m1valladaresmajina010.html
Bieito
e Felis, o que de Rebordan sairon, empezaron á desfacers'en
lenguas d'o señorito, e a preguntarse qu'oujeto levarian él e o
seu amigo n'a marcha d'os rapaces pra Madrí. Discurria e falaba
cada un o que se ll'antojaba, e así falando e discurrindo, decia
Felis:
Ermelio canta ben, e poida
qu'alá o queiran pr'o treato.
Tenche boa traza contestaba Bieito. Estonces, ¿que dirás tí de Majina, que non parece
senon unha calandre, co-aquela finiquiña vos que leva pr'onde
quere? Ningunha n'o lugar lle pon a palla diante. Eso non pode
ser: os rapaces son ainda moi noviños. ¿Qué contarán?
Contarán doce anos o que mais.
Por ahí volvia á decir Felis;
si, porqu'Ermeliño, segun moitas veces oin á sua difunta nai
qu'esté en groria, naceu o ano de cincuenta, é Majina, se mal
non recordo, veu d'a incrusa pra junt'a él n'o mesmo ano.
Sal a conta.
O d'Ermeliño, se ben o penso, ja
m'o esprico. Ermeliño e afillado d'o señorito, e quezais queira
po-l-o á estudiar é face-l-o crego ou outra cousa. ¿N'oiche
como dijo: "Es meu afillado, lo recramo, y queda á meu
cargo dend'hoi"?
E mais tes razon. Leve San Pedro
se n'e eso. Agora sí que certache. E ¿o de Majina? D'ela o
señorito nada dijo.
Porque n'e él, senon outro
señor quen a leva, outro señor que c'o señorito estuvo n'a
miña casa e tratou comigo.
¡Cata, cata, cata! Por eso, o
darch'o señorito aquela moeda, dijo: "Esto de meu amigo se
lo tratado cumprias."
Por eso.
Home, n'o sabia, e aventuro
qu'ese amigo ha de ser un que, dempois d'andar n'os nosos montes
c'o señorito collendo pedras, mirando-as, e gardando algunhas
n'a faltiqueira, foi tamen a miña casa o dia qu'o señorito
mandou saise eu á Rebordan c'o seu afillado.
Será porqu'o qu'eu digo estaba
en Rebordan c'o señorito e viñan ambos d'os montes.
Logo e o mesmo. ¿Qué diabros
terian aquelas pedras? ¿Pra que as gardaria?
Descubriria n'elas algun ouro, ou
algunha prata. ¿Qué sabemos?
¡Poida dar! ¡Canto discurren
eses señores de Madrí! Pro Majina e moi bonita...
Moi garrida, e tan lisgaira,
qu'anqu'oira ja a prima.
Debaijo d'o pau estan as achas. E
moi bonita, digo: as bonitas son moy cobizadas n'as vilas, e non
falta quen comercée co-a sua bonitura, ja m'entendes. Mira,
Felis, o mundo estache moi corrompido; fun soldado e sei o que se
pasa n'el. Haiche moito ladrupeiro. Quezais qu'ese señor...
Cala, burro, que non sabe-l-o que
falas. Ese señor, que por certo me gustou e parece moi ben
llano, veu c'o señorito de Rebordan a miña casa, como dijen.
Verdá que foi o señor quen tratou comigo e consentin en
endesprenderme d'a rapaza: pro consentin, Bieito, baijo a
garantia d'o señorito e descargando n'el toda a miña
responsablidá.
Sendo así, menos mal.
Sinteso, ¿n'oiche tí, n'oin eu,
n'oimos todos o que, dempois de firmado o papeliño teu, que por
certo tamen n'e mala ganga, n'oich'o qu'o mesmo señorito dijo os
dous rapaces?
De tanto non m'acordaba, e eso
que o oi-l-o case, case chorei. Ja vejo, Felis, qu'a tua mamoria
e millor qu'a miña.
Sí, sí, estás bo melro; o que
ch'acorda e o teu papeliño. Po-l-o demais, ¿coidabas ti
qu'habia de soltar eu a rapaza á un calquera que me chegase á
porta? Anque paleto, Bieito, teño tamen a miña conciencia e sei
discurrir o meu modo.
Todos decimo-l-o mesmo e ti
fijeche ben en sacudi-l-a tua responsiva.
Estas e outras cousas iban falando
Bieito e Felis, hasta que chegaron cerca d'unha taberna, e ali o
último, como traguia cartos frescos, dijo ó outro:
Aqui, Bieito, hemos de botar un
vaso.
Non t'atenten os demos.
Aqui che digo qu'hemos de beber.
Bieito estonces, vendo que ja
s'adiantaba en dereitura d'a taberna, turroulle po-l-a chaqueta e
díjolle:
¿Seique bebemos pouco n'a casa
d'o señorito?
Non ho, mais hoj'e domingo e pago
eu.
Felis, hoje viño non fai falta.
O home honrado n'a sua casa. ¿Qué dirian as mulleres se n'a
noite nos metésemos, ou borrachos slles chegásemos?
Falas ben, Bieito, falas coma un
libro.
Pois estonces, pr'as nosas casas.
Vamos pra a casa logo, qu'a dona
háse d'alegrar c'os cartiños qu'aqui levo señalando o bolso
onde gardara o doblon.
E, chegando a aldea os dous, entre
lusco e fusco, despedironse, meteuse cada un n'a sua casa, e
Felis dou á sua dona o doblon que ll'entregara o señorito de
Rebordan. A Bieito, dijo Ruperta, apenas veu que viña solo:
¿E Ermeliño?
¡Quen coma el! Levach'o seu
padriño pra Madrí e alá che queda ja en Rebordan.
¡Ai logo!... E o qu'herdou,
¡quen o coida!
Mira ese papeliño sacando-o d'a
faltiqueira moi doblado.
E ¿que me das, se non sei ler?
Verda, muller. Acende estonces
ese candil, qu'eu ch'o lerei.
Acendeu Ruperta o candil; Bieito
desdoblou o seu papel, e anque non forte en letura que digamos,
empezou á lerll'o; mais parecendolle qu'o candil n'alumeaba ben,
mirou pra el e dijolle:
¡Ou, meu amigo! ¿Seique fiamos
pra afeira!...
Para, que o tizarei, pois graxa
ten-a, qu'inda ll'a botei onte contestou a muller.
Ten, pro esta callada;
derretell'a e tiza-o. Eu, sin lus, non sei ler.
Obedeceu Ruperta, leu Bieito mal
como pudo o documento, e o remate d'a letura dijo aquela:
¡Merecech'os meus laudes!
¡Ech'un choiño!
Sí, que che me mamo eu o dedo. E
¿sasbes unha cousa?
Sei, se a dis.
Vait'a leña. ¿Sabes que pra
Madrí levan tamen a Majina?
¡Seique m'aniñas!
O que oes.
E contado que ll'houbo o que ja
sabemos, esclamou seguidamente Ruperta:
¡Cata a espuriña! ¡Agora que
me digan á min qu'alguns non nacen de pe! ¡Nos, forando de cote
n'a terra, feitos un Adans, e outros, sin encomendars'a Dios nin
o diacho, entrandolles a sorte po-l-a porta!... Pro, escoita
Bieito: ¿que pensas facer d'a casiña e leiras d'Ermeliño?
A casa penso arrenda-l-a, anque
nos dea pouco. As leiriñas, se che parece, traballaremo-l-as por
nos.
Eso n'está mal; pro labramio
temos ja d'abondo, os estercos non sobran e..., en fin,
traballaremo-l-as; co-eso n'haberá medias.
As medias sonche boas pr'as
pernas, Ruperta. De traballar no-nos forramos, e así,
traballemo-l-as pra que milliño non falte, e se pode ser que
sobre, a fin de vende-lo e mercar algun farrapo.
Esa e a miña.
E Bieito, baijando d'o sobrado un
mazo qu'ali tiña de follatos, meteu n'el o papeliño feito
po-l-o señorito de Rebordan, e rezou un Padre-Nuestro aquela
noite pra que Dios lle dise un felis viaje.