Existe, na rota das Costas e Rías, unha tea de terras, augas, historias
e misterios ligados ás epopeas dos celtas, romanos e bárbaros na
provincia de Pontevedra. Para lles perceber os segredos, é necesario
percorrer cada recanto de súas praias dende Pontevedra a Vigo,
percorrer súas montañas, seus ríos, seus vales e carballeiras, estar
ben atento a cada canto dos paxaros e ó ruído das augas ou do vento
levando lendas e historias de nosos antepasados en súas asas ondeadas e
ríxidas. Pontevedra, unha cidade calma e chea de monumentos artísticos
e relixiosos de maior importancia. Dentre outros, destácanse a
basílica de Santa María, con a fachada "plateresca" das
máis bonitas da España; as igrexas de San Francisco e Santa Clara, en
gótico, dos séculos XII e XIV, os palacios dos Castro, Monteagudo e
García Flores...
Vigo. A cidade de Vigo, que fica na provincia
de Pontevedra, merece unha atención especial, pois, alén de ser a
maior cidade da Galiza, ten un dos portos máis importantes da España,
onde atracan barcos que van para a Mancha, o Mar do Norte e
Escandinavia, sendo tamén unha cidade moderna, con avanzada industria
de conservas.
Nesta fascinante e minuciosa viaxe, os pasos
son guiados polo entusiasmo e delirio da fantasía inconsciente da nosa
realidade, soidade e, por que non dicir, un pouco de sentimentalismo
galaico ó recorrer os carreiros destes vales, veredas e rincós,
algúns en vía de extinción das marcas de un pasado que se torna
presente pola súa riqueza histórica. Sen dúbida, a rexión galega
da Península Ibérica ten unha personalidade maternal e cultural que a
diferencía das demais rexións da España. Con súas altas e
imponentes montanhas, onde as nubes saúdan a vexetación polo verde
frescor de seus vales, seus ríos de augas espumantes e cristalinas, van
abrindo camiño nas rochas duras, con caídas frondosas
"quebrantas" ata chegar ó mar con súa escuma branca
acariciando súas ondas.
A Galiza, entre moitos atributos, é terra de
moitos ríos e paraíso dos pescadores de troitas. Na desembocadura de
seus ríos, baten as augas do Cantábrico e do Atlántico con un ruído
sonoro e penetrante. Algúns ríos evocan as máis belas paisaxes
galaicas, de unha finura incomparable, onde o vento sopra súas costas
con unha sonoridade anxelical. Súas terras tan verdes, praticamente o
ano todo, súas serras tan marítimas e acolledoras, con súas aldeas e
poboados, que irradían alegría, amor e afecto a seus visitantes.
Aínda, entrando polo sur desta terra galaica, onde corre o río Limia,
abrese unha "grande flor cristalina" como se fose unha
camelia: é o deslumbrante Lago Antela que, con súa beleza e frescor,
"emborracha" a quen dele se aproxima.
Cando os romanos chegaran a estas terras, foron
informados polos nativos que, segundo a lenda, ao atravesar o río no
cal a Galiza ten os "pés" —Río do Olvido— poderían perder
a memoria. O chefe romano Décimo Xunio Bruto, diante da vacilación de
súas tropas, tivo que atravesalo primeiro e, cando xa estava na outra
marxe, chamar ós seus soldados polo nome, un de cada vez, para amosar
que non tiña perdido a memoria. Na Galiza, tal vez como herencia da
cultura celta, sempre existiu, e aínda existe, en parte, a crencia en
divindades e cousas do outro mundo, é dicir, nen todo que está morto
está enterrado.
Hai crendice nas ánimas de outro mundo, en procesións por camiños mal
asombrados á noite, "acompañando enterros". Pero, deixando
as crendices de lado, para continuar viaxando pola paisaxe galega que,
falar a respecto dela, daría para escribir páxinas e máis páxinas.
Súas rías calmas e risoñas algunhas veces, outras, altivas e
bravías; súas serras, xigantes e misteriosas, vestidas con galas de
unha natureza fascinante, e súas costas formando recortes reentrantes e
puntudos, de tal forma que diseñan as características peculiares das
rías galegas. Dende Finsterre, "podense ver pasar", nas
tardes de bruma seca, cando soa a grande sirene do Farol da Torre de
Hércules, as "illas navegantes" da imaxinación celta. Aquí,
nestas costas, no século pasado, algúns pescadores encontraron un
tonel de run, sendo que dentro do mesmo había, nada máis nada menos,
que o corpo de un xeneral inglés, morto na Nova Inglaterra e que fora
xogado ó mar na intención de que chegase ao seu destino para ser
enterrado no túmulo da familia, na Inglaterra.
No medio de todos eses misterios e encantos, as aldeas e poboados
apresentan seu aspecto característico do tipismo e rusticidade
campestre, mesturado con a modernidade de súas grandes avenidas,
edificios maxestosos e monumentais que refleten historia, cultura e arte
de un pobo heróico. Camiñando polo campo, sobresaen as siluetas de
algunhas casas señoriais: é o Pazo, casa solarenga, paradigma das
virtudes de un pobo que soubo camiñar a través dos tempos con paso
firme facendo súa historia. Non se pode deixar de citar un dos maiores
símbolos da Galiza campestre, este símbolo evocador de unha cultura de
subsistencia, que gardou suores e vontades concretizadas de unha grande
colleita de grans, o "HÓRREO".
O hórreo, levantase nestas rexions, sobresai enerxicamente coma unha
vella construcción funcional, onde se garda o millo, o trigo, o centeo
e outros cereais; mais tamén como símbolo, como ligación entre o ceo
e a terra, que se encontran; do sol e da nube, da chuvia e do vento; das
vellas e grandes casas enclavadas na montaña e das suaves planices
salpicadas de verdes infinitos. É como un atento e humilde soldado, que
sempre está de garda mentres a xente dorme e traballa. Reserva de ouro
tenro para o futuro, mentres o presente brilla como unha auguria feliz
ás custas de seu pasado ilustre. Non é o mar con súas costas
imponentes, nen a luz que reflete do Mar Cantábrico, nen a topografía
agreste ou ondeante o elemento que, de certa forma, une culturalmente o
norte da Península Ibérica, senon ese lexendario medio de gardar
sangue e suores —O HÓRREO— dende a divisa de Portugal, na Galiza,
deica a fronteira con a Franza.
É unha pena que moitos deses monumentos vivos, de un pobo que soubo
dignificar e amar a natureza, estean desaparecendo da paisaxe e, algúns
deles, sofrendo mutilacións e abandono. Os hórreos, en algunhas aldeas
son verdadeiras maravillas artísticas, como o de Carnota, na provincia
da Coruña, perto do Finsterre, que ten máis de sesenta metros de
largo.
A rota dos hórreos, entre vales e montañas, nubes azuladas,
carballeiras en medio de ríos de augas límpidas, entre igrexas
románicas, rodeadas de plantacións de millo e ondas do mar
embravecidas, envoltas polo vento que carrexa a melodía da gaita de fol
galega.
Esas terras cheas de surpresas e maxias, estes vales onde ondean os
álamos, alizor, choupos, abedules (vido ou vidoeiro) e, por que non
dicir, da árbore símbolo do bosque galego, o carballo que, con súas
pólas cheas de follas, forma unha manta verde turquesa para agarimar as
Nais galegas. Ó captar estas imaxes que refleten amor, paixón,
alegría e, ó mesmo tempo, con un pouco de soidade, chegase a unha
percepción afectiva de un visual fascinante. Tal fascinación, non
sería de todo completa se non fose tamén a sonoridade do susurro das
augas dos ríos que fluen límpidas e cristalinas, deslizando por entre
as pedras de seu leito, entonando a canción épica que contaxia a
xente.
Pero, para sentir dentro do noso ser toda esa maxia, é necesario
"ver con o corazón e a alma" destas montañas indómitas.
Estes montes de mata rasteira e cubertos de flores practicamente o ano
todo, escoitar o murmullo do vento "lambendo" o néctar
deixado polo orballo da madrugada e orquestando melodías, acariciando
os ramos da vexetación nativa: Urces, toxos e carrascos floridos, ver e
oír as marés nas costas imponentes, altivas, abruptas, admirar súa
arrogancia no encontro con a onda rompente e, despois enfraquecida ante
a acaricia da espuma branca, ver o agrupamento de aldeas, poboados e
cidades, ver, enfin, a casa solarenga galega.
O PAZO, Mosteiros e Palacios que lanzan súas mensaxes de soidade e fe
para un futuro mellor destas terras galaicas; contemplar a bóbeda
celeste da cor azul e outras vezes de cor turquesa cubrindo a paisaxe
multicor, ora pola bruma acariciante, ora pola chuvia que cai dos
tellados enegrecidos pola soidade e polo tempo; entrar por entre as
carballeiras, onde se respiran efluvios de un aire impregnado de aromas
que nos fan soñar acordados os soños da plácida natureza campestre.
Ó xuntarse ó vapor da terra verde, que satura e envolve todo con
perfume dos deuses, sobresai a Galiza rústica e filosófica de Rosalía
de Castro e tantos outros galeguistas inmortais, entre eles, o rebelde
Curros, Cabanillas doce e romántico. Serían necesárias moitas mentes
soñadoras e perspectivas para captar toda a maxia e encanto da sofrida,
sacrificada e nobre terra galega.
En súa idiosincrasia, ten matices celtas, romanos, e sarracenos.
Por
iso, seu conxunto é tan complexo e, ó mesmo tempo, fascinante. |
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas