m2johanviqueiraescolma003.html
DA RENASCENCIA LINGÜISTICA
I |
¡Para
os tempos novos fala nova! O galego é algo que se fai, que se
crea, non algo feito. Mais pra facel-o hay que coñecer as suas posibilidades
actuaes (a sua gramática) e as suas posibilidades futuras
en germe n'as actuaes (o seu dinamismo).
Gramática
Galega temo-l-a. A de Saco de Arce, aínda que vella, é
aproveitable. Ademais temos as gramáticas portuguesas,
que moito nos poden ensinar. E o mismo digo d'os diccionarios.-E
que os novos fagan novas gramáticas e diccionarios novos!
Canto
ao léxico, as verbas e a súa pureza, quero facer que se enserga
que non debemos de atermos â realidade lingüistica d'hoge,
sobre todo a impura d'as vilas. Leamos os testos antigos e
clásicos. Vede, por exemplo: uns escreben conocer,
outros conecer, na gramática de Saco de Arce e en
Sarmiento atopamos a verdadeira forma: coñecer. E así
sempre; ou nos testos ou nas referencias a iles acharedes as
formas puras. Senon ide buscal-as ao portugués.
Eu
escrebo os pluraes galegos, n'os casos correspondentes, en aes
e non en as. Porque: 1) É a forma mais prosima ó
portugués e ajuda a mais ser comprendida a nosa língua. 2) É a
forma que existiu ate o século XV no que alterna con os pluraes as
(así p. ex., sinais e sinás usaronse ao
mesmo tempo). 3) Oradores de fonética, de pronuncia pura (por
ex., o meu amigo Peña Novo) tende a pronunciar os pruraes á
portuguesa; así dín sinais, escrito sinaes. Esto penso
eu que é a pronuncia futura. Cada un pronuncie como queira! (*)
Mui
ben dí meu amigo Correa Calderón: temos que crear o galego do
noso século! Eu engado: o galego integralmente, no seu léxico,
na sua gramática, na sua pronuncia. Esta pronuncia ou dicción
nosa ten de ser o selo d'os galegos escolleitos. Debemos, non so
pronunciar millor, senon darmos unha maior riqueza fonética no
galego. ¡E isto pode ser! Do século XV ao XVI cambio totalmente
a fonética do castelán, aínda que os gramáticos académicos
favorecían a conservación d'antiga pronuncia. ¡Liberemonos da
fonética casteláa e depuremos a nosa!
¿Qué
quer decir vellos ou novos? Non os que teñen poucos e moitos
anos, senon os jóvenes d'alma e os vellos d'esprito. Hai homes
de vinte anos que son vellísimos, e vellos de oitenta que son
aínda valentes rapaces!
¿Que
non temos clásicos galegos? Fagamos nosos os clásicos
portugueses. Sobre todo Camoens pode ser o noso mestre!
A
ortografía etimológica debe se-la nosa. Nos é preciso estudala
¿Cómo? Aprendendo a escribir en portugués. Nós, galegos futuristas,
temos de expresarnos indiferentemente en hespañol, galego,
portugués e inglés. Estas catro línguas han-se d'ensinar na
escola primaria. ¿Estravagancia? ¡Non! Fáise en Bélgica, en
Suiza e outros países!
(*) O que sigue é unha nota de Viqueira á traducción
galega do seu artigo Ser o no ser publicada en "A
Nosa Terra" o 15 de xuño de 1919:
Os pluraes en aes como universaes
teñen duas pronunciaciós en galego que eu escribo d'esta
única maneira. Podense pronunciar remantando en as; p.
ex. universás. Ou podense pronunciar terminando
aproximadamente, en ais; p. ej. universais. Do
primeiro plural nada hei de dicir. O segundo (aínda que se
negue) existe, como o proban os seguintes versos de srosalía. (Follas
novas):
Que s'el me chama sin
parar eu teño
unhas ansias mortais d'apousar n'el!
D'os trinos matinais dos paxariños. |
Os
meus leitores poden pois pronunciar os pluraes en aes en
as ou en ais. Eu prefiro a segunda forma como
máis melodiosa, máis antiga e máis literaria. A forma
ortográfica aes é útil pol-a sua somellanza co'o
portugués. Ao meu ver non abonda oubir falar os labregos para
escribirmos galego, senon que fai falla estudar os clásicos
medioevaes e posteriores. O galego para facerse língua culta ten
que transformarse.
(Publicado en "A Nosta Terra" o 6
de xaneiro do 1919.) |