Xavier Franco Alonso

     O derradeiro día do inverno de 1967 vin ao mundo en Pontevedra, cidade na que vivín até os sete anos e que non deixou demasiada pegada en min. Trasládamonos, como moitos que viñan de pobos e aldeas da provincia, de Ourense, de toda Galiza e dalgúns outros sitios, a Vigo, a urbe caótica que medraba desbocadamente, sen a entidade de gran cidade pero si de peculiarísima megaaldea industrial. Ao primeiro tiven certa saudade, dos cruasáns e das milfollas que nos mercaba ao meu irmán e a min a avoa nas requintadas confeiterías pontevedresas —¿que sería das cidades provincianas sen as súas confeiterías?—, das tardes dominicais de fútbol da terceira en Pasarón... Na Hoja del lunes buscaba o resultado dos granates. Pero en moi pouco tempo Vigo —aquí tiña á outra avoa— comezou a medrar no meu imaxinario particular e até o Celta, ao que de entrada rexeitei por fidelidade a unhas cores máis modestas, pouco a pouco foime parecendo simpático, sobre todo cando dende outro extremo da cidade —o centro nunca me gustou para residir, como orgulloso rapaz de barrio que fun— fomos estrear un piso nunha avenida próxima ao estadio. Naquelas rúas fixen amigos, tribo filla do proletariado, que nalgúns casos aínda o son. Todos, absolutamente todos nós, na rúa e na escola, falábamos en castelán. A maioría dos meus compañeiros de clase e barrio tiñan aldea —eu sentía certa envexa de non ter unha— e había fins de semana nos que a tregua que ofrecían a factoría de automóbiles e as outras industrias e ocupacións daba pé a unha viaxe familiar cara as orixes rurais, onde se encontraban coas vellas casas e cuns avós que só falaban galego e entón os pais por un tempiño limitado non sentían reparo ou vergoña de falar diante dos fillos a língua que mamaran. Os pequenos, logo de volta no barrio, e tamén os que tiñamos máis lonxe esa gran arca de palabras distintas por ser de xenealoxías asentadas antes nas cidades, só empregabamos, espontaneamente, algúns ditos en galego, os sufixos agarimosos en ocasións e con frecuencia xiros incorrectos en castelán. En sétimo curso, como gran novidade e con moito rebumbio entre nós e na sociedade, introduciron o galego como asignatura. Por outra banda, a min daquela a lectura non me atraía moito e non porque na miña casa non houbese bastantes libros, que si os había. Lin, apenas, algúns volumes de Os cinco, de Enyd Blyton, que me gustaban, alén de polos enrevesados misterios criminais que aqueles rapaciños acababan resolvendo, polas estupendas e detalladísimas merendas e xantares que facían —case sempre aparecía a palabra xenxibre, que me parecía o colmo da sofisticación gastronómica.
     Foi no bacharelato xa cando tiven a sorte de cruzarme cun catedrático de literatura, D. Luis Lanero, un leonés realmente fanático dos libros e un estupendo narrador oral, que en poucas semanas conseguiu transmitirnos a min e a moitos compañeiros parte da súa indisimulada fascinación polas letras. Pusímonos a ler como se acabásemos de botar o pé nun novo continente que ansiaramos descubrir. E xa nestas, ¿por que non escribir? Os primeiros balbucidos creativos. Primeiro en castelán e tamén axiña en galego, porque o estudo da nosa língua e literatura comeza a entusiasmarme do mesmo xeito. Leo bastante literatura española e galega, a que "consagraban" os manuais . O primeiro texto impreso, un poema premiado en Cangas. Pouco antes de rematar no instituto dou pola casa cos Trópicos de Henry Miller: hai universos por descubrir todavía na literatura e iso será unha aventura persoal que espero non teña fin e que puntualmente se cruzará coa de outros —ese gran pracer, conversar sobre literatura.
     Marcho a Santiago a estudar Historia e aínda lembro o abraio de amigos e familiares cando na segunda ou terceira fin de semana que viña pasar á casa comproban que me instalo no galego como língua vehicular, dende entón xa sen volta atrás. Non escribo demasiado ese anos dedicados á carreira e á lectura —entusiásmame Kerouac e tamén o que podería ser a súa perfecta antítese literaria, a, naqueles anos, emerxente corrente narrativa do realismo sucio, con Raymond Carver á cabeza, que curiosamente me levará máis adiante ao gran Chékhov. Cando me licencio e volvo a Vigo póñome a facer intensivamente relatos durante un tempo que estou no desemprego coa consciencia de ter xa unha voz máis ou menos propia que me permite sentirme cómodo co que escribo. Xunto unha boa colección deles que logo, tras unha escolma editorial, darían lugar ao meu primeiro libro, Eventuais (Sotelo Blanco), se ben tardou anos en publicarse, no 1997, porque cando comecei traballar, logo de superar unha oposición á administración pública e pasando a residir en Moaña e Cangas, dediqueime, ademais de a non escribir nada novo, a demoradísimas correccións espaciadas pola preguiza. Co estímulo da publicación e xa instalado en Vigo ao pedir destino laboral na cidade póñome a escribir a miña primeira novela, Avenida Sur, sobre uns rapaces de barrio, do meu antigo barrio, de pouco máis de vinte anos e que están no paro. No 1999 está a piques de publicarse pero desacordos de última hora frustran a súa saída. Ese texto ten logo unha vida azarosa —é o meu libro maldito— que acaba por producirme certo desencanto e alonxarme temporalmente da escrita. Un tempo despois retomo uns vellos apuntamentos para outra novela, tamén ambientada no mesmo barrio pero agora sobre un grupo de mozos que se achega aos trinta e a certas encrucilladas vitais. Co título de Oitocentos publícase no 2004 en Galaxia. Agora ando fascinado por Tabucchi e sigo sen producir moito, aínda que a voltas cunha novela moi distinta a todo o anterior. Son, no de escribir, pouco disciplinado e nada metódico, malia ter nun sobre metidas unha manchea de notas con ideas para relatos e novelas que, se cadra, nunca escribirei. Aínda que iso si, cando nas vacacións marcho por aí adiante non levo cámara fotográfica senón un caderno de viaxe. Imprescindible.