O chufón

Páxina Anterior

Acto II: Escenas 1-11

Páxina Seguinte

m5xrdguezlopezchufon004.html

ACTO SEGUNDO


[p. 35]

     La misma decoración del acto anterior.
     AI levantar el telón se oye fuera de escena Ia gaita y el tambor y ruido de voces de los mozos que vienen acompañar a casa al Tío Mingos porque ha cogido el ramo, para hacer Ia fiesta del próximo año. Cuando Ia Compañía cuente con un coro gallego, entrará éste después de tío Mingos. Cuando no, se suprime Ia primera escena.



ESCENA 1.ª

Tío Mingos.—Carmela.—Chufón.—Manuel.—Coros Gallegos.

T. Mingos  Pasade adentro. (Dejando Ia capa en Ia baranda).

Varios

Viva o tío Mingos, viva o noso ramista. ¡Vivaa!

T. Mingos

Gracias rapaces, gracias. Carmela, trailles un goto de viño.

Uno del Coro     Co seu permiso vámoslle votar unha cántiga

T. Mingos

Como queirades.

Coro


   Pro ano que ven hay festa,
o amor brinca d' alegria.
Viva quen colleu o ramo
que viva o novo ramista.

   Que viva o novo ramista
qu' é persona xenerosa,
ha de facer unha festa
como non ha d' haber outra.

 

[p. 36]

T. Mingos


Moitas gracias, agora votade un vaso. Vainos sirvindo Carmela. (A Carmela, que acaba de llegar con un jarro de vino).

Carmela

Calquera de vosoutros faría millor ramista qu' él, debía estar tolo cando colleu o ramo. Veremos como ll' axudades porque xa vedes como está.

Varios

Xa ll' axudaremos. ¡Viva o tío Mingos!

Chufón

(A Manuel) Ésta debe de ser a criada.

Manuel

E mais tampouco é fea.

Chufón

¡Doille o ollo! Paréceme que xa he buscado mi novia.

Carmela

(Llega con el vaso a Manuel y le ofrece). Vosté tomará tamén un gotiño.

Chufón

(Cogiendo el vaso que le ofrece a Manuel) Moitas gracias, preciosa. (Bebe).

Carmela

Que lle aporveite. (Riendo Ia ocurrencia). Tome vosté. (A Manuel).

Manuel

Moitas gracias, non m' aproba d' estora. Non é por despreciar.

Carmela

Sintô moito.

Coro

Vamos rapaces votal-á última.

T. Mingos

Non: agora é millor que vos vayades indo, porque estou algo canso.

Coro

Ímonos logo agora, que xa volveremos á tarde. ¡Viva o tío Mingos! (Van desfilando todos. Carmela deja el vaso en Ia mesa).

T. Mingos

Gracias rapaces, gracias, non vos manquedes ó baixar.



ESCENA 2.ª

Tío Mingos.

T. Mingos ¡Dios vaya co-eles! Estaba deseando quedar solo. (Se sienta). Xa vexo que non teño a cabeza pra barullos. Empeñáronse en que collera o ramo pro ano que vén, e tiven medo a negarme porque entroques non me castigara o santo dándome outro mal. Namentras cantaron sintin a alma leda;

[p. 37]




pero agora vólvenseme acordar as trapisondas que hoxe me pasaron. ¡Miren qu' é moito conto que Don Camilo veña á miña casa a metérseme co-a criada! ¡Na miña vida outra tal vin! ¿Daráme os mil pesos pol-a Lamela? O que m' importa é que traya as mil pesetas de siñal. Pero ¿qué contos traguerán él e Carmela?... ¡Parece que a ela lle gustaba que a apalpase! Y-él parés que se aporveitaba. ¿Quererá engañala? Pol-o d' agora, mentras eu viva, non se bulra d' ela. (Se levanta). Do pirmeiro mocazo esmagáballe a cabeza. (Blandiendo el cayado en el aire).



ESCENA 3.ª

Sabela.—Tío Mingos.

Sabela ¿Qué deño estás espantando?

T. Mingos

Non espanto nada; pero espantarei. Non vou deixar cabeza sana n' esta casa. (Blandiendo el palo) ¿Ti sabes s' estou desperto? (Después de acercarse a Sabela, que le mira asustada, se vuelve todo fatigado y se sienta en el banco como desmayado).

Sabela

¡Asús, Dios mío! Este home toleou. (Acercándose y corriendo a Ia puerta, grita). ¡Carmeliñaa! ¡Ou María Antona! Naide responde, y-él co sentido perdido... Mingos, Minguiños. (Sacudiéndole) Nada... Debeu darlle un esvaído. ¡Y-eu aquí sola co-él! Hastra non teño auga pra esbarrufarlla pol-a cara. (Corre a Ia alacena). Pro esta botella está chea de augardente e... (Hace que coge un papado y después de quitarle el sombrero, se lo salpica por Ia cara, con el ruido consiguiente).

T. Mingos

¡Ti que fas muller! ¡Era o que me faltaba, que agora viñeras a xeringarme ti tamén! (Separándose).

Sabela

Gracias a Dios ¡Vaya un medo que me deches! Estas moi endebre e non sei si volverás atrás con ir a misa.

T. Mingos

Non é eso muller...

[p. 38]

Sabela

Vas a tomar un gotiño a ver si te animas. (Llena un vaso de vino).

T. Mingos

Que non é eso muller: déixame falar...

Sabela

Toma, anque sea un pouco.

T. Mingos

¡Puñesflas! que non é eso...

Sabela

É debridá; pero inda hay dulces na lacena (Va por una bandeja con ellos y se los ofrece). Tes que tomar algún y-este vasiño.

T. Mingos

Ben: tomareino. (Con resignación). Xa sei que non hay remedio cando te empeñas. Pro dempois que o tome ¿hasme deixar falar?

Sabela

Si hom, si. Pero bebe o viño.

T. Mingos

O vaso non-o arremato.

Sabela

O que deixes ti bebô eu. (El tío Mingos bebe medio vaso dándole a Sabela el otro medio que también lo bebe). Agora toma este dulce. (Se lo da).

T. Mingos

Pois toma tí tamen outro. (Se lo da ya con cara más animada).

Sabela

Tomarei. (Le toma el dulce y se sienta a su lado).

T. Mingos

Pares qu' os dulces tiran pol-o trago. Beberemos outro vaso. (Llena uno y se le ofrece a Ia mujer que bebe Ia mitad, y el resto el tío Mingos).

Sabela

Vaya logo (Bebe). Xa fai tempo que non estivemos así; toma. (Le da el vaso).

T. Mingos

Daca logo. (Bebe). ¡Ejee! Este viño parés que quenta o peito.

Sabela

A min paréceme que xa me fai esvareamento. (Le echa un brazo por Ia espalda al tío Mingos, como medio chispa).

T. Mingos

Pois o viño e bô.

Sabela

Cala hom, que inda me deu mais sede. (Coge la botella y se la aplica a Ia boca empinándola poco a poco).

T. Mingos

¿Seica che sabe? Pois si che ha de facer mal a tí (le saca Ia botella) mais vale que mo faga a min. (y empina a su vez) ¿Sabes canto me da Don Camilo pol-a Lamela?

Sabela

¿E canto?

T. Mingos

De boas a primeiras ofreceume vinte mil reas, pro dempois entrou Carmela, deulle unhas copas, e non sei o que falaron que a pouco tempo díxo-

[p. 39]




me que hasta dous mil pesos me daría pol-a Lamela.

Sabela

¡Avomaría! ¿Estaría algo peneque?

T. Mingos

Eu non-o sei; pro andívoa apalpando e facéndolle cóxegas, y-eu non sei que confianzas son esas que ten con ela.

Sabela

¡De burro en baixo non hay millor besta! ¿Qué confianzas ha de ter? Cando baixou díxome que quedaba o trato feito; e hastra me parece, que falaba asentado.

T. Mingos

Agora poucas han de ser as malas fadas. Díxome qu' esta tarde me traguerá catro mil reás de siñal, e como mos traiga mañá mesmo llos levo os de Souto, que son os que lle debo.

Sabela

Non debe subir a tanto. (Con aire de achispada).

T. Mingos

Non ten volta. Cen pesos que me faltaban pra pagar a redención da renta e dempois setenta e cinco que costou a vaca teixa...

Sabela

Non foron mais que setenta.

T. Mingos

Sempre fuche unha turreona. Foron setenta e cinco. (Incomodado).

Sabela

Vexo que non estás pra facer contar, ja, ja, ja. ¿De qué color é este fío? (Separando Ias manos como teniendo un hilo).

T. Mingos

Ti si que estás que xa non podes facel-a conta pol-os dedos. Pero papeles cantan, e o que teño que dar son catro mil reás, carto arriba carto abaixo. Vouche a ler a escritura, que a teño pechada na arqueta. (Se levanta inseguro).

Sabela

Pois vou contigo a coller o meu rosario da misión que gardache alí.

T. Mingos

Anda logo diante.

Sabela

Anda tí primeiro. Non quero que te rías de min.

    (Antes de salir de escena se paran, se miran, echan una carcajada se agarran y salen).



[p. 40]


ESCENA 4.ª

María Antona.

M.ª Antona (Entra con un manojo de rosas). Naide. ¿Onde irán? Y-o do Peto agardando. Voulle a poñer estas rosas a Virxe (Coloca Ia mitad en un vaso sobre el armario) Estas mandoumas traguer Carmela e voullas levar: debe d' estar no cuarto. (Se dirige a la puerta de Ia izquierda, parándose en medio de Ia escena). ¡Cómo se vai poñer o do Peto en canto sepa que non son Carmela! ja, ja, ja. Pero eu vou seguir a broma... Quen sabe (Se pone triste). Si hoxe non me di nada Antón... (Vuelve a poner cara de picardía). Volvo tolo a esoutro. Con eso non perdo ningunha comenencia... (fijándose en Ia mesa). Pro deixaron todo esto aventestate. Pra que veña o gato e... (Coge un dulce y lo come). Xa que arden os cangos quentémonos a eles (Bebe por Ia botella de espalda a Ia puerta de Ia escalera. AI empezar a beber entra don Camilo).



ESCENA 5.ª

María Antona.—Don Camilo.

D. Camilo (Ap.) Agora non te m' escapas. (Caminando hacia ella de puntillas).
M.ª Antona Agoniou. (Sacudiendo Ia botella) Y-é bô: lástima do pouco. (Mete un dulce entero en Ia boca)
D. Camilo Agora atrapeite. (Cogiéndola por detrás. Ella se desprende de Don Camilo dándole con Ias flores en la cara y sorteando Ias vueltas alrededor de la mesa, hasta presentarse ella de frente al público con Ia boca llena y los carrillos inflados por el dulce).



[p. 41]


ESCENA 6.ª

Dichos.Antón.

Antón Está moi ben, D. Camilo. Xa que nou escarmentou... (Alza Ia aguijada y amenaza con ella a D. Camilo. María Antona se interpone y se abraza a Antón, con Ia boca aun llena y comiendo el dulce sin poder hablar hasta
que huye D. Camilo)
. ¡Aparta! (Todo furioso tratando de deshacerse de María Antona. Sale D. Camilo).



ESCENA 7.ª

Antón.—María Antona.

M.ª Antona ¡Coidei qu' esganaba! (Después de tragar el dulce).

Antón

Si ti non eres, mato aquí mesmo.

M.ª Antona

¡Non berres, condanado! Por pouco non te comprometes. Él é o Xuez.

Antón

¡Qué Xuez nin que centellas! á muller qu' eu quero non lle toca naide.

M.ª Antona

(Ap.) ¡Ó cabo reventou! (Alto) Pro ti nunca me dixeche que me querías. (Como ruborosa).

Antón

¡Pois mira que probas d' eso xa che teño dado algunhas! Teño moitas ganas de que falemos d' eso. ¿Queres sentarte un pouco ó meu lado?

M.ª Antona

¡N' este banco non! (Mirando recelosa a Ia puerta) Aó míllor si nos ven...

Antón

Anque nos vexan. Pra eso poste ti n' aquela veira y-eu n' ésta.

M.ª Antona

É ò mesmo. (Con picardía) A non ser que me deas palabra de non achegarte a min.

Antón

Non teñas medo. O qu'eu quero non é mais que falar contigo.

M.ª Antona

Ben logo. (Se sientan en los extremos del banco y ella del lado de Ia escalera ).

Antón

Antes de nada quero que me digas ¿qué facías aquí co do Peto?

M.ª Antona

Tomoume por Carmela e como ela non-o quer...

Antón

Tratabas d' engañalo ti.

[p. 42]

M.ª Antona

 Non seas celoso. (Se acerca un poco a Antón). Como ti nunca me dixeras nada, non sabía de certo si me querías.

Antón

N' eso mintes. Pro éI é rico y-eu non teño outros bés qu' as miñas maus.

M.ª Antona

¿Y-eu que teño? (Se acerca un poco más).

Antón

Us ollos que valen un mundo. (Antón permanece siempre fijo en el mismo sitio).

M.ª Antona

¿De verdá? (Mirándole). ¿Non che gusto mais que pol-os ollos? (Se acerca poniéndose a su lado y coloca Ia mano displicentemente sobre Ia mesa, casi delante de Antón).

Antón

E tamén por ese corpo tan xeitoso que Dios che deu (Le coge Ia mano).

M.ª Antona

Non sei si me mintes.

Antón

Qu' hei de mentir, si estou tolo por ti. (Le pasa Ia otra mano sobre el hombro). ¿Queres darme un bico? (Con pasión).

M.ª Antona

¿Tamén tí? Inda é cedo pra tocar a vísporas. (Separa Ia cabeza resistiéndose a ser besada y coge el manojo de rosas que tiene al alcance en Ia mesa).



ESCENA 8.ª

Dichos.—Sabela.

Sabela ¡Qu' estou vendo! ¿Estarei achispada? (Desde Ia puerta y andando hacia ellos). Agora atrapeite. (Se levantan precipitadamente Antón y María Antona y al huir le da con las rosas en Ia cara y tropieza con ella, haciéndola caer. María Antona huye por la escalera y Antón va a levantar a Sabela, pero como siente venir al Tío Mingos huye escondiéndose detrás del arca).



ESCENA 9.ª

Sabela.—Antón.—Tío Mingos.

T. Mingos ¿Mancáchete? (Corriendo hacia Sabela y ayudándola a levantarse). Eu ben-o decía. Era visto que che había de facer mal o viño.

[p. 43]

Sabela

(Después de sentarse fatigosamente en el banco). ¡O demo, Mingos, o demo! Esa María Antona hamas de pagar. ¿Vel-a mosca morta?..

T. Mingos

¡Vaites, qu' inda a pillache de veras!

Sabela

¿Qué a pillei? ¡Inda non sabes ben como a pillei!

T. Mingos

Excusas de xuralo, que xa o estou vendo.

Sabela

Pilleina con Antón.

T. Mingos

¡Púxote boa! (Coge Ia botella, Ia mira al transparente y Ia sacude).

Sabela

Mira si me fixo sangre.

T. Mingos

(Que está sacudiendo Ia botella). ¡Nin pinga!

Sabela

Pois doime a cara que rabea.

T. Mingos

¿Pro ti pra que volviches ó viño? Anda, déitate un pouco n' esa cama e durme, que logo che pasará. (Levantáadola).

Sabela

Inda me manquei ben n'esta coxa. Deitareime logo un pouco, pro ésta non lla paso, non e non.

T. Mingos

Anda muller anda ¡Dios te fade ben! (La lleva cojeando).

Antón

Foi sorte que non me virán. (Va a salir). ¿Quén subirá? (Vuelve a esconderse).



ESCENA 10.

Antón.—Carmela.—Ramón.

Carmela Aquí tampouco está, pero ha de estar por ahí adentro.

Ramón

¡Canto temos rebrincado n' este carto cando salíamos da escola! ¿Acórdaste?

Carmela

Como si fora onte.

Ramón

Cantas veces m'escondin detrás d' aquela hucha. Vou vel-o sitio.

Carmela

Dempois o verás, séntate e falemos mentras non ven teu pai a falar co padriño. (Lo coge y lo hace sentar a su lado).

Antón

(Ap.) Respiro. Vaya unhá curiosida.

Carmela

¿En qué cabilas?

[p. 44]

Ramón

En que ò qu' está de Dios ás maus ha de vir. Mentras estiven no estudio, cantas rapazas mirei e cantas me miraron.

Carmela

¿Inda ó dis?

Ramón

Pois apesar d' eso nunca meu olvidei de tí.

Carmela

¡Mintireiro! Os homes gabádesvos por vanidá, de que vos miran as mulleres y-as veces é por rirse de vosoutros.

Ramón

Algunhas veces poderá ser así; pero en todas partes as mulleres que son listas miran prós homes que lles gustan, por si prenden, e inda acaso con mais arte e menos disimulo que nosoutros, e fan ben.

Carmela

¿Cómo que fan ben?

Ramón

Porque cando non son tan guapas como tí, teñen qu' afiar as uñas e armar ben a trapela pra cazar novio. Cando son com' a tí abóndalles o imán dos ollos pr' atraguelos, de xeito que queden namorados e presos pra sempre.

Carmela

Eres un mintireiro.

Ramón

Si así non fora non viña a casarme contigo. (Le echa un brazo por Ia espalda).

Antón

(Como sigan así logo poderei salir sin que me vexan).

Carmela

Pois namentras tí faltache non me saliche do pensamento, nin vin ollos que se me cravasen na alma como os teus, nin fala tan meiga como a tua, que sin oirte cantoume sempre nos oídos.

Ramón

¡Mintireira!

Carmela

Non serei tanto cando te deixo estar así.

Ramón

¡Vas a ser miña muller!

Carmela

Pero mentras e non, solo porque te quero deixote que m' abraces, inda conocendo que non debe facelo.

Ramón

Ben, muller, si estás contragusto...

Carmela

Non t' anoxes, pois ben sabes qu' eres alma da miña vida. (Le echa ella el brazo por el cuello).

Antón

¡Xa escampa! Non agoanto mais. (Sale en Ia punta de Ios pies y le cae la aguijada antes de llegar a Ia puerta).

Carmela

¿Qué fas ahí?

[p. 45]

Antón

Tróuxenlle aquelas frores á Virxe y-entrei caladiñamente pra non estorbalos.

Carmela

¡Qué vergonza! (A Ramón).

Ramón

Anda, anda. Busca a meu pai e dille que veña aquí logo.

Antón

(Ap.) Agora si qu' é ela. (Alto) Eu teño que facer, mandareille un recado por calquera, da sua parte.

Carmela

Vai tí mesmo e traino contigo.



ESCENA 11.

Dichos.—María Antona.

M.ª Antona (Entra toda apurada diciendo a media voz). Ahí están os do Peto.

Carmela

(Toda impaciente.) Ten conta d' eles abaixo.

Antón

Ela non: eu estarei co-eles.

Carmela

(Con extrañeza). ¿Qué é ò que dis? Ti vas onde che mandei.

Ramón

Ten razón Antón: non está ben que unha muller s' encargue d' entretelos.

Carmela

(A María Antona). Pois entón vai tí correndo en busca de D. Camilo e dille que corre prèsa que veña. Millor é que o
trayas contigo. (Toda apurada).

M.ª Antona

(Ap. a Carmela). ¿Y-eres ti quen me manda xunto D. Camilo? Eu non podo deixar a cuciña qu' hay moito que facer. (Se marcha incomodada).

Antón

Pois eu non te deixo sola co-eles (Se va detrás de María Antona).

Ramón

Entón tamén eu vou buscar a mi padre. (Trata de irse).

Carmela

Non: tí non sales d' aquí hastra qu' él veña (Cogiéndole y deteniéndole).

Ramón

Quedareime logo. Será mellor que baixes tí e lles digas que suban. Non está ben que os fagades agardar embaixo. Tí daslles aquí conversación: mentras tanto Antón busca a teus padriños pra que

[p. 46]




veñan a falar co-eles, e eu quero escoitar o que din escondido tras d' esa arca.

Carmela

Ay, logo, ben. Vou chamalos. Vai ser unha risa. (Sale).

 

Páxina Anterior

Ir ao índice de Páxinas

Páxina Seguinte


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega