O Anágoras continuaba sen saber as reais razóns do que tiña
acontecido ó pacato do Adonías, como moitos outros, por "debaixo
do sombreiro", desconfiaba das maniobras moi sutiles que o
Maquiavel viña facendo para manterse fóra de sospeitas, en vista do
que podería acontecer con posibles mudanzas políticas nun futuro
próximo, pois, as cousas aínda non estaban moi ben definidas e
tendían para ese camiño, inclusive, a mudanza de "Xefes do
Comité político". Así mesmo, Anágoras continuou facendo o que
acostumaba facer había moito tempo:
¡Na boca calada non entra mosca!
Foucellas, por non ser da cidade e non ser coñecido de ninguén foi
consultado pola irmá de Anágoras, sen o irman saber, para ver de que
forma poderían desvendar, sen levantar sospeita, a morte do Adonías e
outros coñecidos que tiñan tombado na noite pecha no medio dos
piñeirais.
Díxolle ela:
Señor Foucellas, eu teño visto vostede pintando uns cadros
interesantes e, pola cualidade dos mesmos, parece dominar ben a arte;
¿vostede pretende vendelos?
Mire, ten un adaxio que di así, "todo que cai na rede é
peixe", pero, aínda non tomei unha decisión de como poderei facer
iso sen levantar sospeitas, alguén pode facer preguntas e complicar as
cousas. ¿A señora ten algunha boa idea?
Olle, señor Foucellas, se concordar comigo, eu teño unha idea que,
poñéndoa en práctica, con algúns coidados, pode dar certo sen que
ninguén desconfíe de nada. Vostede se presentaría coma un pintor
andarego de pasaxe por Patopera, onde pretende ficar us tempos deica
vender seus cadros. O demais fica por súa conta.
¿E por onde debo comezar? ¿Por algún lugar especial?
Se vostede o cre conveniente, o propio carniceiro sería un bo comezo,
como tamén podería ser un punto final, pero, non vamos ser pesimistas
antes da hora.
Moi ben, concordou o Foucellas.
O Foucellas escolleu un cadro todo especial, xustamente un cadro onde
había representado un cazador itentando atirar nun animalciño indefeso
e, no intre en que o cazador ía apuntar, o bichiño ficou en pé, coas
pernas dianteiras rebulindo, dando a impresión de que estaba pedindo
misericordia. Foi ese cadro que el ofreceu ó carniceiro, o Maquiavel.
Non só vendeu ese cadro como tamén outro moi bonito para o gosto da
señora Maquiavel. Alén diso, foi invitado para visitar o Comité, que
era no propio Concello da pacata cidade de Patopera.
Foucellas, poucos días despois, cando foi de novo ó Concello atendendo
ó convite anterior, cal non foi a súa sorpresa ao ver o Maquiavel,
ostentando, na súa cintura, unha arma de uso exclusivo das forzas
armadas. Foi un arrepío dos pés á cabeza que chegou a ficar sen
respiración. Ó ver aquilo, pensou el:
"É agora que o lobo bebe auga, Foucellas, ou, tal vez, eu entre
pelo cano da escopeta do Maquiavel".
Cando o Anágoras ficou sabendo das aventuras do 007, aínda ficou máis
preocupado do que cando tivera que pasar unha noite trancado na cadea,
na época de estudiante, por unha pelexa no Gremio Estudantil da
Faculdade. Dixo el para o Foucellas e a irmá:
Agora é que eu estou comezando a desvendar a tea de araña tecida na
escuridade da noite.
Continuou o Anágoras:
Primeiro foi un sexaxenario propietario de terras que, como o
Adonías, vendía cabras e porcos para o carniceiro, despois, foi un
pastor de cabras chamado Teófilo, agora, é o Adonías xunto con outras
víctimas inocentes.
¿Quen será o próximo ou as próximas víctimas do esquisofrénico
Maquiavel?
Cando o Anágoras soube da verdadeira función do Maquiavel no Comité,
ficou doblemente amedrontado. Naquela altura dos acontecementos, xa
tiña unha posición formada a respecto do mesmo. Era un home
esquizofrénico e moi ambicioso que, en pouco tempo, coincidencia ou
non, foran desaparecendo as persoas con quen tiña algún tipo de
transación comercial ou diferentes opinións políticas.
Comentaba a irmá do Anágoras con o Foucellas:
Primeiro, el deu as maos coas esquerdas agora con a dereita. ¿De que
lado, na verdade, ese home estará, cando as cousas se consolidaren ou
para un lado ou para outro? Cando Maquiavel discursaba, a súa fala era
unha mestura de esquerda utópica nacionalista coa truculencia da
extrema ?dereita.
Para o Maquiavel, era un momento de gloria, pero, ó mesmo tempo de
expectativa, pois, ocupaba un cargo político paralelo ó do alcalde.
Agora si, con ese maquiavelico no comando, estamos fritos, todo o
cuidado será pouco, vostede non está d´acordo comigo señor
Foucellas? Comentou a irmá do Anágoras bastante preocupada con el.
É claro que si. Eu tamén estou preocupado coa influencia que el
poderá ter nestes arredores ou ata en Concellos próximos, doravante, a
vixilancia de precaución, ten que ser reforzada en vista do que
acontecera con quen tiña confiado nos Xefes do Comité e, o resultado
foi o que todos nós sabemos. ¿Ti tamén non estás d´cordo comigo,
Anágoras?
¡Si, con tódalas letras! Nós sabemos que, a maioría dos asasinados
sabía de moitas tramas e artimañas do carniceiro que, tanto acendía
unha vela para Deus como para o díabo. Cando menos foi iso que eu
descobrí a través da conversa con un ex vendedor de carnes.
Algúns moradores do poboado, que, por temor, tiñan saído
temporariamente, estaban voltando, outros, continuaban á espera d´unha
definición política máis clara e sen retallación, tanto de un bando
como do outro, mormente dos fieles patrulleiros de Maquiavel que estaban
por tódolos lados posibles á procura de víctimas inocentes.
¡"Mataron ó Adonías"!
Ninguén podía explicar, nen as mulleres que contillaban no lavadeiro
público do poboado, á sombra dos muros ou nos carreiros máis
escondidos.
¡Mataron ó Adonías! ¿por qué?
Mesmo sabendo, nen o própio Maquiavel entendía moi ben o que tiña
acontecido, acontecera, pero ¿por qué? Dicía el cando falaba cos
outros, dando a impresión de súa insatisfacción coa morte de
Adonías. Cinicamente, el comentava cos seus coñecidos e da própia
víctima para saber o que eles pensaban a respecto de posibles
sospeitos.
O Maquiavel nunca sabía de nada, nen dos delitos que poderían culpar o
inocente do Adonías, pero, continuaba coa súa retórica sórdida.
Respondía el:
"¿Se foran buscalo, algunha cousa terían contra el. Quen sabe se
o Adonías que nós coñecíamos non era o mesmo Adonías que eles
levaran na noite pecha para sentencialo?" Existen persoas que de
cordeiro só ten a pel, o resto...
O Anágoras ficava irritado co sadismo explícito do Maquiavel e,
dicía:
Eu non podo aceptar tanta falsidade e repetición do mesmo asunto só
para intentar despistar o óbvio e, non era apenas en relación ó
pacato do Adonías. Nunha viaxe que fixen a un poboado da comarca de
Patopera, tive o desplacer de encontrar con algúns dos membros do
Comité do Maquiavel e, cando cheguei na casa e comentei o que tivera
que soportar durante a viaxe, ninguén tivo máis descanso.
Por precaución, poucos dias despois, fun esconderme nunha cabana
antiga, que tiña sido feita por meus avós, cando criaban bois e vacas.
Mesmo bastante danificada polo abandono de moitos anos, foi a solución
ideal para resolver un problema emerxencial. Saíndo á noite, para non
levantar sospeitas: Fardel nas costas, eu e o Foucellas acompañados
polo fiel can de garda, o kunté, camiñamos por máis de quince
quilómetros deica o noso destino situado na encosta dun val moi bonito.
Despois de acomodados na cabana, preguntei ó Foucellas se el sabía de
algunha cousa que eu non estaba sabendo, pois, antes de partirmos para
esta viaxe, notara que minha irmá estaba moi tensa e preocupada.
Mira, Anágoras, túa irmá ficou sabendo que moitos coñecidos, por
precaución, estaban pasando a noite escondidos no monte á espera de
que poidese pasar o perigro das visitas na ronda noturna que os
patrulleiros do Comité facían constantemente polo poboado. Por mor
diso, non podemos arriscar a ser as próximas víctimas inocentes de
Maquiavel e seus facinerosos "cans da fame" de sangue
inocente?. Mesmo que, máis cedo ou máis tarde, ti podes ser
perseguido, pois, non és un cidadán comun desta rexión, por iso, és
un sospeito en potencial.
O Anágoras, despois de uns días acampados na cabana, resolveu sair da
toca para ver como estaban as cousas e, se fora posibel, voltar á
capital para recibir o restante do diñeiro na oficina de advocacía. Ao
chegar na capital, logo na portería do edificio, foi informado,
secretamente, que había ordens para detelo a fin de prestar depoimento
sobre súas andanzas fóra do traballo. O SIMCA tiña suspeita de que el
estaría envolvido con membros da resistencia á represión imposta na
República de Patópolis. Respondeu el ós amigos informantes:
"Quen non debe non teme. Vou enfrentar eses animais irracionais
coa razón".
Despois da tempestade no depoimento, e de volta para casa, bastante
exaustivo por ter sido sabatinado por máis de tres horas, comezou a se
preguntar e a pensar, non nas mortes que xa tiñan acontecido, pero,
¿por máis quanto tempo ese império do terror podería durar? Ese
terror instaurado por moitos maquiavélicos con fame de vinganza
improcedente, inxustificable e sanguinaria por moitas cidades grandes ou
pequenas. Pensaba nos que aínda terían que tombar en nome do ódio
diseminado polos bestiais e cans da fame do Maquiavel. Dicía el: o que
non tombaba, ficaría na xaula por tempo indeterminado, sendo humillado
e torturado por tódolos métodos posibles; tanto polos falanxistas como
comunistas.
De feito, o Anágoras sabía que as formas de represión non eran moito
diferentes: se ía á misa, era falanxista, o que procuraba
informacións nos xornais ou outro medio de comunicación, era
reacionario ás autoridades impostas, o que votaba nas dereitas, era
falanxista, o que un día despediu un empleado, era falanxista, o que
tiña un relixioso na familia era falanxista e reacionario, enfin, eran
falanxistas todos aqueles que tiñan algún cargo no goberno, mesmo que
fose o de xefe dos barredores de rúa e anarquistas os que non se
submetían aos desmandos da represión. Milleiros e milleiros de
cidadáns tiñan a cara de Hitler, Mussoline ou de Stalin.
O Foucellas procurou analizar as críticas que tiña ouvido do
Anágoras, a esas tendencias políticas pouco definidas, arbitrarias e
masacradoras da liberdade de un pobo ordeiro e traballador. Esa
incoerencia política aniquilaba coas estructuras sociais de moitas
xeracións e patrimonios familiares construídos nunha loita árdua de
traballo honesto e moitos sacrificios pois, de unha hora para outra,
vian derruir todo por terra.
Continuou el:
É moi triste ver todo iso acontecer sen poder facer nada e, olla
Anágoras, concordo con moita cousa que te deixa irado pero, se o
réxime falanxista ou comunista ten as mesmas tendencias represoras e
tiranas, eu podo concluir que toda esa tiranía, en parte, é inerente
ás persoas e non totalmente aos desmandos dos réximes totalitarios,
¿vostede non o cree así?
Eu sei, meu caro amigo Foucellas, para esas persoas, son falanxistas
todos aqueles que non rezan pola cartilla filosófica do comunismo; iso
foi decretado polo Stalin e o camarada Nikita e outras raposas
acostumadas a comer soamente elas as galiñas do galiñeiro. O vello ex
mineiro, que apoiado sobre os milleiros de cadáveres asasinados por el
e seus fieles matadores de ucranianos indefesos, creou ese mito; iso non
é mellor que o facismo non. No meu punto de vista, é tan cruel como
calquer outro réxime extremista e ditactorial. É iso que eu penso
sobre tódolos réximes opresores, veñan eles da dereita ou da
esquerda. Gengis-Kan ou Átila terían sido damas de honra en relación
a todos eses sanguinarios falanxistas e comunistas.
Eu, penso que o medo, moitas veces, tanto pode facer do home un heroe
como tamén a obrigalo a recorrer ás máis grotescas e brutais
estratexias, dende que, con iso, consiga salvarse do perigo que o
ameaza. Para o medo, tódolos os dedos da man son hóspedes do gatillo,
aparentemente salvador. Concluiu o Anágoras.
Naquel exato momento, imaxinando un dedo delator en cada esquina,
Foucellas aproximouse do Anágoras para falarlle do perigo que estaban a
correr por tódolos lados. Ollaban para un lado e para o outro a fin de
saber a dirección da ameaza sorrateira, de onde o cano de unha pistola
puidese apuntar sobre eles.
Non Foucellas, o perigo que eu falo, raramente aparece á luz do día,
pero, na escuridade da noite e, é diso que debemos nos precaver
constantemente.
¿Canto tempo vai durar todo iso? Preguntou o Foucellas.
Non sei, espero que dure o mínimo posibel. Un meu coñecido de
infancia, que hoxe é un médico do goberno, polas circunstancias de
salvar vidas e non por vontade propia, díxome que; polos prognósticos
ouvidos de sectores confiables, esa situación caótica que aí está,
debe durar aproximadamente de un a dous anos, para asentar a poeira de
todo ese estrago feito polo furacán incontrolable da dictadura. Meu
caro Foucellas, eu tamén fiquei perplexo despois de ouvir esa
afirmativa do amigo de infancia. Naquel instante, mirei para el de pés
á cabeza como se tivese ouvido unha demencia.
¡Un ou dous anos! Repetiume el ó ver o meu espanto coa primeira
resposta dada polo amigo médico.
Nen a voz nen os ollos, nen a súa barba pintada de branco e negra
deixaban dúbidas do que eu tiña ouvido del.
¿Un ano?
¿Que será da nosa República de Patópolis ata chegar alá?
Continuou o Anágoras:
Esta non é apenas unha briga de homes contra homes, pero, da furia,
odios e estupidez deses exterminios de unha banda e da outra; as mortes,
incendios o saqueo, as delacións inxustificadas, as vinganzas. Este
vivir como toupeiras, coma os lobos. E, ainda, ¡máis de un ano!
Posiblemente máis. ¿Canto tempo nós aínda teríamos que ficar na
cabana sen poder durmir, vostede xa imaxinou meu caro Foucellas? O medo
de unha folla caíndo ou o ruído de un paxaro, unha cana de millo que
dobra co vento, o rastexar de un lagarto, o vento que nos traía o eco
dun estampido parecendo ter ouvido un grito pola vida.
Cada día que pasaba, o Anágoras ficava máis nervoso, ou tal vez máis
neurótico onde o temor e o medo se transformaban en coraxe. Por fin, el
decidiu:
Olla Foucellas, non vou durmir máis entre o millo ou na cabana nen na
beira do río, ¡non! Chega de me esconder. Mandarei a família para un
lugar próximo, tal vez na casa de un amigo. Vostede, irá procurar un
meu amigo que xa tiña contactado algúns membros da oposición, que
tiñan formado unha célula de entrenamento para axudar ós compañeiros
perseguidos ou presos pola represión e, ao mesmo tempo, buscar
estratexias para neutralizar os desmandos políticos de tódalas
tendencias dictatoriais.
O Anágoras, agora estaba solo, en súa casa, decidido a non máis se
esconder. Esperaba disposto ao que dese e viñese. Munido de suprimentos
necesarios e suficientes para un longo periodo, resistir a calquera
tentativa de represión. Tumbaría o primeiro patrulleiro que intentase
apertar o timbre, pois, situábase de tal maneira, nun punto
estratéxico, que podía visualizar todo en frente de súa casa.
Ficaría en pé quen mellor apuntase.
A espera estaba ficando entedíada, calquer ruído estraño, arma en
puño pronta para bater o martelo. Non aparecía ninguén, e el
continuaba ansioso. Despois de varios días de insonia, expectativa e
sobresaltos coa ansia para que alguén se lembrase del. De repente, na
hora menos esperada, á tarde, en plena luz do día, ás catorce horas e
con modos bastante moderados e unha linguaxe máis pulida; aparece o
Maquiavel acompañado de seus "cans da fame".
El, da solaina de súa casa, eles na rúa, mantiñan un diálogo
civilizado como "moi amigos"!. Nun dado momento da conversa,
un dos patrulleiros (a patrulla era composta por catro homes armados
deica os dentes e a zamarra chea de siglas JON, SIMCA, UGT...),
díxolle el:
Señor Anágoras, viñemos invitalo para substituir un profesor que
desapareceu; posiblemente el era un oposicionista, un falso colaborador
da república ou un anarquista. Para eses"cans da fame", todos
os epítetos filosóficos ou políticos eran válidos, para eles,
soamente o Comité podería ter decisións e opinións acertadas.
Anágoras, ós poucos, foi perdendo aquel ímpeto inicial de autodefensa
e respondeulles:
Eu non son profesor, non poderei axudalos; sinto moito.
Un outro patrulleiro, un pouco máis truculento, nen ben deixou o señor
Anágoras terminar de responder e díxolle:
Na verdade, o señor non ten moita escolla, nós estamos ordenando
para que sexa profesor de aproximadamente, cincuenta alumnos da escola
do Comité. Sabemos que escribe artigos para algúns xornais defendendo
algúns"quinta colunas", logo, tamén pode ser profesor da
República, a non ser, que sexa contra o ensino dos fillos de nosos
camaradas que ten que ser alfabetizados. A súa negativa estará
confirmando as sospeitas que existen no SIMCA contra vostede.
O Maquiavel, nun ton de voz un pouco máis amigabel, procurou explicar
con máis detalles a súa competencia para a función de profesor. Nós
sabemos que vostede escribe, ata libros, e é moi competente como
avogado. Non vai nos decepcionar, ¿non é señor Anágoras?
¡Ah! Iso xa fai tanto tempo que non sei ata que punto podo repetir o
que eu xa fixen antes.
Pero sabe escribir. Non vai facer como fixo o outro profesor, ¿vai?
Non acredito que queira correr ese risco meu caro señor. Sabemos que é
moi sensato, correcto e decidido, pero, todo iso vai axudalo se
colaborar coa causa do Comité.
O Anágoras sabía que o Maquiavel non estaba embromando ou querendo
brincar de "branca de neve", todo o cuidado co xogo de
palabras ou xestos, serían de moita importancia para o seu futuro
político ou relacionamento co SIMCA.
Un outro membro da patrulla, que deica entón tíñase mantido en
silencio, manifestose de forma taxativa:
O señor será o noso profesor. É unha orden do Comité.
Retrucou o Anágoras.
E se os rapaces decidiren non frecuentar a miña aula, ¿o que eu
poderei facer?
O Comité resolveu que deben ir tódolos que están escritos. O señor
fará unha lista tódolos días da frecuencia dos alumnos escritos e, os
que non foren á escola, é porque son fillos dos contra ao réxime ou
falanxistas renegados.
Un dos patrulleiros resmungou chamando os contras de fillos da p.! Bo,
continuou o Maquiavel; os falanxistas, quinta colunas, anarquistas ou o
que queira que sexan, xa saben o que os espera.
Na primeira aula inaugural, máis parecía un daqueles desfiles
pragmáticos de Hitler ou Stalin do que a primeira aula do periodo
lectivo nun poboado do interior da República de Patópolis, en
Patopera. Un outro mandachuvias do Comité, fixo unha apoloxía
frenética da importancia do estudio dos rapaces que serían o futuro do
réxime implantado por estes coraxosos cidadáns de Patópolis.
Un chaquetero do grupo "alfinetou" ó Anágoras para que, el,
tamén falase algunha cousa exaltando o acontecemento
"inédito" neste poboado tan importante para o réxime actual.
¿Eu? ¡Non! Despois do que nós acabamos de ouvir de nosos xefes, non
sei máis o que podería acrescentar a eses brillantes discursos. Alén
diso, para discursar, é necesario preparar o tema e ter unha boa dose
de labia, cousa que eu non teño. Desconversou o Anágoras aparentando
un verdadeiro orgullo polo que acabara de ouvir.
Naturalmente, concordou o emplumado cacique, todo arrepiado de
satisfacción ao ouvir un eloxio tan contundente, aínda máis vindo de
un suposto "quinta-colunna".
De agora en diante, señor Anágoras, será o responsabel pola
aprendizaxe e disciplina dos alumnos. ¿D´acordo, camarada?
Si, Si. Está ben entendido, pero, estamos combinados que, o máis
breve posibel, deben encontrar un outro profesor de verdade, pois, por
moito que me esforce, non teño as credenciais necesarias para ministrar
un curso como merecen estes futuros cidadáns e como quere o Comité.
O Maquiavel, mesmo sen saber ben o que falar a respecto, en parte,
concordou co Anágoras de que, os alumnos, alén de un bo ensino, tiñan
que recibir un entrenamento direccionado no amor á causa do réxime
actual: servir á revolución, pois, ela está contra a ignorancia.
Ensinalos a exaltar os ideales de nosos grandes heroes.
Logo a seguir, o Comitê, eu inclusive e algúns
"chaqueteros"; gritamos en coro con un ben alto. "¡Viva
a República de Patópolis!" ¡Viva! Algúns alumnos levantaram o
puño, outros, nen o puño nen a voz. Calados, como animais enxaulados e
privados de súa verdadeira liberdade.
O Anágoras, dentro da sala de aula, ficou imaxinando o que iría
ensinar para esas decenas de olhos mirándoo atentamente. Polas
aparencias, súas idades variaban entre oito e catorce anos. Unha
clientela alvo ben diversificada en coñecementos básicos ou quen sabe,
a falta deles. Ben próximo del, estaba a antiga profesora primaria,
elevada, polo Comité, a inspectora educacional da revolución, a
señora Medéia. Aproximouse dela para preguntarlle como devería
proceder diante de tanta diversidade de valores explícitos.
Por favor, ¿vostede pode mostrarme como e por onde debo comezar? Ela
mirouno como se el estivese querendo toreala.
¡Ai! Que humorista é profesor Anágoras. Polas informacións que
teño de vostede, podería ensinarme a mim.
¡Eu! De professor só me recordo do señor cura, Don Teodoro, que
leccionaba filosofía no seminario e, na base da palmatoria, profesor,
¡eu non!
¿Eu profesor? Repetiu o Anágoras.
¿Como e por onde comezaría?
Naquel momento de minha vida conturbada, nen sorrir eu sabía máis,
sería un verdadeiro castigo practicar ese xesto natural dos seres
humanos, mormente para un verdadeiro mestre. Cen ou máis ollos
esperando a miña lección, os máis de cen pais e por súa vez o
Comité confiando en min, na miña "ciencia educativa", na
miña consciencia de homen lido a través de seus artigos inflamados.
Pero, ¿profesor eu? Gramática nada, xeometría nada, didáctica nada,
eu nunca soube como se come a matemática ou a física. Pobres rapaces
Despois de un instante de reflexión, para decidir se comezava polos
alumnos de cueiros ou polos de bragas; levantei a cabeza e, de repente,
surxiu unha luz no cadro de pizarra, onde vislumbrei algunhas frases
escritas con letras ben visibles, case que bordadas e coloridas, entre
aspas:
"VIVA A REPÚBLICA, VIVA O SIMCA, VIVA O COMITÉ".
Sen dicir unha soa palabra, fiquei ollando para o cadro de pizarra por
uns segundos, voltando logo a seguir as miñas vistas para os alumnos,
como quen quere dicir; ¿o que facer?
Un grupo de alumnos gritou: profesor foi o Topete, quen escribiu iso aí
na pizarra.
"Topete era o nome de un alumno forte que estaba sentado logo ó
meu lado, nos primeiros pupitres".
El miroume con unha cara de culpado e preguntoume:
"Profesor, ¿o señor quere que eu apague o escrito da pizarra?
Claro, si, eu quero, se a turba así o desexar. A resposta parecía
unha só voz; siiii... profesor, pode borrar. Como non encontrei o
borrador, o Topete, desabotoou a falda da camisa para con ela deixar o
cadro da pizarra ben limpo, deixando transparecer unha satisfacción en
seu rostro coma se tivese gañado na lotería. Ao me aproximar para
agradecerlle e cumplimentalo pola xentileza, puide percibir que os
adolescentes, de un modo xeral, case sempre actuan de forma moi natural.
Deus, ás veces, escribe certo por liñas tortas e, a miña primeira
aula, foi un suceso dentro das posibilidades. Os alumnos, á medida que
ían saíndo da sala de aula, un-a-un, foron apertando miña mao e
sorrindo todos satisfeitos.
Tempos despois, encanto seguía o meu camiño de volta da escola para
a casa, comecei a pensar no que Deus e as circunstancias inesperadas
poñen á nosa disposición. Pensaba en unha nova realidade que o
destino puxera en miñas maos xa bastante habituadas na escrita, como
defensor de algunhas causas perdidas e, esporadicamente, como redactor
de un xornal. Na realidade, foi unha nova experencia, ata certo punto,
fóra de miñas posibilidades pedagóxicas e dicdáticas, pero, faría
calquer cousa para axudar aqueles adolescentes bastante apreensivos
polos acontecementos inesperados en redor deles.
Procuro ollar en miña traxetoria chea de contratempos en algúns
periodos de miña vida e, chego a unha triste e enigmática conclusión:
triunfei naquilo que abracei de forma natural e fracasei no que
perseguí apaxionadamente. Nen no amor nen na familia ou algúns
empreendimentos, os trunfos foran o suficiente para limpar as miñas
bágoas caídas. Pero, unha das mellores recordacións, foi aquela que
me fez voltar aos meus días de rapaciño, para axudar aqueles alumnos
durante algúns meses, eu non sei se fun o educador ou un amigo apenas,
asimesmo, de unha cousa eu teño certeza, fixen o mellor que puiden.
A resposta á miña dedicación, estaba estampada nos rostros dos
alumnos e de seus pais, mormente naqueles que xa podían avaliar un bo
desempeño do profesor. Encanto foran meus alumnos, nen a poeira do
camiño ou as chuvias facían con que perdesen as aulas. Sen dúbida,
creo que, o qué eu fixen, foi converter unha situación anacrónica e
inesperada en un fruto salvaxe que brota contra todas as intemperies e
vendavais.
Converti si, o odio provocado por moitas incertezas e opresión de un
sistema político ditactorial; en calor humano e afecto que redundou en
un sistema pedagóxico de ensino tan antigo como o propio home ensinando con amor e fraternidade. Faltar un día de aula era como
perder un capítulo de unha das máis fantásticas novelas. Na verdade,
a pesar dos medios e dos fins que me levaran a ensinar, nunca deixei un
traballo con tanta saudade e tristeza.
O premio, non demoraría en chegar. O novo profesor, devoto e
conservador do que podía existir de máis arcaico en materia de ensino,
pois, continuaba a usar os máis decrépitos métodos escolares de
ensino, el, estaba crente de que o coñecemento entraba a través da
antiga vara de carballo cerquiño. Por iso, moitos alumnos dos máis
vellos, xa tiñan abandonado a escola, algunhas nais procurábanme para
dar aula particular ós seus fillos.
Sen percibir e por camiños tortuosos, descubrí que tiña nacido para
ensinar do meu xeito aquilo que eu tiña aprendido coas persoas nos
propios camiños da vida, no día-a-día da loita pola sobrevivencia nun
mundo bastante conturbado, cruel e polo propio home que nen sempre
procura ollar e descubrir a verdadeira esencia da vida en seu redor.
Na realidade, as situacións práticas chegan a ser bastante complexas e
nen sempre a súa solución pode ser inspirada nas anotacións de un
caderno escolar. As limitacións de unha sala de aulas, con relación ao
tempo de estudio, espacio físico, habilidades, motivación e presión
no comprimento de programas, ten contribuído de forma decisiva para
unha formación académica deficiente.
O Anágoras, sen percibir, acabou descubrindo a verdadeira realidade do
ensino informal que, moitas veces, as escolas deberíanse preocupar
menos con o ensino en si e se preocupar máis con a aprendizaxe: elas
deben ser máis criativas, ousadas e inovadoras para se adecuar aos
novos tempos sob pena de se transformaren en escolas de fantasía. O
profesional da educación precisa, sobretodo, de unha formación
humanística e xeral, que lle posibilite desenrolar actitudes e
habilidades necesarias para lidar coas emocións e sentimentos dos
alumnos.
O Anágoras, de volta á realidade da vida naqueles días incertos e
ameazadores, provocados polos moitos maquiavélicos espallados por
tódolos rincós do país. As atrocidades eran cometidas en tódolos
lados, inclusive nos máis humildes poboados de labradores, pero, o que
máis incomodaba era a incerteza dos acontecementos, "nunca sabían
con quen poderían estar a falar", cando menos esperaban,
"saltaba la liebre" e eran intimados para prestar depoimento
díante dos inquisidores do Comité. Os resultados do depoimento por
varios días eran sempre unha incógnita.
Dicía el, en calquer lugar que se estivese; no campo, nas fábricas ou
no comercio, sen querer, os contos eran case sempre a represión, é
claro, todo por "debaixo do sombreiro", ás escondidas e no
maior silencio. Cantas persoas para salvar o propio pelexo, non
alcovitaron seus veciños. Só ficavan libres do terror os
"chaqueteros dos cans da fame" do Comité. Aqueles chulos que
enxabroaban aos grandes xefes, os que seguraban a cazola polo mango de
madeira para non se quimar no lume acendido por eles mesmos.
Continua a falar Anágoras:
A pesar de todo, eu confio un pouco máis no Maquiavel do que en seus
fieles matadores. El non era un energúmeno analfabeto como o Argus, a
pesar diso, "ca boca pequena", falaban que non gostaba de
esperar que o gatillo de súa arma quedase oxidado, non podía ficar
moitas noites sen bater o martelo, con motivo ou sen el. Asimesmo, eu
non podía esquecer do que tiña ouvido do Argus ó ser invitado para
facer o papel de profesor. Se eu me negase a atendelos, podería ser
fatal, por iso, cando recibín a invitación para almorzar cos membros
do Comité, non me fixen de rogado segundo eles, era para conmemorar o
meu bo desempeño como profesor de algúns de seus fillos e dos
defensores da causa gobernamental.
Eu expliquei para a miña irmá, que mesmo contra a vontade, tamén
non podería ter recusado tal invitación, o que ela concordou
plenamente, sen deixar de ficar bastante preocupada polo que de mal me
podería acontecer. No día seguinte, o propio Maquiavel e un dos seus
patrulleiros foran buscarme no propio coche do Comité.
Aceptar esa invitación, foi un dos meus mellores acertos pois, cando
menos por unha temporada, estaría libre de algunhas sospeitas, ó mesmo
tempo en que estaría pondo en prática algunhas aulas que tivera como
actor, para poder colaborar con un grupo de activistas da oposición,
entre os cales estaba o meu amigo Foucellas e o propio Muras, que
comandaba por unha temporada, os actores en Patópolis.
Era unha rara oportunidade que eu tiña de por en práctica as miñas
inatas cualidades de actor, a fin de intentar deter ó máximo posibel,
as execucións do Comité. Eu tiña que convencer o Maquiavel de que
súa autoridade podería estar en xogo, pois, moitas veces, só ficava
sabendo das execucións días despois do acontecemento, o mesmo que
ocurría con algunhas prisións que eran feitas sen seu coñecemento.
Anágoras tiña que lle facer ver ó Maquiavel que, a pesar de el ser o
xefe, nen sempre mandaba. Os patrulleiros deberían recibir as ordens
del antes de executalas. Con iso, intentaría persuadilo do verdadeiro
sentido de comando, do amor propio, vaidade e egoísmo que eran o lado
flaco del. O obxectivo era salvar vidas ou cando menos retardar algunhas
execucións, inclusive a súa propia vida.
Asimesmo, o Anágoras sabía que o Maquiavel non confiaba inteiramente
nel, procurando restrinxir as conversas estrictamente do contido
político, que era o que máis lle interesaba ao Anágoras, por iso,
díxolle: mira Maquiavel, o outro día case que morrín de susto, cando
estaba descansando na miña casa, despois do xantar.
Señor Anágoras, ¿podo saber o qué tanto o asustou?
Bo, na verdade, é que fun collido de sorpresa polos estampidos de uns
tiros, parece que viñan alá do bosque dos piñeirais. ¿Vostede non
ficou sabendo diso? ¡Que susto levei! Procurei esconderme debaixo da
mesa. Por un intre pensei que estivesen atirando en min ou na miña
irmá, parecia que os tiros viñam en dirección á nosa ventá.
Doutor Anágoras, ¿quén tería motivos para apuntar na dirección do
señor? ¿Por qué?
Claro que podería ser en min. Eu tamén me pregunto, ¿por qué?
Eu, na verdade, andaba moi apreensivo con un representante de unha
fábrica de botóns, recén chegado ó poboado, el me confidenciara
algúns detalles un pouco estraños e sospeitos para quen non me
coñecía o bastante, iso, deixoume con a "pulga atrás da
orella", imaxinando que tanto podería ser de unha banda política
coma da outra, eu, apenas, procuraba ouvir as súas indagacións e
confesións, sen, no entanto, concordar ou discordar.
De feito, o vendedor de botóns, tiña un xeito ben estraño, un tanto
diferente de un verdadeiro vendedor de calquer cousa; el estaba
hospedado na pensión de unha amiga da miña irmá e, segundo ela, era
un suxeito bastante enigmático, sabía moito a respeito das milícias
paramilitares, todo iso era contado a miña irmá pola súa amiga, a
dona da pensión. Continuou o Anágoras:
Poucos días despois, veu á miña casa unha sobriña da proprietaria
da pensión, ela foi entrando e demonstrando un nervosismo e
desconfianza ó mesmo tempo. A min pareceume que algunha cousa moito
grave debería ter acontecido. Despois de se acalmar un pouco, conversou
con a miña irmá, co gallo de ver se ela podería falar comigo. Ela
viña a mando de súa tía, a propietaria da pensión.
¿Aconteceu algunha cousa a súa tía? Pregunteille:
¡Non! Ela está ben. O problema foi co vendedor de botóns. Prenderan
o vendedor de botóns.
¿Quén?
Os do Comité.
¿Para onde el foi levado?
Por agora ninguén sabe, pero, parece que foi para o Comité.
O Anágoras procura tranquilizala, dicíndolle: volvete e vai polo
camiño vecinal, que fica do lado oposto ao Comité, para non levantar
sospeitas. Que ninguén fique sabendo que vostede estivo aquí. Se
alguén lle preguntar de onde ven, dígalle calquer cousa; que foi na
lavandería comunitaria ou...
Antes que a moza chegase na casa da tía, o Anágoras xa estaba no
cuartel do Comité, que fora improvisado na casa abandonada por unha
família, temerosa das atrocidades dos patrulleiros do Maquiavel. O
Anágoras, mesmo um pouco distante pudo ver que, alá no fundo de unha
sala, estaba o vendedor de botóns entre dous patrulleiros, sendo
interrogado e, ao seu lado, estaba o Maquiavel, xunto con algúns
auxiliares folleando uns papeis que, máis tarde, ficou sabendo que era
a ficha política do vendedor de botóns.
Segundo revelou máis tarde o propio Maquiavel, o preso tiña sido
membro de un grupo da banda oposicionista, cando estaba no poder,
portanto, era un sospeito en potencial de ser un espía dos contra. Un
dos patrulleiros, ó ver o Anágoras conversando con o xefe, doulle unha
ollada con unha elocuencia irreverente, como quen quer dicir: daquí a
uns días, tamén poderá estar vostede sentado nesta cadeira especial.
Asimesmo, o Anágoras o cumprimentou xentilmente, apenas para cumprir un
protocolo da boa veciñanza.
O propio vendedor de botóns, xa tiña admitido que, no pasado, tivera
ligacións con os oposicionistas, pero, agora, dedicábase
exclusivamente ao comercio. Os dous cans da fame do Comité, sorrindo un
para o outro de satisfacción por ter prendido un "peixe
grande", algunha cousa real, pois, a maior parte dos presos para
averiguación, nada tiñan a ver directamente coa política e, no
entanto, algúns eran condenados inxustamente, outros, só Deus sabe cal
foi o seu destino.
Anágoras intentou usar a confianza que tiña conseguido con algúns
membros do Comité, cando aceptou ser profesor de seus fillos e de
outros membros da comunidade. Claro, que todo o cuidado sería pouco, o
feiticio podería virarse contra o feiticeiro, asimesmo, tería que
correr un pouco de risco para intentar axudar o vendedor de botóns.
Anágoras comezou por dar algunha razón ó Maquiavel pola prisión
efectuada de un "peixe máis grande" pensou el, se non podo
vencer os inimigos, xúntome a eles.
Despois de moito conversar con os patrulleiros e o xefe, xa os tiña
convencido de que, o sospeito non sendo daquela rexión, podería valer
máis vivo que morto, o Anágoras sabía moi ben diso pois, moitos foran
ó "paredón", por ben menos problemas coa política do
Comité . Pero, na verdade, o que el pretendía era que o vendedor de
botóns fose mandado para a cidade grande, alí, recibiría un
xulgamento máis xusto, o que presupuña, máis tempo para o mesmo. No
día seguinte, o preso xa estaba de maletas prontas para a Capital, onde
sería entregado aos xefes do Maquiavel, con iso, el gañaría
honrarías pola captura de un posibel espía da banda contraria.
Alén diso, o Maquiavel estaba preocupado e ansioso por recibir eloxios
e, consecuentemente, coa seguranza do vendedor de botóns durante a
viaxe el sabía que moitos dos que collían o autobus para a capital
eran apeados no medio do camiño para execución sumaria, por iso, para ter certeza que o preso non quedaría na estrada, el mesmo o
acompañou para entregalo persoalmente ao seu xefe superior. Era iso que
o Anágoras pretendía e tiña conseguido exercer o papel de un
verdadeiro actor para axudar aos outros, ese era o seu traballo.
Dicía o Anágoras: despois de todos eses altos e baixos entre os
moradores nados desta rexión e os patrulleiros do Maquiavel, comecei a
pensar nos que aínda estaban escondidos polo monte e carballeiras ou
nas casas dos labradores nas montanhas ou ata mesmo en esconderixos nas
cidades grandes. Estes, apesar do perigo eminente no día-a-día,
estaban en seu territorio, pero, o que estaba acontecendo con moitos
daqueles esparramados polos catro rincós do mundo?
Todos eses pensamentos deixaban o Anágoras bastante preocupado,
inclusive con el propio, pois, sabía que o cerco en seu redor polos
homens do Comité, estaba ficando cada día máis perigoso.
Despois de conversar sobre todos eses perigos con a propia irmá, tomou
unha decisión, dicíndolle:
A nós, non nos ten faltado nada para a nosa subsistencia dentro de nosa
casa, pero, ¿será que iso é o suficiente? O home non pode vivir a
penas en función de cama e comida. ¡Non! Para min non é o suficiente.
Se eu non quero morrer, teño que viver dignamente ou, cando menos
loitar para que iso sexa feito. Eu quero vivir, tamén, me alimentando
de esperanzas de días mellores para este pobo sufridor e castigado
polas accións indiscriminadas e perturbadoras destes detentores do
poder, para beneficiarse da desgracia dos outros.
Pensaba o Anágoras:
¿O que existiría, de verdade, nas políticas sociais e económicas
tanto de unha banda como da outra? Pero, esta loita entre irmaos
parecia, apenas, ideolóxica e oportunista, ao mesmo tempo en que era
ilóxica e burra, no sentido de que puidese beneficiar a quen, de
verdade, ficava no centro de toda esa barbaridade, o pobo. Eses anos de
loitas, asasinatos, torturas, expurgos e humillacións de todo tipo,
tiñan que ter un fin.
O peor, é que ata os máis inxenuos e pouco entendedores de política,
sabían que esta loita non é apenas nosa, pero, moito mais degradable,
pois, a nosa xente e nosa patria serven de cobaias para outros países
máis poderosos camufladas sob as máis infamias liberdades, promesas de
axuda economica e social.
Por iso, a República de Patópolis, no momento, é un país da
desorden, pois, en cada "autoridade" existe un protótipo de
gobernante autoritario, tanto na base da pirámide como no topo da mesma
autoridade piramidal. O peor, é que eses maquiavélicos acreditan que
están facendo o mellor. Tal vez para eles, iso poida ser unha verdade
absoluta, ¿será?
Cada Maquiavel leva dentro de si unha caricatura de tipo de goberno, con
o mesmo convencemento que un mendigo se atribui calidades de un
"Fidalgo". Ten un adaxio que di, que en algúns países, os
mendigos: uns peden cantando, outros chorando e os de Patópolis peden
ameazando. Os nosos pseudopolíticos espernean, reclaman e impoñen
súas leis, fáltalle flexibilidade de humanismo, sóbralle rixidez para
impor as súas pretensións de autoritarismo medieval. O diálogo non
foi feito para atender ao máis humilde dos cidadáns e, o debate se
transforma en loita, en disputa.
O cidadán menos consciente ten saudades de gobernantes que tivo e
esquece que mentras gobernaban pedía a súa cabeza para colocar outro
no seu lugar, a quen, despois, tamén trataría de decapitar, isto é,
existe unha predeterminación para levantar estatuas ós mortos.
Isto deixaba o Anágoras bastante confuso para discernir que actitudes
concretas podería tomar e non continuar como un mero espectador e,
mesmo que de forma discreta, facer algunha cousa para que o país
puidese voltar aos seus verdadeiros valores humanos e democráticos.
El, sen esperar, tivo que facer unha viaxe á capital a pedido de un ex
colega do gabinete de advocacía, para axudar na defensa de un estudante
membro de unha célula que actuava nas zonas urbanas contra a
represión. Mesmo sendo cuidadoso para non aparecer moito ás vistas
daqueles que, anteriormente, xa o tiñan perseguido como sospeito de
axudar esas células de activistas, andaba polas rúas o estritamente
necesario para resolver os problemas xurídicos. A pesar de todo ese
cuidado, poucos días despois de estar na cidade, atopou con un antigo
coñecido da faculdade.
Cal non foi a súa sorpresa ao velo vestido con un uniforme e unha arma
na cintura!
¡Agripa! ¿O que ti estás a facer dentro desa farda e con esa arma
de matador colgada no correaxe? Preguntoulle o Anágoras, que tiña
ficado todo horrorizado de medo ó miralo.
Eu estou procurando defender unha causa que considero xusta ata certo
punto e, ao mesmo tempo, preservando a minha propia pel. Ti sabes moito
ben que, hai uns tempos atrás, andiven facendo unhas burradas; por iso,
tiven que dar unha virada de cento e ochenta graos. Eu non esquezo
aqueles días moi dificeis que pasei e, ti, por moitas veces fuches o
meu anxo de garda, portanto, se precisar de algún favor meu, xa sabes,
é só pedilo.
De certa forma, o Anágoras se sentía responsabel por algúns fracasos
do Agripa cando eran estudíantes, por iso, sempre intentou axudalo
dentro do posibel en súas dificuldades de alumno.
Pensaba Anágoras:
Agora é a miña vez de ser axudado, pero, el nada se parecía con
aquel Agripa que eu tiña coñecido, non sei se podería confiar na súa
oferta moi espontánea. Ben arreglado con un uniforme impecabel e un
aire de conandante, daba ordéns para dous conpañeiros ao seu lado para
que o deixasem só, quería falar comigo con máis calma.
Na hora de nos despedir, estendeume a man, por uns instantes o fitei
con un certo desprezo e desconfianza antes de nos separar. O Agripa, non
se conteve e, de novo, achegose a mim con unha certa humildade.
Ti estás a interpretarme mal, Anágoras. Eu son o mesmo de sempre,
daqueles bos tempos de estudantes.
Non, non teño nada contra ti Agripa e, non vou contra túas ideas
militaristas pouco convincentes, replicoulle el con certo desdén.
Eu insisto de novo, déixame que che explique. Ti sabes que son amigo
de un dos activistas mais procurados, ata no exílio, e que fusilaron a
moitos só por ser parentes de oposicionistas. Este "disfrace
uniformizado" como ti me ves, é o que vale para manterme vivo. Ata
agora foi a miña salvación, pero, tamén pode ser a túa salvación se
precisar de min, eu sei que ti es un sospeito en potencial para moitos
de meus colegas do Comité.
¿Como pode ser a miña salvación se non cometin ningún crime?
Replicou o Anágoras.
Eu sei, mas sobre vostede corren boatos de ter axudado a moitos dos
contra o réxime, aqueles que eu mesmo trato de combater.
O Agripa foi citándome os nomes de algúns que, de feito, eu tiña
procurado interferir en seu favor. El continuou falando dos maus bocados
que eu xa tiña pasado, tanto na cidade como no meu poboado no interior.
El sabía de case tódolos meus movementos para me manter vivo.
Díxome el de novo: Se queres eu podo facilitar a túa saída de
Patópolis.
Moi agradecido, pero, non penso saír de miña pequena pátria
histórica.
Entón. , podo te arreglar unha documentación que te protexa de
calquer visita indesexabel, podo ata mandar un oficio para o Maquiavel,
no seu poboado, atestando que ti es "intocabel".
O Anágoras ficou ouvindo e analizando cada palabra dita polo comandante
e, respondeulle o que el pensaba.
Olla Agripa, por encuanto, eu non creo que o Comité poida
incomodarme. Pero, pensando mellor, decateime que nas palabras del
existían unha certa premonición. ¿De que poderes el dispoñería
cando me ofreceu unha folla timbrada para transitar libremente, ao menos
por uns tempos, conforme eu pude deducir no ton de súas palabras?
Entón, pensei e aceitei a oferta do antigo protexido que, agora, os
papeis estaban invertidos.
Anágoras, ti podes procurarme dentro de dous ou tres días, que o teu
papel de salva conduta estará pronto, con el poderás viaxar por onde
ben entenderes, é claro, encanto as cousas estiveren ao meu alcance,
portanto, non abuses da túa sorte.
Promesa cumprida, dous días despois eu estaba co meu pasaporte
especial credenciado polo Comité e tódalas súas correntes políticas
que o compuñían.
Pensaba eu, ese documento, en vez de beneficiarme apenas a min, máis
tarde tamén pode servir para levar alimentos a algúns dos meus
protexidos en seus esconderixos, tanto no poboado como nas montañas
nunha cabana de pastores abandonada e, as patrullas estabam onde a xente
menos esperaba, tinhamos que estar sempre de sobreaviso. De fato, ese
papel serviunos para transitar con menos problemas nos postos de
patrulla, a min e para o médico amigo da infancia.
O médico tiña uns parentes camuflados, de día no medio do mato e de
noite durmían nun cuartiño ó lado d´un curral nun sitio próximo ao
poboado, por iso, viña todas as semanas para que eu fose xunto con el,
en seu coche, para axudalo a pasar os alimentos e roupa necesaria para
cambiar semanalmente. Cantas veces tiven que esfregar o tal documento na
cara de moitos patrulleiros atrevidos. Ao veren o timbre do Comité,
torcian a cara con rabia, pero, deixaban pasar sen fiscalizar ou
importunar ós demais pasaxeiros que estaban comigo.
Por precaución, antes de chegarmos ó posto de controle, escondíamos
os paquetes debaixo dos asentos do coche ou dentro do motor para que non
fosen vistos con facilidade polos curiosos e mal encarados patrulleiros
do Maquiavel, pois, ás veces, encontrabamos algún que non tiña
durmido moi ben de noite e pedía que baixásemos do coche, só para
poder mostrar que tiñan autoridade e controle da situación.
Da última vez en que puxen a risco o controle por un outro camiño, foi
a maior sorpresa para min ó ver que o tal pasaporte para furar os
postos de controle, estaba perdendo a credibilidade. Nunca fiquei
sabendo o que lle aconteceu ao malabarista Agripa. Máis tarde, soube
que tiña sido desmascarado por ser moito benevolente con os contras.
Certamente o Agripa tiña pasado moito da liña divisoria da auto
confianza nel depositada por seus xefes, pero, de unha cousa eu teño
certeza, el acreditaba piamente, na causa, só que do seu xeito de ver
as cousas ou as causas do Comité.
O Anágoras, por uns instantes, ficou a lembrarse de uns poemas que
tiña escrito para o Agripa cando os dous eran estudiantes: "Fai o
ben e non olles a quen, / que tamén o esquecerá, / quen recibir o teu
ben". El parece que seguiu á risca o meu consello, por iso,
sentíame culpado polo que pudese terlle acontecido de mal. Eu
continuaba desfrutando de un pouco de sorte na miña camiñada polas
rúas da capital, mesmo que, unha vez por outra unha patrulla pedíame
os documentos para identificación persoal.
Na verdade, aquel día, tiña saído sen a documentación,
propositadamente para non ser identificado pois, o documento que o
Agripa me tiña dado, se antes abría camiños, agora pechávaos, por
iso, non podía arriscar máis a miña sorte aparente. Logo unhas
cuadras adíante, dous patrulleiros pedíronme os documentos. Parei um
pouco indeciso como quen busca algo nos bolsos do pantalón. Mesmo
sabendo que eu non tiña nada neles, intentei máis unha vez a
despista-los patrulleiros e, díxenlle, nada econtrei, troquei de roupa
e esquecín a identidade no outro pantalón.
Un deles, que parecía que tiña só un ollo, non quixo saber de moita
conversa.
Pediu el de novo. ¿Os documentos señor?
¡O documento de identidade!
¿É iso que o señor quere? Acrescentei con un pouco de ironía.
Si. Iso mesmo. ¡A súa documentación señor Anágoras!
Ben que eu gostaría de mostrarlle os documentos, pero, como xa lle
falei, esquecinos en casa esta mañá, cando troquei de roupa. Mal tiña
acabado de responder cando ouvi o médio chosco repetir para o outro
como quen quer me arremedar pola resposta dada. Dixo el para o
compañeiro:
¿Ti oiches o embromador fazéndonos de bestas?
Si, el falou que trocou a roupa e esqueceu os documentos en casa.
Pois ben, señor Anágoras, agora pode ficar sen a que está vestindo
para procurar os documentos. ¿Vostede non o cree?
Eles me ollaron de cima en baixo nun ton inquiridor que miñas mans
ficaran xeladas por un instante.
Voltou un deles en ton de sorna, a carón de min, preguntándome:
¿Cantos traxes ten vostede? ¿O señor troca de roupa a toda hora?
Debe ser moi rico.
¿O que é que fai para sobreviver a toda esa riqueza?
¡Ah! Claro, eu teño que ter moita roupa para trocar no camarin do
teatro, en cada peza teatral, visto unha roupa diferente.
¿Vostedes nunca me viran actuar como actor?
¿Os señores non van ó teatro? A pesar de ser avogado, como as
cousas non están moi boas, costumo actuar en algúns teatros.
Esta foi a única saída que tive nun momento delicado e inesperado
para a miña sobrevivencia.
Preguntaran de novo:
¿Cal é o teatro en que actua?
No momento en ningún. Esta noite fixen a última presentación na
capital e, estamos preparando a compañía para actuar en outras cidades
próximas.
¿Cal é a súa ideoloxía política?
Teatro e advocacia son a miña ideoloxía de sobrevivencia, o demais,
eu deixo para os políticos.
Na verdade, o Anágoras desempeñaba moi ben o papel de actor, tal vez
mellor do que o de avogado. Asimesmo, cuestionábase se non podería ter
feito máis para axudar a resistencia á dictadura que imperaba no País
de Patópolis. El sabía que moitos dos seus conterráneos vagaban polas
montañas ou por lúgubres esconderixos nas cidades e poboados: Uns
loitando contra os opresores e outros esperando ver a banda pasar para
despois acompañar a música ó lonxe.
Segundo Anágoras, poucos días despois de estar xunto coa irmã, xa na
súa casa, en Patopera, recibiu a visita de un veciño próximo, dono de
unha carpintería nas redondezas do poboado, o cal tiña feito algúns
servicios de carpinteiro na súa casa. Segundo a súa irmá, o único
defeito que vía no carpinteiro, era o de ser tío de un fanático
falanxista, pero, xente moi boa. El aproximouse de min e díxome se
podería falar comigo, os dous solos, pois, como depositaba en min
inteira confianza, quería pedirme un favor moi especial. Entón,
dixenlle eu:
Pode falar señor, estou ó seu dispor.
Olle, señor Anágoras, se errei o camiño, pido perdón polo
atrevemento, pois, na verdade non nos coñecemos dereito, mas, súa
irmá coñéceme moi ben e eu sei que vostedes, son persoas bondosas e
correctas.
O carpinteiro demorou a explicar o que realmente quería de nós. El
sabía que os próximos pasos que daría, poderían por en risco a vida
de outras persoas, por iso, conversava con moita cautela e receo de que
non fose ben entendido. Na verdade, á medida que ía explicandome
algúns detalles do favor que me pedía, fun percibindo a angustia e o
medo que existía dentro daquel home unha certa dificuldade para mellor
facerme entender a axuda que necesitaba de nós.
Aparentemente, a cousa parecía fácil de resolver se non fosen as
implicacións que dese favor poderían acarrear máis tarde. O irmán e
o esposo da filla máis nova de un seu compadre, que eran soldados da
mariña, eles tiveran problemas ideolóxicos dentro da corporación por
facer un manifesto contra a dictadura e, co medo de que fosen punidos,
desertaran escondéndose por onde podían andando de noite,
escondendose de día ata poder chegar á casa do tal carpinteiro. O
esconderixo de que dispuñan no momento, era bastante inseguro. Foi aí
que os familiares pensaran que, tal vez, na sáu casa, tivesen máis
seguranza. Palabras do capinteiro ó Anágoras.
¿Na nosa casa? Preguntou o Anágoras ollando para súa irmá de ollos
regalados. So depois de pensar un pouco mellor, foi cando se decatou de
toda aquela sutileza do pacato carpinteiro que, segundo a irmá, facía
servicios de carpintería para súa familia de longa data.
Con toda a simplicidade de un ser humano moi sensato, apesar de pouco
letrado, o carpinteiro implorou ó Anágoras.
¡Señor! Por favor. De súa casa ninguén sospeita; o señor ten
lugar para iso e nesta rúa anda pouca xente.
O Anágoras pensou por uns segundos sobre a "pataca quente"
que puxeran en súas maos e argumenta:
E se esa situación, alá fóra, durar moito tempo, ¿o que
acontecerá?
SeñorAnágoras, a família pagará todas as despesas que sexan
necesarias á súa manutención aquí dentro. Non se preocupe con iso.
Non, non son os gastos de súa sobrevivencia aquí, pero, os problemas
políticos que poden advir de todo iso, o señor enténdeme, replicou o
Anágoras consultando a súa irmá que ata entón era unha mera
espectadora. Ela procurou máis unha vez dár todo o apoio ó
carpinteiro, itentando convencer ó irmao de que era xente moi boa e
merecía unha oportunidade en seu pedido de "asilo político"
temporario.
Diante dos argumentos da propia irmá, o Anágoras non tiña moita
escolla e, o que máis o incomodaba era que tiñan que dividir a
intimidade familiar con persoas que el mal coñecía. A única lembranza
que tiña deles era que cando era meniño, brincaba con un tío dos
desertores nas rúas do poboado, sobre eles, non tiña a menor idea de
como eran nen se, na verdade, merecerían tanto sacrificio de súa parte
e de súa irmá.
Foi nese momento que o Anágoras tivo case certeza de que a maioría dos
habitantes de Patopera era unha incógnita política: ninguén podería
saber se eran de dereita ou da esquerda, a cada día que pasaba
aparecian máis sorpresas para el. Estaba aprendendo sempre con os máis
humildes e descamisados patoperas de súa rexión. Pensaba el: agora
estamos todos na mesma trincheira de combate e defensa.
A irmá do Anágoras procurou acalmalo canto os futuros "membros da
familia" facendo comentarios da convivencia familiar cando el
estaba estudando e depois traballando na capital.
Olla meu irmao, a nosa nai e os avós dun deses desertores, o Matías,
foran boas amigas e durante a doenza da mamá, ela doulle moito apoio e
solidariedade, iso a xente non pode esquecer é claro, ti non sabes
desas cousas porque non estabas aquí naqueles momentos, tamén moi
difíceles para nosa familia. Alén diso, el antes de entrar para a
mariña exercía a profesión de albanel, inclusive facendo algúns
areglos aqui en nosa casa, portanto, el xa a coñece moi ben por dentro
e por fóra.
O Anágoras, despois de ouvir a retórica da irmá, pensou el, bo,
cando menos se for necesario facer algunha modificación interna en
algún lugar da casa para escondelos mellor, eles mesmos poden face-lo
servicio sen que ninguén desconfie de nada. Pero, ¿como faremos con a
comida? Cociñar para dous é unha cousa ben máis simples do que
cociñar para catro persoas, alén diso, alguén pode desconfiar ó ver
entrar tantas compras apenas para duas persoas.
Ó tirar dúbidas sobre algúns problemas, miña irmá foi enseñarlle
o cuarto onde eles poderían ficar, pero, nun dado momento, o
carpinteiro virouse para ela e díxolle: eu lembrome de unha vez que
fixen un arreglo no tellado da casa para seus pais, que, alí do lado,
tiña um espacio que eu mesmo vin cando a pecharan por causa de unha
humidade que sempre descascaba a pintura e estragaba os mobles. ¿Eu
podo intentar encontrar o lugar exato?
Claro que si, respondeulle miña irmá. Só non sei para que podería
servir.
Comezou a bater co punho cerrado nas paredes ata descubrir un sonido
diferente cando batía e, díxolle el: Señor Anágoras, esta é unha
parede morta, é dicir, non é a parede que divide a súa oficina de
traballo, pero, unha parede feita para mellorar a súa aparencia
interna, portanto, aí detrás hai un espacio vacío que tal vez nos
poida ser útil para o esconderixo dos rapaces. Ninguén o descubriría
con facilidade, mesmo que alguén veña visitalos.
Ben, ¿como vostede pretende abrir esa entrada sen facer barulho para
evitar sospeitas?
Deixe esa parte comigo e con os rapaces, señor Anágoras, que nós
resolveremos de tal forma que ninguén notará se existe entrada ou non
para o esconderixo.
No día seguinte, á noite, foran chegando un de cada vez, medio
camuflados e, en menos de tres ou quatro horas de servicio, xa tiñan
preparado o lugar para se esconder, de tal maneira, que ata eu mesmo e
miña irmá, se non tivesemos visto a execución dos traballos, non
poderíamos desconfiar de nada.
A pesar de que case sempre despois da tempestade ven un tempo de
bonanza, eu non vía con bos ollos o traballo que miña irmá tería,
daquí en diante, coa cociña e a roupa da cama. Procurei convencela de
que só con nosa axuda, ela podería desempeñar súas tarefas sen
sacrificarse demais.
Díxome ela, non te preocupes tanto con esas cousas meu irmao. E,
espacio ten bastante: a nosa casa ten sala, comedor e cociña ben
amplias, dous cuartos de baño e un bo lavadoiro con lavandería
completa, portanto, non teremos moitos problemas nese sentido.
Eu sei, pero, ¿e a comida? Café, almorzo e xantar, iso non é
brincadeira non miña irmá.
A familia do carpinteiro vai traer a comida unha vez por día, á
noite, case que pronta, para eles, despois é só quentar. Nós só
vamos darlle o café de mañá e unha vez ou outra cando precisar, comen
xunto con nós. ¿Está bo así?
Claro, claro que si, eu só non gostaría que ti te sacrificases
moito, é só iso, o demais, está ben.
O carpinteiro, procurou combinar coa familia e o Anágoras a hora
exata para traer a comida sen levantar sospeitas de ningunha orde. Bo,
dixolle o Anágoras, a mellor hora sería despois de media noite concluiu.
Poden estar nese horario alá no piñeiral ó lado da porteira pintada
de verde, fica aproximadamente a uns douscentos metros despois da praza
da República. Agáchense alí ata que eu pase por alí co meu can, o
Kunté. Despois seguirme a unha distancia de vinte ou trinta metros. Tal
vez o can vos estrañe á primeira vista, ó ver persoas desconhecidas,
pero non ladrará. Continuen me seguindo deica a casa. Eu deixarei a
porta medio aberta, é só empurrar e entrar rapidamente. |