Coa
falchoca dos codelos pouco menos que valeira
vai o probe do velliño pol-a corredoira adiante.
Vai cuberto de farrapos
debullando os seus pesares.
Vai él solo pol-os pobos á pedir de porta en porta,
sin topar quen o acompañe
na diaria camiñada dos seus tristes desamparos
nin na noite sempre escura das suas longas soedades.
Arrimado á un pau de toxo
vai por todol-os lugares.
Atravesa comareiros,
cruza brañas, sobe cumes e recorre piñeirales;
chama âs portas das casupas;
aquí pide i-alí danlle.
Se á mau vèn, inda o socorren,
e, se cadra, non atopa quen se doia dos seus males.
Viva estatua da pacencia,
leva a crus das súas mágoas coa maior conformidade.
Xa está afeito á que nas chouzas
unhas veces o acariñen i-outras veces o maltraten.
Todo é seu e non tèn nada.
Súa probeza ben a sofre, súa disgracia ben a sabe.
O infertunio asoballouno coas patoulas das inxurias,
i-a esventura malferíuno co fouciño dos aldraxes.
Non herdou dos seus maiores
nin xiquera un mal apaño pra podere gobernarse,
pero en troques, onde o enterren
en xamáis ha de faltarlle.
Un homilde cimeterio d'unha aldea silenciosa
terá sempre eterno acougo pr'os seus férvedos penares,
e no colo da Nai Terra
durmirá de cote o sono derradeiro dos mortales.
¡Probe vello sin arrimo!
¡Probe pidincheiro errante!
Engoumado pol-os anos i-engurrado pol-as penas
é talmente a propia imaxe
da miseria que se axunta
cos delores e coa fame.
Cando alguén lle dá unha esmola de pantrigo e de compango
queda sempre o malpocado satisfeito de verdade.
Anda un día i-outro día,
paseniño e sin cansarse,
coa falchoca postaô lombo, camiñando pra ningures,
sempre ô achou, sin rumbo fixo, sempre cara á todas partes.
Pol-o vrau sofre o calmizo d'ese solque mesmo abafa
e que troca en fogo o aire;
sol de vrau, lume de incendio
que nos campos parés que arde.
Pol-o inverno, caia neve, brúe o vento ou o corisco,
chova ou xíe, él non fai caso dos rigores do friaxe.
Sempre dando coteñadas, e choupando nas lameiras,
e baténdose nos croios hastra chegar á mancarse,
¡qué colleita de amargores
e de negros desenganos lle fai ver a realidade!
Son as fouces do destino que lle segan a esperanza;
son as coitas que o persiguen no seu mísero viaxe
como cás adoecidos que trás d'él corren con tirria,
encirrados pol-as xentes i-apurrados pol-a fame.
Recorrendo á todas horas as nativas corredoiras
non quer nada das cibdades.
Xa sabe él que alá nas vilas moitos probes non son probes
e tan soilo por nugalla van pidindo en recovaxe.
Xa sabe él que hai que fai feira de negocios e de vicios
co valor da caridade.
Pero sabe ô mesmo tempo que nas chouzas das aldeas,
á unhas portas que se pechan outras portas tamén se abren,
porque sempre os máis homildes teñen lástema dos probes
por motivos de irmandade.
E por eso o malpocado quer millor un ¡coitadiño!
ou un doce ¡Diol-o ampare!
que alcontrarse c'unha casa toda chea de ferrollos
onde non-o atenda naide
i-onde soilo lle respondan
con soberbia e con desaires.
¡Probe vello pelengrino das congostras aldeanas!
Resinado coa súa sorte, vai por todol-os lugares
pidinchando á cantos topa,
recorrendo o seu Calvario sin desmaios, sempre adiante,
bendicindo ôs que o socorren con parolas gasalleiras
sin desprecios e sin axes,
moumeando padrenuestros pol-as almas dos defuntos,
recollendo unhas codelas como paga d'unhas salves
e rimando coas estrofas dos seus días malfadados
o magnífico poema das súas grandes saudades
¡o poema dos probiños desherdados da fertuna!
¡o poema das tristuras i-as miserias feitas carne! |