BVG     Atrás    Índice de Páxinas

II

     Vai calor, un caldelo abafante. Mauro párase nun carreiro do xardín. Tira os anteollos e amosa ao sol a súa faciana fanada. Prodúcelle contento sentir esvarar por riba da pel o ventiño seco, con recendo de herba e de roseiras. Os insectos voadores pasan zumbando, e, ás veces, unha nespra -sen dúbida é unha nespra- revoa perante a súa face tentando deterse. Desce agora polo carreiro, acougadamente, coas mans nos petos. Esfórzase en non se penzar, e en non penzar tampouco a cabeza cara atrás. O menos doado é andar sen matinar en que anda, e avantar sen sentir medo a bater cunha parede. No comezo estaba coutado polo medo á parede. Tiña desexos de estarrica-los brazos cara a diante, e algo se lle reviraba no interior do peito. Todo o seu corpo vén ser como unha besta medoñenta. Semella inútil dicir que non hai ningún pexamento. O bandullo, os xeonllos, xa non obedecen. Pola contra, dispóñense, axéitanse para recibir a zoupada. O cego ten a impresión incesante de que o aire é máis mesto, como achegándose a unha parede.
     Mauro vese obrigado a se deter a miúdo, para se orientar. Atópase a uns vinte pasos do eirado. Ben. A cancela está aínda un algo lonxe. Vai recuperando, de a pouco, a confianza. Guíase polo ouvido. Cando os seus zapatos non fan renxe-Ios croios, é sinal de que desvaría cara un parterre. Non acada seguir unha dirección endereitada. Desencamíñase case sempre pola esquerda, como un veleiro beceiro. Cruzar o xardín constitúe unha experiencia esgotadora.
     Arestora, os seus pés comezan a coñece-las voltas do carreiro. Danse a seguir sempre o mesmo roteiro. Parécelle curioso como se sente apoderado das cousas cando non as olla. Mauro percibe intensamente o espacio do grande xardín traballado. A seu redor, o ceo escintilante de luz, e mesmo as nubes, provocan unha vizosidade fuxidía, sensíbel na fronte e no renlo das mans. Quizais, se soubese escoitar mellor, ouviría o luído dos lagartos ao descer verticalmente pola parede, cara aos recantos onde madurecen os tomates.
     Véñenselle ás mentes lembranzas de ledos espriguizos infantís baixo este mesmo ceo e nestas mesmas paisaxes de Pumardedón. Un algo máis embaixo da finca está o pobo: O pobo pequeneiro, aberto, souril, tremendo fronte ao descoramento estático e luar dos bidos.

     Outrora, case tódolos seráns soaba o ferrollo da cancela deste mesmo xardín. A porta viraba paseniñamente nos seus gonzos para lle abrir camiño ao rapaz. Este dirixíase daquela cara ao sur, pousonamente, mergullado nos propios pensamentos. Despois de chegar á vila, pasada a praza, torcía á dereita e subía por unha ruela encostada e mal laxeada. Volvía virar por unha corredoira para se meter no bosque. A mesma follaxe dos carballos, dos castiñeiros, dos pomares, compoñían unha sombra recoleta na altura que dominaba ao pobo. Mauro sentía naquel recanto o latexar inmenso dos seus soños. O seu segredo vigorábase nese cotián comulgar. Ninguén presenciaba o acto agachado. O acto que trocaba en misterioso -sendo sinxelo e natural- mercede aos requisitos e encobrementos cos que o arrodeaba.
     O corazón de Mauro viña ser daquela -segundo reza a xaculatoria virxinal- "hortus conclusus", pecho, imposíbel de caletrar. Nin os pais, nin o mestre, nin siquera os amigos, eran quen para sougar nel. Unhas veces maxinábao cheo de infindas cousas mal ordenadas, incoherentes e anárquicas. Outras, baleiro e escuro. Pero a súa verdade estaba no voo anceioso, alporizado pola idea dun mundo novo. Mauro, misántropo e silandeiro, refugaba os ambientes artificiosos. Illábase por iso, procurando acougo en si mesmo. No desleixado tránsito da vida vilega, o espírito infantil enconchábase na propia desazón, e gardaba para si as angurias dunha cobiza incipiente. Desde a altura do bosque, ese seu espírito, axeitado á reflexión e ao soliloquio, andaba a descobri-la existencia dun ideal anovador. A súa sensibilidade, enneboeirada, seca, pero de certa fineza, presentía un porvir mellor para a humanidade enteira e para a humanidade do seu país.

     Estes datos dun onte xa moi arredado, reviven na memoria do cego de Pumardedón. Pero arestora é outra a realidade na que se move. Segue a súa paseata ás toas polos carreiros do xardín. Nalgún recuncho, á esquerda, parécelle que debe haber caraveis. Mauro pénzase, chéiraos, adianta as mans. As flores están alí. Se non ten trabucado. A modiño, arrinca unha. Se naquel momento, por un casual, se detivese un paseante diante da cancela e o mirase, non podería sospeitar que aquel borne, cos ollos escusados tras das gafas, é cego. Aínda que a hipótese non se realice, a Mauro comprácelle xogar con ela. Tanisca o talo do caravel. Antóllaselle que se se contase cunha memoria ben exercitada, poderíase prescindir doadamente da vista. Polo que aínda lle resulta máis doloroso lembrarse mal.
     Cospe os anacos da polpa, e reenceta a andadura. Pasea. Xa non sofre. Ten calor. Velaquí os buxos, que foran chantados de novo. Cómpre que señan demoucados. Mauro adianta un paso, despois outro. Este seu corpo é difícil de mover. Un corpo sen defensa. Senta nun toco do xardín, e voltan a remoer na lembranza os antigos sucesos. Agora van xurdindo os feitos que abriron o canle da súa adolescencia.

     Está nunha grande sala, coma inmensa plataforma viradoira. Mesas cadradas enchen o local. 'Hai unha atmósfera embarullada e mesta. Nas tertulias que alí se fan, discútense ideas e teorías literarias. Un fume espeso, esluíndose en espirais, mestúrase co bafo quente e ulinte dos cafés. Fóra do local retórcese a vida da cidade. Hai nela casas vedrañas amurando rúas estreitas. As horas son sempre as mesmas nas reunións cotiás.
     No apartamento afastado, xúntase decote o grupo de contertulios. Falan sobre o tema da arte nova, sobre as últimas novidades literarias daquel entón. As opinións son apaixoadas, ledas, fementes, ateigadas de soños de mocidade. En fintas que dan voltas e reviravoltas ao redor da gorxa do porvir, perfíanse as conversas. As prediccións enrúganse. Os conversadores argumentan co asañado tirapuxa dos profetas. Cada quen se acompaña do anaco de espello no que mellor coida reflectido o mañán. Algún fala do sentido berdieffista dunha Nova Idade Media. De entre eles, Roxelio, posuído da chamada spengleriana, defende, con ardencia de predestinado, a súa videncia do Imperio:
     -Rematouse o cortexo dos reformadores que xurdira con Rousseau. O imperio dos césares sustituirá ao imperio do papel impreso. Vai agroma-Io barbarismo primitivo que apreixaba as formas dunha cultura superior. E remanecerá agora, mesmamente, cando finou a cultura e comeza a civilización.
     A Mauro máncano, na súa febra de home ilusionado, estas afirmacións. El quere crer máis ben nunha idea gasalleira e esperanzada, e artella a súa réplica con ese ideal:
     -O vello convivio legal desapareceu. Pero a hiperdemocracia de arestora, na que a masa impón as súas aspiracións e os seus gustos, ten que ofrecer un relevo. Non por un cesarismo estólido e asoballante, senón por unha nova convivencia entre os homes, ceibo de taras e fracasos.
     Roxelio retruca outravolta coa teima spengleriana. Nega as proposicións transitorias da crise que se está a vivir, e disente da fórmula do desenlace:
     -Trátase -di- non dun azordegamento pasaxeiro do benestar. É a fonda catástrofe a que marca a historia, cuias proporcións incalculabeis non se poden predicir. "O cesarismo do porvir non comezará argumentando. Vencerá coas armas. As formas que foron motor do pasado serán pulo para o futuro. A vontade do máis forte, os instintos sans, a raza. Eles triunfarán por riba dos engados míticos de felicidade, pan e xustiza ".
     Mais estes berros do pensador xermano reafirman en Mauro, con meirande decisión, a postura tirada destoutras observacións que deixaran calco no seu espírito:
     -Non pode ser certo o remusmús popularizado dunha decadencia de Europa. Fronte á frase confusa e labrusca, amósase o fabuloso medrar da vitalidade e posibilidades europeas. Unha vida devala cando non se prefire a si mesma. Na nosa, nada diso acaece. Civilización é ensaio de reducir a forza a "última ratio", mentres que a acción directa consiste en troca-la orde e proclamar a violencia como "prima ratio". Non se volverá, pois, porque seria suicida, a fonnas de vida inferiores ás do pasado século. O porvir terá que conservar os principios esenciais da vella convivencia: o berro de maior xenerosidade que soou no planeta.
     A polémica vaise decapando. Grosos burletes amordazan a sala, onde os bruídos se foron esvaíndo. Arestora encétanse "de novo as conversas, virando ao redor de temas insustanciais. Mauro marina, só, na intimidade da súa conciencia. Das atoladas profecías spenglerianas cre soamente na realidade dun destino inmediato poboado de loitas con propósitos imprevisibeis. Mais do triunfo dun ideal prusiano, despois do caos, pensa como pensara o vello Heine: Anóxao fondamente aquela Prusia tesa, choracricas, hipócrita, Tartufo entre os Estados.
     Na tertulia, caldeada ata entón, chantouse un punto final. Comezaron a saí-los contertulios polas portas vidradas, cara ás rúas retortas e enguizcadas. Ás casas vedrañas, aos pazos barroquizantes, beireábaos un refolgo de eternidade. Mauro, collido polo vento romántico do serán, deuse a facer nebrí do desexo. Deixouse embozar polo receo... O portón de entrada na época que se albisca, espertoulle un abaneo con dolorosa industria. Meteuse de contado no cuarto da pousada, frío e barracañado. A feble luz de traballo amareleaba sobre o primeiro libro que abriu ao chou: "Non dexergo máis que invemo. Ceos cobertos, grisallos, pechos. Vento trabador ou a quietude fría e bronceada da terra, que pena e traballa no fondo". Cando pechou o libro, a noite era xa mesta e impenetrábel. Na encovada escuridade escintilaba o lóstrego do porvir presentido. O lóstrego permanente do sangue e do espírito novos, purrando por deseñar un eixo inédito no horizonte da historia. Un horizonte entoldado polo nerviosismo e o desgonce dos cobizosos.

     Ao chegar aquí, esváense na memoria de Mauro os trazos da evocación. Érguese do tallo no que sentara. Dáse presa en se encamiñar de novo á casa. Só ten conciencia de que anda a se dar présa. E, a pesar seu, adianta un brazo. Move mainamente os dedos como se desatase un por un os centos, os milleiros de fíos velaíños que lle arrincaran ó paso. Na casa séntese máis folgado, porque cada obxecto, en troques de lle amosar un enigma, ofrécelle unha baliza. As paredes, as verdadeiras paredes, protéxeno. Cando xa non ten que estar á procura do carniño, volve a se sentir dono de si mesmo. Os seus pés atariñan na soleira da baranda, talantean o primeiro degrao como se estivese coberto de xelo.
     -Tardaches moito, dille a súa muller.
     -Ah, xa estás aquí, engade o irmán.
     -A sorpresa das voces que xorden de súpeto, tronzan o monólogo do pensar sen remate. Mauro atravesa de contado a soleira con paso rexo. O seu asento habitual está alí, á dereita da porta. Atópao deseguida e instálase. Apoia a cabeza na banza. Non ten máis que alonga-la man para senti-Ia superficie do bimbio. E, case achegados, o vaso e a botella pousados riba da táboa. Xa non hai que recear ningún pasmo. Aquí estase fresco. Mauro estordégase...

© 2006 Biblioteca Virtual Galega