BVG     Atrás    Índice de Páxinas

 

[p. 35]    FOGOS FÁTUOS.                I.    Era unha garrida rapaza d' Arnoya, tiña un alma pura, pura com' as pombas; tiña us ollos negros inda mais q' as moras, n-as meixelas froles, e coral n-a boca. Com' as azuceas que n-a veiga brotan ô sourrir de Mayo as ledas auroras, [p. 36] era de modesta cándeda e xeitosa.    Dende pequeniños pasámol-as horas sempre xuntos, sempre con iguás memorias, baixo un mesmo ceo, e n-as mesmas hortas dándonos us álbores apacibre sombra.    ¡Tanto nos queriámos! tanto as almas nosas sentian d' un xeito praceres e coitas, que poideran ambas ser un alma sola.    Xuntos e felices como duas alondras que n-un mesmo espacio [p. 37] teñen niño e voan; como dous pimpolos q' as galas amostran, brilan e recenden xuntos n-unha póla, chegamos a mozos eu y-a miña xoya.    A fortua sempre ten pr' a xente nova, o que pr' os paxáros as serpentes boas, seducion n-os ollos, e n-o alento forza pr' atraelos, anque n-o chao se revolcan, mentras eles libres poI-os aires voan.    Mália quen levado por ofertas loucas d' alcontrar tesouros c' os que moitos soñan, [p. 38] váise pra muy lonxe do lugar que fora n-a feliz infancia niño d' as suas grorias.    ¡Ay que noite aquela! ¡Lua malancónica, alumeando triste inda m'a recordas!    'O pé d'o cruceiro éla y-eu, á solas hastra media noite pasámol-as horas en ánsia infinita, en mortal congoxa.    Cando á dispidirnos ibámos, chorosa, con voz q' afogaban sospiros e coitas, díxome: «Ben pouco vallo pra ti agora, cando ansi m' esqueces e me deixas orfa, [p. 39] por seguir a leda sorte con que soñas, qu' é como se foses siguindo unha sombra.    Xa non mais che pido que de min te dôas: á buscar fortua vas, Sidorio, ¡cóida que a felicidade non perdas n-a loita! ¡Váste! mais ben pode ser que cando volvas... que non mais me vexas..., que m' atopes morta!»    Fúnme conmovido, e ganando a volta d'o monte, dend' o alto d' unha corredoira, ô dar a postreira ollada â sua chouza, vin n-unha ventana brilar tremborosa, unha luz, cicaes por ela ali posta. [p. 40] pra qu'eu conecese qu' en medio d'as sombras, inda en min pensaba namorada e sola.                II.    Xóven, c' un tesouro d' esperanzas ledas, dono d' os amores virxes d'unha nena, era ó tempo, cando saindo d' aldea pra facer fortua fun á estranas terras.    ¡Nai que me criache, non me coneceras se me vises cando retornei pra ela..., por que solo trouxen salayos e penas, [p. 41] angurras n-a frente, canas n-a cabeza!    Cheguei ô meu pobo sendo noite pêcha, noite com' as tumbas caladiña e negra.    Os veciños cansos de cavar n-as terras, buscaban n-o sono folganza compreta.    Non com' outras noites soaban n-a serra alá lonxe... os ecos d' a gaita parleira, nin os aturuxos d' a trullada leda, e solo os ladridos d' os cás d' as facendas, que ond' â porta dormen presos â cadéa, por tempos turbaban a calma solémnia.    Pasei xunt' o vello [p. 42] cruceiro de pedra, testigo d' as miñas amantes escenas; collin poI-o atallo, y-âs apalpadelas, pond' os pés n-os seixos y-as mans n-as silveiras, fun á dar co-a casa d' a miña Sabela.    Inda estaba â porta d' o corral aberta; subin alancando poI-as escaleiras, e ben pronto vinme n-a solaina estensa.    Axexei d' a porta poI-as rendixelas, e cal fora, drento vin as mesmas trévoas.    Enton, pol-a mente pasoume unha idea; lembreime d'as suas palabras postreiras: [p. 43] «váste, mais ben pode ser que cando veñas, que m' atopes morta, que non mais me vexas.»    ¡Non toleo, cando non toleei d' aquela! fun car' ô palleiro, e dinme tal presa que d' ali á ben pouco, nin feito por méigas, xa tiña un fachuco, de palIas acesas. Volvinme pr' a porta, logo arrempuxéina; berrei canto puden chamando â Sabela, ¡e nada... o silencio y-a quietude mesma!    Tentei a ventana onde a luz puxéra ô mediar a noite cando sain d' aldea, e nada tampouco... hachábase pêcha, [p. 44] pêcha ... ¡e mal agoiro! de froles deserta...    ¡Ollos que tal viron, nunca Dios me dera! ¿como vivo agora? ¿que farei sen ela? ¿está morta ou viva? e cal si quixera perguntarlle ô ceo pol-a miña prenda, a atóneta vista n 'altura fixéina.    Estaba muy triste, de loito coberta, faltáballe o vago fulgor d'as estrelas, que son o feitizo d'as noites sereas, n-as que s'ademira de Dios a grandeza.    Inda vive —dixen— [p. 45] curazon, alenta, que s' ela morrese non ansi estiveran o ceo tan triste y-a noite tan negra; pois o verme solo dempois d' unha ausencia, ô ver o profundo delor que m' apena, pra darme esperanza, meu ánxel, collera forza, voz e vida n-a luz d' unha estrela.    Pensando estas cousas demais pracenteiras, pra quen nunca sorte nin pracer tivera, pousei os meus ollos n-a estension d' a veiga    ¡Cal non foi meu pasmo y-a miña sorpresa, cando vin no escuro blanquexar a eirexa, [p. 46] e no adro, onde os mortos enterran, vagar pol-os ventos duas luces intensas, brancas, pero brancas com' a neve mesma! Corren moito, voan... ¿serán volvoretas? non: que pol-a noite non se pode vêlas.    Unha vay â outra siguindo lixeira, como si fuxira e quixer collêla... ¿si serán cicaes duas almas en pena? No adro..., entr' as tumbas... n-a hora suprema en que os mortos falan y-as mortaxas deixan..., ¡Xesus, Dios m 'axude! Pode ser que as sexan! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . [p. 47] ¿Serán d' a compaña duas q' â desfeita andan, ou enfermos n-a parroquea ventan? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .    Almas d' outro mundo, luces que n-as tréboas brilás cal Iostregos; ¿sondes aparencia ou de certo sondes duas almas en pena?    Cand' eu tal falaba, xa despareceran, espritus ou bruxas, as luces aquelas.                III.    Víronme n-a aldea as presoas únecas qu' inda me gardaban cariño e tenrura [p. 48] y-o verme quedaron parvas e confusas: ¡non era milagre que tivesen dudas! viña feito un vello, pois traguia en suma canas n-a cabeza e n-a frente angurras.    ¡Ay! por elas soupen con intema angústea, que a miña Sabela chea de tristuras, cansa de saudades e verter bagullas, fórase poñendo com' as froles muscha, triste, escolorida, e com' elas pura, morrera d' a tarde co-as congoxas últemas.    Sentin ánseas tolas [p. 49] de vêla n-a tumba, que a morte ten algo que nos chama e busca, y-ô mediar a noite, sin levar pavura por se, m' alcontraba con mortos ou bruxas, fun pr'o cimeterio con pranta segura: abrin a cancela d' o adro, y-en duas alancadas, púxenme n-o medio d' as tumbas.    Tumbas esquecidas, tan probes e rústecas, como en vida foron os corpos q' acultan mentres n-eles roen os bermes con fúria: tumbas que non teñen mais pranto q'a chuvia, nin outros arrulos q' as auras nouturnas: [p. 50] cobas q' anque frores non tiveron nunca, sempre están cobertas poI-as erbas miudas: tumbas qu' ô agarimo d'unha cruz augusta, todas son o mesmo todas s' erguen xuntas.    Oubia n-a torre cantar as curuxas: a coba quirida buscaba âs escuras, can do vin de súpito alumeando fúlxidas as luces aquelas, espritus ou bruxas, que o vispera â noite vira con pavura...    E sentin q' un nudo n-a gorxa me puñan: helóuseme a sangue, tolléronse as xuntas [p. 51] ê cal unha estáutua quedei entr' as tumbas;    As luces siguian relumando fúlxidas, e d' un mesmo xeito movéndose as duas, ben facendo circolos ou ben garatuxas, ou arrendeándose n-os ventos á unha.    Eu contiña o alento; e pol-as acultas; pra que non poidera verme as maus ningunha; púñalles a figa por si foran bruxas.    Moito tempo estiven n-a mesma postura, mais logo repóndome emprendin a fuga: corrin mais que o zorro qu' en pobrado apupan, mais qu' as lebres cando [p. 52] os cás ll' azapurran, y-o correr miraba car' atras con duda, e notei que viñan seguindome as duas: eu fuxe que fuxe y-elas ¡desfortua! voando â carreira, y-a luma qu' aluma.    Xa canso, pareime, y-as luces a unha tamen se pararon, ¡cousa ô fin de bruxas! ¡a min non m' a dades! qu' anque sodes duas, levo eiqui un rescrito, e con tal axuda escorrentareivos se non mente o cura.    ¡O demo non dorme! deixeino n-a ucha, pois estou aviado... mais por sair d' angustea [p. 53] fixen a arroutada de siguilas: ¡xuncras me leve se o entendo! fuxiron as bruxas.    O que me pasaba pareceume bulra: se fuxia d'elas, seguianme as duas, e s' eu as seguia puñánseme en fuga ¿quen a quen ten medo? perguntei, mais ¿d' ulas? lostregando fóranse cal viñeran xuntas. ¿A onde? ¡quen sabe! a facer d' as suas s' eran bruxas, se almas de mortos, pr' as tumbas.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega