Naquela primavera de 1992 pasaron moitas
cousas. Aló por terra dos incas o presidente Fujimori dá un golpe de
estado interno para seguir asoballando o seu país baixo a capa da tan
sobada democracia, mentras nunha Sevilla bonita pero sobrada de faralaes
e pandeireta faise unha celebración caricaturesca daquel encontro de
culturas que alguén chamou co rimbombante nome de Descubrimento. O Opus
Dei move todos os seus fíos, que non son poucos, para que o seu
fundador, Escrivá de Balaguer, inicie o camiño cara os altares nun
vieiro moito máis doado có que se ven obrigados a percorrer nas súas
mobilizacións os operarios españois para evitar -inutilmente, claro- a
segunda reconversión industrial, deshumanizada e salvaxe. Por fin, o
apartheid desaparece teoricamente, por referendo, na África do Sur ao
tempo que as notas tristes dunha Lili Marlen aínda máis triste
avivecen a memoria doutra primavera, a do 45, nun Berlín desfeito e
lembrado agora co pasamento de Marlene Dietrich. Na Galiza, o 22 de
marzo de 1992, morre o poeta noiés Antón Avilés de Taramancos.
Avilés era un home pequeno de corpo, xigante
de voz, de lombo ancho para cangar coa vida, con mans de labrego cavador
e pés esparrados de vello mariñeiro. Un home que levaba “o corazón
feito de trigo, de millo temperán, de mel, de viño”, para quen a
Patria tiña algo de sabor a centeo e pola que loitou sempre coma un
forte soldado que ninguén puido domear. Soamente a Morte conseguiu
arrastralo a traizón, non sen antes ter que escoitar as verbas de
afouteza do poeta agonizante:
“Anxo da morte,
cazador no escuro
que vés flamíxero a me expulsar do souto:
o varal está listo, a andália posta,
o corazón afeito ao longo exílio...” |
Atrás quedaban
os primeiros versos e os do exilio colombiano recollidos en O tempo
no espello, o libro nerudiano da ausencia invertida que é Cantos
Caucanos, a amorosa intimidade de As torres no ar, as bravas
e maxistrais descricións de Nova crónica das Indias e a Última
fuxida a Harar, derradeira obra e arrepiante enfrontamento á morte
coñecida, na compaña do último Rimbaud.
A comezos daquela primavera do 92, fíxose un
silencio na natureza e deixouse de ouvir en Chachahuí “o zunido
dos vagalumes, dos cocuios, o canto do turpial e o miar estremecedor do
puma negro”. Nos altos cumes dos Andes o cóndor detívose no aire
un instante infinito, a gaivota enmudeceu no mar de Taramancos e na
faldra do Barbanza o ouriol deixou de tecer o seu niño. “¿Quen
avisou a todos os paxaros?”
Poucas veces Avilés fai alusión á primavera,
pois o de Taramancos era poeta bravo máis que adozado, pero cando fala
dela a sombra da morte plana ameazadora por riba das estrelas
escintilantes. Así ocorre nos Poemas de ausencia, escritos en
1963 en Bogotá:
“Se algunha vez
os gringos aproveitan
a primavera para estoupar astros
-e fica todo escuro no universo-
todos os nosos corazóns acaso
canten nesa noite acompañados
para que nos escoiten nas galaxias
que están fóra da man dos asasinos
e nos empresten mistos de esperanza”. |
Pero máis
adiante resulta estarrecedor e profético:
“É primavera en
Noia, e a noite
será unha longa mina de diamantes”
“É primavera en Noia e ando lonxe
ermo na miña dor diante da morte...”
Papel de
Color, Casa da Gramática nº 2, Maio 1998, Noia |
|
|