As súas mans, curtidas pola vellez e coidadas
polos anos esvaran coitadas, temerosas, polas beiras dun xoieiro. Tras
unha breve pausa para a lembranza, abre o peche e os raios amortecinos
da tardiña fana pestanexar ó agarimar o espello da tapa, morrendo
afogados na escuridade da caixa e do máis profundo dos seus ollos. A
ferruxe de prata que rompe a monotonía do vidro rememora á que sofre a
súa alma.
Con aire
pausado, comeza a formarse unha pupila, un iris, cheos de enerxía, vida
e alegría, baixo a opacidade dos seus propios. O espello devolve a
imaxe dunha rapaza tratando de pechar o colgante da tía Amaia, que
está a piques de escachar. Os seus ollos, fosas da ilusión, agardan
impacientes para acudir á cita co seu noivo, o Xoán da xastrería
Quiroga. Amigos dende nenos, sente a impresión de que esa noite
pediralle a man.
Maica pecha
os seus ollos, secos durante os últimos cincuenta e dous anos, e
desliza a man no interior da caixiña. Suxeitas por un lazo verde
esmeralda, e pola incomprensión e soidade negras, hai oito anacos de
corazón de Xoán dende a súa estadía no servicio militar.
Segue
extraendo os recordos plasmados na materia inerte, como un crucifixo, un
rosario, un torque, tres medaias, un anel e un retan tinguido de sangue.
O aro era de fabricación tosca, un anaco de prata sen ornamentación.
É o anel dun home pobre, sinxelo, que usou para pedirlle matrimonio. No
momento en que Xoán plasmou o seu amor arredor do dedo de Maica, a súa
orella estoupou nun torrente de sangue tralo trono da escopeta do sogro.
Cando ela trataba de limparlle a ferida, o seu pai colleuna polo
vestido, desgarrándollo xunto co corazón e rompendo o colar xunto coa
alma.
Os luceiros
de Maica, impasibles, volveron ó cofre, no que viu a felicitación de
voda de Xoán e a súa familia: "Desexámosvos a maior das sortes
nesta nova vida de riquezas e amor en Bilbo. Xoán e familia
Quiroga." O seu pai amañara o casamento con Iñigo, o neto do
Paneco, que fora a Biscaia facer fortuna, ofrecéndolle unhas leiras e
algunha carballeira.
Por último,
tres anacos dunha foto do seu Xoán, escachada polo seu marido, serviron
de epílogo para pecha-la caixa e sacala por vez primeira do agocho do
alpendre. Baixou ó piso, pasou xunto ó cadaleito de Iñigo, rematando
o velorio, cruzou entre as autoridades que asistían en recoñecemento
polo negocio metalúrxico e abandonou a casa. Non sen dificultades,
volveu á súa vila ancaresa, onde a rúa maior pasara de espiña dorsal
da vida a esperpento de sensabor. Baixou pola corga que leva á casa do
médico, rodeouna cara ás cortes e alcanzou o baixo arrendado. Baixo o
po do esquecemento, baixo a néboa da polilla que formou o mundo, o
silencio de xustiza e o consolo amortecino, líase "Xastrería
Quiroga". A porta fendida e inzada pola humidade do teito afundido
gardaba á casa dos medos, dos rancores e da inxustiza dun pobo que lle
debía tanto a uns veciños desprendidos e amables.
Na cociña,
sobre o frío mármore, conservábase a húmida sombra que deixou o
corpo de Antón, o pai de Xoán, volto á cinza na soidade da natureza e
sen recibir soterro. Maica cruzou paseniño a xastrería ata a pequena
horta, inzada de codesos, xestas e silvas. Entón puido ver dúas
lápidas. Na primeira, líase o nome de Carme, a muller de Tomas e filla
de Toño e Amparo de Vilarmaior. Como maior ornamento unha cruz cun
Cristo dourado cuberto de limo e mofo. Na segunda, sen cruz, sen Cristo,
sen adorno algún, víase o nome de Xoán, mal esculpido. Ó pouco da
marcha de Maica, colgouse da figueira da casa da súa amada, sendo
castigado sen terra sagrada, e a súa nai enlouqueceu ata morrer. Pouco
despois, pola desidia, seguiuna o pai.
Sentada na
pena que reina fronte á súa casa, agora convertida ó turismo rural,
Maica comprende que, a pesar de 52 anos de odio cara un marido imposto,
quéreo. E non llo mostrou nunca, a diferencia del, que o daba todo por
ela. A primeira bágoa en moitos anos percorre a meixela de Maica,
perdendo a pouca vida que lle quedaba, permitíndolle ollar novamente os
raios tenues da tardiña, os seus únicos amigos, os seus únicos
confidentes, mentres a escuridade se apodera á fin do seu ollar cando
trona a vella escopeta do seu pai.
|