BVG     Atrás    Índice de Páxinas

A Mary levaba unha vida coma calquera emigrante xoven no comezo de unha nova vida, súa familia era composta de uns tíos e primos que xa vivian en Salvador había moitos anos. Os tíos tiñan sido socios de seu pai e dedicábanse ó comercio. A pesar do ben estar que tiña, ela non se sentía con suficiente libertade persoal, é dicir, era moi vixiada en seus movementos diarios e súa educación era basada na palmatoria. Unha educación familiar bastante fóra de súa época naquel momento de súa vida. Había conseguido unha bolsa de estudios para un colexio de irmás de caridade, onde era obrigatorio un bo comportamento persoal e educacional.      Esa xoven nena foise desenvolvendo física e mentalmente, xuntamente con súas necesidades biolóxicas e sociales. Eses cambios moi rápidos non eran acompañados polos parentes que lles parecía ver sempre, diante deles, unha nena típica de unha aldea galega: intelixente pero ao mesmo tempo doce e obediente ó extremo.      Mary, por ser unha emigrante, aínda non tiña conquistado boas relacións sociales: por súa pouca idade, costumes e polo pouco tempo que levaba dende que chegara de España a esta cidade de Salvador. Ela case non podía sair de casa. Cando saía tiña que ser xunto con seus familiares ou coa criada dos familiares para ir ó colexio onde estudiaba. Súa vida era bastante monótona para unha adolescente que, normalmente, é moi difícil controlar o ímpetu oprimido de súa enerxía interior acumulada en seu organismo e mente soñadora.      Ela, naquele intre, xa facía algúns servicios na rúa para os parentes, o que lle daba un pouco máis de libertade en seus movementos e un pouco de independencia persoal. Con iso, xa había conseguido un novio. Os parentes, en seu modo de pensar, xa empezaban a desconfiar que a mociña escondía algunha cousa moi grave, pasaron a vixiala con máis frecuencia en seu comportamento extraño nos últimos tempos. Eles intentaron conversar con ela sen moito éxito e, a partir daí, foron surxindo moitos problemas na relación familiar xa bastante fráxil naquele intre moi delicado para todos.      Mary, como fan tódolos emigrantes, non deixaba de soñar con un futuro un pouco mellor, por iso, pediu aos familiares permiso para buscar algún traballo, sen prexuicio dos estudios, para pagar todas súas débedas, pero, por bastante tempo, non cambiou nada e ela sentíase moi infeliz.      Un día, facendo un servicio de rutina na rúa, encontrou a un patricio que era amigo da familia alá en Galicia e coñecido tamén dos parentes de Salvador —O Isaías—. Mary ansiaba por ter esa oportunidad de falar con el para pedirlle un favor. Despois de conversar por uns minutos e con medo de que lle falase algo sobre o novio que tiña sen saber os familiares, non sabía por onde comezar para dicirlle o que quería. Pero, cando xa se despedían, díxolle:      —Olla, Isaías (...) e por un momento quedose en silencio como se lle faltara a voz. El decatouse de que ela estaba bastante emocionada e adiantouse a preguntarlle:      —¿Ti tes algún problema que che preocupa? ¿Eu podo saber o que é? Cóntamo, se é cuosa que poida axudarche estou á túa disposición. Nosas familias en España son amigas e aquí nos, os emigrantes, non podemos ser indiferentes cando necesitemos uns dos outros.      —Isaías, eu estaba querendo pasar uns días no Río de Janeiro, invitada por unha amiga do colexio, ti sabes como son esas cousas, non quería estar totalmente por conta dela. ¿Podes prestarme algún diñeiro sen que saiban os meus parentes? Despois xa chos pagarei tan pronto como poida. ¿Pode ser?      —Como Isaías coñecía moi ben aos familiares da moza en Salvador, que eran bastante presumidos e ó mesmo tempo moi difíciles para "soltar a plata". Por iso, non pensou dúas veces e preguntoulle:      —¿De canto necesitas?      —Apenas o suficiente para a viaxe e pequenos gastos alá no Río de Janeiro.      El, meteu a man no bolso e quitou a cantidade que lle pareceu o suficiente para esa finalidade. ¡Toma! Díxolle el. Espero que sexa o suficiente para teus gastos.      —Olla, Isaías, agora pidoche máis un favor: Non lle digas nada á miña familia, nen do diñeiro nen tampouco do novio. Isto quedará entre nós. ¡Está ben!      —Si, si. D´acordo.      Tempos despois, Mary, cando se deu de conta, xa estaba, de novo, con súas maletas no autobús viaxando en definitivo para Río de Janeiro. Os soños que tiña na infancia, cando saiu de Galicia, caíron por terra ó encontrarse coa vida real e, ás veces, un pouco cruel ó extremo.      Ela, había escrito uns tempos atrás para unha súa amiga, tamén emigrante, que coñecera durante o viaxe entre Vigo e Río de Janeiro. Estaba decidida a intentar unha nova vida lonxe dos parentes de Salvador, é dicir, onde puidese ter un pouco máis de liberdade sen causar constreñimento nen problemas para a familia, tanto con os de España como cos propios familiares de Salvador.      Despois de chegar no Río e baixar do autobús deu unha volta na estación para ver se vía a tal amiga. Cal non foi súa sorpresa ó ver unha xoven con un cartón na man, onde estaba escrito: estou esperando á Mary, a mando de Xosefa, por favor, identifíquese. Despois dos saudos de rutina e coller un autobús que as levaría ó lugar onde ela quedaría hospedada por uns días. A moza despediuse e xa se marchaba cando a Mary a interpelou: ¿Olla, vostede vaime deixar aquí sen máis nen menos? Eu non sei nen onde estou nen onde podo encontrar a Xosefa.      Nunha carta que había recibido da mesma, ela prometéralle axuda no que fora posibel para conseguir un traballo. Agora, a Mary quedouse aflicta cando a xoven moza moveu a cabeza e sorrindo ó mesmo tempo en que xesticulaba unhas palabras que ela entendeu que despois ela recibiría unha chamada por teléfono de Xosefa para orientala na busca de un traballo provisorio, cando menos, ata que puidera conseguir un definitivo e compatible coa súa calificación de estudios secundarios.      Na nova residencia de Mary, a pesar de non ser aquela que esperaba, era acolledora e nun lugar seguro para unha cidade con os problemas que a maioría das grandes cidades costuman ter. No día seguinte, ela tivo o primero contacto con a propietaria do cuarto que súa amiga lle había buscado para servirlle de residencia. Despois de unha longa conversa con esa señora, ela sentiuse un pouco máis confortabel e animada para que no próximo día fose buscar un traballo que lle dese, cando menos, para súa manutención en unha cidade grande e máis complexa do que Salvador.      Como ela, na realidade, nunca traballara en ningún emprego, a non ser para a familia en pequenos servicios na rúa, non lle foi fácil conseguir o que pretendía, cando menos por en cuanto. A solución de inmediato foi traballar como niñera, que a pesar de non ser un emprego formal, isto é, no comercio ou na industria, era algo que de certa maneira tiña algúns privilexios: Ganara roupas novas e adecuadas para lidar con nenos de un nivel social que ela coñecía razoabelmente ben, do convivió con seus primos na Bahía.      Un día que saiu de paseo cos nenos da patroa, coñeceu unha colega de profesión (niñera) e pasaron a ser moi amigas, incluso cambiaban certas confidencias. Como ela tiña algunha instrucción, o que non tiña súa colega, apenas confidenciaba o que lle conviña, por iso, puido saber con que tipo de familia a outra estaba traballando. Así puido obter informacións posibles sobre todo aquilo que lle interesaba, é dicir, fixo de todo para que un día puidera ser invitada a coñecer os fillos da outra ama.      Mary era moi simpática e bastante elegante, educada e sabía tratar as persoas de unha maneira moi intelixente, a final de contas, estudiara en colexios onde recibira unha educación esmerada e conducida para convivir en familia. O tipo de emprego que ela había conseguido era circunstancial e, ademais diso, soñaba en encontrar un novo príncipe encantado.      Ó vela, un dos fillos da ama de súa colega, causoulle unha boa impresión, mantendo unha certa distancia por uns tempos. Pero, un día invitouna para unha festa de amigos e foi aí que ela conseguiu un outro novo enamorado, pasando a encontrarse con bastante frecuencia, creando entre os dous unha amistade moi forte e de ter unha intimidade total, que máis tarde, daríalle moita dor de cabeza e desilusións.      Unha vez máis, Mary deuse mal ó entregarse con todo o amor e parte de súa xuventude ó home que non a merecía. Despois de quedar embarazada, e dar ó mundo un fillo, sufriu na carne o precio dunha aventura mal sucedida, de tal modo que nen tiña onde acollerse co seu neno, algunhas veces, ¡nen para durmir! Todos eses desencontros mal sucedidos que viña acumulando ao longo do tempo, procurou desafogar de unha certa vez con o Isaías, nunha de súas viaxes a Salvador. Ela procurouno para pedir orientación e axuda en determinadas situacións en que a deixaban bastante confusa.      En realidade, ela pensaba que había recibido do mesmo Isaías, máis axuda moral e financeira, nas poucas veces que o buscaba, que de seus propios familiares. Moitas veces, sentíase avergonzada diante del, das moitas tonterías en que constantemente ela se metía e, agora, estaba máis unha vez precisando de unha man amiga que axudase a levantala da lama.      Tempos despois, no Río de Janeiro, Mary encontrase de novo coa Xosefa e pédelle axuda. Esta, por non ter condicións para axudala naquel intre, escribe para Salvador pedindo ó antigo amigo da familia de Mary, que interceda en seu favor. Ela sabía que el tiña uns amigos no Río de Janeiro, propietarios dun Hotel. Como Mary necesitaba de un emprego estabel para poder criar seu fillo, Xosefa tamén procurou axudar da maneira que puido, ata que ela conseguise estabilizar súa vida moi turbulenta naquel momento.      Máis tarde, xa traballando nun hotel, Mary recibiu a visita dun antigo coñecido, que tamén fora seu novio. Despois de saudarse e conversar por bastante tempo sobre un pasado recente, el preguntoulle:      —¿Ti estás casada, Mary?      —¡Non, non estou!      Ela respondeulle un pouco desconcertada e con unha fisonomía de lamentación e rabia ó mesmo tempo, pois, el tamén contribuíera un pouco para súa desgracia persoal.      —Eu estive coa amiga de Xosefa e ela faloume que tiñas un fillo. ¿Iso é verdade?      Mary moveu a cabeza un pouco rabiosa, respirou fondo, alá ben dentro de seu corazón para poder ter coraxe de dicirlle catro verdades que ela nunca podería esquecer. Ese señor, por moito tempo, explotouna despreciándoa e ferindoa nos seus máis sinceros sentimentos; incluso levándoa a gastar as pequenas economías que ganara con moito sacrificio para despois deixala na rúa da amargura.      Máis unha vez, Mary transforma o odio estampado en seus ollos cansados de tanto sufrir, en bondade e respecto por un ser humano que non llo merecía. Naquel intre, ela tiña a sensación de estar despertando dun pesadelo, dun soño terrible pero, non era. Non era nen soño nen pesadelo, pero, unha constatación real do demonio diante dela. Ela estaba alí, en pé, imaxinando como era posibel acontecer esas cousas logo naquela hora en que xa tiña súa vida caseque refeita: O fillo medrando con saúde e tal vez outro amor de verdade e máis sincero que xa estaba rondando a súa porta. Era moita fantasmagoría de unha soa vez, dicía ela para sí mesma.      Mary non contestou claramente ás indagacións do antigo compañeiro e, despedíndose, pediulle para que non a procurase nunca máis, por varias razóns que non necesitaba explicarlle máis.      Hai males que veñen para o ben e, aquel desencontro deulle máis forza para empezar unha nova vida cementada en súa experiencia e sufrimento de moitos anos.      —¡Ceos, pero isto é un milagre! Encendeuse unha luz no meu camiño dándome unha nova dirección". Pensou ela.      No mesmo intre en que volveu a sí, exclamou máis unha vez:      —¡Meu Deus! Por un momento caseque me olvidei do cliente que me espera na portería, para enseñarlle unha habitación.      Mary era unha das recepcionistas do Hotel dun dos coñecidos de Isaías e, por uns minutos, parecía que lle pasaran unha goma en súa mente. Esquecérase da portería onde tamén traballaba outra patricia; Laura, que era esposa dun funcionario do Hotel — tamén español de Galicia —esa terra que nutriu por moitos anos a man de obra para moitos países da América Latina—.      A colega de Mary notou que ela estaba un pouco tensa e preguntoulle:      —¿Ti tes algún problema ou estás enferma? Teu rostro está diferente, amarelo e sen cores.      Ela, normalmente, era moi loura.      —Non, non teño nada, estou ben. O susto xa pasou. Tiven apenas un encontro con un fantasma do meu pasado que me deixou desorientada e un pouco temerosa. Só iso.      —¿Queres tomar un vaso de auga con azúcar? Preguntoulle Laura.      —Non. Xa pasou. Agora estou mellor. Non necesitas preocuparte. Asimesmo, moitas gracias pola comprensión e axuda en estas horas moi difíciles para min. Mira Laura, a xente ben intencionada ven ó mundo para sufrir. A mala, anda por aí paseando e pisando sempre nos outros para quedarse por cima. Pode ser, que Deus Noso Señor nos quiera poñer a proba pero, no meu caso, xa podería quitar nota dez en tódalas probacións de miña vida. ¿Ti non o crees así?      —Ben, Mary, polo que eu che coñezo e polo que ti tes me contado, ademais dunha nota conceptual dez, terías que recibir o Premio Nóbel por todo o sufrimento e paciencia que tes con todos. Incluso con quen non cho merece, como eses teus enamorados sinvergüenzas que buscaches no pasado... Ti ben sabes o que me gustaría de decirche pero... Deixa para outra vez que non esteas necesitando de min.      —Tes toda a razón miña amiga. Eu sei que en moitas cousas a culpa é totalmente miña, pero, non podo deixar de levar en conta a miña infancia alá en Galicia: case non coñecín a miña nai, por tanto, sen orientación materna; non coñecín a meu pai..., e aquí, case sempre deixada no medio de un mundo moi cruel. "Todo iso sumado e noves fóra", ti xa sabes que o resultado é ese aí, sen quitar nen poñer.      —Mira, Mary, cando eu era unha nena, alá na miña aldea galega, — en España — coñecin un chaval que repicaba as campás tódolos días na hora da misa e a ás doce horas, na hora de comer. Seu pai era un borracho. A nai, el non a había coñecido, pois fora educado por uns familiares. Asimesmo, levantábase ben cedo para repicar os sinos tódolos días. Por que, ti, tamén, non intentas tocar as campás como el facía. Tamén coñecín a outro que era daltónico. Asimesmo, coidaba dos semáforos de trafico... ¿Ti estás a entenderme?      —¡Creo que sí!      —Olla, miña amiga, aínda ten outros que aman a natureza, soben ao alto das montañas para mirar alá de riba os verdes vales. Todo iso para observar os milagres da vida contra todas as intemperies causados polo home, que, moitas veces, camiña cos "ollos pechados"pola nugalla de non abrilos.      —Tes razón, Laura, eu sei que debería ter máis firmeza e fe nas miñas decisións, pero...      —Mary, ¡ti sabes que tamén hai flores brancas que abren á noite para aqueles que non perciben a beleza do Universo durante o día! En vez de abrir apenas o teu corazón, abre, tamén, os ollos para ver os raios cristalinos do "Astro Rei"para poder mirar o que se ve e non se quere ver. Teño certeza que de hoxe en diante, non será máis necesario que as flores brancas broten á noite como o facían na túa aldea cando eras unha nena, para que puideras recollelas coa aurora do amañecer e ofrendalas á Virxe María, como o facías de cativa. Concluiu, Laura.      Mary ficou pensativa coas metáforas ditas por súa colega e amiga Laura. Había moita sabiduría nelas camuflada. Por suposto, ela tiña que repensar súa vida para poder camiñar para un amañá máis promisorio, como sempre o facía na súa aldea de orixe, por ela e para seu fillo que estaba pagando por un mal que non tiña feito. Cando chegou na casa de noite e encontrou co fillo moi alegre e correndo para abrazala —co corazón e os brazos abertos— ela apertouno contra o peito e levantando os ollos para o ceo exclamou:      —¡Meu Deus! Laura ten razón, estou empezando a ver, de novo, as flores desabotoar no medio da tempestade. Moitas gracias por abrirme os ollos para poder mirar tanta beleza escondida neste mundo. ¡Gracias Señor! Por encontrar nun país, que a pesar de non ser miña terra de orixe, encontrei tanta xente de boa vontade para axudarme a levantar da cuneta e vencer as barreiras da soidade humana por esta diáspora devastadora da miña terra galega —España, que nos levou coa forza dos ventos de "Eolo", nen sempre con rumbo certo—. ¡Gracias Señor!      No día seginte, ó encontrar coa amiga foi logo agradecéndolle:      —¡Graciñas miña amiga Laura, por todos os tipos de axudas que me tes dado!..      —Olla, Mary, non creas que eses problemas son apenas teus: eses son os problemas de unha emigrante que, creemos ser, soamente un pequeno gran de area no leito do río que se move contra o impulso arrasador da corrente que levou a milleiros de galegos, por necesidade —moi poucos por aventura— a deixar, mesmo sendo pouco, o que xa era seu en súas aldeas de orixe que, en determinadas circunstancias, leváronnos a unha profunda "morriña". É necesario ser galego e ser ou haber sido un emigrante para sentir na propia carne toda esa soidade e moita dor que levaremos dentro de nosa alma e un corazón todo dilacerado por toda a eternidade.      —Estou d´acordo con teu modo de pensar, Laura, pero: ¿Será que tódolos emigrantes temos as mesmas ilusións cando somos levados a emigrar, principalmente para as Américas?      —Paréceme que si, a principal é "facer a América"e, se posibel — facerse ricos a través do traballo — Na verdade, é que poucos conseguiron realizar tales soños — mesmo traballando bravamente con afínco. Apenas algúns sairon de pequenos comerciantes e artesáns, sen embargo, é dende logo, un pouco máis do que conseguían nos seus poboados de orixe naquel exato momento, en Galicia —España—.      —Olla, Laura, o Pepito, que tamén é galego e da Terra de Montes, é un estudioso dos problemas da emigración, algunhas veces fala da vida de moitos emigrantes menos afortunados, que pouco se sabía a respecto do destino que levaron, a non ser uns poucos que retornaron en definitivo ou para rever os familiares. Xeralmente, o que retornaba, era aquel emigrante que tivera máis éxito en súas camiñadas por terras americanas. Eu mesma teño parentes por este Brasil a fóra que nunca tivemos máis noticias deles, o mesmo aconteceu con moitos veciños.      Ás veces, tamén fala dos máis afortunados, que en seus poboados de orixe, criaran pequenas fundacións; escolares e otras formas de axudas comunitarias, dis que eles eran uns verdadeiros altruistas, a verdadeira esencia dun mensaxe hispano-galaico. No seu poboado, algúns emigrantes ou seus descendentes, con máis un pouco de letras, construían unha casa do tipo burgués para desfrute ou para amosar un pouco de ostentación: un amplio xardín con palmeiras para matar a saudade das terras americanas.      —Si, claro, iso eu puideno ver nun viaxe que fixen hai pouco tempo á "terriña", miña aldea de orixe, na Terra de Montes e outros poboados, Avión e en Ponte Caldelas... Esas casas, moitas veces, desentoan do paisaxe arquitectónico do medio rural, pero, asimesmo, representaban, para eles e seus descendentes, naquel intre, un sentimento interior de victoria polos esforzos dos frutos recollidos ou, talvez, para esquecer a "morriña" por moitos anos de sufrimento lonxe dos seus amigos de infancia e dos familiares.      —Ninguén mellor que eu, que xa sufrin na propia carne, dende a miña infancia, miña amiga Laura, algo parecido con o sufrimento deses infelices emigrantes. Miña terra —A Terra de Montes— como outras comarcas galegas, contribuiu desangrando moitas familias por cerca de un século, pero, principalmente, nas décadas de cuarenta e cincuenta tivo que embarcar a maior parte de súa xuventude, deixando moitas "viúvas de vivos e mortos" nas aldeas case abandonadas pola negra diáspora da emigración.      Son días de un pasado que esperamos non volvan a repetirse xamais. Asimesmo, esa comarca debería sentir orgullo da loita de moitos — terramonteses— que, en súa peregrinación por terras americanas, se non alongaron o mundo como o fixeron nosos antepasados, fundaron sociedades comunitarias para axudar ós menos afortunados.      —Iso é verdade, Mary, pero, poucas persoas, incluso, nen tódalas autoridades desa comarca saben da saga deses intrépidos emigrantes da Terra de Montes e seus rededores. En algunhas cidades do Brasil, principalmente na Bahía, São Paulo e Belo Horizonte, deixaron súas marcas indelebles, principalmente no social, cultural e educacional.      —Pepito, tamén me dixo que a mor parte deses emigrantes son de —Cotobade, Beariz, Forcarei, Cerdedo e Ponte Caldelas—. Eles construiron con seu suor e moito sacrificio aquelas pequenas sociedades que, hoxe, algunhas próximas ou con máis de un cento de anos de existencia, son o orgullo, non só dos emigrantes, pero, de seus descendentes e deste país que os acolleu con tanto cariño. Algunhas desas sociedades xa recibiron moitas visitas, galardóns e eloxios de embaixadores e dos reis de España. —É unha parte desas comarcas que se perpetua, en silencio, por estas cidades do Brasil—.      —Laura, con todo iso que me dis, unha cousa me deixa pensando: ¿Que motivos levarían eses emigrantes a edificar algo tan magnífico fóra de súa terra de orixe?      —Ben, é só pensar en nós mesmas, nosos problemas vividos na emigración e en nosos anhelos para entender todo iso que vemos hoxe construido por eles como orgullo de tódolos emigrantes e, creo eu, de nosa patria histórica, Galicia e a patria maior —España—.      —Olla, o emigrante ó sentirse illado fóra de seu núcleo natural e despersonalizado no medio dun continxente expatriado, procuraba refuxiarse en núcleos de asociacións de compatriotas que, polo menos, devolvíanlle un pouco das consecuencias do desequilibrio e da dolorosa presión da soidade dos familiares e de súa terra natal.      —Eses intrépidos emigrantes, sairon de súa pequena patria histórica, tan pobres de recursos como ricos en xuventude para enfrentar as novas terras e unha nova vida, sen outras ferramentas que súa honra e coraxe para o traballo. Con esas ferramentas, se non alargaron o mundo como o fixeron seus devanceiros, axudaron no progreso das cidades que os acolleron e a ela se integraron, e, de certa maneira, ao propio país de orixe.      —Todo iso que me estás a contar, miña amiga, faime esquecer tódolos meus problemas, ao mesmo tempo en que me sinto moi orgullosa de nosa terra por xerar homes tan valentes e humanitarios, inclusive meu pai que tamén deu parte de súa vida xunto con moitos patricios por estas terras americanas.      —Tes razón, Mary, pero, o que valora máis seu traballo é que eles foron chegando ás novas terras con poucas letras, seus títulos escolares eran as mans cheas de calos acostumadas ao traballo moi duro en súas aldeas, poboados ou cidades, por ese motivo, dispostos a triunfar a calquera precio.      Din os máis ousados poetas modernos, que, a fazaña conquistada polos emigrantes españois, foi un dos feitos máis colosal atribuido a seres humanos —que tería merecido un canto poético de Homero polos moitos heroes que nosa terra xa produciu. Se a antiga Grecia tivo un grande Homero, España tamén tivo un Séneca, un Prudencio e a nosa gran poetisa Rosalía de Castro, que podería ter cantado os louvores a eses destemidos navegantes galegos, por "mares antes nunca navegados".      Segundo o bretón Anatole le Braz, "a poesía e as lendas celtas están impregnadas de misticismo no pobo galego..." Coa intención de comprender mellor o misterio da vida, homes e mulleres, ten seguido abordaxes distintos. Entre estas, encontrase o camiño do místico-lendario. Asimesmo, existen outros: os camiños dos poetas, filósofos, dos adiviñadores... Pois, segundo o misticismo de William Blake:     "Para ver o noso mundo galego nun gran de area e o ceo da nosa Terra nunha flor silvestre, é necesario asegurar o futuro na palma da man e a eternidade nun momento de gloria".      Por iso, o galego, cando ausente de seu terruño, sente a "morriña", moi nostálxico, é un eterno soñador con seu pequeno país lonxano, xeográficamente, pero moi próximo en seus pensamentos, principalmente ó recordarse das frondosas fragas, dos cristalinos regueiros, o carro de bois, as corredoiras, o alalá nas feiras e romerías do poboado. O polbo saboroso que só as mulleres galegas saben preparar e, ata o cemiterio da parroquia e o campanario da igrexa, tamén ten un significado místico moi enraizado.      Este é o pobo galego, así é nosa Terra de Montes, así somos os terramonteses.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega