Nacho Taibo

     Meus pais encargáronme na Coruña, e leváronme á terra seca vinte días antes de eu nacer, o que pasou en Madrid: dez anos xustos do derradeiro día de guerra civil. A urbe negra de autos mate, cregos de sotana e uniformes de inverno debeu marcarme moito, pero eu lémbroa moi mal. Os veráns dilatados entre a rúa Real da Coruña e a praia de Santa Cristina foron felices, o resto anecdótico. Madrid anoxábame tanto como o franquismo: coincidían. Once tediosos anos parei no mesmo colexio santo. Conservo todos —anos e relixiosos— con agarimo e moito fastío. No mesmo lugar estudou PPmari Aznar, que daquela xa era moito máis pequeno ca min. Debido aos meus escasos dotes proféticos non lle propinei nada. Hoxe xa non quero.
     Logo comecei a enxeñaría que máis me achegaba a Galiza, a naval: seis anos derramei sen proveito, que non extraín titulación, nin coñecementos válidos, nin me divertín. Tendo os 16 descubrín que esta lingua, distante da familia, durmía por recunchos aletargados da cabeza e do meu corazón: en Madrid contraín o vicio morriñento de ler literatura galega, e foi Cunqueiro quen mellor me inxectou o idioma vivo e real. Logo da Coruña pasaba os veráns na aldea de Perillo: cada tarde baixaba ao bus cun libro na man, bordeando certas leiras. En atopando unha lámpada desas que non fabrican para dar luz, senón para esfregar, se me aparecera o xenio a dicir —Dentro de vinte anos haberá aquí un instituto, e nel ensinarás galego e a súa literatura..., sabería eu que soñaba, e correría á farmacia a pedir insomnio.
     O exército español declaroume inútil total e entrei a traballar na masificada central dun banco, sempre en Madrid. Acabaran os veráns na Coruña, o tedio medraba ata límites insuportábeis, e con el a sensación de inutilidade, atado toda a xornada a unha máquina que sumaba cifras inexpresivas, que uns sumaran antes e outros re-sumarían despois. Cabería aturar todo de aceptar o banco transferirme a Galiza, mais claramente me advertiu que nunca tal faría. Das escasas excelentes publicacións en galego lía todo canto podía, e ía escribindo algo: fundir Cunqueiro con Borges... Na altura tiven boa relación con galegos xenerosos que moraban en Madrid: ordenados por idade, o querido Ben-Cho-Shey, histórico do grupo Nós, Celso Emilio, Daniel Cortezón, Isaac Alonso Estravís... En 1975 apareceu o meu primeiro libriño, Os inmortais, pola vontade esforzada de Xosé María Álvarez Blázquez.
     No derradeiro de tres anos bancarios, para superar o tedio, tornei á universidade, comezando Socioloxía: Franco encetara o outono final, a faculdade era un explosivo, e quen a frecuentabamos en horario nocturno, en boa parte traballadores, tiñamos intereses e ideas paralelas. Foi a única vez en que a megalópole me deu cuartel. Xa tiña resolto marchar de alí, de xeito que non contaba seguir máis curso que o primeiro. No mesmo ano culminante trabei profunda amizade con Reimundo Mundo Patiño, pintor de extrema avangarda deliberada, comunista nacionalista e empregado do banco contiguo. Compartimos a morte do dictador e o inicio da transición, que no verán de 1976 deixei o banco e casei, para instalarme perto da Coruña con varias promesas de traballo que non se realizaron. Tiven ocupacións diversas: correspondente do diario de Ourense, especialista nunha revista técnica que me levou a viaxes interesantes, contábel e dependente dunha libraría...
     Miña filla Iria naceu o derradeiro día de 1977, e Iago, meu rapaz, chegou mediando agosto do 80.

1982
     En xuño acabei Socioloxía dunha sentada. Con licenciarme só sabía que non sabía nada, e desde aquela comezou un proceso de deterioro na miña ausencia de coñecementos, do que resulta que hoxe non só non sei o que é a Socioloxía, senón que tampouco non sei se sei ou non sei que o ignoro todo. A bendita faculdade madrileña sita ao final da estrada da Coruña —eles cren que é o principio— nunca pretendeu ensinarme o que era a Socioloxía: limitouse a propoñer preguntas, a discutir se aquilo era ciencia ou non. Se esa autocrítica ficou na miña mente, ben serían catro cursos de visitas furtivas a Madrid. E se non, tamén.
     Outubro foi o meu mes histórico. Recibía un desemprego ridículo e terminal desque me despediran do último traballo fixo, a libraría. Viaxaba para a revista: na segunda semana foi a miña única visita a América, ao Perú, para a cuarta agardábame París. Por casualidade mirei o diario de mañá, cando sempre o lía á noite, e así cheguei a pedir a chamada habilitación de galego. A entrevista era a véspera da marcha a París: sen saber o que facía, estiven a moi pouco de perdela, que non lle confería importancia ningunha.
     No decembro en que acababa o desemprego comecei a impartir aulas de lingua galega, e aínda sigo. Descubrín o que era traballar sobre seres humanos, a primeira ocupación que quería conservar ata o final. Tiña 33 anos. Hoxe estou en Perillo, no instituto que o xenio predicira.

LOGO
     En 1985 separeime da miña primeira muller e instaleime máis lonxe da Coruña, no Temple, concello de Cambridge. Nos noventa iría alén con Inés, miña compañeira, a morar no Louvre, sempre nas Mariñas.
     A partir de 1981 percibín que o meu traballo creativo suscitaba activos rexeitamentos. Co tempo foron incluíndo brazos abertos que de súpeto —acabei sabendo predicilo— se pechaban, promesas que de contado negaban, críticas gratuitamente contrarias, como se fosen dirixidas. Nalgúns casos cegarame o subxectivismo interesado do autor. En moitos, a arbitraria subxectividade negativa do "crítico" é manifestamente demostrábel. Con todo, o que máis fere son os silencios. Para concluír, como creador son un perfecto fracasado.
     Se agora mesmo me apagase, o meu balanzo sería positivo. Erros cometín moitos, perdín tempo abondo, mais só me arrepinto de facer mal a algunhas persoas, entendo que poucas: ás máis inconscientemente, a algunha porque non souben evitalo. Cartos non debo a ninguén, uns cantos débenmos a min. Na creación literaria fixen, como todos os que escriben, o mellor que souben, que non é dicir nada nin asegura resultado ningún. Tamén creei o que me deu a gana. Tal vez nos últimos tempos —¡decenios!— me deixei demasiado influír por lecturas, críticos (auto-cualificados) e técnicas canónicas, e prométome non facelo máis. Lembro frecuentemente o que Patiño me dicía da súa pintura, sen dúbida difícil aos leigos: cando eu morra xa verás o que falan de min.
     Un exceso de hobbies impídeme enfastiar, teño moito por ler, por ver e por internectar, e quen me gratifica o traballo son os ex-alumnos meus. De quen máis me gabo é dos meus fillos.