BVG     Atrás    Índice de Páxinas

[p. 57] ACHEGOS PRA A BIBLIOGRAFIA DE MARCIAL VALLADARES COMO ETNOGRAFO

 

[p. 59]      Na banda esterior do ousio da eirexa parroquial de Berres, unha campa esquecida mostra o logar de repouso do mortal balume de un dos inxenios mais dinos de lembranza da nosa renascenza: Marcial Valladares Núñez.      A pouca carreira de alí, no logar de Vilancosta, sobranceiro do rio Ulla, érguese a casa petrucial onde vivíu o morreu o poeta, etnógrafo e leisicógrafo. Eu visitei en caladas tardes outonizas a morada silandeira por onde vaga ainda o esprito escolleito do aquil seu dono e señor. No oratorio preside a imaxe barroca de almasí do Patriarca S. Xosé que ouvira aas suas preces, e na bibrioteca axexan os vellos libros entremediados cos exemprares hoxe inaprehensibres do «Folklore Frexnense» onde don Marcial escribira. Un dos seus herdeiros, don Xosé Espinosa Cervela, que terma agora de aquil casal, ofrendoume algunhas memorias do ilustre patriano, entre elas un coaderno autógrafo no que acobillou o Autor do «Diccionario Gallego-castellano» refráns e outras cousas populares, con mais algunhas da sua propia colleita. Como os refráns foron pubricados na maoría na revista «Galicia», de Martínez Salazar, e no xornal lugués nomeado «A Monteira», témonos de fixar en dous capídoos que deliñan a fasquía do noso escritor, como folklorista e como poeta de xeito popular, deixando atrás pra outra ocasión outras cousas espalladas, sin corpo de abondo pra servir de compremento ao xa conecido encol da figura de Valladares.      En tanto se non adique, pois, a iste o estudo de conxunto que merece, folgámonos en dar a lús ises dous capídoos inéditos da sua obra varia e fecunda. Varia polo que abrangue dende a poesía â leisicografía. Fecunda polo que a sua docenza lingüistica poido dar alento â creación literaria de Galiza.      O primeiro capídoo compréndese baixo o tíduo «Novo apéndice ô Cantigueiro popular por Dn. M.V. N. Ano de 1887» e níl recolle [p. 60]  cántigas nadas do pobo: un cancioeiriño inédito que é merecente de que saia da escuridade non somentes pola persoalidade do colector senon tamén pola riqueza idiomática que contén. Polo medio das follas do cuaderno manuscrito consérvanse papeletas da man do folklorista mesmo con novas cántigas que iba engadindo e a morte Ile non dou tempo a incorporar. Entre elas figura un pequeno mangado que leva por cabeza ista nota: «Cántigas gallegas del Rivero oídas en la vendimia de 1884» o que parez indicar que as demais serían recollidas en Berres. Unhas e outras irán por engádega.      O segundo capídoo tidúase «Vilancosta. Cántigas», e tanto polo xeito das canzóns como por ir firmadas no remate cas siglas do autor «M. V. N.», ben se comprende que son feitura de Valladares aunque compostas ao modo popular. Elas son dinas de pubricidade polas mesmas razons devanditas e ainda por constituir un aspecto pouco visto do poeta esta imitanza e ista precura de fundirse ca inspirazon aldeá. Catorce cántigas da sua feitoría ao estilo do pobo, con rol moralizante, sairon n-«El Eco de Galicia» (Bs. Aires, n.« 5,20-111-1898).      A istes dous capídoos temos de engadir un terceiro pola nosa conta, nado da descoberta que fixemos de un libriño devoto de relixiosidad inxenua, de devoción popular, feitura do noso escritor na compaña de outras persoas da familia, poetas tamen como il, de vida e obra menos sabidas. Vexamos.

I

 

«CANTIGUEIRO POPULAR»

A materia de iste por Valladares chamado «Novo apéndice ô Cantigueiro popular», con alusión a un apéndice «vello» que andará dependurado das follas efímeras da prensa do XIX, de tan dificultosa precura, si acaso non se refire ás cántigas aportadas ao «Diccionario» (1), repártese en seis moreas presididas por correlativos números romans do I ao VI, sin que se albisque o motivo que presidíu esta división, pois nin a temática, que aparece misturada en ————— (1) [O Cantigueiro popular a que fai referencia o señor Bonza-Brey é o que dá a coñecer a Real Academia Gallega neste volume.] [p. 61] cada un dos apartados; nin a órde alfabética, que non se atende nin siquera dentro de cada seizón; nin outra considerazón que precisase de tal partixa se mostra visíbre. Son coarenta e nove cántigas, das que todas son cuartetas octosilábicas, e somentas cinco son «triadas» ou tercetos octosilábicos tamen, Nuns e outros somentes por escepción se emprega a rima consoante, pois domea a asonante, asegun adoita o xenio poético popular. As cántigas soltas, en papeletas son oito somentes. A elas compre engadir «Unha vella» variante de un divulgado mais xeitoso pasatempo coral e o «Responso de San Antonio de Italia» que tamen forma parte do «Cantigueiro» e que resulta unha curiosa adaptazón galega de un romance portugués, sen dúbida, pois atal mostran certas verbas como quintal (horto de tras da casa equivalente ao galego quinteiro) e Deus (anque galega e ainda empregada no s. XVII, deturpada actualmente en Dios por infruxo egrexástego castelán).      Resulta de certo intrés constatar que, apesares de algunha cántiga ser xa conecida, a grande maoría son novedosas, quezais polo tempo lonxano en que foran seituradas, vai pra setenta e nove anos. Por unificar a grafia tirámoslle a etimolóxica en que están escritas. Numerándolas pra o seu millor estudo por quen queira utilizalas; mais conservamos o órde en que aparecen no ms. do polígrafo de Vilancosta. Da 52 en diante son as do Ribeiro de Avia.

1.—	O pantrigo sabe ben, o viño baise bebendo, o cariño vai entrando, a honra vaise perdendo.	2.—	Cantade, nenas, cantade e deixade rir âs vellas. O tempo da mocedade tamen o pasaron elas.
3.—	Se a hermosura se vendera quen comprase non faltara; pro non se compra nin vende: dáa Dios a quen lle agrada.	4.—	Neste mundo todo é trampas eu tamen con elas vivo. O mundo hase de acabar, eu hei de querer perdido.
5.—	O paxaro cando bebe mete o peteiro no lodo. O cariño cando é firme nunca se perde de todo.	6.—	Miña nai doume un consello, calquera o pode tomar: «Non te fíes dos solteiros; dos casados arredar».
7.—	Nunca vin lebres ao xugo, nin coenllos ao arado. As mulleres entre os homes son un gando mal gardado. [p. 62]	8.—	Eu ben vin está-l-o cuco Na rabela de un arado. Aos mozos todos de ahora pícanlle as moscas no rabo.
9.—	A fortuna de Mateu della Dios a quen quixer; nin solteiro, nin casado, ni poder topar muller.	10.—	Nunca merques besta coxa coidando que sanará pois se ao mercala coxea, mais adiante ¿que fará?
11.—	Aniño de ochenta a sete ano de loito pra a Ulla, ¡cantos labradores, cantos n-han de amasar cocedura!	12.—	Secan as fontiñas todas ca moita calor do vran, e si Dios no-o remedia hastra os rios secarán.
13.—	Todos neste mundo, todos, acomodo hemos de achar, uns moi bó, outros moi malo, outros a medio pasar.	14.—	Tuvera nai, eu tuvera, inda fora de unha silva que anque a silva me picara era eu sempre sua filla.
15.—	Crees que porque eres rico hei de andar ao teu mandado: moitas serdas ten un porco e non pasa de marrano.	16.—	Pensaches que por me reir xa me tiñas na tua man nunca fun apasionada da fruta que cai no chan.
17.—	Todo-l-os que cantan ben cantan âs doce da noite, e eu como canto mal ando cantando decote.	18.—	Meniña que está calada cando de cantar adoita no corazón algo sinte ou ve que ninguén a escoita.
19.—	0 meu amor é pequeno, ser pequeno non é péro: métoo na manga do sayo falo con él cando quero.	20.—	Os dentes da miña dona mórdenme cando lle rifo, heilles de pasá-l-a lima por se esa maña lle quito.
21.—	Eu caseime c-unha vella porque tiña moito gando; o gando foise morrendo, a vella foime quedando.	22.—	Eu comprei unha vïola que me costou un vintén, o diñeiro poco importa se a vïola toca ben.
23.—	¡Quen me dera dar un ai que me oiran alá enriba o dixera miña nai: —«Eche o ai da miña filla!	24.—	Arreventas porque canto o moito mais porque río. Teño que cantar e rir fágache ou non mal partido
25.—	Se canto, chámanme tola, e se bailo, adivirtida... ¡Válgame Nuestro Señor, non sei de que modo viva!	26.—	0 caravel dende que abre é de ver como arrecende. Non hai cousa mais amante que un galán cando pretende.
27.—	Teño un amor no sobrado e outro teño na cociña: o de arriba Xan soldado; o de abaixo Xan Morriña [p. 63]	28.—	Non quero amor de canteiro, que traballa de moi alto. Pode cair e morrer e a xente decir que o mato.
29.—	0 meu home foi ao muiño, a muiñeira tiña a sarna. Moerían de mestura... cando o meu home se raña.	30.—	Miña nai por me casar pormeteume canto tiña; agora que me casou pagoume cunha galiña.
31.—	Ámote e mais non cho digo por ser eu vello, rapaza, que anque amor é caprichoso moitas veces non ten traza.	32.—	Chuvia que en pasar non tarda algo, emporeso, ela molla. Nena que te pos â vista, ten tino da tua honra.
33.—	Es bonita como o pote, blanca como a gramalleira. Tes que te casar de noite, de dia n-hai quen te quera.	34.—	Custureiriña bonita, dame un alfiler de plata pra sacar do corazón unha espiña que me mata.
35.—	Custureiriña bonita, ¿onde tés a tua cama? —No poleiro das galiñas n-unha mandiña de palla.	36.—	Todo-l-os paxaros nacen, meniña, para voar. e eu vexo tamén nacin para traballos pasar.
37.—	Se qués casar, rapaciña, cásate c-un arreeiro que anque ten andar de trenco róxelle sempre o diñeiro.	38.—	Sardiña que o gato leva aquela gandida vai. Heite de sacar, meniña, do poder de tua nai.
39.—	Ti cantar cantabas ben, hoxe a gracia non te axuda: parece-l-a miña porca cando come a lavadura.	40.—	Fuche afora y-eu quedei. Se outra ves chegas a ir, de min non responderei.
41.—	Dices que me queres moito. Eu digo que éso é mentira, pois se moito me quixeras ir tras de outras non te vira.	42.—	Estou a pasar o río, estou a non-o pasar; estou a tomar amores, estou a non-os tomar.
43.—	Taresa pideume troitas, ela morría e morría, y así deille unha samborca porque troitas nas había.	44.—	Se ti viras o que eu vin xa te habias de admirar: unha cadela con pitos y-unha galiña ladrar.
45.—	Se queres trocar troquemos eses teus ollos azules po-l-os meus que son morenos.	46.—	Todos dicen que vou ben. Todos dicen que me caso e nadie me dí con quen.
47.—	Bótoche unha, bótoche outra e inda che hei de votar unha que che ha de racha-l-a roupa. [p. 64]	48.—	Todos por cumplir me falan. Eu tamen así lles falo. O día que me non falen na misma moneda pago.
49.—	Eu querer quérote ben, solo me falta saber se ti me queres tamén.	50.—	Non medres mais, miña nena, que tés altura de abondo; e muller que moito medra ô millor queda sin noivo.
51.—	Teño de bota-l-a rede a ver se me colle un peixe pois quero deija-l-o mundo antes que o mundo me deixe.	52.—	Vendimai, vendimadoras, na vendima do meu pai. O viño vai na cabaza y-o pan na cestiña vai.
53.—	0 probe do ribeirao ¡con que ha face-l-a vendimia? ¡Cunha arestiña de pan y-unha argana de sardiña!	54.—	Vendimai, vendimadoras, que alá van os arrieiros y-o viño ha de valer este ano inda mais que os derradeiros.
55.—	Cantai, meniñas, cantai, que alegrás o mundo todo y-as que están na borralleira están caendo co sono.	56.—	Aproveitade, meniñas, os bagos que can na terra que aproveitando os baguiños cen moyos juntou a vella.

57.—	Y-agora non canto mais que o cantar precisa gracia y-a pouqueniña que teño quéroa levar pra a casa.

---

 

UNHA VELLA

¡Ai, ai, ai! ¡que diaño de vella! ¡Ai, ai, ai! ¿que conta lle tén! Ela quer, quer, que lle compre uns zapatos; Ela quer, quer, que llos compre con lazos,                   ¡Ai, ai, ai! etc. Ela quer, quer, que lle compre unhas medias; Ela quer, quer, llas compre das negras.                   ¡Ai, ai, ai! etc. E desque as medias lle compro negriñas, Ela quer, quer, que lle poña eu as ligas.                   ¡Ai, ai, ai! etc. Ela quer, quer, que lle compre unha saya, Ela quer, quer, que lla compre de grana.                   ¡Ai, ai, ai! etc. [p. 65] Ela quer, quer, que lle compre un xustillo Ela quer, quer, que o compre de rizo.                   ¡Ai, ai, ai! etc. Desque o xustillo le dou, moi remono, Ela quer, quer, que llo cinga eu ao lombo.                   ¡Ai, ai, ai! etc. Ela quer, quer, que lle compre un pañuelo; Ela quer, quer, que lle compre un adrezo.                   ¡Ai, ai, ai! etc. Ela quer, quer, desque o adrezo lle amostro; Ela quer, quer, que llo abroche ao pescozo                   ¡Ai, ai, ai! etc. Ela quer, quer, que lle lave eu as cuncas; Ela quer, quer, que llas deixe ben xuntas.                   ¡Ai, ai, ai! etc. Ela quer, quer, desque as cuncas lle lavo, que fregue o pote, a sarten e o asado.                   ¡Ai, ai, ai! etc. Ela quer, quer, que lle faga eu a cama; Ela quer, quer, que lla faga moi llana.                   ¡Ai, ai, ai! etc. E desque a cama algo ben eu lle fago, Ela quer, quer, que me deite ao seu lado.                   ¡Ai, ai, ai! etc.

---

 

RESPONSO DE SAN ANTONIO DE ITALIA

—«O mi padre San Antonio que en milagros eres rei, defensor da flor da palma e nosa divina lei, deixa a Pádua e a Lisboa, marcha, Antonio, de repente, que van a matar teu pai e morre inocentemente». Ponse alá e dí â justicia: —«Matador n-é o acusado [p. 66] por hachar un home morto no seu quintal enterrado. Se creelo non querés esperame aqui un pouco, que virávolo a decir por sua boca o mismo morto». —«Levántate, home difunto, de parte de Onipotente e seipa quen te matou a justicia e demais gente». —«Ese home non me matou nin de min tuvo sinais, solo un falso testimonio y-enemigos inda mais. O home que me matou él no auntamento ven pro no quer o Rei da gloria que o descubra eu a ninguén». Satisfeita ante o milagro a justicia de Lisboa, inocente declarou ao acusado sin mais proba, preguntando él ao sabelo case sen poder falar: —«¿Donde sodes, forasteiro, que viñéchesme a librar?» —«Adimírame, meu pai, non me haberes conocido, de San Francisco, aunque frade, nestes hábitos metido. Voso fillo son Fernando, Fernando y agora Antonio, para ver de non cair en tentación del demonio». Tornou logo â sepultura o home resucitado o dixo alí San Antonio â multitú de contado: «—Moitas gracias e alegumbre nós a Deus podemos dar, antes que a Italia me volva o meu sermón a acabar».

 

Marcial Valladares púxolle â refenda precedente iste comento:      «Dicese efectivamente, que S. Antonio de Pádua, sin hacer noche, se puso desde Italia en Portugal para librar a su padre, condenado a muerte». (Diferencia entre lo temporal y lo eterno» del Padre [p. 67] Nieremberg, edición de 1778, pág. 279»). Nós abstémonos de anotar iste romance e demais literatura popular por non entrar no noso propósito senon dar a conocer a obra recolectora de Valladares.

II

 

«VILANCOSTA-CANTIGAS»

Como levamos dito, as que van a seguir son cántigas octosilábicas, de feizón e esprito populares; mais saídas da musa de Valladares. Cátase nelas o desexo de se concentrar no curruncho nativo e de louvar todo canto alí se ademira, dende a paisaxe, co Pico Sacro ao preto, âs condicións crimáticas onde a neve «si algo cala, pouco dura»; dende as frescas augas âs mozas «agudas e donairosas»; as virtús e boas costumeiras das xentes aos aires e aos peixes que bulen no rio Ulla que pasa ao pé. Hai nestas cántigas laios por pasadas troulas «en que se oía o alalá nas herbeiras, a gaita na romaría», e por levar pouca auga os dous muiños, que calan no vran ca seca. Preocupacións da aldea, pequenos probremas de a cotío, pensamento identificado co rus, do cabaleiro-poeta de Vilancosta.      Dos curtos poemas populares interesan de certo aqueles que fan alusión ao propio autor das cantarelas, tal como istas duas que compre pôr en destaque polo que teñen de persoal: O señor de Vilancosta soilo a ela ten apego; vive entre seus labradores, hónrase de ser galego. O señor de Vilancosta é xa vello e non casou; fortuna para os sobriños se levan o que él herdou.      Teño entendido que no eido de Marcial Valladares celebrábanse os trafegos da vida agrícola en común, como as desfollas do millo, ao son das cántigas que facía o dono da casa. Asi, pois, ístas que agora van a seguir, da autoría do leisicógrafo, terían de ser cantadas n-algun tempo, e algunha de elas quezais viva ainda nos beizos do pobo pra que foron compostas.      Tamén as numeraremos, inda que non estean no orixinal, pra facilitar a cita e a consulta: [p. 68]

1.—	Fuxin do mundo engañoso y-en Vilancosta atopei o que no mundo non vía e manda Dios na sua lei.	2.—	Terriña de Vilancosta, terriña en que che eu nacín, desque che deixei por outra n-houbo gusto para min.
3.—	En Vilancosta nacín e nela penso morrer: decote lle tuven lei e xuro non lla perder.	4.—	Vilancosta é maravilla, meu encanto, porque vexo de Pico-Sacro o abanico, en lindura sin parexo.
5.—	Se che perguntan, meniña, se che perguntan de onde eres, dirás que de Vilancosta, en San Vicente de Berres.	6.—	En Berres os Valladares de Vilancosta festexan â Madre Virgen da Guia, amparo dos que a desexan.
7.—	De Vilancosta pra a iglesia a xente corre a porfía que hai misa a Nosa Señora, Nosa Señora da Guía.	8.—	Rapaza, se has de ir â misa, lávate a cara siquera: a xente de Vilancosta a que llo digan n-espera.
9.—	As augas de Vilancosta son frescas e saüdosas; as mozas que de elas beben, agudas e donairosas.	10.—	Se pasas por Vilancosta non deixes de me falar, que anque non teño riqueza que comer n-ha de faltar.
11.—	0 mozo que me pertenda de Vilancosta ha de vir, que anque é terra apertadiña da gente n-hay que decir.	12.—	Airiños de Vilancosta, desque a zreixa colorea, moito me gustás, airiños, airiños da miña aldea.
13.—	0 señor de Vilancosta soilo a ela ten apego; vive entre seus labradores, hónrase de ser galego.	14.—	0 señor de Vilancosta é xa vello e non casou: fortuna para os sobriños se levan o que él herdou.
15.—	Veciños de Vilancosta, baixade ô voso regueiro, que polo rio ja sobe de escalos mais de un milleiro.	16.—	Veciños de Vilancosta, correde ô canal de Sisto, que xa suben os escalos e quen mais pesca é o mais listo.
17.—	Vilancosta, Vilancosta, hoxe triste, decaída, ¿que foi da tua mocedá, tes petrucios e tua vida?	18.—	¿Onde che van, Vilancosta, tempiños en que se oía o alalá nas herbeiras, a gaita na romaria?
19.—	Vaise o viño aquí na Ulla, vaise deica Vilancosta, porque en ves de amar a Dios sin temor se lle denosta. [p. 69]	20.—	Teño no rio unha barca e na granxa un palomar; casa chea en Vilancosta, ¿que mais podo desexar?

21.—	Os muiños de Vilancosta dous pintores anumeran: millor fora augas levaran para que no vran moeran.

III

 

UN LIBRIÑO RELIXIOSO

Anda antre os meus vellos papeis unha «Novena/a la/Santísima/Virgen/de la/Guía./Santiago año de 1856» (2), en limpa e crara impresión de Rey Romero, con páxinas en coidado recuadro tipográfico, e levando ao frente unha estampa litográfica sobre fondo de cor verdecente representando «Ntra. Sra. de Ia Guía, según se venera en San Vicente de Berres», conforme lénda caligráfica posta ao pé.      Conocedores da relixiosidade dos Valladares, pareceunos que podería andar a man familiar nesta pulida edizón, e, ao repasala, pudemos confirmar a nosa sospeita, pois os «Gozos», que son tres composizons poéticas, veñen asinados, respectivamentes, por «J. V.», «S. V.» e «M. V.» cuias sigras corresponden por tal órde, a D. Xosé, D. Serxio e D. Marcial Valladares, isto é: ao pai D. Xosé Dionisio Valladares (1787-1864), abandeirado do Batallón Literario en 1809, Abogado, auxiliar de Fontán no Mapa de Galiza, corresponsal de D. Pascual Madoz no «Diccionario histórico-estadístico de España y posesiones de Ultramar» (e non o seu fillo Marcial, como se dixo con motivo do centenario de ista obra); D. Serxio Valladares Núñez (1823-1855), escritor de varias memorias económicas e de poesías ————— (2) O transcrito pertêce â anteportada; mais a portada dí: «Novena/a Ia/ Santísima Virgen/de la/Guía./Impresa con aprobación y licencia que en de-/creto fecha 8 de enero de 1856 se dignó conce-/der el Excmo. e Illmo. señor D. Miguei García/Cuesta, Arzobispo Compostelano; dignándose conce-/der también en el propio decreto 80 dias de in-/duigencia S. E. I. a los que con verdadera devo-/ción leyeren u oyeren leer cada una de las ora/ciones de esta misma novena./Santiago año de 1856./Imp. y Lit. de D. Juan Rey Romero.»-Segue a gravura litográfica que representa a Nosa Sra. da Guía, en que aparez a imaxen de pé sobre nubes siñalando ca man dereita o ceu e ca esquerda a terra. O neno Xesús de pé â sua veira agárrase do manto e porta na man dereita unha pequena crús. A seguir van oracións pra os nove dias e logo os «gozos». Mede a caixa 122 x 69 milímetros. A estampa co pé da «Imp. e Lit. de J. Rey Romero. Santiago, »inda que figura anónima, é da conocida man do gran litógrafo Xurxo Osterberger. [p. 70] cuia colaborazón na «Novena» debeu ser póstuma; e D. Marcial, o autor do «Diccionario Gallego-Castellano» de todos conecido.      Os versos dos «Gozos» son de corrente vulgaridade todos iles. Os de D. Xosé Dionisio teñen por estribillo: «Salve, torre de David, faro que al cielo nos guia, salve, salve, madre mia, llévame a puerto feliz», e comenzan as estrofas de oito versos de un romance en i: «En el mar de nuestra vida donde soplan vientos mil, ciego el hombre no conoce rumbo firme que seguir...»      Os «Gozos», firmados por Serxio, teñen por estribillo: «Busco el camino de cielo; sed mi guía y protectora. Rendido vengo; mi anhelo es vuestro amparo, Señora», e dan principio con esta octavilla, combinación métrica en que están escritos: «En el erial de Ia vida, entre espinas, entre abrojos, con el llanto de mis ojos ví correr mi juventud. En mi derredor pasaron del mundo Ias pompas vanas; verdad creí sus livianas horas de torpe inquietud».      Marcial Valladares, en fin, escrebe o seus gozos en romance octosílabo en a, e ao cabo de cada oito versos intercala como estribillo istes outros dous: «Amparadnos de Ia Guía Virgen madre soberana. [p. 71]      Dí a primeira estrofa: Matinal, lúcida estrella, rosa insigne nacarada; fuente límpida, incansable de asequible, cordial agua; tesoro de piedad lleno y excelsa virtud sin tacha; consuelo de atribulados, del católico esperanza...» e faise evidente o estro mas ergueito que nos outros «gozos».      Xa nas cántigas orixinaes de Valladares ocupou a Virxe da Guía un logar no temario cas 6ª. e 7ª. A novena descrita confirma a predilección dos Valladares por ista advocazón marial, como refire a derradeira de taes cántigas: «En Berres, os Valladares de Vilancosta festexan â madre Virxen da Guía amparo dos que a desexan» (3).      Outras novas bio-bibliográficas daránse en outro intre. F. BOUZA BREY (Do «Boletín de Ia Real Academia Gallega», números 309-320, octubre do 1956, páxs. 10-23)

(3)

Aproveitamos a ocasión pra dar unha nova. Non foi o autor do «Diccionario gallego-castellano» o único leisocógrafo escritor de novenas en Galicia. Tamen as escribíu o autor do primeiro diccionario galego D. Francisco Xavier Rodríguez quen, con data 14 de agosto de 1849, solicita do Arcebispado se lle permita emprentar a novena a Santa Escolástica precedida de un resúmen biográfico da Santa e de seu irmán San Bieito. O Padre Solla informa favorablemente. Poseemos exemprar que dí: «Novena/de la/Virgen/Santa Escolástica, /con un compendio histórico de su vida/y una sucinta esplicación/de sus principales virtudes./ Compuesta/por un devoto suyo y de su culto./Viñetas/ Santiago./Imprenta de Núñez Espinosa./1849». Leva unha litografía da «Lith. Enrique Luard e Hijos. Coruña». Dempois da biografía da Santa, séguelle, en efecto, a de San Bieito, e os gozos teñen por estribillo: Angel bello de inocencia, tipo de vida monástica, condúcenos, ioh Escolástica!, del Señor a Ia presencia. (Vide: «Arquivo Arcebispal de Santiago: «Ramo de Imprenta». Mazo 2°. n° 473).

© 2006 Biblioteca Virtual Galega