non dades ren por tormenta do mar.



GONÇALO EANES DO VINHAL [V 1005]

Abadessa, Nostro Senhor
vos gradesca, se lhi prouguer,
porque vos nembrastes de mí,
a sazón que m'era mester:
u cheguei a vosso logar,
que tan ben mandastes pensar
i do vosso comendador!

Ca morto fora, mia senhor,
de gran lazeira, sei de pran;
mais nembrastes-vos ben de min,
e todos me preguntarán
se vos saberei eu servir
quan ben o soubestes guarnir
de quant'el havía sabor.

Hajades por én galardón
de Deus, senhor, se a el praz,
porque vos nembrastes de min,
u m'era mui mester assaz;
o comendador i chegou,
e, se el ben non albergou,
non foi por vosso coraçón.

Deus vos dé por én galardón
por mí, que eu non poderei,
porque vos nembrastes de min,
quand'a vosso logar cheguei;
ca ja d'amor e de prazer
non podestes vós máis fazer
ao comendador, entón.

Cento dobr'hajades por én
por mí, que lhi non mingou ren
de quant'havía na maisón.



GONÇALO EANES DO VINHAL [V 1007]

Maestre, todo-los vossos cantares
ja que filhan sempre de mia razón
e outrossí ar filhan a mí son;
e non seguides i, ontre milhares,
senón aquestes de Cornoalha;
mais estes seguides ben, sen falha,
e non trobades per tantos logares.

D'amor e d'escarnh', en todas razões,
os seguides sempre; ben provado
eu o sei que havedes filhado;
ca, se ar seguissedes outros sões,
non trobariades peior por én;
pero seguides os nossos mui ben
e ja hogan'i fezestes tenções,

En razón dun escarnho que filhastes
e non o metestes ascondudo;
ca ja que era de Pedr'Agudo
essa razón en que vós i trobastes;
mais assí a soubestes vós deitar
antr'üas rimas e entravincar,
que toda vo-la na vossa tornastes.

Por maestría soubestes saber
da razón alhëa vossa fazer
e seguir sões, a que vos deitastes;

E gran sageza fezestes de pran;
mais-los trobadores travar-vos-an
ja-que nos tempos, que ben non guardastes.



GONÇALO GARCÍA [B 455]

Levaron na Codorniz
de casa de Don Rodrigo;
mais quen dissesse a Fiiz
aquesto que or'eu digo:
que guarde ben mia senhor,
ca ja eu son treedor
se se ela quer ir migo.

Fiiz non se quer guardar
e nen sol non é pensado;
e leixa-m'assí andar
cabo si e namorado;
pero quer'ante molher,
que quería volonter
que fogiss'e non forçado.



JOÁN AIRAS [V 601]

Os que dizen que veen ben e mal
enas aves e d'agoirar preit'han,
queren corvo seestro, quando van
algur entrar; e digo-lhis eu al:
que Iesu Cristo non me perdón,
se ant'eu non quería un capón
que uü grande corvo carnaçal.

E o que diz que é mui sabedor
d'agoir'e d'aves, quand'algur quer ir,
quer corvo seestro sempr'ao partir;
e por én digu'eu a Nostro Senhor
que ele me dé, cada u chegar,
capón cevado pera meu jantar
e dé o corvo ao agoirador;

Ca eu sei ben as aves conhoscer
e con patela gorda máis me praz
que con bulhafre, voitre nen viaraz,
que me non pode ben nen mal fazer;
e o agoirador torpe, que diz
que máis val o corvo que a perdiz,
nunca o Deus leixe melhor escolher.



JOÁN AIRAS [B 1464 / V 1074]

Don Beeito, home duro,
foi beijar pelo obscuro
     a mia senhor.

Come home aventurado,
foi beijar pelo furado
     a mia senhor.

Vedes que gran desventura:
beijou pela fendedura
     a mia senhor!

Vedes que moi grand'achaco:
foi beijar polo buraco
     a mia senhor!



JOÁN AIRAS [B 1466 / V 1076]

Ai, Justiça, mal fazedes, que non
queredes ora dereito filhar
de Mor da Cana, porque foi matar
Joán Airas, ca fez mui sen razón;
mais, se dereito queredes fazer,
ela so el devedes a meter,
ca o manda o Livro de León;

Ca lhi quería gran ben, e des i
nunca lhi chamava senon "senhor";
e, quando lh'el quería mui milhor,
foi-o ela logo matar alí;
mais, Justiça, pois tan gran torto fez,
metede-a ja so ele üa vez,
ca o manda o dereito assí.

E, quando máis Joán Airas cuidou
que houvesse de Mor da Cana ben,
foi-o ela logo matar por én,
tanto que el en seu poder entrou;
mais, Justiça, pois que assí é ja,
metan-na so el, e padecerá
a que o a mui gran torto matou.

E quen nos ambos vir jazer, dirá:
«Beeito seja aquel que o julgou!».



JOÁN AIRAS [B 1467 / V 1077]

Üa dona, non digu'eu qual,
non aguirou hogano mal:
polas oitavas de Natal
ía por sa missa oír,
e houv'un corvo carnaçal,
     e non quis da casa saír.

A dona, mui de coraçón,
oíra sa missa, entón,
e foi por oír o sarmón,
e vedes que lho foi partir:
houve sig'un corv'a carón,
     e non quis da casa sair.

A dona disse: «Que será?»
E i o clerigu'está ja
revestid'e maldizer-mi-á,
se me na igreja non vir.
E diss'o corvo: quá, aca,
     e non quis da casa saír.

Nunca taes agoiros vi,
des aquel día que nací;
com'aquest'ano houv'aquí;
e ela quis provar de s'ir,
e houv'un corvo sobre si,
     e non quis da casa saír.



JOÁN BAVECA [B 1453 / V 1063]

Bernal Fendudo, quero-vos dizer
o que façades, pois vos queren dar
armas e "dona salvage" chamar:
se vos con mouros lid'acaecer,
sofrede-os, ca todos vos ferrán,
e, dando colbes en vós, cansarán,
e haveredes pois vós a vencer.

E ali logu', u s'ha lide a volver,
verrán-vos deles deante colpar;
des i os outros, por vos non errar,
ar querrán-vos por alhur cometer;
mais sofrede-o, e ferrán per u quer,
ca, se vos Deus en armas ben fezer,
ferindo en vós, han eles de caer.

Pero, com'ha mui gran gente a seer,
muitas vezes vos han a derribar;
mais sempre vós havedes a cobrar
e eles han máis a enfraquecer,
pero non quedarán de vos ferir
de todas partes; mais, ao fïir,
todos morrerán en vosso poder.



JOÁN BAVECA [B 1460 / V 1070]

Par Deus, amigos, gran torto tomei
e de logar onde m'eu non cuidei:
estand'alí ant'a porta d'el-Rei
preguntando por novas da fronteira,
por üa velha que eu deostei,
     deostou-m'ora María Balteira.

Veed'ora se me devo queixar
deste preito, ca non pode provar
que me lhe oísse nulh'homen chamar
senón seu nome, per nulha maneira;
e pola velha que foi deostar,
     deostou-m'ora María Balteira.

Muito vos deve de sobervia tal
pesar, amigos, e direi-vos al:
sei mui ben que se lh'esto a ben sal,
todos iremos per üa carreira;
ca, porque dixe düa velha mal,
     deostou-m'ora María Balteira.



JOÁN DE GAIA [B 1433 / V 1043]

Diz üa cantiga de vilão:
"A pee düa torre,
baila corpo brioso:
     vedes o cos, ai, cavaleiro!"


Vosso pai na rúa,
ant'a porta súa:
     vede-lo cós, ai, cavaleiro!

Ant'a sa pousada,
en saia'pertada:
     vede-lo cós, ai, cavaleiro!

En meio da praça,
en saia de baraça:
     vede-lo cós, ai, cavaleiro!

Páxina Anterior

Ir ao índice de Páxinas

Páxina Seguinte


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega