BVG     Atrás    Índice de Páxinas

ESCENA 10. Carmela.—Tío Mingos.
(El tío Mingos almuerza de frente y Carmela hace pitillos).
T. Mingos	Como vai vir o herdeiro do Peto a pretenderte quero que te amañes un pouco. Convén que esteas amabre co-él pra que non te chame fratulenta.
Carmela	Non sei como será.
T. Mingos	Pois ten que ser, porque o mando eu e non quero que digan que non che din boa crianza.
Carmela	Mire, padriño, non lle dea mais voltas, nin se mate mais. Eu hei de casarme ó meu gusto, por que quen se casa son eu e non vosté. O do Peto
[p. 15]	non-o conozo, nin sei que é, nin él sabe quen eu son, e paréceme que non se debe de tratar un casamento pra toda a vida o mesmo que se merca un boy ou unha vaca n' unha feira. O cariño debe ser antes de nada.
T. Mingos	O cariño ven dempois, nena. O conto é ter que comer: por eso os casamentos por trato salen casi sempre bos.
Carmela	Ou malos. Unha vaca ou unha besta pódese volver a vender na feira co mesmo alifaz que se mercou, namentras que no casamento os defeutos que se descobren hay que aguantalos por toda a vida.
T. Mingos	Pois eu caseime por trato con tua madriña sin conocela e nunca me pesou.
Carmela	Pois foi como que busca unha agulla n' ún paIleiro e a atopa. Eu hei de conocer e querer o home con quen case; o cariño é a única cousa que poderá darme pacencia pros traballos e pras penas d'esta vida.
T. Mingos	Pois ben, miña nena, xa que así pensas eu non te hei de obrigar. Solo debo decirche que si che gusta o herdeiro do Peto vas mui ben casada co-él, por verbo de riqueza, pois ten unhos bes feros y-é de familia de bendición. De calquer xeito quero que namentras estea na nosa casa te portes ben co-él, como che dixen. (Levantándose).
Carmela	Ese é outro cantar. ¿Pr' onde vai?.
T. Mingos	Vou a abaixo a facer unha labor. Faime unhos cantos pitos, que logo volvo.
ESCENA 11. Carmela.
Carmela	(Haciendo pitillos). Será mui boa comenencia a do Peto, pero eu xa non podo querer a naide mais qu' a Ramón..... Seu pai vai vir a pedirme..... Así xa non podiamos seguir, ¡Que denorio! A xente xa comenza a marmularme..... Pares que xa tarda
[p. 16]	moito. ¿Y-el engañaríame? (Llora) Pero sin él non podría eu vivir. (Se acerca a Ia ventana) No-nos vexo..... ¡Qué desgraciada sería si m' engañase!..... ¡Vá! non fago mais pitos. (Dejando Ia caja del tabaco en Ia mesa). Non teño xenio pra nada. (Vuelve a acercarse a Ia ventana). Estou ardendo..... y-ese padriño tampouco acaba de subir,..... Pois con outro non caso. Non e non..... Sinto pasos..... ¿Será Ramón? (Se acerca a Ia puerta enjugándose Ias lágrimas con un pañuelo).
ESCENA 12. Carmela.—María Antona.
M.ª Antona	¿Qué che pasa? (Con sorpresa e interés).
Carmela	Nada (Bajando los ojos)
M.ª Antona	¡Pois ti chorache! (Carmela rompe a Ilorar). ¿Non me dis que tés? (Abrazándola).
Carmela	Que me queren casar con Manuel do Peto. (Separándose con aire y mirando a María Antona fijamente). ¿Tí sabes si Ramón m' engaña?
M.ª Antona	¿Por que o dis?
Carmela	Porque xa debía de estar aquí. Tarda moito e ti..... páraste tanto co-él como con seu pai.
M.ª Antona	¡Asus, San Silvestre! (Santiguándose) Ti estás tola. ¡Tan solo eso me faltaba! ¡Burra! Si cando m' atopa non sabe mais que falarme de tí.
Carmela	¿De verdá? (Muy contenta). Non debes darme sorte. Ese home metéuseme na alma e receo de todo.
M.ª Antona	A nosa sangre non é de traidores, e ben sabes que eu levo un ramo da tua.
Carmela	E verdá: qu' as nosas aboas eran curmás entregas.
M.ª Antona	Tua madriña tratoume sempre como a unha filla. Antonte dixome que me marmulaba a xente porque me paraba con Don Camilo e que coidadiño que volvese a parrafear co-él.
Carmela	Tén moita razón a madriña.
M.ª Antona	Pero eu non me paro co-él por cousa mala.
[p. 17]	Pareime porque o atopaba por todas partes; parece qu' o demo Ile dí por onde eu ando. E ser é mui adivertido. Da xenio falar co-él. Pro xa lle dixen que non se volvese a parar comigo.
Carmela	Ti andas armando ó merlo y-esas diversiós nunca tran bos resultados. Tí xa non eres nena e ben sabes onde che morde o zapato; pro nos homes non hay fianza ningunha.
M.ª Antona	Por ese lado vivo segura.
Carmela	Eso é o pior.
M.ª Antona	¿O pior? (Con extrañeza).
Carmela	Si, porque o pior que lle pode pasar a unha muller e que fie de sí mesma e non fuxa das ocasiós. Ben sabes qu' o pai de Ramón non é pra tí, e parándote co-él, sin tí darte conta, podes facerlle creer que eres o que non eres, y-estás moi peligrosa de que él te faga acabar por ser o que él queira.
M.ª Antona	As intenciós d-os homes logo se conocen, e vivindo prevenida nada se perde por alegralos.
Carmela	Eso é xogar co lume, e n' ese camiño,esborréxese logo. Cando a disgracia leva por él a unha muller vai sempre costa abaixo, cada vez con mais brio, e non para hasta perderse.
M.ª Antona	Ben-o sei. Pro Don Camilo é ó mesmo demo, e inda oxe, vello como é, non vin home mais zaramalleiro. ¡Qué lástima qu' Antón non sepa namorar así!
Carmela	¿Qué Antón?
M.ª Antona	O da casa, qu' anda morto y-acabado por casar comigo.
Carmela	¡Ora o demo! ¿Ti que dis?
M.ª Antona	O que che digo. Fai tempo que se volve tolo por darme gusto. Si está lonxe canta porque eu o oiga, cántegas sempre amorosas e sempre tristes; si está preto ha de votar unha escapada pra vir onda min, como si fose às furtadelas. Non ten outro gusto que andar onde eu ando, pro cando está ó meu lado está sempre quedo, sempre respetoso, non me toca un dedo siquera, abóndalle conque
[p. 18]	os meus ollos se apousen de vez en cando nos seus, e sempre qu' os seus ollos me miran non votan lume d' amor, votan bágoas pra apagar ese lume.
Carmela	¿E non che gusta eso? Eso val mais que canto ouro poidan ter os reises do mundo. Non vale a unha muller a pena de vivir, mais que véndose así querida e respetada.
M.ª Antona	Pois eu, muller, si che hei de ser franca, quixera que Antón fose como Don Camilo. ¡Ay! Este cando estaba xunto de min nunca estaba quedo: non acougaba sin collerme un dedo ou unha mau, pra terma apreixoada na sua. Os seus ollos votaban sobre dos meus sempre lóstregos d' amor; sempre ledos e churrusqueiros nunca os vin chorar. Os seus labios buscaron moitas veces os meus, sin nunca chegar a eles, bicaban as orellas ou o pano da cabeza.....
Carmela	¿E nada mais? (Con picardia).
M.ª Antona	Algunhas veces, cando mais non puiden, sentinos nas meixelas, quentes e namorados, como quixera sentir os d' Antón.
Carmela	¡Ora o demo do vello! ¿E ti pensas qu' ese é amor?
M.ª Antona	Eu non penso nada, pro gústame mais esa maneira de querer qu' a otra.
Carmela	Pois a trampa d' ese amor é qu' arde moi de presa e consómese logo; o verdadeiro fai como o borralo que conserva moito tempo a quentura.
M.ª Antona	Sí; pero tampouco loce nada, e hay que remexelo pra saber si está morto ou vivo, como lle pasa ó d' Antón.
Carmela	Non fai falla meter a mau no lume pra saber si está aceso. O lume dos homes é treidor y-hay que entendelo: prende pouco a pouco, pero alampa cando menos se pensa. Hay que saber atizalo sin queimarse. Ehí está toda a habilidá da muller cando Ile convén qu' un home non enfrie. Si Antón te quere debes darlle sorte, ánque non che guste
[p. 19]	o seu modo de querer, porque os homes que queren de veras ás veces parecen tontos, y-os que queren como te quere Don Camilo saben pintar millor un amor que non sinten.
M.ª Antona	¿E qué podo esperar d' Antón que é tan probe coma min?
Carmela	¡A mesma diana do padriño! Val mais pra ti Antón, probe como é, que Don Camilo con todo canto teña; porque Don Camilo é unha anduriña que pasa, deixando un niño pra facer outro mais adiante, e Antón é pra ti un rulo que non quere mais qu' a sua rula. Mais vale ser casada probe que querida d' un Rey.
M.ª Antona	Tes razón; pro non me deixa ni-a sol ni-a lúa. Onte xa non me quixen parar co-él. Pilloume na corredoira da Fonte e loita e porfía pra que lle dese sorte, hasta que me fixo caer o feixe da cabeza. Por pouco me teño que vir pra casa sin a herba.
Carmela	Si tivera vergonza abondaba que estiveras n' esta casa pra que te respetara. Xa Ilo direi a Ramón. ¿Pro que Ile pasaría que non acaba de vir? (Se acerca a Ia ventana). Non vén nin parece y-eu estou ardendo. Vaite abaixo a ver si está co padriño. Namentras acabo de facer estos pitos que coa conversa non m' acordei mais d-eles. Si non está embaixo vótame un berro en canto chegue.
M.ª Antona	Si queres que vaya dar unha vota a ver...
Carmela	Non: baixa e dille ó padriño que suba logo. Agarda: leva de camiño esta taza, e limpa algo esta mesa. (María Antonia se pone a limpiar Ia mesa con el delantal después de coger Ia taza.)
[p. 20] ESCENA 13. Dichos.—Don Camilo.
D. Camilo	¿Hay permiso? (Eu el umbral de Ia puerta).
(Carmela coje Ia caja del tabaco como asustada, y María Antonia pretendiendo huir por Ia otra puerta tropieza con ella y se Ia hace caer. María Antonia entra en Ia habitación y sale sin Ia taza. Escena rápida.)
Carmela	Buenos días, Don Camilo. (Ap.) ¡Dios mío, que vergonza! (Alto) ¿Non viu abaixo o padriño? (Coje Ia caja y la coloca sobre Ia mesa.)
D. Camilo	Díxome a tia Sabela qu' estaría enriba e subin. (Disponiéndose a recoger dos o tres pitillos caídos).
Carmela	Non se canse qu' os apaña María Antona. Faga o favor d' agardar un pouco que vou a decirlle ó siñor padriño que está vosté aquí. (Sale escapada.)
ESCENA 14. María Antona.—D. Camilo.
(Don Camilo se baja a coger Ia caja del cigarro y los pitillos. AI salir María Antona pretende huir y Don Camilo se atraviesa ante ella).
D. Camilo	Non: antes de salir tes que falar comigo duas palabriñas.
M.ª Antona	Non teño nada que falar con vosté. Déixeme pasar.
D. Camilo	Por aquí non sales sin decirme antes porque fuxes de min (Acercándose a ella.) De todo serei capaz porque me queiras.
M.ª Antona	¿De todo? Ja, ja, ja, Mire, siñor Xuez, burla con conocimiento mucho lo siento. De min xa non volve a mofarse mais.
D. Camilo	Non é mofa ¿queres ser ama da miña casa?
[p. 21]
M.ª Antona	Ja, ja, ja. ¿Ama nada mais? Coidei que quería casar comigo.
D. Camilo	O pirmeiro é o pirmeiro. Si non me sirves pra ama tampouco me convés pra muller.
M.ª Antona	¡S' eres demo t' arrenego! Déixeme salir que nos vai pillar aquí o tío Mingos.
D. Camilo	Pois apaña antes ese tabaco que deixache estrado.
M.ª Antona	Apáñeo vosté qu' está ben folgado.
D. Camilo	Pois dame outro bico e sales. (Dirigiéndose a ella)
M.ª Antona	Non tería vosté a culpa. Déixeme de lerias. (Huyéndole y poniéndose seria). Faga o favor de deixarme pasar.
D. Camilo	Entón dareicho eu.
M.ª Antona	Mire que berro. (Sorteando Ias vueltas alrededor de Ia mesa).
D. Camilo	Xa xei que non berras.
M.ª Antona	Pois xuro que hoxe berro.
D. Camilo	Tamén vou saber si t' estreves. (María Antona descalza una zueca y amenaza con ella a D. Camilo).
M.ª Antona	Pois veña e verá...
ESCENA 15. Dichos.—Tío Mingos.
Aparece el tío Mingos en el umbral de la puerta, en el momento en que María Antona alza Ia zueca amenazando a D Camilo.
T. Mingos	Bos días siñores.
D. Camilo	Hola tío Mingos. (Volviéndose azorado. María Antona se calza).
T. Mingos	¿Qué facías con esa zoca na mau? (A María Antona).
M.ª Antona	Saqueina... porque pensaba D. Camila qu' era de vídalo, e xa viu que é de pau d' aveneiro. (Con sorna).
T. Mingos	¿Conque logo d' aveneiro eh? ¡Ave... Ave María Purísima! Vai abaixo a decirlle á tía Sabela
[p. 22]	que Ile suba o chiculate a D. Camilo. E outra vez has de saber tratar millor as personas, pois a cada un trátase según quen é. (Con seriedad).
M.ª Antona	Eso é o que eu fixen, tío Mingos. Ben-o sabe Don Camilo. (Se va riendo.)
ESCENA 16. Tío Mingos.—Don Camilo.
T. Mingos	Co-a xente nova non se pode. Cada día teñen menos respeto. ¡Qué diferencia hay ôs tempos en que m' eu criei! Faga o favor de sentarse. (Le ofrece una silla).
D. Camilo	Moitas gracias, teño estoutra. (Cogiendo otra silla) Séntese.
T. Mingos	Tamen-o fago de boa gana, qu' estou medio derreado d' estes cadrís. (AI sentarse repara en el tabaco y los pitillos del suelo). Deixei a afillada facendo pitos e mire por onde andan estrados. (El tío Mingos hace ademán de levantarse para recogerlos).
D. Camilo	Non se canse qu' eu apañarei todo. (Pone los pitillos en Ia caja).
T. Mingos	¿Vosté que fai? ¡Non faltaba mais! Hay na casa quen o apañe. (Levantándose y cogiendo a D. Camilo). Séntese aquí onda min, que quedei algo xordo da frebe. Fume logo. (Le da Ia caja, de Ia que coge cada uno un pitillo). Non sei onde votei a caixa. (Registrando en los bolsillos).
D. Camilo	Teño eu mistos. (Ofreciéndole una cerilla encendida).
T. Mingos	Gracias. Está en boa mao... Vosté pirmeiro.
(Enciende D. Camilo y le ofrece Ia cerilla encendida que aplica al cigarro tirándola inmediatamente cual si quemara)
	¡Recorcio!
D. Camilo	Tome lume.
T. Mingos	Penso que o teño (Enciende el pitillo). Eso da Lamela traime moi disgustado, D. Camilo.
D. Camilo	(Ap.) Debeu vernos. (Alto) Pois eso ten bon arregro.
[p. 23]
T. Mingos	(Ap.) Parés que ven de bon aire: pedireille duas mil pesetas por ela.
D. Camilo	(Ap.) Ofrecereille mil pesos de dote por decontado: pra subir hay tempo, si lle parecera pouco pra Carmela.
T. Mingos	Pois ben, si siñor. Xa o estaba agardando, porque dixo Carmela que logo viría por aquí.
D. Camilo	Entón xa sabe a que veño. Vosté me dirá canto quer qu' eu lle dea.
T. Mingos	Xa sabe que con vosté non hei reparar. Vosté ben sabe o boa que é y-o moito que vale tan ben coma min... quedo muy perdido sin ela.
D. Camilo	(Ap.) Vamos non quere pedir antes por delicadeza. (Alto) Pois pra non andar con voltas eu traguía pensado darlle mil pesos hoxe mesmo.
T. Mingos	(Ap.) ¡Mil pesos! (Alto) Entre nosoutros tanto dá hoxe como mañá. Téñome que conformar co que vosté me dea, porque por unha pequena cantidá non vamos a reñer; pro córreme presa cerralo trato porque hoxe mesmo necesito catro mil reás pra librar unha hipoteca que vence antes d' oito días. Si non fora por ela...
D. Camilo	(Ap.) Vaya, este quer que lle dea siñal. (Alto) Non teña coidado que hoxe mesmo cerraremol-o trato e lle darei os mil pesos.
T. Mingos	¿Pro, vosté viuna ben? (Como admirado).
D. Camilo	O meu Ramón está moi namorado d' ela y-a min paréceme de boa condición.
T. Mingos	D'eso xa non hay que falar: ela sola mantén d' herba verde, todo o ano, as catro vacas que teño cos seus becerros.
D. Camilo	Ben sei que non a deixa folgar. O meu Ramón non-a ha de traer tan traballada.
T. Mingos	Pois inda se pode millorar moito sacándolle dous defeutiños que ten.
D. Camilo	¿Dous defeutiños? Tamén convén sabelos.
T. Mingos	A min non me gusta engañar a naide. Anque é bõ de ver, xa repararía que pol-a parte d' arriba ten algo de lombo e necesita unha pequena rebaixa.
[p. 24]
D. Camilo	Por ese defeuto inda pode pasar. (Ap.) Y-eu que nunca lle notei a xoroba... (Alto) ¿Y-o outro?
T. Mingos	O outro xa requer mais traballo, pois hay que sacarlle as augas todol-os invernos....
D. Camilo	¡Demontre! (Levantándose) Pois ese defeuto inda non é pequeno e supoño que non-o sabe Ramón. Así é que teño que falar co-él antes de cerral-o trato.
T. Mingos	Por eso podemol-o cerrar o mesmo, quedando da miña conta o quitarllas.
D. Camilo	Non, eso non me convén. Teño antes que falar con Ramón. (Marchándose).
T. Mingos	(Deteniéndole). Veña acó santiño, veña acó. Si non quere dar tanto hoxe...
D. Camilo	Non é eso tio Mingos! (Procurando desprenderse de él).
T. Mingos	Abóndanme as mil pesetas pr' ese apuriño.
D. Camilo	Pois sólteme que xa as terá oxe mesmo, (desprendiéndose y marchándose).
T. Mingos	(Ap.) Adiós meus mil pesos. (con tristeza).

© 2006 Biblioteca Virtual Galega