O LADROEIRO

I
O LADROEIRO XA

   Era a unha da mañán e tornaban pra o casal os dous namorados. Casáranse faguia un mes, e góstaban de anduriñar os seus amores á brisa da noite i á lus do luar. Viñan xa cansos de percorrer os belidos arredores da anterga cibdade, e fóronse deitar, co sono nas pálpebras.
   Non ben findaran de se mergullar no liño mesto, cando un témero e abraiante espirro sala de embaixo o leito.
   —Antónl—berrou a muller (Tiña na boca trinta e duas castañolas.)
   —Serea, muller.
   I-o home chimpóuse ao chan.
   —Saía de ehí, señor. Abula, pronto! I-o outro surtíu:
   —Peitoguéime antronte, sabe? Ten un tan pouca roupa...
   —Quén é vostede?
   —Un probe home, señor.
   —E qué fai eiquí?
   —Pois... vín roubar. Mais dimpois tomei medo. É a pirmeira vegada que o fago, sa be?, e non teño vezo: non sei coma hei comenzar.
   —Por onde entrou?
   —Deixeme gardal-o segredo. Coido que non ha ficar ben o ladroeiro que o conte todo.
   —Boeno; pois agora, rua. Veña conmigo.
   —Señor!
   —Qué lle acontez?
   —Teño tanta fame!
   —Que lle imos faguer. Agora xa me non pode roubar.
   —É certo.
   —Rua!
   —Antón—dixo a muller, que deica entón tivera a chola asolagada no liño. I-engadíu;
   —Vai á despensa e dalle de comer.
   —Deus llo premie!
   I-o témero home saíu de alí a un chisco, rillando n-un toro de queixo, incrustado no meio de unha códia de pan.

***

   Os dous namorados durmiron aquila noite encheitos de ledicia. Il por terlle amostrado ao ladroeiro a sua xurdia inteireza; ila por lle ter ensinado o seu feitío lanzal.

II
A FAME

   De alí a dous días a escea recuncou:
   —Perdóenme, señor. Eu non quería vir: estáballes de abondo gradescido pra tornar aos desacougar. Mais os tempos son tan ruíns; naide se deixa roubar xa. I-eu voltei porque eiqui sempre tiña o meu queixo afiuzado. Sei ben que non é de ladroeiro esgrevio ademitir esmola, mais a fame manda, señor!
   E unha vegada mais o mal pocado chegou á rua, rillando cos dentes podres un anaco de queixo nunha códia de pan.

***

   De alí pra diante a decotío tiñan os namorados a mesma escea. A forza do vezo tiráballes os azos pra apañar outro romate.
   —Ao fin i-ao cabo —pensaban— isto é faguer caridade.
   —Certo que eu non son un «barman» —matinaba Antón— mais os «sandwichs» de queixo non-os fago mal.
   Pasou unha semán, e houbo que mercar mais queixo. De alí a uns días xa estaba a romatar.
   O ladroeiro agardaba embaixo do leito. Cando os namorados chegaban, il ficaba alí; tíñanno que afoutar a deixar o chan. Gardaba, coma un tesouro, a sua esgrevidade de antrometido.
   Sabíase de cor a topografía do xergón metáleco: tiña catro buratos; tres con faciana de home i-un con cara de can.

***

   Xa diran as duas da mañán e ainda non chegaran os dous namorados. O ladroeiro agardábaos nervoaso, inquedo, fedellento. Estaba xa o cinto de coiro no derradeiro burato. Coma o home era tan longo, tiña as pernas engruñadas, cos xoellos entoñados no peito. Aquil esforzo tíñao mallado.
   Contra a mañanciña ficou durmido e non espertou deica o sol-por. Cando tal fixo non era dono de sí; parescíalle sere un embrullo de carne e osos, sen finalidade fisiolóxica algunha. Ao isto lle pasar pol-o miolo, tremeu arrepiado. As pernas ficáranlle tolleitas e custoulle unha hora longa podelas esticar.
   Cando voltou á realidade, pensou n un arrepío:
   —Hoxe é hoxe, ou será mañán?
   I-a pergunta beiláballe na chola coma n un cabazo valdeiro.

***

   De ali a un anaco diron as oito. As badeladas viñan de un relóx lonxano, mais o ladroeiro, no seu estafamento, coidaba que lle caían nos ollos, dende o xergón: a cada badelada pechaba as pálpebras, con medo a morrer.
Co resol da primadeira ollaba as faces dos homes a lle faguer carantoñas de medo; o can agora somellaba un urco.

***

   I-o ladroeiro agardou toda a noite, adiviñando no mais cativo bruido a sua liberazón.
   Logo ollou en sonos coma da Habana viña un barco carregado de queixos...

III
A CONCENCIA DO LADROEIRO

   Espertou co-a serán. As barbas madráranlle moito aquila noite; il sintía coma a vida lle fuxia por alí. Agora tiña o corpo feito de lán. Menos a chola: a chola era un cortizo, inzado de abellas.
   De alí a un anaco sinteu barullo de cabacóns de muller. Ao intre entrou no ban a criada do casal; o noso borne non-a ollara endexamais, mais ila abondaba a se procramare tal.
   I-o ladroeiro estivo n-un chisco de se erguer n-un pulo —tería azos?— e lle espetar sen mais:
   —Señora, eu teño amizade con seus donos; unha fonda amizade de fai perto de un mes. Todal-as noites eu veño, e, dimpois de nos falar das nosas cousas, iles dánme un anaco de queixo-i-unha códia de pan. Vostede, agora, debía d-os somellar. Mais se non han demorar moito, agardarei; van duas noites que non veñen pe de min.
   Mais logo cabilou:
   —Non fagas tal. A criada non acreditará e chamará pol-a poliza. E se che agrilloaran?: comerías na cadea. Mais, non —engadiu—, che non agrilloarán: pra mais maliaxe non tes feito ningún mal!
   I-o abraiante ladroeiro engruñouse ainda mais.
   Namentres matinara, xa a criada se tiña posto catro traxes e dous chapeus da sua dona. Deixara o almario aceso, e tencioaba esprovar todol-o «stock». Cunha presa danada tiraba e puña os adobios.
   I anque a ispida muller tiña as pernas algo tortas, o ladroeiro pensou pra si:
   —Non está mal.
   Mais dimpois xurdíronlle na chola os seus outos probremas, e xa non pensou ren mais na criada aquila.
   A final a muller saíu da peza co traxe mais rechamante i-o chapeu mais estraio. No ruín acaer, e co pouco xeito que lle donaba á roupa, a criada somellaba un moneco das herbillas.
   I-o noso home decatóuse eutón de que os namorados tiñan saído da cibdade. Se llo avisar!
   Quixo berrar e calou; qnixo chorar i-o pranto non xurdíu; teimou erguerse en percura do queixo, mais o frebe corpo i-a limpa concencia non llo ademitiron.
   —Asemade —pensou— cicais volten ista noite.

I V
ROMATE

   Cando os namorados tornaron, de alí a uns días, un cheiro teimoso enchía o casal.
   A criada, que tiña o bo costume de non barrer embaixo dos leitos, ceibárase do abrallo de atopar o cadavre do ladroeiro. E coidaba que o cheiro viña da rua.

* * *

   A namorada arreitou bágoas a cotío, i-a criada fixo un prante con todal-as da lei. Namentres, o Antón chamou á Xustiza.
   Os médecos que fixeron a autopsia ao labroeiro, coma non lla fixeron, non viron un bandullo ateigado de lan. E puxeron ao romate do parte: «Causa da morte: inani- zón».
   Namentres, os ratos rillaron o queixo na despensa.

* * *

   Aquilo foi un grande embrullo xudizal...

[En Os Ruíns]