4.5. Perfil ideolóxico
A ideoloxía e doctrina da F.M.G é
sustancialmente a mesma que a do P.G., con algún matiz diferencial, e
sobor de todo, un acento máis exaltado. Polo tanto as notas de
federalismo, pacifismo, universalismo, federalismo internacional, etc.,
que xa vimos que elaborara o P.G., son aplicables á F.M.G. Tamén os
mitos e tradicións nacionais daquel —entre as que a Idade Media,
concebida como etapa de libertade e esplendor cultural, ocupaba un
destacado papel—, son asumidos polas
Mocedades con afervoado entusiasmo. Concretamente o devandito mito da
Idade de Ouro medieval, e a señardade dese paradiso perdido, o expresan
caseque con arrobo:
«Houbo un tempo en que Galiza, ceibe pra desenrolar a sua cultura e
a sua historia, era a nazón máis belida do mundo. A lembranza daqueles
groriosos séculos debe ser a única bandeira do nazonalismo.» (63) |
Esta mesma idea a vemos recollida noutro texto que expresa, ó tempo,
outra das claves ideolóxicas do P.G.: a pretensión de armonizar a
renovación coa tradición:
«Si queremos construir un pobo —mellor dito, si queremos resucitalo— temos que comenzar por facer
revivir tódol-os valores espritoales, amordazados hoxe pol-a cultura
castelán que hai na Galiza, e que tiveron seu eisprendor na historia parada: principalmente na Edade
Media. Temos que refaguer Galiza, ollando ao pasado, encarandonos coa tradizón da Patrea
[...].» (64) |
O que é lóxicamente peculiar da F.M.G., son
os seus símbolos, que suliñan a sua personalidade. Agora ben, a
diferencia non vai máis aló da forma, sendo coincidentes cos do P.G.,
no contido. A bandeira das Mocedades era a «nazonal oficial»
de campo branco e diagonal azul, á que se engade unha estrela verde
perto do ángulo superior dereito. Esta mesma estrela verde puñanna á
altura do peito, nas camisas brancas que utilizaban como uniforme, de
preceptivo uso nos seus actos (65). Declararon oficial un Hino que
compuxera Alfredo Brañas —que reproduciremos máis adiante—, de
características nidiamente independentistas (66). Nisto as Mocedades
ultrapasaban o Partido Galeguista, polo que convén deterse un chisco
nesta cuestión. Existía nas Mocedades un importante sector, que chegou
a ocupa-Ia dirección e a controlar «Guieiro», de
convencidos separatistas, e dado que eran especialmente activos e
contaban con moitos dirixentes e persoeiros (Xosé Velo e Celso Emilio
Ferreiro, por exemplo), daban a impresión de que toda a F.M.G. era
arredista, o cal non era certo. A maioría, inda que por pouco marxe,
oscilaba doctrinalmente entre o federalismo e o independentismo,
adoptando, chegado o caso, unha actitude eminentemente pragmática.
Temos así que na III Asamblea, celebrada no mes de maio de 1936, saeu
derrotada a postura arredista, pero non por razóns doctrinais, senon de
táctica, estimando os seus detractores que as circunstancias políticas
non a facían aconsellable. E estas circunstancias non eran outras que a
inmediata expectativa de plebiscitación do Estatuto de autonomía,
quedando perfectamente plasmado o posibilismo pragmático de F.M.G., no
acordo da Asamblea de apoiar ó Estatuto. Xa víramos cando analizamos o
P.G. que o seu esencial nódulo ideolóxico era o nacionalismo, sendo
todo o demais accesorio e continxente. Deste xeito o republicanismo era
instrumental e ainda que a súa cosmovisión casaba especialmente ben co
federalismo, podía tamén asumi-la autonomía ou mesmo, chegado o caso, o
arredismo.
O radicalismo das Mocedades, máis verbalista que fáctico, lévaas a
expoñe-la sua visión de España con máis crudeza e animosidade, que a
que utilizaban os galeguistas adultos, pero se Ile restamos o
arroupamento retórico-extremista con que a aduviaban, atopámonos con
que no fondo eran exactamente coincidentes. En efecto, o antiespañolismo
duns e doutros ía encamiñado descontra á España centralista e
intolerante coas nacionalidades periféricas —distinguindose ben o que
era o Estado español, do que era o pobo español, contra do que non tiñan nada— pero non descontra dunha
España na que os distintos pobos
que a integran poidesen convivir na armonía, equiparados por medio dun
sistema federal. Así o dicía a propia F.M.G.:
«Queremos, en sustitución dunha Hespaña imperialista e decadente,
que non é mais que a unión mecánica de pobos escravizados, crear a futura Hispania, que será unha confederación orgánica de pobos libres, [...] queremos reintegrarnos á civilización europea
[...].» (67) |
Unha frase deste tenor motivou o secuestro de
«Guieiro» e o encarceramento do seu director, que era naquel
intre C. Emilio Ferreiro, e como mostra de que as diferencias non eran máis que de forma (máis estridentes nas Mocedades) o P.G. solidarizouse
coa organización xuvenil. Compre tamén sinalar que as veces
identifícase o «Estado opresor» con Castela (68).
Outra nota ideolóxica destacada nas mocedades é a crítica ó
pluripartidismo e as categorías dereita/esquerda, en tanto que
divisoras da desexada unidade de Galicia. Como o P.G., na primeira
etapa, tilda de importada a dicotomía dereita/esquerda. Manténse así a
F.M.G. aferida a unha idea en principio moi querida polo P.G., cando xa
este a desbotara definitivamente, para inclinarse cara a esquerda. Polo
tanto, para a F.M.G., a contradicción relevante quedaba establecida
entre o nacionalismo e o «Estado centralista e imperialista» (69).
Para entender cabalmente o aspecto da ideoloxía da F.M.G., que a
continuación pasaremos a sinalar, compre precisar antes o papel que se
asignaba a sí mesma de «vanguarda do movimento nazonalista» (70). Consecuentemente a F.M.G. pretende erixirse
en punta de lanza e
avanguarda do movemento nacionalista, polo que tiña de aparecer como
núcleo firme e decidido, ferreamente disciplinado, intrépido e
acometedor. O mozo Xosé Bieito Pazos explicaba (71)
que o Partido
Galeguista era lóxico que non poidera ter un senso revolucionario por
estar preso na tea de araña que tecera a sociedade arredor dos seus
membros. Eran os mozos os que sí podían e debían seguir unha
orientación revolucionaria (léase: radical). Esta concepción
avangardista levaba ás Mocedades a empregar unha linguaxe —e as
vegadas, como veremos, tamén unha práctica— tremendamente exaltada e
agresiva. Deste xeito, C.E. Ferreiro coidaba que as Mocedades debían
ser unha forza de choque, violenta e decidida, a modo de falanxe do
nacionalismo debeladora do españolismo e auténtica «piqueta derrubadora da antipatria»
(72). Segundo isto, as Mocedades Galeguistas
debían emular ás xuventudes nacionalistas vascas e catalanas, ás que
consideraban máis combativas, «chegando as veces á
violencia» (73). Esta violencia propugnada tiña unha doble
finalidade. Debía ser ofensiva, con vistas a provoca-Ia represión
conseguinte, seguindo a dialéctica da exacerbación das
contradiccións, pois consideraban que o desencadenamento da represión
sería un signo da vitalidade do movimento nacionalista; xa que logo,
comprían mártires da causa da «redenzón galega». E tiña
tamén unha finalidade defensiva, a de protexerse das accións
igoalmente violentas das xuventudes feixistas (da J.A.P. en especial),
impedindo que se fixeran co control da rúa polo terror. Así o
expresaba a F.M.G.: «E aos enemigos, aos que nos pegan, aos que
non nos creen, aos que nos dudan, aos que nos quixeran pisar, ¡pisalos!»
(74). Veleiquí outro texto no que se alude expresamente
as «Juventudes de Acción Popular»:
«Din os "xovenes" da J.A.P. no
programa da sua primeira Asamblea rexional: "Guerra sin cuartel al
galleguismo separatista". E nós contestamos: Guerra ao fascismo estúpido i-encuberto. Guerra aos nemigos
de Galiza. Guerra aos émulos dos asesiños dos católicos alemáns.» (75) |
Para levar a cabo esta política violenta e
belixerante, postulan, tanto Xaime Illa Couto como C. Emilio Ferreiro,
que en cada Mocedade se fixese unha escolleita de «patriotas
fortes e decididos», para que cando fora mester saisen a rúa a impoñerse pola
violencia (76). Non temos noticias de que tal grupo
paramilitar tivérase levado a efecto —ainda que atisbos chegou a haber,
polo menos na zona de Santiago— pero dende logo «in mente»
estaba o proxecto. Este proceso de radicalización da F.M.G. estivo
alentado pola exacerbación política xeral que se dexerga no período
final da República; así o recoñecen implicitamente as xuventudes
nacionalistas como se pode ollar no texto que a continuación
reproducimos, no que, o propio tempo, constátase a intención de levar
a cabo, en paralelo coa actuación política legal, outra na
clandestinidade e ó marxe da legalidade (77):
«A Mocedade de Galiza non debe acharse ausente
da loita civil que se cerne na España. A F.M.G., debe conseguir a
cristalización dos seus ideaes, dentro ou fora da lei.» (78) |
Toda esta prosa de combate estaba, ademais,
tinguida dunha retórica de marcado patetismo (79). Sinalemos, para
rematar, que o P.G. vía estas mostras de radicalismo furibundo con
benevolencia comprensiva, atribuindo estes excesos á natural vehemencia
xuvenil. Consideraba que, despois de todo, non estaba mal que nas
Mocedades reinara un espíritu nacionalista máis intransixente. Como
testimuño disto, podemos aduci-lo feito de que non haxa un só texto no
que o P.G. lles chamase a atención, tentando de morixear o seu ímpetu; e polo demais así nolo confirmaron as fontes
orais (80).
4.5.1. Matizacións Ideolóxicas (correntes minoritarias no seo da
F.M.G.)
Xa temos visto os perfís ideolóxicos da
corrente maioritaria do P.G., que en síntese resultan moi semellantes
ós do P.G. Pois ben, como no caso deste, tamén na F.M.G. existiron
discrepancias ideolóxicas que se aglutinaran en tendencias, ainda que
tampouco chegaran a cristalizar dun xeito orgánico. Veleiquí as
cuestións arredor das cales producíuse o disentimento: o federalismo,
considerado insuficiente por un sector que se pronunciaba polo
independentismo; a neutralidade relixiosa; o emprego de métodos legais
para a consecución dos obxectivos políticos; a cuestión das alianzas;
a insuficiencia dunha actuación exclusivamente cultural, e a
valoración do marxismo como inaplicáble a Galicia. A posta en solfa
destes temas que vertebraban a doctrina da corrente maioritaria da
F.M.G. prodúcese dunha maneira moi confusa e mesmo caótica,
misturándose a veces as correntes que difiren entre sí en caseque
todo, pero que teñen en común sorprendentes afinidades. Antes de pasar
a detalla-los distintos matices, conven sinalar o doctrinarismo que
existía nas Mocedades; como organización fundamentalmente estudiantil
os temas ideolóxicos resultaban particularmente engaiolantes e
seductores. As polémicas non se producen sobor de problemas políticos
concretos, nin arredor das cuestión de actualidade; discútese encol
dos grandes e abstrusos problemas ideolóxicos.
Corrente Arredista
Constituía un sector moi numeroso (na III Asamblea votaron pola independencia 331 mozos) e que contaba
con
dirixentes como Xosé Velo (81), C. Emilio Ferreiro, Sánchez García, Xosé
B. Pazos e Santiago Fernández. Eran característicos desta corrente
slogans como o seguinte: «Namentras non se consiga a independencia da
patria, Galiza e todol-os galegos, nunca s'atoparán dentro de
sí» (82) . A este sector, contando coa benevolente anuencia dalgúns
elementos "flexibles" da liña maioritaria, debeuse a adopción
como hino das Mocedades dun poema de Alfredo Brañas, titulado «Canto a Galicia», que dí nun anaco:
«Casta dos celtas esperta axiña,
erte do
fango da escravitú.
Patria da i-alma, teus ceibes cantos
enchan o mundo de norte a sur.
Dos meus pasados, bendita terra,
nai amorosa da miña nai,
creba as
cadeas que te asoballan
e cingue a croa da libertá.
Cantai galegos o himno xigante
dos pobos libres, dos pobos grandes
cantai galegos a idea santa
da
independencia da nosa Patria.» (83) |
Hai que por a este sector en relación cos
arredistas bonaerenses da «Sociedade Nazonalista Pondal», do
periódico do cal, «A Fouce», reproducen as veces artigos en «Guieiro» (84).
Polo demais, caracterízase o sector arredista polo desexo de pureza
nacionalista, co conseguinte rexeitamento do pluripartidismo e das
categorias dereita/esquerda (85); xa que logo, non nos pode extrañar que
sexan contrarios as alianzas coas forzas non nacionalistas, ás que
motexan de «hespañolistas». Salientan, tamen, por seren
partidarios das actitudes radicais e da violencia como táctica
política.
Capítulo aparte merece o destacado dirixente
xuvenil, articulista prolífico, e orador de gran impacto, Francisco
Fernández del Riego. A sua importante personalidade reclama que nos
deteñamos un chisco a naliza-lo seu pensamento. En efecto, temos
quintaesenciada nel a actitude dun Hamlet que se val da anfibioloxía
para agochar as suas variacións de posición e mesmo contradiccións
teóricas. Realmente, caseque compre ser un experto en cabalística para
conquerir descifrar o seu pensamento. Por un lado móstrase como
arredista (86), pero por outro non lle parece mal o posibilismo
autonómico do P.G. Tenta de armonizar esta contradicción apelando a
unha sorte de doble política, resultante da combinación dun partido
que loitase por conqueri-los obxetivos posibles, baixo un prisma
semellante ó de Esquerda Catalana —pois Del Riego era claramente de
esquerdas, mesmo de tendencia socializante (87)—, xunto cunha organización,
como a F.M.G., que observara: «un proceder máis ríxido no senso
nacionalista», xa que as Mocedades: «Sin fíns concretos e
determinados —alonxados da tarefa de pedir votos e das combinacións
parlamentarias e medoñentas— enrólanse no fito outo de conquerir a
independencia de Galicia no espiritual e no político» (88). Aboga,
tamén, polo emprego de tácticas violentas, e nun alarde de virtuosismo
malabarístico, razona que non é boa a alianza do P.G. con outras
forzas, que poderían desvirtua-lo seu nacionalismo, pero o propio tempo
recoñece que podía ser necesario o pacto (89).
Corrente conservadora
Era considerablemente minoritaria pero moi
activa. Contaba con figuras destacadas, sendo as suas cabezas máis
visibles: Xaime Illa Couto, militante católico con boa formación
cultural (90), Rodríguez Seoane, de Cuntis, Taboada Tabanera, pontevedrés
adicto ás teorías de Filgueira Valverde, Ramos Colemán, que formaba
parte dun grupo de mozos ourensáns discípulos de Vicente Risco, e M.
Vázquez Martín.
Podemos caracteriza-Ia sua ideoloxía cos
seguintes riscos: creían necesario que o nacionalismo se declarase
expresamente antimarxista, por ser contrario ás creencias tradicionais
de Galicia, e que se proclamase, asimesmo, como católico confesional.
Son, polo tanto, detractores da neutralidade relixiosa, e ademais antilaicistas
(91). Degoiran a máxima pureza nacionalista, son contrarios
ás alianzas de calquera índole (e especialmente coa esquerda), e negan
pertinencia á contradicción dereitas/esquerdas (92). Predominan os
federalistas, ainda que tampouco fallan os independentistas, como
Santiago Fernández, e había discordancia en canto ó emprego ou non da
violencia como procedimento político: Xaime Illa era partidario dela,
en tanto que Vázquez Martín e Taboada Tabanera estaban en franca
disconformidade (93).
Polo demais socialmente son conservadores.
Corrente Apartidaria
Maniféstase dun xeito similar e mesmo
mimético verbo da súa homóloga no seu do P.G. Son os seus
abandeirados Aquilino Iglesia Alvariño (94),
Mariño Dónega e Remixio G.
Gándara, Caracterízase pola desconfianza da acción política,
propugnando a inhibición da política xeral de España e da actuación
parlamentaria, para que o nacionalismo poidese adicarse á creación
dunha auténtica cultura galega, concienciando ó pobo, nunha
perspectiva a moi longo plazo, entendendo que o remate do proceso
Galicia conseguiría ser ceibe (95). Coidaban que Galicia percisaba
replegarse sobor de sí mesma, para tomar conciencia do seu propio ser,
en troques de disiparse e desdibuxarse participando en loitas que non a
concernían máis que tanxencialmente. Xa en 1936, Iglesia Alvariño
introduce un novo elemento, postulando que a actuación cultural a longo
prazo se complementara coa intervención en certos acontecementos
inmediatos (96). De tódolos xeitos, o nacionalismo, que non compría que
fose un partido, nin unha organización de límites estreitos, senon un
movimento ampliamente integrador, e de perfís difusos e mesmo vaporosos,
debería refugar unha actuación política sistemática e continuada.
Corrente marxista
Lembrémonos de que a corrente maioritaria da
F.M.G. non é antimarxista, nin tampouco marxista, dende logo; limítase
a considerar que o comunismo resulta inaplicable en Galicia, por estar a
propiedade agraria moi repartida e escasearen os asalariados. Dexerga o
marxismo, xa que logo, como unha doctrina importada, que non respostaba
as necesidades de Galicia; valora en xeral positivamente os avances de
xusticia social operados nos países onde estaba vixente tal réxime e
condea o que tiña de dictadura.
Decláranse marxistas convencidos: Galán Calvete,
perteñecente ás
Mocedades da Coruña (97), Victoriano Buxán Rivas e Antón Beiras García
(98).
Esta corrente era francamente minoritaria e
facía especial fincapié en que a F.M.G. prestara atención ó mundo
obreiro.
4.6. Estratexia e táctica
A estratexia das, primeiro, Mocedades, logo «Federación de Mocedades Galeguistas» e, ó cabo,
«Federación de Mocedades Nacionalistas», é a de conqueri-lo
autogoberno de Galicia e o afortalamento da sua personalidade, por medio
de organismos de ámbito exclusivamente galego. Somos conscientes de
que, dicir isto, é dicir ben pouco, pero consideramos que do seu
embrionario programa e confusa ideoloxía, pouco máis se pode deducir a
este respecto. Polo demais, os viraxes que experimentaron as Mocedades
nos poucos anos que durou a sua andadura, fan máis acosellable
centra-la análise nas tácticas empregadas, ou defendidas, en cada unha
das distintas etapas. Aparecen perfiladas, com máis ou menos claridade,
tres etapas:
1. A primeira delas é a de maior duración;
abrangue dende a creación dos primeiros grupos xuvenís en 1932, ata
que remata o mandato do primeiro Consello Nacional da F.M.G., a mediados
de 1935. Neste etapa, prodúcese o tránsito dende o acatamento sumiso
da tutela do P.G. do que era o máximo valedor Alexandre Bóveda, que
concebía ás Mocedades como unha simple correa de transmisión do P.G. (99), á independización organizativa, que quedará consagrada na
seguinte etapa. Predomina o traballo de organización interna, non
considerándose suficiente a actividade desplegada cara o exterior,
feito este que suscita repetidas críticas á dirección, tachada de
inactiva e «literaria». Antes de erixirse as Mocedades en
Federación, Xaime Illa e Del Riego son os que marcan a pauta, proba do
cal é que foron elexidos para o primeiro consello directivo da F.M.G. A
propia heteroxeneidade ideolóxica da primeira dirección xa ilustra
dabondo a inmadurez da organización e o pouco configuradas que estaban
ainda as correntes. En efecto, coexisten nela un mozo partidario dunha
liña de actuación cultural, como era Iglesia Alvariño, con dous
conservadores integristas, Illa Couto e Ramos Colemán. Os tres teñen ó
seu carón un Segredario Xeral de liña esquerdista, como era Del Riego,
e outro Técnico, Fontenla, que comparte a sua orientación. Xa que
logo, era ben difícil que a Federación seguise unha táctica
enteiramente coherente. O único nexo que avencellaba a tódolos seus
dirixentes era a concepción radical do nacionalismo, e o «pulo de
romantismo» que inspiraba a exaltación que fan da violencia como
método de actuación. A táctica acordada consistía en non aliarse con
ningunha forza política, por afín que fose, coa sóa excepción dos
puntuais acordos con outros grupos nas accións violentas que as
Mocedades acometeran:
«Deben aituar (os grupos, X.C.P.)
violentamente en contra de calquer forza que se opoña direitamente âs
vosas aitividás, e nistes intres sí, aituar cas forzas que se poidan
xuntar a nós.» (100) |
A alianza de Galeusca establecida polo P.G.,
mereceu o entusiasta apoio da F.M.G. sentíndose plenamente solidaria
coas xuventudes de Euzkadi e Catalunya. No vran de 1934 comenta Del Riego que era esta a política que
lles interesaba e non a falaz
política de dereitas contra esquerdas (101). Cando o P.G. aproba a táctica
de aliarse coas forzas republicanas e autonomistas de esquerda, as
Mocedades acollena mal, pero non chegar a creba-lo seu vencello co P.G.
2. A segunda etapa dura exactamente un ano (de
maio de 1935 a 1936) e está marcada por unha nova dirección elixida na
II Asamblea, na que predominan os arredistas. Independentistas eran os
Segretarios Xeral, de Propaganda e de Organización, Xosé Velo, Xosé Nogueiras Rumbao e Celso Emilio Ferreiro, respectivamente;
Soamente o
Segretario Técnico, Vicente Bóveda (irmán do dirixente do P.G., Alexandre, e moi influenciado por
el (102)), mantiña unha
posición federalista (103). Sintomáticamente a II Asamblea prescinde da
Segretaría de enlace co P.G., que desempeñara denantes Aquilino
Iglesia. A nova táctica que se inaugura será unha continuación da
anterior, pero impregnada de maior radicalismo e con algúns matices
diferentes. De entrada a dirección acorda arredarse do P.G., namentras
perdurase a sua alianza: «cos partidos extranxeiros, pero mantendo con él «unha común identidade de ideais», e co obxectivo
suplementario de que a F.M.G. acadase un dinamismo propio. O P.G. non
acusa oficialmente o golpe e con gran diplomacia manifesta o seu acordo
coa decisión tomada pola F.M.G., parecéndolle ben que se organizara do
xeito que menor lle acomodara para levar a cabo unha actividade
intensa (104). A actitude do P.G. foi certamente moi hábil, e gracias a
esa política de «ceibar corda», conqueriu que a ruptura coa
sua organización xuvenil non fora completa. Deste xeito, sen
estridencias nin friccións, a F.M.G. foise despegando: suxírese ós
Grupos de Mocedades que de ter medios para elo, buscasen locais propios,
ó marxe das sedes do P.G., pero tamén puntualízase
contemporizadoramente que, de non telos, permanezan nos mesmos. A mesma
política seguen galeguistas adultos e mozos verbo do voceiro das
Mocedades. En novembro de 1935, sae a lus o «Guieiro»,
como periódico independente, desprendéndose así do seo materno de «A.N.T.» onde se
viña publicando deica entón, ocupando unha
folla enteira. Pois ben, na primerira páxina da emancipada publicación
da F.M.G., comunican a sua discrepancia coas alianzas do P.G., pero
sinalan ó propio tempo que: «Estamos intimamente vinculados, coa
Decraración de Principios do Partido Galeguista» (105). O P.G., pola
sua banda, non ten incomenente en seguir publicando artigos de membros
das Mocedades, que versan incluso sobor da propia organización destas,
en «A.N.T.» (106). Polo demais, a nova dirección combate a
corrente culturalista, dicindo expresamente que a F.M.G. non podía
esquencerse da loita política. Batalla que se plantexa contra todo o «antigalego e
hespañolizante», postulando a loita directa,
aclarando que «Entendemos por loita directa, non o terrotismo como
sistema, senón o non recuar ante os medios violentos cando a violenta
é precisa» (107).
Pasemos agora ó capítulo de contradiccións,
que non carecen dunha racionalidade que tentaremos de explicar. En
efecto, despois de afirmaren que a F.M.G. tiña que actuar politicamente,
expoñen nun editorial de «Guieiro» (108)
que:
«[ ...] máis que unha posición
política, corresponde a F.M.G., unha posición patriótica. E decir,
mais que eleicións, xestoras, concellos, etc, a F.M.G. ten de ir
conquistando na mocedade galega, por medio dos valores positivos da nosa
cultura —historia, língua, relixión, etc.— un amplio marxen onde
poder moverse.» |
Se a contradicción é flagrante, a
explicación é clara. As Mocedades queren intervir na loita política,
pero con arreglo ós esquemas que eles plantexan (nacionalismo contra
españolismo), pero como a teimuda realidade establece o conflicto en
termos dereitas/esquerdas, optan por non intervir nela, refuxiandose no
limbo da actuación culturalista. Polo demais, a loita nacionalista,
real e visible, estaba centrada na consecución dun Estatuto de autonomía bastante limitado; pero ainda que fora máis amplio, cómo
ían empeñarse na loita por el, eles que eran independentistas. Deste
xeito, non nos pode extrañar que despois de critica-lo Estatuto saído
da Asamblea de Concellos, celebrada era Compostela en 1932, digan
cousas como ésta: «non é a formación dun estado, senón a
reconstrucción dunha nazón, o verdadeiro sentido do
galeguismo» (109). O seu descontento co estado de cousas leva á F.M.G.
a acentuar as críticas ó pluripartidismo e, tamén, ó mesmo sistema
parlamentario:
«O sistema parlamentario é impuro e
falso, por que é o triunfo da maoría sobor da razón, dos máis sobor
dos millores. Non importan pois, os votos; e sí a tua propia afirmación nazonalista.»
(110) |
É dicir, abogan por unha actitude elitista, de
narcisista complacencia, que nos remite ó refuxio na torre de marfil da
pureza nacionalista. Soamente admítese a realidade do pluralismo
político no exclusivo marco do nacionalismo: «Onte o galeguismo
era menos e un. Hoxe é moito e vario» (111). Algo é algo.
3. Entremos xa na terceira etapa. As contradiccións nas que estaba
mergullada a F.M.G., eran demasiado fortes como para que non reclamaran
unha solución urxente. Convócase a III Asamblea en maio de 1936, e
dela agroma unha-nova táctica. Os radicais independentistas son
derrotados, e a Asamblea opta por unha vía pragmática pero
incongruente. O pragmatismo queda ben patente na decisión da, agora
chamada, Federación de Mocedades Nacionalistas, de apoia-lo Estatuto
(112) e, implicitamente, ó partido que máis denodadamente labouraba por
el, é dicir, o P.G., que víu así compridamente compensado o seu tacto
e pacencia. A decisión non foi meramente teórica, na medida en que a
F.M.N. colaborou co maior empeño na campaña plebiscitaria. Agora ben, a
incongruencia xa se albisca no feito de que o troque na denominación
desta organización xuvenil (que implica a consagración do seu
maximalismo nacionalista, que non collía no estreito corsé
denominativo de «galeguista») vería a coindicir coa adopción
dunha táctica tan posibilista, xa que postula o «cativo»
obxectivo do Estatuto, denantes denostado. Pero onde a incoherencia
atada o seu máximum de explendor é na definición que fan da
organización «renominada» e, asimesmo, dos obxectivos que
debía percurar. En efecto, defínese a F.M.N. como:
«un movimento revolucionario que remate cas
loitas internas da nosa Patria, que non deixe medrar doutrinas alleas â
nosa natural idiosincrasia e tradición.» (113) |
Ou sexa, seguen a dicir o que mantiñan na
anterior etapa, pero a diferencia dela, agora están ombreiro con
ombreiro, traballando a prol do Estatuto, xustamente con aqueles
partidos que dividen Galicia e introducen nela doctrinas alleas.
4.7. Programa
Xa dixemos que a F.M.G. non deu artellado un
programa propio, limitándose a asumi-lo do P.G., namentras foi
organización autónoma súa. Cando se emancipa da súa tutela,
escomenzan a erguérense voces pedindo que as Mocedade plantexaran os
seus propios obxectivos programáticos nos eidos social, político e
económico. Estas demandas intensifícanse ante a convocatoria da III Asamblea
(114), urxindo a non limitarse á mera definición teórica e
doctrinal como nacionalistas. Pero tampouco saeu dela elaborado un
programa, aprobándose somentes unhas bases que presentara Illa Couto, e
que nin sequera se fixeron públicas, na idea de que as desenrolara unha
comisión nomeada ó efecto, composta por Illa Couto, Nogueira, Emilio
Ferreiro, Ramón Piñeiro, Cesáreo Muñíz e M. Dónega Rozas, que
asumíu o compromiso de presentar un proxecto de Programa doctrinal e
táctico no prazo de 60 días (115). A decisión chegou tarde: o erguemento
militar impediu que a comisión dera fraguado o programa.
Mencionemos os poucos elementos programáticos
que se poder abesullar no seu voceiro. Insisten con especial énfase nos
principios de «Patriotismo, Anti-imperialismo, Democracia e
Universalismo» (116). Sen maior precisión, Xaime Illa alude a que a
F.M.G. debía ter como un dos seus obxectivos a defensa dos mozos na sua
actividade profesional (117). Nun manifesto suscrito por un fato de
universitarios, perteñecentes na sua meirande parte ás Mocedades (118),
recabábase a autonomía para Galicia e a igualdade de dereitos para o
galego en relación co castelán, e xa cinguíndose concretamente ó
ámeto universitario, solicitaban a independencia universitaria verbo de
Madrid, o establecimento de cátedras permanentes de cultura galega e
abogaban, ademais, pola creación dunha «Federación Oficial
escolar Universitaria única e galega». Un pouco máis tarde,
engaden a crítica ó profesorado universitario, por haber neste
estamento poucos galegos e por seren a maior parte deles «somentes
galegos de partida de nascimento». Pidían que esta situación cambiase
(119).
Verbo da cuestión do idioma, propugnan a sua defensa, instando a
tódolos membros das Mocedades a que falasen e escrebesen en galego, e,
a pesares de existir xa en 1934 unha normativa linguistica elaborada
polo S.E.G., non recomendan que a adoptasen, limitándose a solicitar
que utilizasen o idioma: «[...] como seipamos, asegún decía Lois
Porteiro» (120).
4.8. Medios de difusión
O portavoz oficial das Mocedades Galeguistas,
nace adscrito ás páximas de «A.N.T.» Recibe a denominación
de «Guieiro.—Outavoz patriótico da Federación de Mocedades
Galeguistas». Remitámonos ós antecedentes. Dende 1932 apareceu
esporádicamente en A.N.T., noticias referentes á creación de
Mocedades Galeguistas en distintas vilas, anúncianse as conferencias e
demais actos destas, en tanto que os seus ideólogos e líderes choutan
de cando en vez (ou mesmo, con moita frecuencia, como no caso de Illa ou
Del Riego) ás súas páxinas. En marzo de 1934, a F.M.G. diríxese á
Segredaria Executiva do P.G. solicitando autorización para publicar
unha folla quincenal dentro do semanario «A.N.T.», dirixida e
controlada polo Segredario Xeral e mailo Consello Nacional da F.M.G. (121). Tres meses despois
«A.N.T.» comunica ás Mocedades
Galeguistas que no sucesivo a sua terceira páxina estará
preferentemente adicada a reflexa-las actividades da F.M.G., e a
inserta-las colaboracións dos mozos (122). Cumplindo co acordado, no
primeiro número de «A.N.T.» de xullo de 1934 (123), aparece xa a «Páxina das Mocedades», que moi logo troca esta
denominación pola de «Guieiro da F.M.G.» (124), encargándose,
polo menos en teoría, directamente as Mocedades de compoñeren elas
mesmas a sua páxina dende setembro (125). Axiña introducen un subtítulo
ó «Guieiro»; o de: «Outovoz Nazonalista da
F.M.G.» (126). Pouco serias
resultan se-las Mocedades no seu
compromiso de redacta-lo «Guieiro», obrigando as veces a
Víctor Casas a rechear con algo improvisado os espacios que ficaban
valeiros (127).
Dende marzo de 1935 (128)
fica encargado da
redacción e fiscalización un comité presidido por Prudencio Taboada
Tabanera e Xaime Illa Couto. Como voceiro independente sairá a lus en
Ourense (129), o 1.° de santos de 1935, a 15 céntimos o exemplar, mantendo
o mesmo título, pero cambiando someramente o subtítulo, que quedaba,
así, era: «Outavoz patriótico da F.M.G.», acompañado dun
logotipo consistente nunha estrela de cinco puntas (que hai que imaxinar
verde). Constaba de catro páxinas e aparecía con periodicidade
quincenal, salvo os últimos números que pasaron a seren mensuais. O
seu primeiro director nesta nova xeira foi Manoel Vázquez Martín (130),
que moi logo cedeu o posto a Celso Emilio Ferreiro. O número 3 (convén
clarexar que ó independizarse reinicia novamente a numeración),
correspondente ó 1.° de nadal de 1935, foi secuestrado por orde
gubernativa, dictándose un auto de procesamento contra do seu
director, Ferreiro, por mor de dous artigos considerados inxuriosos para
España. Entrados xa no 1936, a dirección pasa a Castro Arines. O
derradeiro número (o 13), tirouse o 1.° de xullo de 1936.
Da redacción de «Guieiro»
ocupábanse estudiantes, polo que o periódico víase sometido ós
avatares derivados deste condicionamento; así, por exemplo, no período
dos exames de xuño «Guieiro» soía retrasarse (131). Sobresaían
os artigos teóricos de contido doctrinal que especulaban sen canseira
arredor da ideoloxía nacionalista. A meirande parte dos artigos
publicábanse anónimamente, destacando entre os colaboradores
firmantes: A. Iglesia Alvariño (132), M. Vázquez Martín, C. Muñiz Sosa,
Antonio Moure, Xermán Vázquez e Fernández del Riego.
Compre tamén sinalar que en setembro de 1935 a
F.M.G. creou «Nazón», como periódico ó seu servicio (133). De
tódolos xeitos, non debeu sair máis que o primeiro número, pois, non
só non quedou rastro del nas hemerotecas e coleccións particulares,
senón que tampouco se lle fai a menor alusión nos demais periódicos
consultados.
Podemos considerar como achegada ás posicións
da F.M.G., a revista «Universitarios», órgano da «Federación Universitaria Escolar» (F.U.E.) de Santiago. O
seu director era Fernández del Riego (134), e nela colaboraban profesores e
alunos. O número 1 apareceu en marzo de 1932, con orixinais de
galeguistas como Carballo Calero, Seoane, Xurxo Lourenzo, e outros de
distinta significación, como Carlos Martínez Barbeito (135). A revista
«Universitarios» era bilingüe, amosábase inqueda pola
cultura galega e preocupada por resolve-los problemas universitarios nun
ambiente de galeguización (136).
Nin que dicir ten que a F.M.G. valíase ademais
de follas soltas e octavillas, como tamén de mitins e conferencias e,
asimesmo, de pintadas nas paredes para difundi-Ia súa doctrina. Compre
sinalar o gran número de folletos que editaron as Mocedades, laboura na
que se destacou especialmente o Grupo de Ourense (137). Contiñan estes
folletos fundamentalmente escolmas de poetas galegos, clásicos e
coetáneos, glosas de conferencias, etc.
4.9. Práctica política
Para analizar ordenadamente este tema
dividirémolo en tres etapas, que consideramos que están xustificadas
pola peculiar fisonomia que presenta cada unha delas (138).
4.9.1. Creación dunha F.M.G. con vontade de activismo
Esta fase comprende dende 1932, en que se crean
os primeiros Grupos de Mocedades, ata maio de 1935, en que se celebra a
II Asamblea da F.M.G., da que sae elexida unha nova dirección. Cando o
número de Grupos creados é considerado dabondo, constitúese a
Federación na I Asamblea, celebrada en Ourense a mediar xaneiro de 1934
(139). A directiva escollida, na que levan a pauta Illa, Del Riego e
Ramos Colemán, otorga prioridade a laboura propiamente organizativa e a
de espallamento ó traveso da creación de novos Grupos. Tal política
vai dando paseniñamente os seus froitos. Pero xa fora por mor de que
nesta empresa quedaran absorbidos moitos esforzos, ou debido cecais ó
vehemente prurito de activismo de que facían gala os xuvenís
dirixentes, o caso é que moi logo escomenzan a xurdiren críticas e
autocríticas pola inactividade na que se dí que estaba mergullada a
F.M.G. O primeiro en referirse a isto foi o delegado do P.G. nas
Mocedades, Aquilino Iglesia Alvariño (140). O Segredario de Organización,
Xaime Illa, pasado un tempo (141), é quen novamente critica a pasividade
das Mocedades, exhortándoas, en termos de gran exaltación, a loitar
intensa e afervoadamente. O seu chamamento non caeu no valeiro. O propio
P.G. escomenza por darlle a razón comentando que ás Mocedades
sobráballes literatura e faltáballes acción (142). Destacados
persoeiros, como Celso Emilio Ferreiro, dende Celanova, non tardan
tampouco en darlla (143) . Este argumenta que os galeguistas adultos eran o
cerebro, en tanto que ós mozos compríalles se-lo brazo actuante capaz
de: «[ ...] afrontar a loita revolucionaria con toda-las suas
consecuencias de encadeamentos, persecucións, etc.». Consecuentes
con isto, en Celanova fixeran, había xa meses, unha: «recruta de
voluntarios dispostos a todo», pero vían con pena como pasaba o
tempo e as directrices para a acción non daban chegado. Deste xeito,
agora que era patente que Illa coincidía coa sua maneira de plantexa-las
cousas, instaba a que cada Mocedade fixera a sua escolleita: «de
patriotas fortes e decididos, pra que cando faga falla, saian á rúa a
imporse pol-a violencia». Salvo en Santiago e de xeito puntual,
podemos afirmar, a tenor da documentación manexada, que a F.M.G. non
constituiu tales grupos paramilitares. Pero deixamos iso e vexamos o que
deica entón fixeron as Mocedades.
No eido universitario, membros das Mocedades
organizaron un cursiño de cultura galega no que falaron intelectuais
galeguistas (Risco, Filgueira Valverde, Otero, etc .) (144). E de destacar tamén a
actuación na F.U.E., na que coexistían duas correntes: unha
republicana con diferentes matices, na que se aliñaban García Sabell,
Martínez Barbeito, Santiago Girón e José Queizán, e outra galeguista
que contaba con estudiantes como Carballo Calero (que fora presidente
dela (145)) Seoane e Del Riego. Xa en maio de 1931, o sector galeguista
conquerira que a Cámara federal da F.U.E. galega, aprobara a proposta
da A.P.E.D. de Santiago sobor da galeguización da Universidade, que
recollía os postulados nacionalistas (146). Del Riego, que estaba
conceptuado como un bo orador, foi elexido pola F.U.E. para pronuncia-lo
discurso inaugural do curso académico de 1933/34; en representación do
claustro falou Moralejo, as palabras do cal, consideradas «filo-fascistas» e antigalegas, foron moi mal acollidas
polos
estudantes, que organizaron un considerable balbordo coas suas
protestas, de xeito que non puido remata-lo seu discurso (147). Del
Riego, erixido en teorizador, postuaba unha universidade galega na que
se falase galego, pero que non por elo pechada ás influencias positivas
das universidades do mundo; a Universidade galega, pola sua banda,
autentificada —impartíndose nela contidos galegos— debería galeguizar
o universo (148). Comentando a situación no ano 1933, dicía que o galego
íase introducindo na Unversidade, non nas clases, onde tódolos
profesores —galeguistas incluídos— impartían as súas materias
en
castelán, pero sí nos pasillos e claustros, e tamén nas conferencias
celebradas no Paraninfo, onde adoitabase emprega-Ia língua vernácula.
Destacaba, ademáis, a publicación da revista bilingüe «Universitarios», á que xa nos temos referido, e o acordo tomado
aquel ano pola F.U.E. galega propugnando o «convivio» das
línguas castelana e vernácula, e o ensino de materias galegas (149).
En febreriro do ano seguinte, a Cámara Federal Compostelana da F.U.E. fixo
público un manifesto (150) chamando á unión dos estudantes para loitar
polo mantenemento das conquistas logradas e «pol-a redención da
Universidade Galega», ante a perspectiva de que a dereita no poder,
tras das elección de novembro de 1933, as suprimise, cousa que sucedería en efecto. Pois ben, nas actuacións levadas a cabo pola
F.U.E. participaron activamente e sen fomentar divisións en base a
que eles eran galeguistas e os outros non; a sua postura consistía na
creación dun «frente único de estudiantes» (151).
Como xa
insinuamos, as cousas foron a mal, de sorte que a fíns de 1934, a Del Riego
parecíalle que a Universidade galega estaba «carcomida pol-o morbo
feixistoide»; pero con todo, a sua visión non era completamente
desesperanzada, por entender que o nacionalismo avantaba na
Universidade, xa que —segundo él— cada universitario estaba facendo
tres mozos nacionalistas.
No plano cultural proliferan as conferencias, lerias culturais e actos
conmemorativos. Destaquemos o ciclo de conferencias organizado pola
Mocedade viguesa, no que interviron persoeiros do P.G. (152). Outro tanto
fixo a de Pontevedra (153), coa novedade dunha exposición de arte
galega (154); en xeral percíbese nela unha actividade bastante intensa,
organizando lerias, tertulias e actividades teatrais. Con carácter
interno, os mozos máis preparados daban conferencias que lles servían
de preparación para actuaren logo nas sociedades agrarias, mariñeiras
e recreativas, como propagandistas do nacionalismo (155); tamén contaban
cunha «Seición musical» que estaba a preparar un recital de
cantos populares do país que se comprometeran a dar pola emisora da
radio pontevedresa (156). Polo demais, para a propaganda escrita topaban co
atranco das dificultadas económicas, pero a pesares delo pensaban
imprentar modestamente pequenos folletos de iniciación doctrinal e
cultural (157). Na provincia de Ourense, tanto as xuventudes de Maceda
como as de Celanova, levaban a cabo unha laboura de galeguización dos nenos,
con vistas ó cal
tiñan avanzados proxectos de creación de
sendas escolas nacionalistas (158). En
Mondoñedo, as Mocedades adicábanse a
revitaliza-la a tradicional «Festa dos Maios» (159), e un pouco
en todas partes practicábanse excursións a pé, intertroques e máis
concentracións, co obxectivo de afortalar os lazos de irmandade» (160).
Sobrancean, tamén, as conmemoracións das
principais efemérides do galeguismo: ó Día de Galicia (25 de xullo),
e mailo día dos «Mártires de Carral», celebrado cada ano o
26 de abril (161), sendo de destacar o de 1934, no que ademais dos
tradicionais discursos e ofrendas frorais, a F.M.G. publicou un folleto
cun prólogo de Sesto, contendo o discurso de X.M. Alvarez Blázquez
encol do 88 aniversario dos «hérois de Carral» (162).
Cingámonos agora ó eido da política. As
Mocedades actúan como una formación política ancilar, secundando as
campañas propagandísticas e electorais do P.G. Especialmente activa
mostrouse a Mocedade de Ourense colaborando na campaña electoral do
P.G., no mes de santos de 1933 (163). Tras da derrota, o P.G. segue coa
sua xeira de mitins, en moitos dos cales interveñen Iglesia Alvariño,
ostentando a representación das Mocedades (164). Por outra banda, namentras
as directrices da dirección insisten en propugna-la actuación isolada
da F.M.G. ó marxe de calisquera alianza, e Emilio Ferreiro exhorta en
incendiarios artigos (165) a que as Mocedades seguisen camiñando soas,
utilizando rexos e revolucionarios procedementos, como o de incitar ós
labregos a non paga-los trabucos, pola Coruña corren novos ventos. En
aberta discordancia coa liña da dirección, e anticipándose á nova
orientación do P.G. cara a esquerda que paseniñamente se ía xestando,
as Mocedades da Coruña tentaban de conquerir un frente de organizacións
xuveniles de esquerda (166). Agora ben, a F.M.G. escomenzaba xa a dar
mitins como tal, ser que participaran neles oradores do P.G., o cal non
quere dicir que se alonxaran del. Temos, así, que o Grupo de Lama
(Láncara) organiza un mitin en Cobas, no que toma a palabra Palmira Piñeiro, no nome das mulleres galeguistas de Láncara, para incitar ás
de Cobas a segue-lo exemplo das mozas galeguistas de Láncara; entre os
oradores masculinos destaca Manoel Balboa, rapaz labrego que expuso
varios puntos do programa... ¡do P.G.! O acto rematou cantando todos de
pé o Hino galego (167). Tamén os mozos de Marín, Vilaboa e Pontevedra,
aproveitaron para dar mitins en Vilaboa, Domaio, Tirán e Arcade, de
camiño para Redondela onde tivo lugar unha concentración comarcal da
F.M.G., na que tomaron parte «irmáns» procedentes de Vigo,
Figueirido, Lerez e Pontevedra (168). Menos condescendentes co P.G. son os
celanoveses Emilio Ferreiro e Xosé Velo que participan xunto con
Vicente Bóveda e M. Vázquez Martín nun acto de afirmación
nacionalista promovido pola F.M.G. en Allariz (169). Como queira que a
estas alturas de 1934 menudeasen as críticas a un P.G. proclive ás
alianzas con forzas estatais, os partidarios de manterse unidos ós
galeguistas adultos (entre os que estaba Ramón Piñeiro), movilízanse
para contrarrestar tales mostras de discordancia. R. Aguilar sae a
palestra de «A.N.T.» (170) para restarlle importancia ás
diferencias entre os galeguistas mozos e vellos, aducindo que a común
coincidencia nos obxectivos facía improcedente calqueira tipo de
esgazamento (171). A todo isto a F.M.G. ten contactos coas mocedades
nacionalistas do País Vasco, as cales excitan ainda máis os seus xa
alporizados ánimos, relatándolles a represión que sobor dos patriotas
vascos recaía, e da que os galegos nos se deberan sustraer se é que
realmente querían acada-la liberación da sua terra (172).
De todo isto deducimos que a actividade da
F.M.G., sen ser excesiva, non xustifica o draconiano xuicio de parálise
emitido por Illa, Alvariño e Ferreiro. Obedece este, máis ben, ó seu
xuvenil pulo, e a tentativa de emular ás mocedades peneuvistas sen
esquencerse dos destemidos escamots, que seguían en Cataluña a lima
radical de Dencás.
Sigamos dexergando a actividade pública da
F.M.G. para ver se conquire sair do seu suposto entumecimento. O goberno
Samper, so pretexto de evitar enfrentamentos, decretou a prohibición de
que os menores de 18 anos actuasen na política. A F.M.G., como no podía
por menos, dado o espírito belicoso nela reinante, non acata a orde e
delo derívase o seu primeiro conflicto de orde público. Dous membros
da Mocedade viguesa, Varela Baqueiros e Costas Fernández, cando
espallaban unha folla patriótica o día en que se homenaxeaba a Emiliano
Iglesias, toparon coa policía que non tivo reparo en efectuar varios
disparos contra deles por darense a fuga en troques de obedece-Ia orde
de alto. Non conqueriron fuxir e foron conducidos á comisaria onde
permaneceron 24 horas detidos (173), tendo que recauda-Ias Mocedades cartos
por suscripción, para pagar sendas multas de 10 pesos cada unha. Tamén
sobor do Grupo de Coruña recaeron as iras gubernativas, por acordaren os
seus membros, reunidos en xunta xeral adherirse ás actitudes de Cataluña (que preludiaban o vindeiro levantamento) e do País Vasco (174).
Semella que conscientes de que o radicalismo da
F.M.G. non lograba rebasa-lo campo da retórica verbalista, reproducen
nun recadro de Guieiro o seguinte slogan: «Non faledes moito. FALAR
E FACER» (175). Facer sí, pero facer ¿qué? A F.M.G. non se marca
uns obxetivos políticos de inmediata consecución, carece de programa
táctico, polo que a súa actuación é puramente doctrinaria e
ideoloxista, a base de mitins, artigos e conferencias de propaganda
nacionalista xenérica e algunha que outra concentración ou excursión
para fortalece-los vincallos de irmandade, estando allea en gran medida
ó acontecer político no que se debruzaban os partidos e as clases
sociais en Galicia. Soamente facíanse eco dos problemas que afectaban
ós dous restantes nacionalismos periféricos, polos ventos dos cales
deixábanse arrastrar. Deste xeito, o clima de enfrentamento co poder
central que imperaba en Cataluña en setembro de 1934, culminando na
sublevación do mes seguinte, condiciona totalmente a política da
F.M.G. Así, «Guieiro» daba a consigna de escreber letreiros
nas paredes de toda Galicia (iso sí, sen: «manchar os nosos
edifícios artísticos») que proclamasen a reivindicación da
liberdade de Galicia, en termos de: «Viva Galiza Ceibe» e «Abaixo o centralismo»
(176).
O Grupo de Pontevedra, coa bendición da
Segredaría Executiva, estábase a poñer en comunicación cos demais da
comarca para organizar unha campaña de propaganda, con vistas á
preparación dunha asamblea cívica pro-independencia de Galicia, na que
se pretendía que interviran agrarios, estudiantes, obreiros, etc.
Se mal andaban de tácticas políticas propias, non andaban moito mellor
de recursos económicos. Taboada Tabanera reclamaba maiores
contribucións ós Grupos, e a F.M.G. solicitaba o apoio financieiro dos
emigrados, para remedia-la sua «anguriosa» situación. Este
problema, xunto co dos exámes (xa dixemos que predominaban os
estudantes), ralentizaba o activismo das Mocedades que, por outro lado,
semellaba que ían respostando as chamadas do Segredario de
Organización, Illa Couto, «escomenzando unha xeira de gran
aitividade» (177). Duas cuestións acaparan a atención da F.M.G.
neste momento: a creación dunha organización estudiantil de ámeto
galego e os cruciais acontecementos vividos no País Vasco e Cataluña.
Antes de comentar estes temas que operan na superficie aludamos a outro
que ten lugar solapadamente. Un ano antes da escisión da Dereita
Galeguista, na primavera de 1934, Vicente Risco, disentindo coa
orientación de esquerdas seguida polo P.G., efectua unha manobra
tendente a sustraer á F.M.G. da sua dependencia do P.G. O argumento
invocado era a salvaguarda da pureza nacionalista, bastardeada no P.G.
polas suas concomitancias con formacións de distinto signo. Para elo
válese do seu ascendente persoal sobor dun fato de mozos ourensáns,
ós que convence, e da correspondencia particular cun dirixente da
F.M.G. tan cualificado como Fernández del Riego, ó que non logra
persuadir, co que fracasa a sua tentativa (178).
No eido estudiantil un grupo de universitarios
galeguistas, membros da «Federación Universitaria Escolar» (178
bis), disconformes coa sua dependencia de Madrid, síntense con folgos
dabondo para abandonala a fins do vran de 1934 —e non en 1932, como se
ten dito— con vistas a crear unha organización estudiantil que
abranguera os distintos niveis educativos, de obedencia galega. Crean,
así, a «Federación de Estudantes Galegos», na que Xaime Illa
xoga un papel protagonístico. A fundación tivo lugar curiosamente na
«Casa del Pueblo» que tiña o P.S.O.E. en Vigo, onde
previamente tiveron lugar reunións de estudiantes galeguistas, con
algúns socialistas e mesmo tamén comunistas, que segundo Illa estaban
alí máis ben en plan de infiltración. Os elementos de distinta
significación á galeguista (179)
propuxeron que se denominase «Federación de Estudantes Antifascistas», ó que se opuxo
Illa, argüindo que a asociación de estudantes debería ser antes que
nada de defensa dos intereses profesionais do estudantado, por riba das
diferencias ideolóxicas, ainda que non se opuña a que se fixara unha
declaración de incompatibilidade co feixismo.
Os galeguistas conqueriron impoñer os seus
criterios e a «Federación de Estudantes Galegos» nace ó
escomenza-lo curso escolar 1934-35, cun programa de tipo meramente
sindical ou profesional, pero marcado polos referentes ideolóxicos da
doctrina galeguista. O programa é profusamente difundido (180),
destacando do seu contido o postulado da galeguización do ensino, pola
que entendían fundamentalmente a cooficialidade dos idiomas galego e
castelán, e a creación de cátedras permanentes de cultura galega,
amén dun rosario de cuestións que ían dende a petición de autonomía
«integral» para a Universidade, á creación de tódalas Facultades e degraos e, asimesmo, Escolas de Arquitectura, Veterinaria,
Enxeñeiros e Peritos Agrónomos; tamén a adopción de certas medidas
entre as que se especifican as tendentes a suprimi-lo clasismo no ensino
(«que o insiño seña un dereito: non un privilexio»), e a
renovación pedagóxica («Renovación da enseñanza no orde moral e
intelectual e xubilación do profesorado rutinario e inepto»).
Con este programa as Mocedades Galeguistas agardaban que a nova
organización estudiantil superase o impasse a que chegaran as outras
existentes: «por haber sido llevadas en el apasionado oleaje de Ias
luchas políticas a actividades no exclusivamente profesionales» e
tamén por mor da dependencia dos estudiantes galegos dos seus compañeiros de fora de
Galicia (181). A dirección da F.M.G. insta ós
estudiantes galeguistas a pular a F.E.G., respetando escrupulosamente a
sua independencia e carácter profesional (182), procurando que ingresaran
nela varias asociacións autónomas de estudiantes que existían e
outras novas que compría que se crearan. Taboada Tabanera pide que
conmemorasen o 15 de outono a morte de Lousada Dieguez (183), cousa que non
sabemos se chegaron a facer. Pero o que si fixeron as Mocedades de
Pontevedra foi constituir nesa cidade a Asociación de Estudantes de
Maxisterio, que pasou a formar parte da F.E.G.; realizaran xa funcións
destinadas a recaudar fondes co fin de adquirir libros da Editorial «NOS», preparaban a escenificación teatral de
«A fiestra
valdeira» de Dieste, e actos en conmemoración de Pondal. Tamén
no Instituto de Pontevedra estaban adiantados os traballos para crear
unha asociación de estudiantes (184). Tras dunha fase de auxe inicial a
F.E.G. debeu esmorecer, non volvendo a dar sinales de vida. É por
demais sintomático que era maio de 1936 a F.M.G. falase de crear unha
«Unión Galega de Estudantes». Pero diríamos que tamén centraban
o interés da F.M.G. os sucesos de Cataluña e o País Vasco (185); temos
así que publica un manifesto amosando a sua solidaridade con eses dous
países, e especialmente coas suas organizacións xuvenís, que estaban
en rebeldía descontra o poder central, incluindo tamén un chamamento
á xente nova para que fixera outro tanto (186). Agora ben, en paradóxico
contraste coa radicalidade verbalista, a sua práctica é ben máis
moderada; nesta cuestión concretamente, non convoca ningunha
manifestación, nin apela a calisquera outra forma contundente para
testimuña-la súa solidaridade.
Por outra banda, os problemas concretos merecían moi pouca atención da F.M.G. Soamente
comentan os conflictos
plantexados entre algún sector de Galicia e o poder central,
silenciando os habidos entre distintos sectores e clases a nivel
intragalego. Este último tipo de cuestións estaba claro que crebaban a
desexada unión da nación galega, pero ainda os conflictos entre
determinadas parcelas da sociedade galega e o Estado, non se producían
á enteira satisfacción da F.M.G. Así, cando se desplazaron a Madrid
sendas comisións «das forzas vivas», a protestar, unha pola
supresión que fixera o goberno das escalas que nos portos galegos
facía a súa compañía trasatlántica, e outra pola introducción de sardiña portuguesa que íase permitir pela costa sul de Andalucía para
alivia-Ia sua crise, cando non había quen mercara a sardiña de Galicia,
«Guieiro» comenta que non lle parecía mal ese movemento de
comisións que producía beneficios parciais e repostaba ás necesidade
de determinados sectores. Pero valoraba, tamén que, elo comportaba a
postergación:
«[...] d-aquelas outras angueiras que
por non ser concretamente de ningún estamento, clas ou entidas
especiaes do noso país, sono auténticamente de todos como expresión
do vivir coleitivo, nacional: Porque o intrés "total" da nosa
economií -pesca, gandeiría, pequena propiedade rural- está encontrado
dos dos "grandes intreses nacionales" trigueiros e
vlivareiros, etc.» (187) |
Remataba facendo votos para que se constituise
a «Comisión permanente da nosa protesta nacional», que sería a
expresión patriótica da vontade de liberación colectiva de Galicia.
As Mocedades seguían a colaborar na propaganda
do P.G.; temos datos concretos neste senso referidos ás de Lugo (188)
e
Ourense. O Grupo desta localidade realizou unha excursión polos pobos
de Toen, Moreiras, Mugares e Alongos, aproveitando para espalla-lo
folleto de Risco sobor das ideas e fíns do Partido Galeguista. Promovía,
tamén, a Mocedade de Ourense uns «círculos de Estudios»,
nos que se debatían temas como o do separatismo e o do caciquismo (189).
Na xuntanza que celebrou o Consello Nacional do
P.G. en Santiago, no mes de marzo de 1935, o Segredario de Mocedades,
Iglesia Alvariño, expuso as molestias que tivera que soportar a F.M.G.
por causa do decreto que prohibía ós menores de 18 anos formar parte
de agrupacións políticas. O Concello acordou que constara en acta que
a F.M.G. era só unha agrupación patriótica e cultural, totalmente
autónoma e allea ás actividades políticas do P.G., e para mellor
amparar ás Mocedades, evitando que quedaran cabos soltos, engadíu que
a Segredaría de Mocedades do P.G. era soamente un departamento encargado
de estimular nos mozos actividades patrióticas, sen ningún
vencellamento xerárquico coa F.M.G. A ocasión para a corrente
culturalista era enormemente propicia e Iglesia Alvariño fixo canto puido para que a F.M.G. levase a cabo actividades de tipo cultural e
patriótico, ó marxe da política (190).
Chegamos así ós vísporas da II Asamblea da
F.M.G., feito que é aproveitado por Xaime Illa para facer balance do
camiño recorrido (191). Sinala que a F.M.G. no ano de vida que levaba
de existencia fixera o que tiña de facer; non fora esta etapa inicial,
de indecisión —como dixera Vázquez Martín—, nin de literatura e
ensoño —segundo criticara Ferreiro— senon de preparación a afincamento.
O cabo, vía ben que a F.M.G. non irrompira na vida de Galicia nada máis
nacer, dando en troques os seus primeiros pasos con mesurado andar,
apalpando as tebras. Ollamos, xa que logo, un Illa recapitulador, cun
talante máis ponderado, pero que non atina a sinalar as vacilacións e
contradiccións da F.M.G. Non era a menor destas que cando numerosos
artigos en «Guieiro», e a propia dirección, refugaban a antinomía dereitas/esquerdas (dereitistas e esquerdistas son
«os raposos
de Castela», dicía un afiliado á F.M.G.), e a política de
alianzas, as Mocedades de Monforte, por exemplo, organizan un acto
conmemorativo dos «Mártires de Carral» ó que asisten
representantes de lzquierda Republicana (192). As Mocedades, tanto cando
dependeu do P.G., como cando son soberanas, non resolven (e nin siquera
plantexan) a contradicción que supuña propugnar no plano teórico a
actuación isolada dos nacionalistas e colaborar na práctica con outras
forzas, tanto na F.E.G., como na actividade política xeral, ó secundar
—de feito— a política de alianzas do P.G.
4.9.2. A. F.M.G. baixo os auspicies de Xosé Velo (V-1935/V-1936)
A nova dirección saída da II Asamblea, que
comandaban Velo e Ferreiro, vaise atopar cun problema organizativo
derivado da indefinición a este respecto do congreso da F.M.G., por non ter chegado a unha solución de síntese entre as tendencias
centralizadora e ultrademocratista. A excesiva ideoloxización dos mozos
asambeístas impedíu tamén que a II Asamblea elaborara un plan de
actuación, tendo que abordar tal empresa o novo Consello Nacional, para
o cal pide ideas ós Grupos. Como orientación xeral a nova dirección
tentaría que a erudición e a literatura deixaran paso: «ao
sentimento e ao coraxe» (193).
A F.M.G. non remataba de camiñar por un novo sendeiro. voltamos a
atoparnos coa práctica característica da anterior etapa: coros que
interpretar cancións folklóricas, cadros de declamación, posta en
escea dalgunhas pezas teatrais de ambiente galego, conferencias, de cando en vez algunha excursión
polas aldeas dando algún mitin e
espallando por elas a literatura galega, concentracións...
Sen dúbida o acto máis destacado foi a concentración da F.M.G. en
Celanova, coroada por un mitin no teatro Curros Enríquez, no que
interviron como oradores Nogueira, Illa Couto, Vicente Bóveda, Xosé
Velo e Del Riego. Rematado de cantar o Hino galego, organizouse unha «procesión cívica» ata a casa onde naceu Curros, na que
participaron —segundo «A.N.T.»— 4.000 persoas (194). Ainda
con
maior énfase ponse como exemplo a seguir ás xuventudes nacionalistas
vascas e catalanas, destacando delas a sua envexada combatividade, que
as levaba a seren as veces violentas e a afrontar persecucións (195). A
pesares de que algúns membros da corrente conservadora xa se tiñan
esgazado (en Pontevedra, como axiña ollaremos) os que permanecían
deberonse sentir fondamente alritados cando dende «Guieiro» critican con, bastante dureza o chamamento feito polo Papa ós
católicos de todo o mundo, e en especial ós de Inglaterra e Francia,
para que aceptasen e defendesen as peticións de ensanche territorial de
Italia. A crítica, feita dende supostos cristiáns, ía dirixida ó
apoio do Pontífice romano ó expansionismo italiano, considerado polo
P.G. e polas Mocedades, como imperialista (196). O ano 1935 transcurre coa
celebración dalgúns mitins e conferencias, nas que verquían as
manidas críticas ó Estatuto (197)
e a pseudo-división entre dereitas e
esquerdas. Casares, Portela e Basilio Alvarez, son tamén obxeto do
exabrupto das Mocedades por acordárense só de Galicia cando se trataba
de pedir votos (198). O único destacable é o secuestro de «Guieiro» por dous
soltos. Nun deles describíase a
situación de postración da España do segundo bienio, rematando por
aseverar enfáticamente que o galego que referíndose a esta España,
berrase «¡Viva Españ!», era un malvado ou un parvo. No outro
dicían que se por España se entendía a do bienio radical-cedista, ou a
dos intres históricos nos que consideraban que se tiñan cometido
atentados contra Galicia, sentíanse orgulosos de que os chamaram a «anti
España». «A.N.T.» os reproduce literalmente e
manifesta a sua solidaridade con Emilio Ferreiro, detido en calidade de
director da publicación secuestrada (199). Este radicalismo verbalista non
chega a traducirse nunha práctica violenta. Soamente coñecemos unha
excepción a isto. Segundo Pousa Antelo (200), chegou a haber un
enfrentamento entre a Mocedade galeguista santiaguesa e un grupo de
feixistas á altura de 1935, máis ou menos, sen que poidéramos obter máis precisións cronolóxicas.
Do ano entrante, o máis destacado foi o acto
de afirmación nacionalista na zona sudoeste de Galicia, onde se
celebraba por primeira vegada un mitin de F.M.G.; falaron: Del Riego,
Taboada Tabanera e Raimundo Cal. Estaba previsto que seguisen os actos
por Bueu, Figueirido, Baión, A Cañiza, Ramallosa, etc. (201). Tamén a
conmemoración en Ourense, e noutros pobos, do 452 cabodano da morte de
Pardo de Cela, enaltecido en calidade de herói nacional oposto á
política centralizadora dos Reis Católicos; en lembranza súa, a
Mocedade de Ourense espallou nas rúas e pegou nas paredes varios
milleiros de follas (202). Sen dúbida o máis interesante e ilustrativo
é a actitude da F.M.G. na conxuntura electoral de febreiro de 1936,
pero antes de aludir a ela convén que nos remontemos a uns feitos
anteriores. A Segredaría Executiva que conducía Velo acordara arredarse
do P.G., como xa víramos, non sen ter que afrontar críticas da
corrente pro P.G., que tiña como cabeza visible a Xosé B. Pazos, quen
repetidas vegadas (203) aboga porque a F.M.G. seguise unha táctica
esquerdista, en consonancia coa do P.G., formando parte dun frente de
Mocedades paralelo ó dos partidos. Propugna, ademais, que a F.M.G.
asumise non soamente a liberación nacional de Galicia, senon tamén a
social («a explotación dos da casa»), entendendo que a
inhibición e retraimento neste eido era a causa de que non se
implantase na mocedade traballadora. En calquera caso o arredamento
organizativo e formal, máis que cabalmente fáctico, da F.M.G. verbo do
P.G. tivo que contribuir en gran medida a que caseque non repercutise
nela a escisión de D.G. Únicamente era Pontevedra, segundo os datos
que temos, producíronse baixas importantes, abandonando a Mocedade
local algúns dos seus fundadores para integrarse na D.G. de Pontevedra.
O núcleo restante, fidel a F.M.G., tivo que se reorganizar pasando a
denominarse «Xuventude Nacionalista de Pontevedra» (204). A
tenor das declaracións do órgano oficial das Mocedades, todo parecía
indicar que a F.M.G. non apoiaría ó P.G., na campaña electoral de
febreiro. En efecto, nun editorial (205)
anunciara que non seguirían a
ningún partido, por máis que fora de ámeto galego, que levara no seu
programa a autonomía, razonando que á F.M.G. compríalle seguir, máis
que unha posición política, unha actitude patriótica. Pero chegado o
momento da campaña electoral de febreiro de 1936 todos estes esquemas
choutan polo aire. A F.M.G. actúa ser un criterio unificado; a
meirande parte dos Grupos colaboran na campaña do P.G., e os mesmos
dirixentes Velo e Ferreiro, que dicían estar contra as alianzas e
contra a autonomía, participan nos mitins do distrito de Celanova que
lle fora asignado ó P.G., segundo a distribución feita polo Frente
Popular na provincia de Ourense (206). Pola contra, un amplio sector das
Mocedades de Ourense capital, non quixo colaborar na campaña, aducindo
que os socialistas eran máis centralistas que Calvo Sotelo, polo que se
negaron a traballar con eles (207). Tras das eleccións asistimos a unha
nova paradoxa; despois de colaborar a F.M.G. na campaña do F.P., o
editorial de Guieiro declara que non se fía do proclamado autonomismo
das forzas triunfantes, por considerar que xa traicionaran á autonomía
nas primeiras Cortes da República, e que por conseguinte adoptaría unha
posición expectante (208). Sorprende, ademais do que xa se dixo, que
despois de combatir ó Estatuto, queiran agora que o F.P. o faga viable.
Damos a isto duas posibles interpretacións: ou ben a dirección da
F.M.G. era pragmática na realidade a soamente intransixente na teoría,
ou ben Guieiro escapaba ó control da Segredaría Executiva. Neste
improbable caso, o distanciamento verbo da dirección, non sería
atribuible ó seu director. Castro Arines, por non ser era a sua
postura, senon ó amplio núcleo da Mocedade de Ourense, onde residía a
redacción de Guieiro, que se negou en todo momento a colaborar na campaña. Do que non temos dúbida e de que a confusión no
seo da F.M.G.
non era nada desdeñable, dandose bastantes situacións de doble
militancia, nas Mocedades e no P.G. (o caso de Ramón Piñeiro, por
exemplo (209)) e nas Mocedades e D.G. Precisamente a clarexar esta
situación, establecendo unha actitude diáfana verbo do P.G. e D.G.,
nortéase un dos puntos do orde do día da III Asamblea. Pero antes de
examinar o que alí aconteceu vexamos o balance que fan da actividade da
F.M.G. os seus propios integrantes, por certo que fixándose máis no
pleno cuantitativo que cualitativo. Tanto V. Buxán Rivas, como
Clodomiro R. Prenta, coinciden en que a inactividade da primeira etapa
prolongárase nesta última, sinalando R. Pronta que a paralización da
F.M.G., ademais de desanimar ós seus afiliados, impedíu que ingresaran
os simpatizantes, botando contas que os mozos galeguistas non eran
máis que un batallón de intelectuais ou «chicos listos»
entregados ás lucubracións literarias (210). O propio editorial de «Guieiro»
(211) valora que a F.M.G. non funcionou, excepción
feita dalgúns Grupos, coa enerxía necesaria, opinión que comparte o
Segredario Xeral, Velo, aducindo que elo sucedeu a pesares dos esforzos
da Segredaría Executiva por dinamizala, e que a causa non era outra que
o mal funcionamento organizativo, ó que compría poñer definitivo
remedio. Sumábase a elo a necesidade sentida de sair da actitude «confusa e arbitraria» que
mantiña a F.M.G. respecto do galeguismo, que se recoñece como plural e
heteroxéneo (212). Como podemos ollar, son xa moitas as cousas que compría resolver, e para elo nada
mellor que celebrar a III Asamblea ordinaria da F.M.G., coa que
escomenza a derradeira etapa.
4.9.3. A decantación autonómica da F.M.G.
Os delegados («persoeiros») dos
distintos Grupos de Mocedades axuntáronse no salón de actos do local
do P.G. en Ourense, para celebrar a III Asamblea da F.M.G. Elíxese unha
Mesa encargada de goberna-los traballos congresuais, presidida por
Xohán Lois Ramos, a quen o acompañan X. Ferro Couselo, Claudio G. Laso,
Xosé Lois Fontenla, Antón Miguez, Marino Dónega e Blanco Quintela. No
orde do día un apretado temario que resultaría máis propio dunha
asamblea de constitución que dunha ordinaria; en efecto abranguía
cuestións tales como o contido e a interpretación do galeguismo (é
dicir: programa; lembrémonos de que carecía del), táctica, posición
da F.M.G. verbo dos demais sectores do galeguismo e, ó cabo, Estatutos.
Nada máis escomenzar o congreso (213), Xaime Illa, que tería un gran
protagonismo, propuxo que lle fora concedida voz e voto nas
deliberacións, ós mozos nacionalistas que ocupaban cargos directivos
nas organizacións de Dereita e Partido Galeguista, aténdose ó seu
carácter de constituinte. Opúxose a elo Meixide preconizando que soamente tivesen voz, o que foi aprobado. Deseguida informa
Illa do
nacimento e espírito que informaba a un novo grupo do que era membro:
«Onda» («Orden Nacionalista de Avanzada» ), e como queira
que ían pasar a discutir a posición da F.M.G. verbo das organizacións
nacionalistas, a Presidencia procede á lectura dos informes
(«inquéritos») que aquelas presentaban. Polo P.G.,
presentaron comunicación Plácido R. Castro, Bóveda e Lois Poza,
abogando por unha postura de esquerdas dentro do nacionalismo. Pola D.G.
leuse un informe de Filgueira Valverde, preconizado: «un movimento
tipicamente tradicional e galego, dentro da ortodoxia
nacionalista». O cabo, Alvaro Cunqueiro e Raimundo Aguiar
crebaron unha lanza a prol dun: «nacionalismo integral,
totalitario, nemigo do marxismo como contrario âs nosas esencias
tradicionais». Escomenza o debate coa intervención de Remixio
Gándara, quen considera que as loitas suscitadas entre as dereitas e
mailas esquerdas respostan a problemas alleos a Galicia; censura tamén
ó P.G. e á D.G. por introducir esa división no galeguismo,
traicionando unha actitude de pureza nacionalista, entendida no senso
culturalista, pola que aboga. Tercia logo Emilio Ferreiro, con quen
coincide Cesáreo Muñiz, para amosarse conforme cos principios do P.G.,
pero fai constar o seu desexo de que fose sustituido o de «Galiza,
pobo autónomo», por «Galiza pobo ceibe»; sen esa
reserva, apoia ó P.G. o representante coruñés, Gómez Pedreira.
Argumentan en contra Taboada Tabanera, Vidal Rei e M. Vázquez Martín,
que sintonizan coa postura de Filgueira Valverde, pretendendo que as
Mocedades se declarasen tradicionalistas, confesionais católicas e
antimarxistas; desaproban, pola contra, a pretensión de Filgueira de
que a F.M.N. estivese orientada por un corpo consultivo de vellos
nacionalistas. Tras expresar Castro Arines as súas reticencias verbo da
expresión «nacionalismo tradicional», toma a palabra Vicente
Bóveda para defender unha postura de neutralidade relixiosa e urxi-la
elaboración dun programa que permitira o ingreso das masas obreiras nas
fías das Mocedades. Antes de que suspéndese o debate para que poidese
informar a ponencia, Antón Moure e X. Nogueira preconizan un
nacionalismo intransixente e que empregase unha táctica revolucionaria.
Como podemos ollar, as distintas cuestións (problema relixioso,
alianzas e táctica) entremistúranse no debate sen orde nin concerto.
De todolos xeitos, axiña ficou claro que a postura de galeguismo
confesional, auspiciada por Taboada Tabanera, estaba era franca minoría.
Tras aprobárense os Estatutos das Mocedades, pasouse a discutir se
compría pronunciarse polo separatismo ou non. A prol do arredismo
argumentan Remixio Gándara, Sánchez García, Xosé Velo, e era contra o
fan Castro Arines, Xohán Lois Ramos, Vázquez Martín, Cesáreo Muñiz e
Illa Couto, fundamentando algúns a súa posición en base a criterios
doctrinais (o arredismo era considerado oposto ó senso de
universalidade do galeguismo) e outros por motivos de oportunidade
política. Posta a votación triunfan os contrarios ó separatismo
obtendo 439 votos, contra dos 331 conqueridos pelos arredistas. Dempois,
Xaime Illa conquire que fosen aprobadas unhas bases para a elaboración
do programa das Mocedades, pero non logra que prospere a barroca
denominación de «Pirmeira Unión de Mocedades pol-a Patria; Orde
Nacionalista de Avanzada», acordando a Asamblea que a F.M.G. pasase
a denominarse «Federación de Mocedades Nacionalistas».
Apróbase tamén a proposta de estimula-Ia reorganización dos grupos «Ultreya», e outras de menor importancia. Supuxo
un claro
triunfo para o P.G. o acordo da Asamblea de apoiar ó Estatuo de autonomía, e permiti-Ia continuidade —no marco
dun criterio flexible—
dos afiliados á F.M.N. nos postos que ocupaban nos comités do Frente
Popular. Rematada a sesión de clausura cos Hinos de Galicia e Alfredo
Brañas, organizouse unha manifestación que percorreu as rúas
ourensáns.
As conclusións da III Asamblea da F.M.N. foron
consideradas acertadas polo P.G., a quen non lle parece mal que as
Mocedades ratificaran a sua autonomía orgánica e disciplinaria, ó que
obedecía tanto o troque de nome como o feito de que na sesión de
Clausura interviran soamente oradores das Mocedades. Comenta, con
sobrada razón, que o arredamento organizativo non fora endexamais
óbice para que as Mocedades colaboraran conxuntamente co P.G., e remata
facendo votos pela continuidade da unidade de acción (214).
Polo que sabemos, e como polo demais é lóxico
supoñer, D.G. no se debeu sentir moi satisfeita cos acordos da F.M.N.
Polo pronto, a cabeza máis visible da corrente conservadora e
integrista, Taboada Tabanera, escrebe no «Heraldo de Galicia» que a
F.M.G. morreu asesinada «[ ...] con follas do
"Socialista", o "Liberal", i o "Heraldo de
Madrid" (215), frase que fora escrita por Filgueira e asumida
por D.G., para significar a dependencia do P.G. verbo dos centros de
decisión madrileños. Despois de dicir tales cousas, non semella
aventurado conxeturar que Taboada Tabanera e probablamente algúns
outros da sua mesma tendencia derrotada, abandonaram a F.M.N.
As Mocedades, cumplindo cos seus acordos,
colaboran intensamente na campaña do plebiscito do Estatuto, recaendo o peso da
campaña nalgunha provincia —como a de Lugo, na que Ramón Piñeiro era Secretario
provincial do Comité do Estatuto (216)— na F.M.N. Aprobado o Estatuto
escomenza a laboura de reorganización; en Tui os «Ultreias»
fan unha excursión na que se plantexa a sua reestructuración; na zona
de Ourense celébrase o 7 de xullo unha Asamblea de persoeiros das
distintas Mocedades da comarca, co obxectivo de constitui-Ia Segredaría
Executiva da Zona, dacordo cos novos Estatutos da F.M.N. Guieiro
preparaba un número extraordinario para conmemorar o Día de Galicia,
pero denantes de que chegara o 25 de xullo de 1936 interpúxose o
levantamento militar.
NOTAS:
|
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas