Visualizar colaboración

— Acto Primeiro —

Personaxes

—Bieito II, rei de Artabria.
—A raiña de Artabria.
—Un criado do rei.
—Pedro Álvarez de Soutomaior.
—Fernán Pérez de Andrade.
—Emperador das Terras Ermas, curmán de Bieito II.

(Habitación nunha torre do castelo do Rei Bieito II. Na esquerda hai unha fenestra e a carón d’esta unha cadeira de madeira moi traballada co asento de terciopelo vermello.)

(Bieito II, mirando pola fenestra e xesticulando cás mans e os brazos.)

Bieito II.- (O mirar sempre alzado) Artabria! Eiquí viven en paz os homes i a terra. País único no mundo, non hai outro coma él. Os seus habitantes falamos nunha língoa que só eiqui se coñece e as nosas costumes son diferentes as do resto da humanidade. ¡Nobre nación de Artabria, ti es amada por tódo-los que nascimos do teu seo!
(Coma facendo un chamamento, cás mans alzadas á altura da face e co interior delas mirando hacia ésta) Ti, terra engurrada polos séculos! Ti, terra na que as chairas practicamente non existen! Ti, terra de longas e profondas serras e altas montañas, desgastadas agora polo tempo! (Pechando os puños) Ti, terra antiga, que antecedes a tóda-las demáis! (Xuntando os puños no peito) Déixame empapa-la miña ialma nos pequenos regatos e tamén enormes e profondos rios d’augas craras, limpas que discorren entre as montañas ateigadas d’árbores que forman montes escuros, arrecendentes á terra humedecida polas fontes! Lévame até a verdecente beiramar, ó logar no que a terra deixa de exister á vista dos homes, pra que poida ficar eternamente cá primeira raiola da alborada! (Cun sorriso)

(Entra a raiña, camiñando con coidado até a fenestra sen que o rei a vexa. Con delicadeza sópralle a carón da orella esquerda.)

Bieito II.- (Sobresaltado) ...qué... ¿qué queres? ¿cómo se che ocorre darme ese susto?

A raiña.- Non sexas parvo, que tampouco foi pra tanto. E que estaba tra-la porta, ouvinte e pensei ca tolearas.

Bieito II.- (Con enfado notábel) Que toleara, dis? A que parece que toleou eres tí, que andas a ouvir tra-las portas! Dende logo... non semellas te-la educación dunha raiña! (Decatándose de que a raiña está a mirar pola fenestra sen lle prestar atención) ¿Queres mirar pra mín? ¿Queres prestarme atención?

A raiña.- E que estaba a cavilar... Tes que ter coidado, que este pobo que hoxe tanto te quere poderá mañá volverse contra tí. Ter tódo-los poderes posíbeis é unha honra pra tí, mais tamén un perigo prá túa coroa.

Bieito II.- E que... ese pobo... hoxe xa non me quere. Dende que subín ós nobres o imposto anual i estes decidiron cobrar máis nos foros tódo-los labregos están a protestar e, precisamente coma non poden face-lo... estanse a volver contra mín... Dentro de pouco non van querer nin rei...

A raiña.- Non digas iso... craro que te queren, canda menos polo momento... Mais tes que facer algo (Cavilando) ...non sei...

(Entra un criado interrompendo á Raiña.)

O criado.- (Con seriedade) Maxestade, agarda por vostede don Fernán Pérez de Andrade, que acaba de chegar.

Bieito II.- Faino pasar. (Dirixíndose á raiña) E tí marcha d’aquí até que eu te chame.

(Entra exaltado Fernán Pérez de Andrade, agotado por unha longa viaxe a cabalo.)

D. Fernán.- Maxestade... (Facendo unha reverencia ante o rei) Bos dias lle sexan dados, que non sei eu se non lle quedarán moitos!

Bieito II.- Non diga esas cousas! E logo cal é o motivo desta inesperada visita?

D. Fernán.- Tráiolle novas; unhas novas cuxa gravidade impediu que lle foran comunicadas a través dun mensaxeiro; novas terríbeis... é a nosa fin!

Bieito II.- Xa o sei, nobre Fernán, que queren acabar cá coroa... pero... non podemos facer moito contra iso. Unha revolta popular pode con calquer exército, có exército de todo un Imperio Romano, até có do mesmísimo Carlomagno!

D. Fernán.- Pero maxestade, eu non lle estou a falar de revolta nengunha...¡Se fose iso!... mais o que eu lle quero dizer é muito pior. Trátase do seu curmán, o Emperador das Terras Ermas. Envioume un mensaxeiro pra comunicarme a sua intención de engadir toda a Artabria ós seus dominios, que as suas terras poeirentas esgotaron xa tódo-los froitos e quere os nosos campos, preñados de fertilidade.

Bieito II.- (Moi solprendido) Déixasme parvo ...................! (Xesticulando bastante cás mans) Se quere guerra vai tela d’abondo! Morreremos antes de rendir as nosas armas ante ese... (Con máis serenidade) Tí mándalle un mensaxerio decrarándolle a guerra e outros os principais señores da Artabria pra que xunten ós seus homes. As nosas cidades teñen boas muraias e resistirán. Ademáis o noso país está inzado de montes e só nós o coñecemos. Non o van ter todo o doado que imaxinan. Verás coma non! A nosa terra nunca deixará de ser nosa!

D. Fernán.- Se me desculpa, marcho a cumpri-lo cometido que me encargou. E conte con tódolos meus homes, que darán a vida se fai falla pra salva-la nación!

(Marcha o Conde de Andrade. Entra o criado seguido de Pedro Álvarez de Soutomaior)

O criado.- O señor de Soutomaior.

Bieito II.- Que pase.

D. Pedro.- Maxestade! (Facendo unha reverencia ante o monarca) Veño a porme a sua disposición pró que necesite. Conte por suposto con tódo-los meus homes. É terríbel isto que nos está a acontecer. Non sei como o afrontaremos...

Bieito II.- Non teñas medo, que esta a gañamos, e senón, se hai que morrer... pois se morre pola liberdade da patria!

D. Pedro.- Non é medo, maxestade, é noxo, danme noxo eses ladróns de terras. Inda se fosen os das terras do Sur, pois inda podería valer, pero...

Bieiro II.- (Solprendido) ¿E ti como soubeches da noticia? Ó Conde de Andrade aínda non lle deu tempo de contarcho.

D. Pedro.- Pois ben, e que viume visitar o mago Ars, ese que vive nunha cova, na illa que aparece nas noites sen lua pra, chegado o plenilunio, volver a afundirse nas profondidades do mar...

Bieito II.- (Interrompéndoo) Veña home, apura un pouco, que non temos todo o día.

D. Pedro.- Si, maxestade, perdón. Continúo. Pois como lle dicía viume visitar o mago Ars, que, non sendo sempre quen de predeci-lo futuro, si o é de coñece-lo presente na súa totalidade. Así informoume das intencións do Emperador das Terras Ermas, (O que segue con esaxerada arrogancia) i eu, naturalmente e coma corresponde a un cabaleiro do meu talle, acodín inmediatamente a presta-los meus servizos.

Bieito II.- Agradézoche a túa fidelidade en tempos tan difíciles pra todos nós, pero rógoche que tentes disimula-la túa arrogancia, xa que non che podería pedir que desenrolases a virtude da modestia, que, coma tal virtude, non pode ser adquirida por aqueles que non son d’ela portadores, senón só perfeccionada polos que canda ela viven. Lembra que por moitas terras e castelos que teñas sempre che faltarán moitas cousas que si teñen outros. Ademáis hai factores na vida moito máis importantes que o material, que ti tanto aprecias.

D. Pedro.- (Mirar de pampo. Solprendido. Tarda uns segundos en reaccionar) Desculpe se o ofendín... Eu...

Bieito II.- Anda, marcha, que tes moitas cousas que facer. A partires d’agora terás que adicar a mañás, nas que tanto te gosta sair a cazar, pró recrutamento de soldados e a súa formación. Non podemos perder máis tempo. Veña, que teñamos sorte n’esta guerra. Morre pola patria se fai falla!

D. Pedro.- Que non lle quepa dúbida de que eisí o farei. Ten a miña palabra. Dende logo! Non hai país con peor sorte que o noso. Aínda se fosen os d’abaixo! Mais non; teñen que ser eses cobizosos... Boeno, déixoo. Quede con Deus.

(Marcha Soutomaior, topando na porta có criado, que entra apresuradamente. Soutomaior diríxelle unha mirada de desprezo e logo abandona a escea.)

O criado.- Maxestade, maxestade!, O Emperador das Terras Ermas agárdao cos seus homes nas portas do castelo!

Bieito II.- (Solprendido) Dille a ese que pase, e a os seus homes tamén. Agardareinos eiquí.

O criado.- Pero... e que son moitos.

Bieito II.- ¿Cantos?

O criado.- Moitos.

Bieito II.- (Anoxado) ¿Pero cántos, mais ou menos? Quince?, Vinte?

O criado.- Douscentos canda menos!

Bieito II.- (Solprendido) Ben... d’aquela será mellor que agarden fora, mais... ¡Que pase o Emperador, se ten o que ten que ter!

O criado.- D’acordo. Enseguida o fago pasar.

(O rei senta nunha cadeira a carón da fenestra, apoiando os cóbados nos xeonllos e a face nas mans. Dempóis debuxa algo totalmente abstracto no bafo dun dos cristáis da fenestra. O criado, dende a porta da estancia, da paso ó Emperador tras pedirlle permiso ó rei cun xesto e reciver o aceno correspondente por parte d’este.)

Emperador.- Buenos días, mi querido primo. Supongo que sabrás cual es el motivo de mi visita.

Bieito II.- Seino, seino, mais preferiría non sabe-lo.

Emperador.- Que tonto eres. Solo con ceder estas tierras a mi imperio serías nombrado.... no sé.... ¡lo que quisieras! El cargo más alto de mi corte, después de mí, logicamente.

Bieito II.- Non me vas mercar cás túas promesas, non por dubidar da súa validez, a cal por suposto me plantexa moitas dúbidas, senón por ter que renunciar a aquilo que máis amo. Pois quero que saibas que eu, por riba de todo o demáis, amo á miña terra, a miña nación. Amo a Artabria.

Emperador.- (Mofándose) Amar, amar... ¿De qué te sirve amar?

Bieito II.- Pois ben, eu penso que hai que amar todo aquilo que che inspira amor, xa que este é o único xeito de acadar un propósito.

Emperador.- (Mofándose) Propósitos, propósitos.... tu piensa en lo que te dije y respóndeme pronto. O aceptas o recorreré a las armas. Y no tengas dudas en cuanto a mis posibilidades. No tendrías nada que hacer.

Bieito II.- (Erguéndose enerxicamente da cadeira) A resposta xa a teño, sempre a tiven. A guerra está decrarada. Estamos dispostos a ser mártires pola liberdade da nosa nación!

Emperador.- Venga primo mío, que es el mismo sangre aquel que corre por nuestras venas!

Bieito II.- Ningún sangue pode se-lo mesmo ca outro. O meu sangue é meu e aquel que tí portas teu e tan só serán o mesmo cando deixen de se-lo desgraciado líquido da vida pra tornarse en pó. E agora marcha, por favor.

Emperador.- No te preocupes que ya marcho. Aguarda por mí. La próxima vez que me veas tendrás una cuerda en el cuello y tus pies lucharán por agarrarse al suelo!

(Marcha o Emperador das Terras Ermas)

(Cai o pano)

— Acto Segundo —

Personaxes

—Bieito II, rei de Artabria.
—A raiña (Sen texto).
—Pedro Álvarez de Soutomaior (Sen texto).
—Fernán Pérez de Andrade.
—Cardeal Xacobe.
—Mago Ars.
—Alexandre.
—Xohan.
—Belmiro.
—Un xograr.
—Catro homes e cinco mulleres (Sen texto).
—O pobo (Logo do país detido no tempo).

Cadro primeiro

(Mirador á beira d’unha ria, similar ós do Pazo de Mariñán. A balaustrada de pedra sitúase na beira do escenario, coma quen que o público está no logar da iauga. No fundo hai algunha árbore e antre estas unha cova de pedra, pequena pero profunda.)

(Aparece o Rei e mai-lo cardeal Xacobe pola dreita. Están paseando á vez que conversan.)

Xacobe.- ...dicia, maxestade, que tal e como andan as cousas por eiquí o mellor pra todos ia ser a anexión...

Bieito I.I- (Anoxado) ...pero, cómo anexión?!! Vostede...

Xacobe.- ...non me entenda mal! Só queria dizer que, de tódo-los xeitos, non temos nada que facer, pois senón aceptamo-las propostas do Emperador, inda que gañasemo-la guerra, iamos caer nas mans d’estes animáis famentos do pobo, porque, non sei se o sabe, están preparando unha boa.

(Ámbo-los dous chegan camiñando paseniño até o lado esquerdo e alí apoian os cóvados na baranda, coma quen observa a iauga sen pensar n’aquilo que está a ver)

Bieito II.- Iso a min non me preocupa. Os nosos cartos, as nosas terras, os animáis, o ouro... Todo seguiría sendo noso, non de reis e nobres mais si das xentes traballadoras do pobo. Prefiro iso a que acabe todo nas mans deses nugalláns das Terras Ermas!

Xacobe.- Pero, ¿E a igrexa? Eses herexes saquearian as catedráis, os mosteiros... Todo canto necesita o noso Señor ficaría nas chouzas deses ateos, porque son todos ateos, todos pecadores que non fan caso do que lles dí o Señor a través da Santa Igrexa...

Bieito II.- (Interrompéndoo con brusquedade) O Señor... debe estar avergoñado da representación que ten n’este mundo. Él que predicaba...

Xacobe.- Non me fale agora d’outros asuntos que non veñen ó caso. Veña, reflexione un pouquiño, que non ten outra saída.

Bieito II.- (Anoxado) Non me tente convencer, que antes de rendirme ós pés noxentos dese preferiría a morte. O que temos e que pensar no que podemos facer pra salvarnos; a quen lle poderíamos pedir axuda, porque na guerra xa non me quedan espranzas. (Botando as mans ó ceo) ¡Cantos homes mortos!, ¡Canta fame! Agora non podemos bota-lo todo a perder.

(Surxe da cova o mago Ars, dirixíndose cara os dous homes.)

Mago Ars.- Rei Bieito, sabía que eiquí daría cá tua persoa. Veño a ofrecerche a salvación...

Bieito II.- (Anoxado) ¿Quén eres? ¿Poderíaste presentar antes de nada?

Mago Ars.- Uns chámanme Merlín, outros coñécenme como Ars; o certo e que o meu nome non existe, so é aquel que tí me queiras aplicar...

Bieito II.- ....Pero...

Xacobe.- Un tolo, señor...

Mago Ars.- (Todo este monólogo e os vindeiros coa voz moi pausada, con moita expresividade e xesticulando notabelmente cos brazos e as mans. Con movilidade tamén pra camiñar e moverse polo escenario, pero sen se separar demasiado dos outros dous personaxes) (Indiferente ás palabras do clérigo) A viaxe até eiquí foi longa, ou cicáis curta... o tempo non me afecta. É un concepto posterior a mín e que eu non quixen adoptar. Veño da illa de Avalón, que fica desprendida de tódo-los océanos. Os seus habitantes son os mesmos que loitaron xunto có rei Artur na sua derradeira bataia, nas terras de Camlan, contra os invasores anglosaxóns. Inda que Lethosow, a nación de Artur, foi finalmente invadida, continuou existindo outra diferente, esta co nome de Avalón. Seguía sendo a mesma terra, mais agora vivía á marxe do tempo, detida nun intre, nun momento no que aínda non fora conquistada. Fun eu quen concedeu este privilexio pra que no futuro a nación de Lethosow puidese ser recuperada polos seus fillos... pero Artur e os cabaleiros non cumpriron a única condición que lles puxen: Esixinlle que o seu pobo fose sempre libre, que nunca máis estivese atado a sua soberanía nen a de ningún outro rei. Mais esta condición non foi cumprida e a nobre nación de Lethosow, Cornualles como dín algúns ou Lyonesse coma lle chaman outros, ficou pra sempre somerxida baixo as augas, destinada a ser esquencida. Eles xa non a poden recuperar e van permanecer pra toda a eternidade na illa de Avalón.

Bieito II.- Entón vostede, se coñece todo iso, saberá tamén onde se agocha o Santo Graal, o que o Salvador utilizóu na sua derradeira cea!

Mago Ars.- Sei onde está o Graal, mais non aquel que utilizou o Rei Xesús de Nazaret na cea anterior á sua execución. Ese Graal non ten máis valor que a cunca de barro da que bebe un nobre labrego, pois non deixa de ser un recipiente valdeiro de contido, de significado e d’algunha clase de poder extraordinario. O verdadeiro Graal foi forxado con terra polo rei Breogán e está gardado no interior de cada un de nós. O auténtico cáliz non está en Glastonbury nin en Valencia nin no Cebreiro. A copa da vida eterna é simplemente un sentimento. O esprito que os auténticos fillos da patria levan dentro. O amor pola Nai Nación onde nascen as orixes, as lembranzas dun pasado non vivido, tan só maxinado. O graal vive no corazón das persoas, mais só os que ferventemente o procuran acaban por atopa-lo, por bebe-las suas augas, que outorgan a eternidade a aquel que as desliza entre os beizos, pero non a eternidade en forma de vida, senón a modo de lembranza. Só os que loitan fican eternamente en forma de ar, voando até ser respirados polo seu pobo.

Xacobe.- (Anoxado e moi solprendido) Maxestade, non faga caso do que lle dí este home! ¿Non ve que é un herexe? ¿Cómo se atreve a dizer todas esas infamias? Ademáis, ¿Cómo que rei? ¿Dende cándo é rei o enviado do noso Señor? Quererá dizer rei da nosa Santísima Igrexa Católica, non dun país nen nada semellante, porque senón!... E por riba dizer que o cáliz no que se bebeu o seu sangue non ten valor! Temos que ouvir cada cousa!...

Bieito II.- Pero Cardeal, fágame o favor de calar un pouquiño, que aínda non o deixou rematar!

Xacobe.- (Anoxado) Ahhrgfgfgf! Dende logo....

Mago Ars.- Non me poderían ofende-las verbas dun home que vive das mentiras e as utiliza pra aproveitarse da xente. Eu viña a ofrecerlle, Rei Bieito II de Artabria, o mesmo que no seu día lle ofrecín a Artur. A posibilidade de que esta terra fique detida no tempo e á marxe d’éste até que a nación poida, coma o fénix, rexurdir das suas cinzas. Mais esíxolle a mesma condición; o pobo será libre, agora e cando poidades recupera-la Artabria verdadeira. Ademáis non haberá uns que abusen dos outros polo seu poder, pois ninguén terá máis poder q’ós demáis. Tamén desaparecerá a Igrexa Católica, que xa tantos danos causou, ademáis de reparalos un por un. E, de non me faceres caso, Artabria será arrasada polos proprios homes. Será queimada cun lume que polo d’agora non existe.

Bieito II.- ...Pero...

Xacobe.- (Anoxado)...Dende logo...

Mago Ars.- Agardade que aínda non o dixen todo. Atendede a isto que vos vou dizer: Os verdadeiros artábricos, os que realmente aman a sua terra deben ter sempre presente que nunha nación por riba de todo, por riba dos intereses, da ledicia das persoas, mesmo por riba da sua vida estará sempre a propria nación, da que eles somentes son unha pequenísima porción. Polo tanto terán que respetar e facer respetar a todo o conxunto nacional, dende os vales, os montes, os regatos e o ar que respiramos até os paporrubios que cantan sobor das ponlas e as proprias árbores. Amade e respetade ante todo á natureza da que sodes fillos e da que formades parte, hoxe coma homes, mais mañá convertidos en quen sabe que elemento: unha rocha, un carballo, unha froita doce, mordida polos beizos húmidos d’algunha rapaciña... Dempóis de todo isto creo que xa se atopa en condicións de tomar unha decisión, ou ben permitir un sometimento inminete e sen ningunha espranza de rexurdimento no futuro ou acepta-las condicións que eu lle propoño e así obte-la posibilidade da salvación de Artabria.

Bieito II.- Ben, teño que consulta-lo cá corte e cos nobres máis sobranceiros.

Mago Ars.- Non!, terá que consulta-lo co pobo, lembre que xa non sería o rei.

Xacobe.- (Anoxado) Non lle faga caso a este home, rógollo, que non sabe o que dí! Terá que facer o que Deus quere que faga... E Deus quere que lle faga caso ó seu curmán e que se deixe de nacións, patriotismos e parvadas!

Bieito II.- (Anoxado) Non lle consinto que me fale así! Ande, voltemos ó castelo. E vostede, mago Ars...¿Era Ars non?

Mago Ars.- Si.

Bieito II.- Vostede veña canda nós, se quere, que será convidado a xantar.

Mago Ars.- Non podo.

Bieito II.- Pois entón...

(O mago Ars comeza a retroceder cara a cova, sen deixar de mirar ó Rei)

Mago Ars.- Vereino cando teñan a decisión tomada.

Bieito II.- Pero... ¿Cándo?, ¿Ónde?...

(O mago desaparece no interior da cova)

(Cai o pano)

Cadro segundo

(Praza cunha fonte no meio. O chan é de lousa. Ó fundo e no lado dreito hai casas pequenas, todas elas de pedra, de un ou dous andares. No centro Alexandre, Xohan e Belmiro, os tres con togas vermellas)

Xohan.- ....E aquí estamos nós, seguidores de Platón, amantes da liberdade e da democracia.

Alexandre.- Pois eu sigo sen entender como abdicou o Rei...

Belmiro.- Tivo que ser cousa do mago ese... o mago Ars, quero dizer.

Xohan.- Si, agora somos unha República, mais coma goberno elexido temos unha dificil tarea por diante a que ningún rei quereríase enfrontar. Viviremos no pais detido no tempo até que poidamos liberar de novo a nación. Por certo, xa queda pouco.

Belmiro.- Si, deben d’estar a chegar os primeiros. ¿E o mago?, ¿Non deberia de ter chegado?

Alexandre.- Chegará dun momento a outro.

Xohan.- Mira, alí ben.

(Entra o mago Ars polo lado esquerdo acompañado polo Rei Bieito II, a sua dona, Pedro Álvarez de Soutomaior, Fernán Pérez de Andrade, catro homes e cinco mulleres máis)

Mago Ars.- (Ledo e sorrinte) Bó este derradeiro dia que vos agarda sobor do mundo!

D. Fernán.- Pero haber, que non o teño moi craro, ¿Quén vai ir pra aló e quén vai quedar eiquí?

(Pouco a pouco van chegando pola esquerda os habitantes de Artabria dispostos pra partir)

Bieito II.- Marcharemos todos excepto aqueles que aínda teñen moita vida por diante, que quedarán eiquí pra así darnos continuidade cá sua descendencia no futuro e guiar hacia nós ao pobo sometido cando por fin se vexa en condicións de se liberar.

D. Fernán.- Si, xusto o que eu pensaba.

(Xa chegou todo o pobo)

(Xohan sube na fonte pra falar cara o pobo)

Xohan.- (Facendo visíbeis acenos cás mans) Ben, agora que xa estades todos eiquí quería dizervos que o que ides facer non é o máis cómodo. Podíades deixarvos dominar, mais decidíchedes loitar polos vosos intereses, que son os intereses da nación. (Moi exaltado) Agora o que tendes que facer é seguir loitando, mais non con armas e sangue, senón con espranza. Cá espranza de que mañá, ou dentro de cincocentos anos, non importa, voltemos a ser libres, xa non nós, mais sí os nosos fillos, a nosa terra. (Moito máis exaltado aínda. Con outo tono de voz) Loitemos pola nación!, loitemos pola liberdade!

O pobo.- Liberdade!

(Marchan todos pola esquerda agás un xograr que senta nun banco na dreita e canta esta cantiga d’amigo á vez que toca a zanfoña.)

O xograr.-    Cantaba ás ondas azuis
                    dos meus cabelos belidos
                    e ás aves que voan no ceo
                    pergunteilhes s’era vido.
                    Cándo verrá meu amigo?

                    Fun cantar perto da fonte
                    e lababa alí os cabelos
                    e vía pastar no monte
                    entr’os pinheiros un cervo.
                    Cándo verrá meu amigo?
                    E ás aves que voan no ceo
                    pergunteilhes s’era vido
                    e dixéronme q’agarde,
                    que viría polo río.
                    Cándo verrá meu amigo?
                    E vía pastar no monte
                    entr’os pinheiros un cervo;
                    eu chameino e él non viña
                    que guarir quixo entr’os teixos.
                    Cándo verrá meu amigo?

(Cai o pano)

— Acto Terceiro —

Personaxes

—Mago Ars.
—Alexandre.
—Xohan.
—Belmiro.
—Un home cun maletín.
—Un grupo de xóvenes.
—Liberdade.
—Xustiza.
—Patria.

Cadro primeiro

(Paisaxe exterior, idealizada, en forma de "locus amoenus" con elementos da nosa natureza, pero tamén mostrando elementos da tradición: Unha vella costureira realizando a sua labor ó fundo na esquerda, un labrego traballando unha leira pequena de terra cun sacho na fronte do escenario á dreita e unha pescantina limpando o peixe no fundo ó centro. No fundo á dreita está a outra boca da coba do acto segundo, pero ésta chea de silvas e maleza.)

(Aparecen falando pola esquerda Belmiro e Alexandre e pola dreita Xohan. Saúdanse)

Xohan.- Bós dias!

Alexandre e Belmiro.- (Cun intre de diferencia) Boas!

Xohan.- Non dá chegado o momento, eh?

Belmiro.- Dempóis de cincocentos anos, ¿Qué maís ten agardar un pouco máis?

Alexandre.- Cincocentos anos... pero non eiquí, que o tempo pra nós fica quedo. Mais... ¿Cántas cousas terán pasado xá?

Belmiro.- Haber cando podemos falar co mago.

Xohan,- Haber!

(Separando as silvas e a maleza surxe da cova o mago Ars, dirixíndose cara os tres homes.)

Alexandre.- Mirade, ahí o temos!

Xohan.- ¿Qué tristes novas nos trae, mago Ars?

Mago Ars.- ¿Tristes, por qué tristes? Se, precisamente viña dizervos que...

Belmiro.- Ogallá sexa o que eu maxino!

Mago Ars.- ...que os tempos xa son chegados, que o pobo sometido xa amosou a vontade necesaria, que chegou a hora dun novo e verdadeiro rexurdir da patria vosa!

Alexandre. Coa maior ledicia recivo esta nova, pero ¿Qué é o que temos que facer agora?

Mago Ars.- O máis importante xa o fixéchedes; mante-la identidade nacional, a tradición (Á vez que fai un aceno cós brazos sinalando o que o rodea), pra agora amosárlle-la ós vosos descendentes e así salva-los, a eles e máis a Artabria.

(O mago Ars retrocede hacia a cova cando é interrompido pola voz de Xohan.)

Xohan.- ¿Pero, a ónde marcha agora?

Mago Ars.- A Artabria, A compri-la miña parte. Tardarei un intre, aínda que pra vós pode significar un milleiro d’anos... exactamente o que queirades...

(O mago Ars introdúcese na cova e desaparece.)

(Cai o pano)

Cadro segundo

(A mesma praza do segundo cadro do segundo acto, mais só quedan duas casas das anteriores no fundo e unha no lado dreito. O resto son andamios cobertos con maias verdes nos que traballan obreiros. No canto da fonte anterga hai unha de cemento con tres canos que non botan auga e unha praca grande co xugo e as frechas da falanxe.)

(O mago Ars está disfrazado de indixente, axeonllado na fronte do escenario un pouco hacia a dreita pero mirando cara á esquerda.)

(Pasa por diante del un home de mediana idade moi ben vestido e cun maletín na man.)

Mago Ars.- Por favor! Que son pobre e teño unha familia que alimentar! (Alzando as mans entrelazadas en sinal suplicante) Rógollo, déame o que sexa!

O home do maletín.- (Mirándoo con cara de noxo) Ande, déjeme tranquilo o tendré que avisar a la policía. (Ante unha nova súplica cás mans) Venga, fuera de aquí ahora mismo!

Mago Ars.- (Sobresaltado) Si, si; xa marcho, non se preocupe.

(Érguese o mago ó mesmo tempo que marcha o home do maletín pola dreita. Ars fai o movimento de ir marchar pola esquerda pero volta ó seu logar anterior pra seguir pedindo.)

(Uns dez segundos dempóis pasa, saindo da dreita, un grupo de xóvenes, de menos de vinte anos, terríbelmente vestidos con prendas de roupa que lles quedan enormes.)

Mago Ars.- (Suplicando cás mans) Veña, unha esmoliña pra este vello que o perdeu todo na vida!

Un xoven.- ¡Toma esmoliña! (Cuspíndolle)

(Ríense o resto)

Mago Ars.- (Anoxado) Rapaz, non tés educación!Non se lle pode faltar ó respeto dese xeito a un maior, por moi pobre que sexa!

O xoven.- Ahora sí que te voy a faltar al respeto, hijo de puta!

(Todo o grupo comeza a pegarlle patadas ó mago Ars até que éste no chan deixa de moverse.)

Outro rapaz.- Vámonos, que semejante mierda no merece ni que lo revienten a hostias.

(Os xóvenes marchan pola esquerda. Ars está uns segundos case sen moverse deitado no chan e encollido e dempóis érguese axilmente. Volve ó seu logar a pedir de novo.)

(Entran pola esquerda tres mulleres, vestidas con roupas sinxelas. Son Liberdade, xustiza e Patria. Acércanse ó mago.)

Mago Ars.- Por favor, unha esmola, que teño muller e catro fillos!

Liberdade.- Non lle podemos dar cartos, pois non os temos, mais axudarémo-lo d’outro xeito.

Xustiza.- Si, veña canda nós até o noso fogar, que alí mudaremos un pouco o seu aspecto e lle atoparemos un emprego.

Patria.- De xornaleiro!, ¿Qué lle parece de xornaleiro?

Mago Ars.- Ben, eu...

Xustiza.- Vostede veña, que...

Mago Ars.- (Interrompéndoa) E que, ben, eu, son o mago Ars, que veño a cumpri-lo voso desexo máis fervente. (Elas solprendidas, sen comprender demasiado ben) A primeira prova xa a pasáchedes, o seren as únicas en axudarme, mais falta a segunda pra que me cercione de que vós sodes realmente as persoas destinadas a guia-lo pobo na sua loita, as tres valquirias da nación de Artabria. É unha pergunta que xa antes suxerín: podédesme pedir un desexo, o que queirades, ¿En qué desexades que eu vos axude?

Patria.- Pois ben, nós levamos xa varios anos loitando polos nosos ideais, por Artabria, pola nación, e nos gostaría acada-los nosos propósitos, por enriba de todo. Librarnos do sometimento do Imperio que, dende hai xa cincocentos anos, está, non só a chuchárno-lo sangue, senon a acabar cá nosa identidade, e non o queremos permitir.

Mago Ars.- Valquirias da Patria, da liberdade e da xustiza, seguídeme; eu vos guiarei á consecución do voso cometido

(Marchan os catro pola esquerda.)

(Cai o pano)

— Acto Coarto —

—Mago Ars.
—Liberdade.
—Xustiza.
—Patria.
—Home disfrazado de rei (Sen texto).
—Muller coroada cá coroa republicana (Sen texto).
—Pobo artábrico sometido, todos con disfraces (Sen texto).

Cadro primeiro

(Mesmo decorado que no segundo cadro do segundo acto; a praza, pero do xeito antigo, pois volvemos ó país detido no tempo.)

(Entran pola esquerda o mago Ars e as valquirias, mais agora éstas coa roupa guerreira propria da sua condición pero sen máis armas que as do pensamento.)

Liberdade.- (Ollando o derredor) Pero... este logar eu o coñezo... ¿Non é...?

Xustiza. (Fitando tamén toda a praza) Sí, é a praza que leva o nome do "caudillo", pero está cambiada, diferente...

Mago Ars.- Non é esta praza a diferente, senon a que vós coñecedes. Ésta é a verdadeira praza, que fica detida no tempo coma todo este mundo de Artabria, por aquilo que xa vos expliquei.

Patria.- Pero aínda non nos dixéche-lo que temos que facer eiquí.

Mago Ars.- Eiquí vós nada tendes que facer, non, simplesmente observar todo o que eu vos ensine. A cova pola que accedíchedes a este mundo chámase a Cova das lembranzas, pois tras d’ela atópase a memoria dun pobo dunha nación. A memoria! Qué importante é a memoria! É o único camiño posíbel cara á liberdade. Unha persoa, un pobo, unha nación que non ten memoria, o cal non quer dizer que non teña pasado, senon que o esquenceu, nunca poderá chegar a acada-la liberdade, por moi rico ou importante que sexa.

Patria.- Estou d’acordo, de feito nós estábamos tentando recuperar d’algunha forma a memoria de Artabria, tan descoñecida e tan ocultada.

(Entran en escea pola esquerda Alexandre, Xohan e Belmiro, atopándos co mago e as valquirias.)

Alexandre.- Boas, mago Ars.

Mago Ars.- Boas. Eiquí teño ás tres valquirias que han guia-lo pobo pra salva-la nación de Artabria.

(saúdanse Alexandre, Xohan, Belmiro e as valquirias.)

Mago Ars.- Ben, agora seguídeme; ides coñece-las auténticas tradicións do país, aínda eiquí sen adulterar, sen estar manipuladas polos invasores. Dempóis traeredes, como guias do pobo que sodes, a tóda-las xentes d’Artabria, que, na sua ignorancia non saben aprecia-la sua propria cultura e mesmo se avergoñan dela. Unha vez que saiban valorarse, valora-lo seu, a vosa terra volverá a ser vosa.

(Marchan todos pola esquerda, excepto Alexandre e Belmiro, que entran nunha casa do fundo tras despedirse cun deica logo e un aceno cá man)

(Cai o pano)

Cadro segundo

(Estamos no carnaval, na praza do cadro segundo do acto terceiro. Todos aparecen vestidos con diversos disfraces e as faces cobertas por máscaras. Bailan, rin e falan. Todos están a pasa-lo ben.)

(Pola esquerda entran as valquirias cás vestimentas guerreiras pero sen armas, sendo ovacionadas pola xente. As tres conversan cun grupo de persoas.)

(Tras un ratiño entra pola esquerda un home alto e forte repreto de xoias, cun manto d’armiño, báculo e coroa. Toda a xente se lle bota enriba, quitándolle o báculo, o manto, a coroa e todo canto leva, deixándolle un mínimo de roupa. Dempóis alguén arrinca a praca da fonte co símbolo da falanxe. Entre todos botan ó home disfrazado de rei e unha muller lánzalle a praca da fonte. Tras recivi-lo impacto nun costado, o home detense un momentiño, botando a man ó logar do golpe, pero bota a correr de novo. O pobo colle a unha muller pobremente vestida d’entre todos e lle coloca unha nova coroa, almeada, a coroa republicana. Logo erguen á muller e marchan pola esquerda.)

(D’unha das duas casas do fondo sae o mago Ars, xa co escenario baldeiro. Bota unha ollada ós lados, mira a fonte e a coroa, o báculo e o manto que permanecen tirados no chan e sonrie. Dempóis recólleo todo e o coloca enriba da fonte.)

Mago Ars.- Non vaia ser que o esquezan.

(Cai o pano)

(Fin)

Sada, Abril a Xuño do 2004

Vestiario

1º acto:
Roupas proprias da nobreza medieval, excepto no criado, vestido de xeito sinxelo, pero tamén con prendas proprias da época. O emperador das Terras Ermas levará abundantes armas. Tanto o emperador coma os nobres e o rei deben un bó bandullo inchado que demostre a sua boa vida e non deben ser demasiado altos, mais ben d’estatura pequena. O rei e tódo-los nobres teñen barba marrón ou negra.

2º acto:
O cardeal Xacobe leva roupa pripria do estamento clerical na época, unha cruz grande no pescozo e os dedos repretos de aneis moi vistosos. O xograr e o pobo visten pobremente con roupas da época. O mago Ars, Alexandre, Belmiro e Xohan levan toga branca sen ningunha prenda ou adorno máis, o mago cun cinto groso de corda. Ars ten barba branca e o seu aspecto aseméllase ó dun druida celta. Os catro homes e as cinco mulleres deben vestir ben, aínda que non tanto coma os nobres.

3º acto:
Tódolos personaxes visten ó xeito actual. O home do maletín con traxe e garabata, os xóvenes con prendas recargadas de debuxos, adornos, cadeas... Todas as roupas d’estes son excesivamente grandes. Levan os cabelos tinguidos de cores e con peiteados extranos e orteras. As valquirias visten con roupa actual pero moi sinxela.

4º acto:
O pobo viste humildemente, as valquirias levan roupas proprias d’estas mulleres na mitoloxía xermánica, pero sen ningunha arma. O home disfrazado de rei leva as roupas proprias dun rei do XVII, con manto d’armiño, báculo, coroa real e abondantes xoias. A muller coroada viste igoal que o pobo, pobremente, pero cunha toga vermella. A coroa será a propria da República, a xeito de almeas dun castelo.