Lux luci et veritas in caelo

O Afiador

n2oafiadorluxluci.html

     Coido que sempre me gostou ouservar, deslizala-la mirada polo andar duns e doutros, determe a paladear as anécdotas que, a miúdo ollamos nas rúas. Velas e plasmalas no papel, como o fotógrafo que conxela intres da hestoria, porque todos somos integrantes dunha hestoria viva, dinámica e universal. Todos escribimos páxinas, acedas ou doces, no libro da nosa vida no devalar de cada xeira, o noso caderno de bitácora, a nosa nívela -como lles chamaba Unamuno- ; repletas todas de diálogos, correntes de conciencia e soidade, nostalxia, morriña...chea ela, a vida, de lirismo e sentimento.
     Emporiso que, cando un escribe non necesita inventar res, só plasmalo que ve e ligalo mediante as súas vivenzas. Ceíbanse unhas persoaxes e xa elas van elaborando o relato, dándolle forma botando mao do noso maxín e do que con cada verba descobren de nós. Son as persoaxes quen ao dar forma e contido ao relato lle confiren orixinalidade, son elas as que experimentan.
     A catedral dicía queda. Templo maxestuoso e referente relixioso durante séculos. Des sempre o home viuse atraído polo innegábel encanto destas construcións, incluso tíduos de obras literarias levan esta verba consigo, só basta con indagar na obra de Blanco Amor ou Blasco Ibáñez
     Non se ouvía ren a aquela hora que non for o monótono, sórdido e frío discurso do presbítero des o ambón, lonxe de esmorecer. Sete velliñas mulleres coa vista fixada nos anxos de mármore de Carrara do altar maior, ou en ningures, ollaban impertérritos o lento devalar da homilía. Falárase nela de paz, da necesidade de amarse os uns aos outros , e da probeza, da graza que hai en compartir, "Dichosos los pobres porque de ellos será el Reino de los cielos". A comuñón logo, continuou deica o seu inexorábel final, coa benzón: "Podéis ir en paz. Deámosle gracias a Dios".
     A grea de fieis saíu do oficio aos intervalos, porén case nun continuo goteo. Na portada do Pantocrátor, disque recentemente restaurado, estaba Alba, unha drogodependente amais alcolizada, unha morta en vida, coa mao aberta e a vista vidriosa. A faciana destilaba mágoa, maquillada con carmín e lapis de ollos, amosaba fame e miseria. Tamén unha indudábel probeza do espírito, un baldeiro inxente. Algunha muller con cargo de conciencia e sentíndose culpábel deslizou a mao até o peto e verqueu sobor a farrapenta muller a calderilla sen nen sequera fixarse no rostro daquela infeliz, como quen acende unha vela. Hogano, no primeiro mundo, non se podía comer con publicanos e pecadores, hogano naceran uns novos fariseos cheos de hipocrisía.
    
Ouservar Lugo, é, cando menos, curioso. Sumerxirse nun mar de sensacións da máis diversa índole. A cidade do bosco sagrado enconvértese a cotío nunha constante fonte de hestorias e dramas, un ir e vir de xente, de pombas e parasitos per se. Un paraíso terreal de luces e sombras, onde camiñan moi axuntadas o mediocre e o escuro.
     Alba fechou a mao e gardou aquelas moedas sen expresión, os vellos tacóns, as desgastadas medias e a sucia faldra lembrábanlle millores tempos.
     Na estación dúas mulleres moi enxoiadas tiveran que arrebaixarse a colle-lo coche de liña, prexuízos da rancia burguesía con un ar a vella aristocracia. Ían parolando da posición social dos seus distinguidos maridos, sen cavilar que ninguén coñecía o seu nome; simplesmente eran "dona de". Non lles importaba, o caso era subsistir. De sócato, unha mociña cigana, que tamén andaba a procura do seu sustento, achegouse a elas, porén as zoinas apertaron o paso e avinagraron o xesto. Preto delas soou unha tose afogada... era Alba.
     Nun bar, non imos facerlle eiquí publicidade ao estabelecemento en cuestión, catro mozos xogaban ás cartas ( e ás agachadas); namentras algunhas rapazas miraban de esguello ao tempo que tomaban un café e botaban un cigarro. Na densa fumareda expulsada dibuxábanse rostros frustrados, bágoas no máis agochado do corazón. Aqueles mozos vían a escola como un mal necesario, que, por aquela xeira tocara fin , mais logo voltaría...Un albanel coa roupa de faena, tomaba unha cervexa de costas á barra, entre lascivo e preocupado soñaba esperto noutras faenas coa presenza idílica daquelas carnes moles e novas: «Vaia cativas -dixo-, se fora hoxe non me caso».
     Na televisión do estabelecemento, unha muller que estaba a perder a súa xuventude, versaba sobor a cultura. A conselleira de cultura. A cultura da conselleira de onde? Do país do maltrato, a marxinación e a hipocrisía mediática; do país de Nunca Xamais. Fondos e fondos verquidos en comilonas, amigotes e actos propagandísticos, en pautos co demo; namentras aquela noite un indixente finaba aterecido polo frío e o esquecemento.
     Outras estampas semellaban máis acolledoras e ledas, como o remanso de árbores no meio dun océano de autos e dun formigueiro de escolares. Sentir o lene caer das follas no outono, o seu sereno ruxir, a áspera e acougante melodía harmónica da area baixo a presión dos sapatos e, para min, voltar a aldea; un indiscriptíbel sentimento de morriña, saudade e nostalxia. O mundo inxenuo e libre, idealizado nas miñas figuracións, lonxe dos prexuízos e escenificacións teatrais da cidade, daquel micromundo deshumanizante e conformista. Caíame a alma aos pés ao ollar aqueles homes podar os meus queridos álamos coa súa motoserra sen o máis mínimo dó, neste sempiterno, rexo e xélido xaneiro.
     De noite, as persoas só eran sombras embozadas fuxindo do feixe de luz que descendía das lámpadas, incisos vivos nas escuras rúas de asfalto e de ladrillo, de ladrillo e de asfalto. Viandantes que agariman o denso e xélido ar co seu bafo a sopas de cabalo canso, que esperta o desexo da incestuosa lúa e da inconstante, pegañenta e insufríbel nebra, actores todos d´El Gran Teatro del Mundo mergullados inda, a cotío, e cecais per seculum seculorum no ambiente cavernario do alquitrén e o contrachapado, na prisión de cristais e nas fachadas vermellas de ladrillo recubertas de finas placas de pedra, o reino máxico da apariencia e a frustración. "Lugo Máxico", non si?
     Alba acendeu un pito que un home, xa entrado en anos e carnes, lle deu. Ollouno con respeito dada a súa impoñente presenza, logo achegoulle un chisqueiro que rezaba eisí: A.R.G.A. Na praza do concello, darredor da lene chama que clamaba "Que ten teu sol, que ten teu ceo azul", un xardín loitaba escontra o malévolo cemento e as duras tapas do alcantarillado que ameazaban con invadilo tudo; "que ten teu ser que garda tanta luz". "Quen foi o pintor(..) quen dibuxou as rías da túa paisaxe". Era o outro xardín, o de area, terrazo e cabinas de telefone; o lugar escolleito polos viandantes para andar ao leilán e mais para testemuñar contos e murmuracións. Nembargantes, perdera a esencia que máis aledara a Alba des sempre. Agora, ficaba o seu antigo espírito, como unha tribo perdida esfumáranse os cobrizos leóns sedentes; aqueles inocuos e inxentes reis da selva de andares, de xentes , de verbas no ar... testemuños mudos de anos e anos de tránsito de individuos semellantes entre si e bípedos, cada un co seu drama e hestoria, cos seus anceios e desenganos... aqueles leóns foran mutilados e a cibdade con eles, eran os cans do rabaño lugués. O seu século foi o XX e non XXI.
     Os leóns tardaran en distinguir a cada lucense, semellábanse todos tanto! Ocorréralles o mesmo que a un urbanita que viu un rabaño de vacas ou ovellas, agora non lembro, e todas lle semellaban a mesma cousa. Mais logo, co inexorábel transcurso do tempo, fóronse acostumando a cada un de nós, ollándonos con esa indiferenza e distancia metálicas até ver en cada lucense unha parte viva daquel complexo de pedras, cemento e ornamentación, un ente material amigo e próximo na sabana de beirarrúas, tendas e cafés.
     Zuga- zugas eran os parasitos para Alba, cando inda non morrera, cando inda non era unha morta en vida. Porén dicíao en castelán, que, ao igual que o seu pai, nunca a ouvín falar no romanzo galego. A mai si, posto que, era oriúnda de Guntín e, daquela, se lle falabas, falábache. A nena sempre o tivera tudo e movíase nunha sociedade de clase alta, porriba do ben e o mal, sen preocupacións. Era unha sociedade composta pola alta burguesía acomodada e conservadora, indolentes das desigualdades, amiga da opresión e a explotación. A eles afectáralles moito, aos devanceiros destes, cando os cataláns quixeran separarse deles politicamente e modernizarse baixo a súa própria bandeira, no seu próprio e soberano territorio; un territorio que fala o seu próprio idioma con orgullo, como o idioma do Estado, que xa non o emprega ás agachadas e con vergoña, como se for un risco distintivo do seu atraso e rusticidade. Pois ben, estes que se escandalizaban ante a Generaritat, asentían, vendo neles o réxime definitivo, ao NSDAP, emporiso, desterraran o idioma de seu e reservárano para as catacumbas, e máis recentemente perante os micrófonos.
     Lugo, milenaria. Testemuña de tantas vidas des xa denantes da chegada dos romanos, cando inda a verba "Lucus Augusti" era algo inaudito na terra dos "callaeci", como os latinos os denominaron cando desfloraron aquel territorio e o anexionaron..."muéstrame la rosa azul de tu vientre".
     En certa ocasión, na Facultade, comentárame Alba que os intres de inspiración non se escollen, simplesmente aparecen. Que sería dos homes sen cores? O decrepitar imposíbel das bágoas do ceo, a forte e rexa choiva co seu inmenso e infinito laiar no liso, terco e áspero asfalto da estrada; o lene tacto dos coloridos, redondeados e estampados paraugas que eu ouservaba des a miña xanela. Iso é en si poesía, a natureza nun intre de ofuscada inspiración. As estradas, os paraugas, as cores, o ir e vir de xentes, todos froito incombustíbel da lingua, fillos da árbore da vida. Que sería dos homes sen lingua, sen voz, sen verbas?
     Des o tempo do máis insospeitado, esquencido e vello sapiens sempre gostou de muda-la realidade, de axeita-la súa imaxinación ao meio, atraído entón polo cambeante. Tanta racionalidade mergullada na senrazón dos instintos da natureza e da irracionalidade intolerante de orixe cultural: "La razón de la sinrazón que a mi razón...". Cómo se non explica-la marxinación, as persecucións e a prevaricación; o diálogo sulagado polos instintos... Celso Emilio Ferreiro: Viaxe ao país dos ananos.
     Contra tanta literaria devólveme ao amor pola memoria, o apego a ela, a esa amiga que ficaba esquecida. Lembro nidiamente agora a xeira vetusta e inalcanzábel na que o noso profesor collera a baixa denantes do exame. Seu pai morrera. Todos daban chimpos de alegría, pinchacarneiros de ledicia no infecto ar. Mais na véspera aquelas rapazas seguían impertérritas a explicación do profesor, paladeando cada verba, profundamente conmovidas polo inexorábel devalar da clase. Aquelas que tanto finxiran, celebraban agora a "Crónica de una muerte anunciada" que, nembargantes, non suplantaba a dor do vello profesor que perdía para sempre ao seu querido pai..."Nuestras vidas son los ríos/ que van dar a la mar/ que es el morir".
     No parque, un vello ollaba con pesar o seu bastón, tomado por un arrebato lascivo, que levaba longo tempo esquencido e agora voltaba coller forma ao ver de esguello a dous mozos bicarse, ela moi morena, co cabelo nunha cola de cabalo e cos ollos lixeiramente sombreados; "Quen me dera de vinte anos!" Sempre os vinte anos , ao chegar a unha idade, tódalas sensacións caducas da mocidade se condensan nos vinte tacos. Daquela, dous homes coa barba descoidada de días, atravesaron o lugar collidos da mao. Ante a súbita irrupción, uns sorrían con ironía, outros comentaban en voz alta o seu desacordo con aquela situación, ao seu ver anormal, qué difícil é acepta-lo diferente a nós! Só o ancián non se decatou da situación ao estar inserido no bico apaixoado daqueles dous mozos, "Eu tiña unha neta, chamábase Alba", e unha bágoa esvarou paseniño pola súa meixela.
     Mais Lugo, polo xeral, amósase bastante tranquilo. Non é o tempo do coronel Solís, nen a cidade mística de Froilán. O Lugo actual, é unha urbe inserida nun proceso global, mergullada na economía de mercado, e desprovista do carácter sacro do romántico pasado para os presentes idealistas ou surrealistas. Nembargantes, como aldea global, garda nela tódalas formas de marxinación: aos homes e mulleres de cor, aos anciáns sen familia real nen agarimo, co único anceio da morte; aos fillos dos emigrantes, retornados e tildados de "oportunistas"; aos homosexuais denominados "enfermos" ou "desviados"; ás explotadas prostitutas, que malviven co seu corpo; aos marxinados, que piden á porta da catedral para lograren os cartos necesarios para un novo cartón de viño ou da fariña suficiente para verquer riba dunha culler e pórlle lume; ás mulleres maltratadas; aos fillos sen pais; aos animais abandoados; aos tristes e frustrados adolescentes, con pais que pensan que o único necesario son os cartos; as amas de casa engaioladas tuda a vida en "sus labores"; aos intelectuais e bohemios incomprendidos que teñen que ollar des un curruncho o espectáculo das aitividades humanas... e a tantos outros que choran sen facer nada por trocar o seu meio de vida.
     Un Lugo de cores, de chispazos, encontros e festas. O San Froilán ilumina e enxordece as beirarrúas lucenses, enche de cor e son o ceo. Un formigueiro humano conflúe nesas datas na cidade, o polvo e a pólvora corren a esgalla e moitas persoaxes comparten eses días de ledicia cos lucenses, despois... o ostracismo.
     Inda gardo no maxín o día sombrío e sen expectativas no que, camiñando por Lugo, acertei ver algo cambeante. Uns homes uniformados, nenos ao carón da máquina que lles servía de soporte, colocaban con nugalla as luces co "Bo Nadal", símbolo luminoso do Nadal, do malgasto enerxético e da malversación de fondos, porén que carallo: "Panem et circenses".
     O Nadal. A máxica e máxima expresión da acción devastadora da publicidade, a "quintaesencia" do capitalismo, desprovista xa de tudo senso relixioso ou moral, a non ser nos nacementos de plástico que inundan os escaparates- ¡quilos de couselos arrincados!- e a hipocrisía farisaica que fai que tudo o mundo ande de moi bo humor. Ao parecer, a atmosfera de precaucións, o cristo do traballo e a familia, esmorece nun mar de bolsas de supermecado e tendas de roupa... e isto cando inda non vira as rebaixas!
     O Nadal. Fillo pródigo do aforro, pasa fugazmente diante de nós e dos nosos feridos petos dotándoos, iso si, de máis espazo. Falando de espazo, non se perdan os orixinalísimos e novedosos programas de Noiteboa e do Cabodano. Que escote nos sorprenderá desta? Escote televisivo: muller representando o papel que lle reserva a sociedade machista, co cal tódalas damas lle poden estar agradecidas.
     Saben o pior? Independentemente do repugnante, repulsivo e inmoral do Nadal, pasando por alto os colosais espazos televisivos "Gala Cigala con Langostino Romero" o que si me preocupa e que xa somos un ano máis vellos todos, un ano máis mergullados no desengano próprio d´Os Camiños da vida . "Nacer es empezar a morir" dicía Quevedo. Nembargantes, fiquen ledos e tranquilos, "The show must go on" cantaba Mercury, até que se acabou o espectáculo no 92; "tempus fugit".
     A Alba non lle parecía preocupar en absoluto o intachábel e continuo goteo de segundos. "Tempus fugit". Ollaba cada escaparate con gozo, flegma e parsimonia, segura pola seguridade que lle outorgaban os cartos de "papai". Viviu ben moitos anos. Matriculárase en veterinaria. Non importaba cando acabase, só acabar; total, mentres "papai" afloxase a pasta, que máis lle daba a ela. A vida de rosas e craveis: tendas de roupa, música, bares, pubs, ximnasio, aeróbic, auto de gran cilindrada des os dazaoito, porros, chularía e ante tudo, flegma e pachorra.
     "Duro cravo me cravaches" leu en Rosalía unha tardiña de estío, "duro cravo me cravaches". "Papai" marchou nunha caixiña de madeira, vernizada e brilante, disque confortado cos santos sacramentos. Marchou calado e digno, moi axeitadiño, sen ve-la súa filla cos estudos rematados, porén intuíndo o fin próximo da súa fortuna. Namentres, Milagros viviu como viúva, que pouco tempo foi con tanto disgusto, a nena seguiu coma sempre, inda que discutindo coa súa mai, que quería facerlle vir o sentidiño, e ausentándose do fogar xornadas enteiras. Mais nada. O miragre non chegou e Milagros foise; a nena, herdeira universal, deu no vicio, incrementouno vamos: discotecas, homes da máis variada condición social, cervexarías, cabalo (facilitado incluso por "amigos" do defunto), chocolate, coca... "carpe diem" e ante tudo, pachorra e parsimonia. Hoxe, neste Nadal de risos e parabéns, unha caixiña vai guiando un regueiro de paraugas negros.
     "Con este teu triste sorrir" No ar lucense, inda circula a súa desgraza e moitas outras vidas truncadas son relatadas nas cafetarías por individuos que, sen decatarse, están a gardar para si un anaco da hestoria doutro, espallándoa e trocándoa ao seu antollo, porén fomentando a pervivenza do seu nome, cecais, ligándoo a dúas senlleiras verbas: Lucus Augusti.


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega