BVG     Voltar atrás

 

22 Novembro, 2006 Esperteime, mirei pola fiestra. Unha anciá sentada na fonte; cantaba unha letra en Portugués. Non recordo se era unha cantiga de amigo. Quizais fose unha vella canción popular, unha destas cancions con afán didáctico ou moralizador. Fechei a fiestra. Ós cinco minutos, chama a caseira. Abro a porta, doulle os cartos; pregúntolle : - Quen é esa vella que canta na fonte? Respóndeme : - Nah, uma louca, acho que o marido bate nela Saín a tomar o almorzo, máis ou menos uns quince minutos máis tarde. A vella seguía na fonte. A mesma postura, a mesma melodía, a mesma mirada, a mesma canción. Qué fráxil é a vida. Ese día aprendín a ler a vida entre linhas, coma se fose un texto, coma se fose un libro, e comezei a matinar seriamente nos límites das socioloxías e as historias de cámara para comprender en profundidade, en verdadeira profundidade, o fráxil tecido da vida. Creo que tamén foi un dos meus primeiros exercicios serios de honestidade "científica", e tamén a volta á literatura coma un complemento esencial para unha socioloxía cotián do exilio, a dor e o desarraigo, na autosuficiente e etérea ollada da globalización. 30 Outubro, 2006 Daquelas tiña sò uns once anos, mais os recordos son tan claros coma auga cristalina. Cando un le algùn tratado sociolòxico ou politolòxico sobre a transiciòn Española, non deixa de sorprenderlle o mesurado e autosuficiente triunfalismo co que se xulga que España pasara do arcaìsmo à modernidade; asì, ¡plas!, como por arte de maxia. De repente, nun espacio-tempo que non vai màis alò do que uns cinco anos, tòdolos efectos de dècadas de illamento cultural, polìtico e econòmico, eran sò unha pantasma do pasado. Eu recordo que às veces iba ò colexio con medo; tiñamos sò un profesor para cursar tòdalas materias, un profesor que adoitaba a quedarse durmido no medio das clases e que, às mìnimas de cambio, poñìanos de cara à parede por comete-la impiedade de falar. Un profesor que chegaba às aulas medio narcotizado polo efecto das pìlulas antidepresivas. Un profesor que se ausentaba das aulas durante tres cuartos de hora sin decirnos nada, e sen que os demais docentes xulgasen nada ò respecto.Un profesor que chegaba a abofetearnos e insultarnos. Un profesor, en resumo, moi "moderno". O pior de todo e que os demais profesores, salvando distancias e excepcions, non eran moi diferentes. Todo, absolutamente todo, naquela escola, estaba preñado de paternalismo, dende o màis fondo da escala xeràrquica atè a cima, porque, evidentemente, nas institucions educativas dun paìs tan "moderno", as xerarquìas tamèn cumprìan a sùa funciòn. Cada vez que o director da escola entraba nas aulas, o procedimento formal era automàtico : tòdolos alumnos tiñamos que deixar as nosas intrascendentes tarefas e atender à trascendental entrada en escena do director, ¿còmo?, pois arrastrando a cadeira cara atràs e levantàndonos, ò mesmo tempo que, solemne e acompasadamente, entonábamos aquelo de : "buenos dìas, señor director". Evidentemente, o saludo tiña que ser en castelàn. A estampa era còmica; coma se de unha pelìcula de romanos se tratase, o director facìa ademans de darlle pouca importancia ò formalismo, ò mesmo tempo que, coa sùa man dereita, ordenàbanos ocupar de novo o sitio nas nosas cadeiras, da mesma forma que un emperador romano, cun simple xesto, ordeaba às masas ficar en silencio, antes de comeza-lo seu discurso. Era un ser monstruoso en corpo e alma, e a sùa muller, profesora de matemàticas, era doblemente monstruosa, pero o màis caracterìstico desa monstruosidade consitìa en que non era sò unha monstruosidade fìsica, senon meta-fìsica; dito doutra forma, a sùa fealdade fìsica era a proxecciòn sensìbel da sùa monstruosidade meta-fìsica, cando os vìa pasear pola vila, comezaba a tragar saliba e, no momento de cruzarme con eles, bosquexaba un sorriso nervoso e tìmido pra saudalos; iso gustàballes, porque outro rasgo caracterìstico da sùa monstruosidade, consistìa en sentirse temidos e respeitados. Èl era calvo; o pouco cabelo que tiña era de cor blanco, albino. Da sùa gorxa emanaba unha voz gutural,grave, pastosa, coma o seu corpo, graxento e mol coma o da sùa dona. Recordo tamèn que lle colgaba un prominente anaco de pel da mesma gorxa, horrìbel, moi semellante a ese saco de pel que os pavos reais e os pelìcanos teñen baixo o bico. En resumo, èl era monstruoso, a sùa dona era aìnda màis monstruosa, e, en conxunto, cando paseaban pola vila, con eses aires de superioridade tan caracterìsticos, parecìame estar perante unha panteìsta revelaciòn de fealdade humana. O meu profesor non era tampouco moi agraciado, tiña a ventaxa de non ser consciente da sùa ignorancia e debìa de sentirse moi so no mundo, porque non deixaba de contarnos a sùas historias cotidianas, non sen un leve ton de melancolìa; agora, dende a distancia, coido que a meirande parte das sùas clases eran unha autèntica sesiòn de psicanálise gratuita, no divàn : èl e os seus recordos, nas cadeiras, un psicòlogo aburrido, durmido, indiferente e perplexo : nòs. Sì, nòs. Nòs, que eramos, segundo decìa a clase polìtica daquel tempo na televisiòn, "o futuro". Se a metade dos sesudos eruditos internacionais interesados na transiciòn española soupesen que "o futuro" estaba sendo educado, en grande parte, por profesores cansados e abùlicos, que reproducìan en palabra e obra os lòxicos residuos que deixan màis de catro dècadas de dictadura, probábelmente hoxe veriamonos a nòs mesmos con outros ollos, mais humildes, e màis conscientes dos nosos lìmites e do noso punto de partida. No comedor reproducìanse tamèn eses residuos; nas mesas, os rapaces dos cursos inferiores estaban vixiados por un tutor dos cursos superiores. Ò mesmo tempo, as mesas, eran vixiadas polos profesores, que vixiaban o bon cumplimento da funciòn que lles era encomendada òs tutores. A mesma disposiciòn das mesas e a distribuciòn de funcions era o màis parecido a unha micro-burocracia, na que cada individuo tiña unha funciòn concreta e unha posiciòn concreta. Recordo daquela que pagamos seiscentas das antigas pesetas mensuais polo comedor, e que algunhas familias das aldeas màis afastadas, ás veces, non tiñan cartos para pagar mensualmente, asì que tiñan un prezo espacial -creo que eran unhas catrocentas pesetas- e unha factura bimensual. Nese retrato autosuficiente da transiciòn bòtase de menos algunha sutil memoria ou socioloxìa da vida cotidiana, para alonxármonos definitivamente de tanta fachenda e deixar de presumir de euroatlantismo: xa non se fala da xeraciòn da heroìna, toda unha xeraciòn de xòvenes que creceu en barrios marxinais rurais e urbanos. Polo visto, non è un fenònemo illado; hai uns meses, un estudante de socioloxìa italiano, Ninni Musso, que cursaba estudos en Coruña, faloume tamèn da xeraciòn da heroìna en Italia, unha xeraciòn de xòvenes de periferias urbanas e rurais, principalmente do sur da penìnsula itàlica. Joana e Sandrina, estudantes de socioloxìa e comunicaciòn social respectivamente, falàronme tamèn hai uns dìas da sùa propia intrahistoria de Portugal que, coma toda historia, non è outra cousa senon cotidianeidade e experiencia vivida; Portugal tamèn ten, incluso despois da sùa "gloriosa" transiciòn, a sùa propia xeraciòn de heroìna. Son xeracions que se quedan no camiño, xeracions das que ninguèn fala. Estas tres xeracions teñen algo en comùn, coexisten con ese triunfalista retrato mediàtico das inmaculadas transicions Española, Italiana e Portuguesa, con esa memoria de cartòn-pedra que se artella dende o centro hexemònico de producciòn de opiniòn e ideas para as "inexpertas" periferias da sociedade global. Memorias feitas para que as periferias se olviden da sùa propia periferia, e miren ò mundo cos frìos e insìpidos nùmeros de Wall street. Mais, tamèn, memorias feitas para que o centro se olvide da sùa propia periferia. posted by Os lugares da memoria at 22 Maio, 1999 As casas de pedra albiscàbanse ò lonxe, a uns cen metros do meandro. As viñas escurecíanse coa posta de sol. O horizonte, pálido e rosado, anunciaba os coletazos finais do día. Alex baixou do Taxi. - Oito con trinta - Teña, ata logo. Mentras camiñaba, un flashback de recordos da infancia ìbanse mesturando pouco a pouco : as carreiras cara a ningunha parte polas pistas de terra, as sestas baixo as figueiras, as mañás de néboa e choiva. Nun mundo con fortes contrastes entre o rural e o urbano, onde as "ideas" e "tendencias" do futuro se fabricaban na cidade, e onde todo, absolutamete todo, se concentraba no seu caótico e reducido espacio, poder gozar deses recordos e sensacións era impagàbel. Preguntábase cal podería ser o futuro deses lugares, afastados das superficiais promesas de certa "modernidade", pero non atopaba màis que respostas difusas, meras elucubracions con vena profètica. Os vínculos que o home establece na metrópolis son tan pasaxeiros como as modas que enchen as arcas dos propietarios dos seus museos, as sùas discofráficas ou os seus xornais; o mundo era un gran mercado global, e as súas cidades eran o templo das promesas da vida "moderna". O tempo e o espacio esfumàbanse, seguindo o vaivén frenético da música, o arte e as noticias, convertidas en mercancia; mais alí, naquel pequeno anaco de terra que o viu nacer fai dúas décadas, o vínculo co seu pasado, en forma de recordos imborràbeis, era, às veces, máis real e intenso que o vínculo co presente inmediato, e o vínculo co espacio, coa xeografìa, co contorno, máis profundo, físico, palpàbel. O silencio mergullàbase no estridente rumor dos grilos, nos claros da lúa en grandes leiras, nos ladridos de cans afastados, nos latexos do corazón... no rozamento do ar coas follas de carballo. Antes de comezar a andar deu a volta. Sorriu. - ¿Pai? - ¿Quen é? - Son Alex, cheguei - Dichosos los ojos, compadre, ¿què vos dan alí?, levas tres semanas sen vir... - Nada, xa sabes, estudos... - Pasa á cociña, acendín un lume praos dous Os cristais da casa estaban húmidos, de lonxe víanse as casas que bordeaban o meandro. A ponte romana, cada vez máis erosionada e vella, seguía no seu sitio. - Aquí non cambia nada - Sorriu Alex. - Non vexo porqué debería... - Bo, non sei, a ponte romana parece que se cae a pedazos - Ai, Alex, hai moitas cousas que se dan por mortas e gastadas, e son máis sólidas que calqueira invento que poida substituílas. - ¿Pero non viches como está? - O importante, fillo, non é como està, senón que està e cumpre a súa función. - ... - Así estamos; hai tal impenitente fogosidade polo "progreso" que non progresamos nada. Hai tal cháchara baleira en prol do "cambio", !o cambio!, !o cambio polo cambio mesmo!, ¡cambio logo existo!. O máis cómico desa relixión do cambio é que só cambia prao malo; en troques de crear, conservando a forza e a frescura dalgunhas tradicións, pretende crearse, declarándoas obsoletas, e creando novidades que xamais chegarán a ser tradicions. Ai, !o cambio!, !hoxe fu, mañá fa!, !hoxe vermello, mañá verde!, !hoxe socialista, mañá libera!!. - Non se enfade tanto, pai, era sò un comentario. Non propuxen construír a torre Eiffel no lugar da ponte - - Acabásemos... - ¿levaches as flores á tumba de mamá? - Si, as outras xa estaban apodrecidas, choveu moito ultimamente. - ¿Ves como ás veces hai que cambiar cousas? - Sì, cambiei un ramo de rosas vermellas frescas, por outro ramo de rosas vermellas frescas. Para que non apodrezan. - Es incorrexìbel, nin un extremo nin outro. Alex Sorriu - Fillo, eu non cambio as rosas por rosas por mor de que sexan rosas. Cambio rosas por rosas porque son frescas. - Vale, pero non toda rosa é fresca. - Non, pero toda frescura é benvida, por moi vella que sexa. - Tamén hai frescuras novas - Si, mais poden apodrecer co tempo - Como as vellas... - Entón non son, nin vellas, nin frescas - Vale, vale, !ríndome!. Alex saíu da cociña e entrou na habitación, pechou a porta con violencia. O cheiro a madeira vella non pasara aínda. Abriu a fiestra e cravou a mirada no horizonte; escurecía, o ar volteaba as follas dos salgueiros cara o leste. Non botaba de menos a cidade, gostaba de tumbarse na cama e ler tranquilamente. Son eses momentos fugaces da vida, nos que o trivial e o cotián son ouro, e nos que toda desesperación e todo absurdo non son máis que malos momentos xa esquecidos 9 Outubro, 1985 A cidade era como unha peza de free-jazz, ordenadamente caótica, caóticamente ordenada. A Eva gustáballe pensala así, sentila así. Para ela, o rebumbio incesante de coches e persoas e as fachadas dos ranhaceos eran tan súas como para outros o horizonte rosado sobre un infinito manto verde. Mirábase continuamente ó espello; ás veces, para botarlle un pulso ao tempo, outras, para preguntarse en silencio quen era, coma quen se enfronta a esa pantasma, a ese misterio do que todos fuximos... e que somos nós mesmos. Saudaba ás mañás abrindo a fiestra, deixando que o ar entrara na súa habitación, observando a cidade, da mesma forma que o caminante de Caspar Von Friedrich observaba o cumio neboeiro das montañas . E Eva entristecía lenemente, e non sabía porqué; pois alí, na cidade tínhao todo : os seus discos, os seus libros, os seus compañeiros de cafetería, os seus estudos, os seus amores de catro días. Todo aparecía e desaparecía misteriosa e compulsivamente, para botar raíces en ningún lugar do tempo ou do espacio, coa mesma rapidez coa que os coches e os buses urbanos circulan. Entón sentábase ó piano e entonaba unha vella canción. Non entendía moito de política, mais matinou en que gostaría de ponher letra a algunha revolución, como o Ceca Afonso en Portugal. A Eva sentíase triste e soa, e cando un síntese triste e só, sempre é mellor pensar na alegría de todos que nas feridas do ego; e cantar, si, !cantar!, como Ella Fitzgerald cantaba con Louis Armstrong, como Amalia Rodrigues nos seus fados, como os campesiños negros nas plantaciones esclavistas. Redimindo a tristeza en alegría, e cantando para todos, desde a dor dun mesmo. 13 Septembro, 1997 Victor seguía escondéndose dos demais, mais tamén de sí propio. Todo lle molestaba, a pel propia e a allea; por iso, centrábase nas sensacións que lle transmitían as rúas opacas, estreitas e escuras da zona vella, gostaba de diluir o seu ensimismamiento na contemplación das fachadas. Ó fondo, escoitábase o laio dos cans nocturnos, arrimando o fucinho ás bolsas de lixo. Co bulebule do xentío nas tascas, adoitaba amainar o seu monólogo interior. O reloxo da igrexa marcaba as 12, as putas e os yonkies fumaban o último pitillo nos soportais; a brisa, fría e lene, facíalle chorar os ollos. Non se sentía ben, había algo no seu interior que lle impedía reconciliarse cos demais e consigo mesmo, e algo lle dicía que todos os intentos por dar sentido á súa vida, fracasaran estrepitosamente, como un castelo de naipes construído no cumio dunha montaña. Acompañábase a sí mesmo con cancións e letras tristes; había certa beleza neses momentos que non quería admitir, porque, ó fin e ó cabo, é neles cando a poesía flúe, empapa os poros da pel, e volve os ollos cara un mesmo. O tempo e eu; eu e o tempo. E malia todo o drama e a comedía, malia tódalas dores e alegrías, a única verdade acaba admitíndose en silencio : que un só se ten a sí propio, que todos estamos sos. Se se profunda con valentía, ó final, o po fugaz das cousas, e ata a infinita noria da nosa historia colectiva, será tan só unha nada en comparación coa seriedade coa que nos tomamos a nós mesmos. Non é cuestión de egolatría, senón de bioloxía. Quizais ese sexa o problema; a nosa facilidade para ver o infinito na nosa pinga de auga. A nosa incerteza, nun mundo que perdeu toda verdade con garantías. A verdade paséase espida e coxa, entre miserias colectivas e mentiras que pasan por verdades... e ó final, qué queda; só a perplexidade, o inasíbel misterio do home. Se para algo se necesita a "Deus", é para renderlle contas sobre a nosa existencia, e aínda que as respostas non cheguen diáfanas, claras ou transparentes, non temos máis remedio que confiar nelas. Confiar, facer tábula rasa de verdades adequiridas, respirar fondo e coller os bártulos se é necesario, cara a quen sabe onde... Toda a dor do home, despois da miserábel continxencia de non poder ter pan e traballo digno, tradúcese na impotencia de non ter respostas definitivas para un mar de perplexidades. "Hai máis cousas no ceo e na terra que as que soña a nosa filosofía", dicía Hamlet a Horacio. Cando a sede de respostas é un suplicio, ou cando buscamos respostas no ceo, non adoitamos admitir que a necesidade dunha verdade con garantías é tan só froito dun medo atávico. Teño medo, logo son. Espero, logo son. Actúo, logo son. Morrerei, !logo debo ser!, !logo son!. Pero no máis fondo, a dúbida latexa, coa mesma sospeita coa que un volcan dorme, unha dúbida que non ten ren que ver coa dúbida do científico : "quen son?". 13 Outubro, 2006 Hai tantos lugares e tan agradábeis de visitar que un acaba por perderse nun mar de individuos merecedores de estima; ó final, un matina en que o que hai que valorar é a sutil orquestra do diverso, e non a selecta selección do afín; os versos gamberros e combativos de Benedetti, e o seu sincero intimismo de home cansado de recordar o obvio. A épica de Brecht, ou o cotidiano elevado á categoría de honesta ética revolucionaria. A risa e a prosa maliciosa de Nietzsche, cando a súa megalomanía baixaba aos cumes da sinxela ironía. A testarudez de Schopenhauer, ou a cabezonería convertida en filosofía, coa simple repetición de dúas obviedades. A prosa incandescente de Dostoievsky. Os sutis e infinitos xiros do sentimento na prosa de Herman Hesse. O humor certeiro, negro e breve de Lichtenberg. As rapsodias de Walt Whitman, ou o verso como exaltación dun mesmo (cabería dicir que a humildade, como imperativo categórico, paréceme fisioloxicamente perigosa). A profecía literaria de Huxley, e a sociolóxica de Herbert Marcuse. Hai quen chega ao centro a través do diverso, e hai quen -iluso- necesita un mapa para non perderse no vértigo que supón saír a buscar sen coñecer a forma do cáliz. O centro é tan só unha intuición, o que une non pode ser concepto, porque é entón cando separa e desgarra; algo disto dicían os escríbas xudeus : Deus non pode ser un concepto, porque entón, o concepto limítao. Co amor pasa o mesmo, cando se menciona, trivialízase, e entón é cando se converte en sospeita. Quen sabe, se cadra o concepto é só dúbida e medo, unha ponte para enganar ó caos; o concepto, prostituta do efémero... en constante metamorfose. Habería que facer do concepto unha sa sospeita, utilizalo con chapeu de axouxeres e entonar unha melodía bufonesca, para liberarnos da súa arrogancia; aínda que ben pensado, arrogante non pode ser o concepto, non; arrogante é quen conceptualiza, porque cada momento é eternidade e cada palabra unha gaiola. "Onte vin a Lucía" é só preguiza e comodidade; en realidade é "onte vin a Lucía, a dos ollos verdes e as cellas finas, tiña as fazulas coloradas, os beizos pintados, brillantes coma o caramelo dunha mazá asada". Si, iso é. Ao concepto hai que prostituílo e desencorsetalo, facelo flexíbel e estiralo, para logo partilo en seis. Dígoo eu, pois ás veces danme tortícolis e dores cerebrais; iso pásame por querer que a palabra domine á materia cun látego. Habería que acusar ó concepto de violencia de xénero, penalizar o seu uso no cotián, repartir versos nos laboratorios do efémero... e saltar á comba cos ideólogos do cientificamente correcto. Na nosa hiperracionalizada sociedade, na que ata as laranxas chegarán a ter código de barras para poder pasar polo caixeiro, hai que redimir ó home sinxelo da necesidade de combater racionalmente o irracional. Hai que descubrirlle o infinito nunha pinga de auga e convencerlle de que o cotián é tamén unha épica incerteza, de que a esperanza non é tan só a esperanza inmanente da "revolución" ou a trascendente das igrexas, senón tamén da cita coa veciña do quinto. Se o social debe ser compromiso, o subterráneo e cotián... que sexa unha épica, un labirinto, un mar, unha traxedia, un drama, unha comedia... que sei eu!. O caso é que sexa algo, en tempos que negocian coa nada, e coa nada e as súas naderías enriquécense 10 Outubro, 2000 O mundo ía moi apresa, coas súas cidades de frenético sístole-diástole, coa súa crispación política permanente, coa súa histórica confusión cósmica. Non deixaba de chamarlle a atención a avidez coa que os homes fan das súas ideas unha forma de vida, e cando intentaba responderse que é o que latexa no interior dos homes para que estes corran a por doutrinas coa mesma fame e ansiedade coa que un famento devora a súa comida, a única explicación que atopaba era aquela para a que poucas filosofías, por non dicir ningunha, atoparon palabras : o medo, ese medo atávico que carcome e fai tragar saliva, esa desorientación que nos sorprende cando topamos con aquilo para o que ningún sistema filosófico ten resposta pre-progamada; porque aínda que é certo que a filosofía nace da perplexidade, non o é menos que que tamén procura acougala; que algo xurda da perplexidade non quere dicir que se fagan intentos por facela intelixible, por iso, habería que aprender de novo a infancia aos homes; que falten cotidianamente aos seus traballos para que colapse wall street, que se encaramen a unha árbore para recibir os raios do sol, que apaguen os seus coches e camiñen dando saltos e volteretas polo cemento, que vexan o infinito nunha canica, que balbuceen, que griten, que choren, que rían e que se entristezcan; hai unha verdade fulgurante e revolucionaria nos ollos dun neno -polo menos daquel que non sofre a continxencia de nacer á beira da miseria-, hai unha receptividade do espírito tan afiada, tan absorbente, que todo se relaciona con todo e non ten máis sentido que un alegre misterio; para o neno, as cousas son un misterio que enfeitiza, e intenta procurarlle un nome a ese misterio, aínda que non sexa máis que un balbuceo ou un monosílabo; ao adulto, o que o enfeitiza é o misterioso, pero só porque o evade do misterio das cousas. No neno, as palabras e os pensamentos bulen libremente, e toda novidade non é senón unha oportunidade para sinalar ás cousas co dedo ou unha escusa para buscarlles palabras, para nomealas; a exactitude científica dálle igual, o que lle importa é que cada cousa teña o seu nome : a árbore non é a árbore, senón esa cor marrón-verdoso que fai esquina co bigote albino do home dos xeados. Todas esas sensacións forman parte dun mundo maís familiar e acolledor que ese mundo de palabras e conceptos pulídos e cincelados con ditatorial racionalismo : o racional non é o nome que acompaña ás cousas, o racional é esa atávica necesidade por nomealas. O neno é unha benvida a toda novidade e unha despreocupación sublime pola propia ignorancia, o adulto é unha renuncia á perplexidade e unha insana obsesión polo sentido do ridículo. No neno hai sempre unha pregunta preparada para sacudir ó mundo; nalgúns adultos, obsesionados coa "madurez", hai sempre unha sentenza coa que resgardarse. O neno repite as súas incoherencias con alegría e ri ao equivocarse, o adulto repite as súas conviccions con terquedade e alporízase con elas. Hai quen pensa que a loita de clases precede á ditadura do proletariado, e que esta é o camiño que debería transitar cara ao socialismo, mais Victor cría que a loita contra a artificial "madurez" do home moderno precede á ditadura da infancia, e que esta é o camiño que debería facernos transitar cara ao socialismo, pois só os "adultos" modernos fan cálculos de custos e beneficios. - "A inocencia do neno e a maioría de idade intelectual do adulto... A inocencia do neno e a maioría de idade do adulto... Sí, esa é a fórmula." Victor ría coas súas propias ocurrencias, pois, en realidade, no seu mundo, non tódolos nenos tinhan a oportunidade de ser inocentes e, nin moito menos, tódolos adultos tinhan o obxectivo de alcanzar a maioría de idade. Con todo, gostaba de crer que hai un lugar baixo a pel do home no que as utopías da razón non atentan contra o corazón, e no que as utopías do corazón non son atentados contra a razón. 7 de Xaneiro 1995 Victor adoitaba ensimismarse mirando as pingas de choiva que escorregaban polo cristal da fiestra; fóra, os transeúntes parábanse a ollar os escaparates e o ceo ocultábase baixo unha cor gris pálida. Era un día ideal para unha depresión, e con todo, había algo no seu carácter que o blindaba contra os vaivéns das emocións; gustáballe disolverse, abstraerse por completo do que a súa nai chamaba as voces da conciencia. Hai días -pensaba para sí- nos que un non acerta a saber qué é o que quere e sente, e cando eses días cóllenche por sorpresa, o mellor é facer aquilo que facía Jean Baptiste Grenouille, nese libro rebosante de misterio, simbolismo e sensualidade : o perfume. Grenouille refuxiase na súa caverna porque non lle gusta o cheiro dos homes, necesita a soidade e o silencio, da mesma forma que un peixe necesita a auga. Pero o cheiro dos homes é tamén o seu propio cheiro, ese cheiro que non acerta a tolerar impregna tamén a súa pel; hai moitos aromas que son difíciles de respirar, pero o certo é que o aroma dos homes é, ás veces, tan irrespirábel, que non queda outro remedio que aceptar que todos temos o sagrado dereito a maldicilos en segredo. Hai homes que corren ós confesionarios a reconciliarse co mundo, pero para os máis incrédulos, non queda outra que buscar outras vías de redención. Á memoria de Victor acodía, incesamente, a primeira lectura de "Crime e castigo" de Dostoievsky; perdíase en eternos soliloquios consigo mesmo cando matinaba nel, coma se baixo os seus descarnados diálogos latexase algo que o incitaba a reflexionar seriamente; todo ese universo de culpabilidade, de emocións mórbidas e a flor de pel, de caustico misterio, que Dostoievsky debuxaba nas súas novelas, non son máis que a trastenda da nosa humanidade non aceptada; Dostoievsky debuxaba a personaxes ao filo da tolemia, personaxes con serias dificultades para aceptar aquela parte da súa personalidade configurada polas convenciones, pero os seus personaxes non eran concretos, senón universais; personaxes que, ante o dictame compartido da inhumanidade da súa sociedade, e ante a súa imposibilidad para facer nada respecto dela, optan por disolver o seu desacougo de formas diferentes. Algúns, buscando a súa autodestrución e tomándose a xustiza pola súa man, como Raskolnikov, asasinando a aquela vella usureira que se aproveita económicamente do estado de necesidade de quen vende os seus bens máis apreciados para subsistir. Outros, entregándose a ese mórbido sentimento de culpa e a esa non menos mórbida actitude que consiste en buscar a santidade na terra, deixándose humillar incluso pola arrogancia e a falta de escrúpulos morais daqueles a quen se serve, e antepoñendo incluso a preocupación polo outro ao propio instinto de conservación. É a antítese de Raskolnikov. A piadosa Sonia. Forte contraste : Raskolnikov, a persoa que busca redimir á humanidade do mal, eliminándoo. Sonia, a persoa que busca redimilo... sen opoñerlle resistencia. Os desgarrados diálogos de ámbolos dous personaxes, cos nervos a flor de pel, queréndose, malia os abismos que separan ás súas formas de estar no mundo, conviría non esquecelos nunca na historia da literatura universal. Un podería palpar en Raskolnikov a un cristianismo desesperado e esquizofrénico que, na súa vontade por redimir á humanidade do mal, acaba converténdose no mal mesmo; o cristo que saca a espada e que comunica que non veu a traer a paz ao mundo, senon a espada. ¡Qué diferente é ese cristo ao cristo que, como Sonia, ofrece sen dubidalo a outra fazula!. "Redimir" ao home "eliminando" o mal que late no seu interior, ou "redimir" ó home sen opoñer resistencia ó mal, tan só co exemplo e práctia cotián?, ¡qué consecuencias tan diferentes emanan de ámbalas dúas actitudes!, mais, con todo, a segunda actitude tampouco é unha verdade existencial con garantías, sólida e diamantina. O Raskolnikov que desconfía e sospeita de todos, faino porque é consciente do crime que cometeu, sabe que leva consigo o estigma, sabe que os ollos da sociedade están cravados nel e que en calqueira momento alguén pode sinalalo co dedo, descubrindo a súa auténtica condición. Raskolnikov escapa dos homes porque sabe que non aceptarían xamais a súa acción : o asasinato da vella usureira. Con todo, él sabe que tampouco a vella usureira é aceptada pola mesma sociedade que lle condena, e aí latexa a hipocresía das nosas sociedades, que aceptan con resignación o mal cotián que causan, pero encarcelan a quen o causa unha vez na vida. Meditando sobre isto, Victor intentaba levalo ao terreo estrictamente político : o roubo cotián dun capitalismo sen freo, do mesmo xeito que o roubo cotián da usureira, ten cobertura "legal". A osadía moral de quen se toma a xustiza pola súa man, asasinando aos mesmos autores dese roubo, non. Noutro plano; o terror que se autodenomina "revolucionario" é perseguido pola "legalidade" na que se ampara o roubo -e ata o crime- de estado. Nin un nin outro deberían estar xustificados e incluso seguen aceptándose, aínda que con diferentes motivacions, como unha "lei natural" que autoriza ós "oprimidos"... ou como unha "lei natural" que perpetúa as desigualdades socio-económicas e autoriza a "labor civilizatoria" dos estados "fortes" perante os "incivilizados". O sistema penal das nosas sociedades non condena o roubo e o crime cotián das grandes corporacións e dos exércitos aos que subvencionan, que causaron e causan mil veces máis miseria que todos os criminais e delincuentes que hai baixo a tutela das nosas cárceres. O "dereito", que pode ser o instrumento de ladróns e criminais, pode condear, ao mesmo tempo, a quen sofre directamente as consecuencias das accións duns e outros. Ladróns e criminais son, nin máis nin menos que ladróns e criminais, teñan as súas accións cobertura "legal" ou obedezan éstas ao mero instinto de supervivencia humana; pero -insistía Victor-, son máis xustificábeis algunhas destas últimas, as que obedecen a iso que chamamos instinto de supervivencia, que as primeiras, vernizadas de diplomacia, pois roubar para poder comer será sempre comprensíbel, da mesma forma que ter que matar para defenderse da propia morte. É a quenes rouban e matan ás furtadelas, a distancia, e sen ensinar os seus rostros a quen nunca adoita perdoarse, e a indignación é tanto maior canto maior é tamén o seu anonimato. Cegos, coma topos, sabemos que queremos xustiza, pero perdemos o obxecto da nosa indignación naquilo que, acertadamente, Max weber denominou a "iron cage" : a gaiola de ferro das nosas "modernas" sociedades". E Victor seguía a matinar sobre isto... e deuse conta de que hai voces que falan en desertos, senon hai oídos dispostos a escoitalas. 2 Outubro, 2006 (Nota, as enhes están en nh : é o teclado Portugés) E por fin, cruzou a linha imaxinaria que separa Galicia De Portugal. Ó fin e ó cabo, que é unha fronteira senon unha ilusión trazada sobre o infinito manto da xeografía?. "Fronteira, fronteira"; matinou nesta palabra e colleu o seu mapamundi de peto, botou unha ollada ás fronteiras do continente africano. Eran fronteiras cuadriculadas coa inquisitorial e matemática ollada dun racionalismo levado ata o extremo do ridículo, fronteiras disenhadas por cartógrafos con espírito de mercader, nas que o reparto do botín colonial está por riba da diversidade cultural que emerxe na relación do home co medio. Gardou o mapa de novo na mochila. Bosquexou un sorriso; nese momento era un home que se sentía tódolos homes, agradeceuse a sí mesmo a posibilidade de contemplar os problemas do mundo coa estoica distancia de quen, a pesar de todo, sinte e agradece a milagre de estar vivo. Ganhou unha carreira pola vida a dous millons de espermatozoides, o mesmo día no que as dúas persoas que o alimentaron e o ensinaron a utilizar a linguaxe se demostraron amor recíproco, nun leito dun motel calqueira, aberto de 8 a 12, para amantes sen cartos. "Outros non tenhen tanta sorte e quedan no caminho", pensou con retranca; outros perden a carreira, a posibilidade de convivir coa infinita loucura dun animal dotado de linguaxe, tan capaz do autosacrificio máis noble coma do egoísmo máis inhumano, atávico e primitivo. Sí, estar vivo, qué delicia. A vida como algo que se xustifica por sí mesmo. A vida como a responsabilidade ineludíbel de construir o propio destino. A vida, na súa loucura e incertidume. A vida como algo que continúa o seu curso, despois da insignificante morte individual, indiferente ós laios de quen, por crerse o centro do universo e dunha máis que improbábel creación divina, non matina en que a súa soidade é tan indiferente ós ollos dos deuses coma ó curso dun universo en expansión continua. Sí, a vida como misterio das consecuencias das nosas decisions, a vida como principio de incertidume, como atávico desexo de permanencia no cambio continuo, como atávico desexo de cambio na permanencia que asfixia. A vida como necesidade perpetua. A vida como milagre de seguir vivo, como proceso continuo de cicatrización das feridas ancoradas na memoria. A vida coma renacemento continuo. A vida, a vida, a vida, e só a vida en tódalas súas manifestacions, na dor, no odio, na envexa, na paixón, na loucura, na perplexidade, na alegría... ! a vida!; a vida como intransixencia ante a indiferencia ante a vida. A vida como paixón na contemplación da loucura humana e como desapego na acción. A vida como curiosidade e perplexidade constante. A vida como un constante estar preparado ós infindos xiros do azar. A vida como irreverenet alegoría contra a morte. A vida como incertidume e como posibilidade do imposíbel. A vida!, e só a vida. 3 Xaneiro, 2004 O cargueiro entraba no porto, amarrando pola proa ò enésimo petroleiro; ò lonxe, pequenas bandadas de gaivotas pelexaban polos restos de peixe morto que asomaban sobre as redes dun pesqueiro. O sol escondìase, a brisa amainaba, as barcarolas bailaban ó son do vaivén do mar, amarradas, preto da cafetería do porto. Álex e Victor descansaban nun banco de madeira, coa mirada perdida e ausente : - Oes, Álex... - ¿Si?... - ¿Què opinas das mulleres? - ... - Quero dicir... - Si, xa; pois... non sei, non estudei ciencias ocultas - Ba, en serio - Álex sorriu. - ¿En serio?, !estamos falando de mulleres!. - Vale, vexo que te escurres... - A preguntas escurridizas, respostas escurridizas... A bocina do cargueiro sonou a uns douscentos metros, o día empezaba a escurecer. - ¡Manda carallo!, vaia barcaza. - É un petroleiro, descargan a miúdo aquí. A este país non chega traballo, pero merda, o que é merda, estamos sempre prestos a recibila - Vaia, que exportamos brazos e cerebros, e a cambio recibimos mareas negras... - Et voilá... - Non é un contrato moi xusto - Pois non, non o é. - ... - Ven conmigo Álex ergueuse e andivo uns trinta metros cara á dereita. Victor seguiuno. - Fíxate, alí, ò lonxe; as gaivotas, ¿velas, non?. - Si... - As redes do barco están cheas, por iso soltan parte de captura. Cando entran os pesqueiros, as gaivotas comezan a pelexar entre sì. Agora observa, ¿què fan as que se cansan da pelexa?; abandonan o grupo de competidoras, collen os seus bártulos e búscanse a vida. Mira, aí está outro grupo de gaivotas, están esperando na lonxa, buscando algún desperdicio. - Curioso, cando hai abundancia, compiten entre elas. Cando escasea o alimento, buscan en grupo. - Sì, ¿a que che soa iso?. Álex sorriu. 6 Septembro, 1997 Herdara a tintorería do seu pai, sentíase coma un príncipe nese pequeno recuncho de oito metros cuadrados por onde pasaba a roupa de toda a vila. Ricos e pobres, borrachos e abstemios, ladrons e humildes; todos, absolutamente todos, pasaban pola tintorería a lava-los seus traxes. Na tintorería do Ricardo, pasaban homes de tódalas condicions a lava-las súas apariencias, era coma unha igrexa, só que nestas, ou eso din, o que se leva son as manchas que non se ven. Eu pensaba na tintorería do Ricardo como nunha igrexa, non sei porqué, facíame gracia establecer tal paralelismo. Daquela, a rúa todavía se chamaba General Franco, era unha avenida que partía en dous a Chantada dende a entrada até a saída. Ricardo pasaba as horas mortas sentado nun pequeno banco de madeira, ollando á xente que cruzaba polo escaparate; recordo que un día, falando de todo e nada, nese pequeno recuncho seu no que cabía unha vella lavadora italiana e unha táboa de pranchar a vapor, confesárame o medo e o respeto que lle tiña á morte. "Uf, a mí la cabeza se me va mucho a pensar en esas historias, no sé si tendré que ir a un psicólogo". E eu ríame con él, non de él, porque son esas pequenas cousas, esos pequenos medos, os que sacan cara afora a oculta fraxilidade da vida; disque hoxe só se mide o progreso dos pobos a partires de variables económicas, mais habería que inventar tamén unha forma de medi-lo medo, ese medo que se ancora no pel e no sangue, ese medo que paraliza e escurece toda chispa, toda alegría, toda imaxinación necesaria pra vivir. Recórdoo sempre mirando ó baleiro tra-la fiestra da tintorería, esperando a cumpli-la xornada. O choio íballe ben ó seu carácter; era un choio tranquilo, anónimo, reflexivo. Planchar unha camisa require tanto ou máis tacto que falar cos homes, e Ricardo falábache así, con moito coidado, con moita humildade, con moito tacto, coma quen prancha unha camisa. Daquela, os invernos, en Galicia, aínda estaban preñados de choiva, o cristal da galería humedecíase neses días grises e chuviosos, tristons, e eu imaxinaba ó Ricardo na faena, pranchando con moito tino as camisas de Don Leopoldo, e pensaba "qué triste é a vida, ter que planchar a camisa dos ricos, pra que logo che miren con ela por riba do ombreiro". Pero ó Ricardo non lle importaba iso, qué lle iba importar, era desas persoas pouco conscientes das súas virtudes, cunha total ausencia de envexa e resentimento, así que cando eu matinaba nesa estampa, cando o vía atarefado e concentrado no seu traballo, entre o vapor da prancha, a humidade do cristal e o gris do día, tiña a sensación de que tódalas pezas encaixaban, nunha especie de revelación estética, só facía falla algunha desas máxicas melodías made in Tom Waits pra remata-la cuadratura do círculo. Abofé que sí. Visiteino hai uns tres días, díxome que iba a fecha-lo negocio, que estaba canso de ter que traballar nove horas diarias por catro patacons. - Ben, se é o que queres.., ¿tes algún sitio onde meterte? - Ei de mirar, algo habrá por ahí? - Qué mágoa- Respondín ? Co que me gustaba respira-lo vapor da prancha ? Rematei, con retranca. Miroume fíxamente ós ollos e sorriu, con ese sorriso tan peculiar de seu, un sorriso de orella a orella; nunca vin un así, tan luminoso, nunha persoa tan tímida; non era un sorriso "pop", coma o de Marilyn Monroe, o sorriso que oculta a dor do mundo. Non. Era o sorriso sinceiro de quen acepta, coma ese revoltoso neno Nietzscheano, botar un pulso cos azares da vida. Tremendo, pra min o Ricardo é un proxecto de superhome cotián, e o mellor de todo é que non o sabe. 6 Xullo, 2005 Abriu o periódico e botou o azucre no café. Madrugara demasiado esa mañá e o corpo pasaríalle factura, seguramente, ó atardecer. Prendeu un cigarro e seguiu a ler con atención. Dende o outro lado da barra, Lucía observábao con atención. Carlos parecíalle un tipo atractivo, culto, amable, tímido; incluso semellaba te-la necesidade de darse pouca importancia, como fan tódolos homes que non precisan da probación dos demais para sentirse ben consigo mesmos. - Non son boas horas pra enterarse do que pasa no mundo ? Díxolle Lucía, bosquexando un pícaro sorriso. - ¿Eh?, ah.. erm.. bueno, xa sabes o dito, tódolos problemas do mundo veñen porque non lemos a letra pequena. - ¿Quen dixo iso?, é agudo. - En realidade, ninguén, acabo de inventarmo ? Sorriron os dous ó mesmo tempo. - ¿E que ten de malo a letra grande? - Poisss.. a letra grande é coma un estupefaciente, cando non queremos darnos por enterados, botamos man dela. Cando non queremos entender ou buscamos unha excusa, voltamos de novo á letra grande, e así, ficamos tranquilos. - Entón? ¿qué me recomendas?- preguntou Lucía, sabendo anticipadamente a resposta. Carlos volveu a sorrir con ela. - .. Recoméndoche que ignore-la letra grande. Cóbrame anda, teño que marchar xa. Pagou o café e saiu da cafetería, facía un bo día, o sol reflexábase no climalit dos rañaceos, a cidade tiña vida, había moita xente nos mercados, os taxis pululaban por toda a cidade? todo estaba no seu sitio. A Carlos gustáballe esta rutina, este sístole-diástole urbán; ás veces botaba de menos as súas oríxes rurais, mais co tempo conseguiu adaptarse ó balbordo da cidade. O tempo é un xuiz inapelábel; recordou que facía non máis de cinco anos latricaba na facultade sobre as ventaxas da vida rural e o tremendo erro que supoñía o éxodo rural ás cidades, dando argumentos de toda caste : sociolóxicos, económicos, xeográficos e ecolóxicos. Os seus compañeiros escoitábano sempre con atención. Botábaos de menos, mais non para ter un vínculo de amizade que nunca existira, senon para retomar aquelas charlas sobre todo e nada que remataban en nada. Cando es universitario pensas que o mundo xira ó son dos coñecementos que che transmiten nas aulas, mais cando saes á rúa a gañarte a vida, es consciente de que éste é aínda máis complexo e misterioso do que creías. De sotaque, todo escachou. O chan tremeu nos seus pes con forza, ó lonxe escoitou un ruido metálico e ensordecedor. Cristais rotos, barras de ferro caendo no chan. Ficou petrificado durante un tempo, comezaron a escoitarse os primeiros laios. ?¿Qué, qué pasou??. A xente comezou a correr cara Tavistock square, mirábanse desconcertados, elucubrando teorías apresuradas sobre o sucedido. Ó lonxe, persistían os laios. ?Meu Deus, ¿pero qué puido pasar??. Mentres se dirixían ó lugar do sinistro transcurriron polo menos cinco minutos. As sereas das ambulancias mesturábanse cos laios, e xa daquela asumira que algo gordo estaba a pasar. - ¡Fóra, fóra!, imos recinta-la rúa. ¡Fóra!, ¡dixen fóra! - ¡¿Qué pasou?!, ¡¿canta xente hai ahí dentro?!, ¡¿sábese algo!?. - Non o sei, señora, ¡polo amor de Deus!, ¡saían todos, estamos recintando a rúa!. Por favor, ¡saian cara afora! O balbordo era ensordecedor; as ambulancias entraban ó recinto. Os bombeiros e a policía local remetaban de recinta-la rúa. A xente quería información, xa, instantánea. - ¡Non o sei, non o sei!, ¡por Deus!, fai cinco minutos que estoupou a bomba, ¡cinco!, ¡¿parécelle a vostede que podemos ter información alguna?! Pola noite non durmiu nada, ficou cinco horas coa radio prendida. Atentado terrorista. Al Quaeda. ?Os ingleses debemos estar agora máis unidos ca nunca?. Comezaba a propaganda do medo, o show mediático en letras grandes. As reaccions foron múltiples, dende a fobia e o odio contra todo o Islam, tan característica do occidente que non sabe mira-la viga no propio ollo, ata o rexeitamento da masacre dos musulmans afincados en Londres. Entre o medo, a confusión e o desconcerto, reverdece sempre o vello método de buscar culpábeis nas dosctrinas en sí mesmas. Ter un culpábel para todo é tranquilizador. Emocionalmente, permite desfoga-la agresividade e o medo interiorizado. Intelectualmente, líbranos do esforzo de reflexionar. E Carlos, na cama, a voltas coa frase : ?A xente xa non le a letra pequena?. Á mañá seguinte entrou no bar máis tarde, sentou na barra. Lucía mirouno fíxamente ós ollos. Carlos devolveulle a mirada; unha mirada que xa falaba de por sí ¿Un café, non sí, Carlos? - Sí, eh? sí, un café, Lucía Lucía estaba fermosa, cuns pantalons baqueiros apertados que perfilaban unhas pernas longas e ben formadas, e unha blusa azul que resaltaba o verde dos seus ollos. - Toma, está algo quente, como fai tanto frío? - Ah, vale? gracias Lucía - Carlos, escoita? - ¿Sí?... - Tes razón? - Lucía sorriu - ¿Cómo?, ¿a qué te refires?...- Carlos bosquexou un riso nervioso. - Xa sabes?, a letra pequena. A xente xa non le a letra pequena- Lucía agarimoulle a man dereita e mirouno ós ollos. Estaban húmidos. Carlos aguantaba as bágoas. - Ah, xa? bueno ..- Deulle un trago ó café - ¿está quente, eh?- disimulou un sorriso. - En fin.. non, non sei qué dicir.., supérame todo esto, eu? - Carlos? - ¿Sí ? - Deixao, non penses máis? - Sí, sí, será millor.. - Escoita, ¿gustaríache? non sei, gustaríache que quedaramos un día para ir ó cine? Carlos, sorprendido, pousou o café. - Oh, eh? sí, sí, ¿porqué non?, gustaríame moito- - Tentarei ler a letra pequena- Espetoulle Lucía. Carlos sorriu pra sí, nervioso. Ás veces, a vida é un milagre... 5 Agosto, 2000 - Eu fáloche do humanismo, Carlos, da redención do home a través do coñecemento, do uso racional do acervo científico e cultural da humanidade, ¿comprendes?. - Comprendo, Lois, comprendo. Mais eu falo do sentido común, de poñe-los pes na terra e deixarse de mesianismos laicos. - Boh, es un descreído e un cínico? - Pode ser. Erm.. veña, imos pagar isto. No traxecto que vai dende a última mesa do bar ata a barra, Lois aínda tivo tempo pra face-lo seu particular recetario ideolóxico pra redimir á humanidade toda dos seus atávicos males. Era así, tiña esa entrañábel e perigosa facultade de tomarse en serio todo o que saía da súa boca, e tamén a inxenua pretensión de poñelo en práctica. Mais Lois levaba así toda a súa vida, falando e falando, ás veces non sabías se tiña pensado de verdade facer algo pola humanidade ou se realmente gostaba de manterse así, en ensoñación perpetua, consolándose co feito de que os seus compañeiros o considerasen, polo menos, unha persoa intelixente. - Vós sodes homes prácticos, ben o sei, ben o sei, ¿ou qué pensades, que son tonto?, ¿que non me decato das cousas?- seguiu latricando ó sairmos do bar. - ¡¿Vós?!, Lois.. estás a falar conmigo, ás veces creo que disfrutas creando inimigos que non existen - Eu refírome a "eles", Carlos, ós homes prácticos, ós que se deixan levar e viven o presente, alleos ó destino da humanidade. Eles son os culpábeis do noso adormecemento, da nosa pasividade, de?. - " comprendo, segundo a túa teoría deberiamos de meter na cárcere a tódolos homes e mulleres que ti chamas "prácticos", acto seguido, deberiamos facer propaganda en pro da dictadura dos "preocupados pola humanidade", ¿e máis adiante?, ¿quizais uns cursillos acelerados de como resolve-los problemas do mundo en noventa minutos?. Xa o estou vendo : "Cambio social en 70 minutos, edicions de peto". - ¡ ca!, ¡cando tes unha cunca de máis non hai quen che aguante!, perdes toda a seriedade e comezas a latricar coma un Valle Inclán- Xa che gustaría a ti que a túa "seriedade" fose tan seria coma o humor de Don Ramón? - sorriu Carlos. O día mergullábase nun estraño luscofusco alaranxado, Carlos estaba canso. Era difícil aguantar a Lois durante máis de dúas horas. O que Lois chamaba entusiasmo pra Carlos bordeaba os límites da esquizofrenia. Él podía ve-lo universo no cu dun vaso e era desas persoas que non tiñan ningún problema consigo mesmo; o que a Lois non lle agradaba do seu carácter era, sinxelamente, o que Lois nunca pudera desenrolar na súa persona : a capacidade pra non deixarse tolear polo aburrimento. No malestar de Lois subxacía, como adoita a pasar tantas veces, unha envexa oculta e non asumida. Ás once e media despediuse de Lois e colleu camiño cara a residencia de estudantes. A habitación estaba chea de libros ciscados polas catro esquinas. O cinceiro, coma de costume, cheo de cigarros a medias. Abriu a fiestra, o cheiro a cinza era bastante molesto. Tirouse enriba da cama e prendeu outro cigarro. Colleu o libro de Beckett que estaba enriba da mesita : "esperando a godot". Carlos sorriu, por un momento sentiu que xa non tiña gañas de esperar a godot, por un momento tivo a impresión de que se podía vivi-lo mundo na eternidade do presente, sen esperanza algunha que perturbase o seu estado de ánimo. Nese intre de confianza, aceptou tódolos destinos posíbeis que o mundo lle podería deparar. Camareiro no Soho Londinense. Vendedor de alfombras en Haití. Limpazapatos na India. ¿Pra qué esperar a Godot?, é máis, ¿pra qué esperar nada?. ¡Vaia, sí, qué ben sona : vivir na eternidade do presente!; entón, nunha desas casualidades nas que o pensamiento e a realidade semellan facerse unha máxica chiscadela, a radio devolveulle a voz ferida de Jeff Buckley : ¡oh! eternal life is now on my trade..?. E durante un momento.. disfrutou desa ilusión; da ilusión de poder vivir sen medo ó futuro. Septembro, 1957 - "¡Adiante Ulises!, ¡Adiante!" A Carlos fascináballe montar en cabalo. Era o cabalo do seu avó, un cabalo xa vello e cansado, ó cal xa se lle marcaban as costelas no ventre. Mais Carlos non tiña piedade coas coxas do cabalo, e petaba nelas coma quen peta nunha alfombra sucia. O cabalo, como podía, aturaba o ímpetu do mozo. A verdade é que a estampa era un chisco cruel, era unha desas estampas nas que un pode ser consciente da inconsciencia ?valla a expresión- do trato humano no que atinxe ó reino animal. Era unha estampa na que, a pesares da aparente inocencia da imaxe dun mozo batendo nas coxas dun cabalo vello, un podía ser consciente da crueldade das palabras do creador no Xénesis : "Sede prolíficos e multiplicádevos, poblade a terra e sometédea; dominade sobre os peixes do mar, sobre as aves do ceo e sobre cantos animais se moven sobre a terra". E alí estaba Carlos, batendo na pobre besta namentres ésta babeaba coa lingua fora das queixadas. ¡Plas, plas!. "¡Adiante Ulises!, ¡adiante!". Levaba no peto un pequeno frasco de cristal, quería coller cágados no manancial e poñe-lo frasco enriba da mesita da súa habitación. Ó final, o resultado era sempre o mesmo, os cágados morrían en dous días? e él quedábase sen observar en directo a metamorfose do cágado en ra común. O rapaz xa tiña en potencia unha curiosidade científica evidente, xunto cun sentido da crueldade bastante desenrolado, e xa se sabe que a curiosidade científica, a ciencia? sen con-ciencia, non son boa cousa. ¡Plas, plas". "!Adiante, Ulises!, ¡adiante!!. E a besta coma sempre, babeando e coas queixadas caseque desencaixadas. A casa era unha casa humilde, construída en pedra hai uns sesenta anos. O palleiro non era demasiado grande, o xusto pra garda-lo alimento de media ducia de vacas e un cabalo en camiño de gañarse a xubilación anticipada por maltrato. As moscas voaban libremente, dentro e fora da casa. En cada habitación, omnipresente, omnisciente e omnímodo, un crucifixo. A igrexa estaba a cen metros da casa. Tamén estaba construída en pedra, e tiña unha campá de ferro oxidado que daba as badaladas a cada hora polo día. A cociña era unha cociña de leña, con planchas de ferro, rematada en lousa de mármore. Os pratos, os garfos e as potas estaban fabricados en latón. ¡Carliños, carliños!, ¿ónde estás?. ¡Imos comer xa! E polo pequeno corredor de terra que daba á casa aparecía o Carliños coa besta. "¡Adiante, Ulises, adiante!"·. "!Xa chego, xa chego, fun ós cágados ó manancial!". Deixa ós cágados en paz home, están millor no manancial que no teu bote de marmelada-. Carlos baixou dun chimpo da besta e meteuna no cortello cunha palmetada nas coxas. ¡Boh!, eu quero investigar, quero ver como se convirten en ras, mais quero velo cos meus ollos, ¿comprendes mamá?, cos meus ollos. - Por certo, chamou Don Emilio, dixo que facía xa un mes que non ibas á súa misa- Ca!, abúrrome en misa, prefiro dar voltas con Ulises e ir ós cágados- - ¡Carliños!, ¡non digas iso!, ¡nin diante da xente nin de Don Emilio!  ¡Deus nos guarde da túa boquiña! - Mamá? - Quéeeee?. - ¿Pódese guardar a Deus nun bote de marmelada? - ¿Pero qué dis, ti toleas? - E que eu quería velo; cos meus ollos, ¿sabes? - Hai cousas que existen e non se ven, Carliños - Boh, entón prefiro ir ós cágados que ir a misa? - ¡Carlos! 2 Xullo, 1986 Nós tiñamos os nosos corenta metros cadrados de felicidade, non necesitabamos máis. Viviamos nun primeiro piso, ó lado do hotel no que traballaban os meus pais. Hotel Swanen, chamábase. Recordo que polas mañans, antes de ir ó traballo, prendían o tocadiscos pra que me despertase. Ás veces espertaba escoitando a banda sonora da película "O laberinto", na que colaboraba David Bowie. Era unha película chea de fantasía, incertidume e esperanza, como "A historia interminábel" do pequeno Bastian. Películas nas que os protagonistas teñen unha misión que cumplir na vida e nas que cada personaxe que se cruza no teu camiño ben pode ser alguén que axuda a cumplila? ou alguen que pon atrancos continuos. Ás veces espertaba tamén co "Joshua tree" de U2 no aparato; cando eres un neno absorbe-las cousas dun xeito intuitivo, non preguntas de onde veñen as cousas, non preguntas pola conta corrente de quen compuxo "where the streets have no name", só sabes que o que escoitas suxíreche algo que, por sí mesmo, ten un fondo significado pra ti. Ren máis. Detrás da miña cama había unha pequena fiestra de madeira que daba ó xardín dun chalet, construído cunha madeira de cor marrón escuro. O xardín estaba rebosante de craveis e rosas. Recordo que polas noites, antes de acostarme, asustábame moito cando escoitaba miañar a un gato misterioso que, polo visto, pululaba por algún lugar do xardín; agora mesmo non me lembro se o vin algunha vez, creo que non, e probábelmente ese feito era o que facía que me tapase coa manta da cama ata a altura da fronte. Gustábame abri-los ollos polas noites; cando estás a escuras e abre-los ollos, a imaxinación comeza a crear figuras na noite, eu vía peixes e prantas, tiña a sensación de estar mergullado no máis fondo do océano. Sabía que esas figuras eran só un engano da córnea cando bate coa escuridade, pero tamén sabía que disfrutaba moito observándoas. A señora que me cuidaba polas mañás chamábase Juana, era Murciana, vivía no terceiro piso e tiña tres fillas, coas que xogaba continuamente. Agora que o lembro, pasei caseque toda a miña infancia arrodeado de mulleres. Antes de que os meus pais conseguiran a autorización dende Suiza pra terme alí con eles, pasei un tempo no colo da miña avoa, en Galicia, alimentándome a base de biberón. Cando cheguei alí, pasaba a metade do día coa Juana e as súas fillas. Agora é pra min unha experiencia simbólicamente significativa o feito de que unha familia galega e unha familia murciana tiveran que axudarse mutuamente na súa diáspora particular, mais tivo que pasar un tempo pra que matinara neste feito. Na vida nunca se sabe de quen vas a precisar axuda, e polo tanto, tentar averigua-las supostas raigames nacionais, étnicas, relixiosas ou ideolóxicas antes de pedir axuda a un semellante, é dar o primeiro paso pra comezar a construir comunidades endogámicas e fechadas en sí mesmas. En primeiro lugar, porque as "raigames" están moi ben prás árbores, que fican sempre chantadas no mesmo sitio, mais non creo que sexan estrictamente necesarias praos homes, que -ata que se demostre o contrario- teñen pouca semellanza coas plantas e non practican a fotosíntese. algo caracteriza a un neno san é a súa infinita imaxinación pra facer do aburrimento un anatema; no segundo piso vivía outro rapaz murciano, chamábase Goyo. Adoitaba a chamalo despois de comer. ¡Goyo, Goyo, son Diego, baixa e imos dar unha volta na moto!. E ahí saía o Goyo, coas legañas nos ollos. ¡Veña, terremoto, monta conmigo!. A verdade é que o traxecto non era moi novedoso, o Goyo adicábase a dar voltas pola estafeta de correos que estaba diante da nosa casa, a menos de dez metros de distancia, enfronte do cancelo de ferro, mais eu vivía esas pequenas viaxes coa mesma intensidade coa que Noé viviu o seu zoolóxico traxecto na susodita arca. Ás veces pasaba unhas tres horas falando so cos meus xuguetes, non tiña esa moderna costume de pasarme máis de cinco horas na televisión, e desenrolei rapidamente esa costume tan estigmatizada pola psicoloxía moderna, alcumada de "desdobramento de persoalidade", e que consiste en falar cun mesmo ou con sete voces máis, se fai falla., para enganar á soidade. As primeiras bágoas de impotencia que recordo teñen causas e axentes ben diferentes e remóntanse tamén a esa infancia en Suiza. Lembro unha película chamada "campión"; trataba dun pai viuvo que loitaba por sacar adiante ó seu fillo, era unha película moi lacrimóxena, moi dramática. O pai era boxeador, e dependía dos seus éxitos deportivos pra poder manterse económicamente. O fillo iba sempre con él ós combates, e vivía os éxitos e fracasos do seu pai no ring coa mesma intensidade co seu pai. Ó final da película o pai morre nun combate. E velahí estaba eu, no sofá da sala, vivindo intensamente as penas e alegrías dese épico boxeador do cotidiano; qué inxusta pode ser a vida, pensaba, e choraba, ¡abofé que choraba!, e sen bágoas de crocodilo. A nota traxicómica poñíaa este contraste : namentres eu choraba ó épico heroe con toda a sinceridade do mundo, os meus pais eschaban coa risa da miña reacción! e iso, iso pareceume máis inxusto todavía. Abofé que sí. A segunda imaxe que lembro é máis seria; dende pequeno, quizais demasiado pequeno, fun consciente da morte. Esa imaxe sociolóxica que se adoita a dar dos nenos coma seres inconscientes e inocentes, ausentes dos problemas cotiás da vida, é unha imaxe falsa. O neno sinte con tanta intensidade ou máis as cousas que pasan ó seu redor, a súa vitalidade afectiva e intelectual está agromando, as súas primeiras preguntas apuntan moitas veces ó mesmo centro da vida. Recordo espertar unha mañá e ser consciente de que a miña nai morrería algún día; a miña reacción foi sair da habitación e ir andando ata a sala, buscando á miña nai. Chorando, abraceime a ela. E ela non entendía ren. -¿Qué che pasa, Brais?, ¿qué che pasa?-. Non recordo qué foi o que dixen, mais sei que seguía abrazándome a ela, coa mesma forza coa que o lique se amarra ás pedras. Aínda agora esta imaxe venme á memoria sen que a chame. Penso que nestas pequenas imaxes cotiás, aparentemente esgazadas e illadas, é onde reside o misterio da propia identidade individual, e non deixa de ser ilustrativo o feito de que sexan imaxes que pertencen á nosa intrahistoria, máis aló desa "memoria" ou "historia colectiva" que alguns salvapatrias construen pra movilizar masas demasiado autoconvencidas da súa "identidade". E, en fin, xa se sabe cal é o noso erro atávico; en palabras de Herman Hesse : "a natureza ten infindos matices e cores, e nós insistimos en reduci-la escala a vinte". ¿Qué aprendemos nós do feito de que a conciencia da morte e da propia finitude chama á vida?; sí, coa mesma intensidade coa que o fillo busca a aperta da nai, e coa mesma intensidade coa que o salmón nada a contracorrente. Nada, non aprendemos nada. 20 Xullo, 2006 - Non temos moito tempo, señor ministro, fai unha hora que comezaron os bombardeos no Líbano. Nunha hora ten que facer acto de presencia perante as cámaras. - ¿Qué di o presidente?. ¿Qué teño que dicir?. ¡Diantres!, fai menos de seis horas que cheguei de Marrocos, este ritmo vaime matar ! . Secou o suor da fronte coa manga da americana e preguntou á secretaria - ¿andan por ahí os ansiolíticos?, a ver se os atopades - . A secretaria fixo un aceno ó chofer, éste abriu a guanteira do coche. -Velahí o están, señor-. -Non estamos perante as cámaras, podes chamarme polo meu nome-. -Vale, vale, síntoo-. -Non pasa nada, dame a caixa -. Inxeriu dúas pílulas dun trago, sen auga. - ¿Atópaste ben?- preguntou a secretaria. - Sí, non vos preocupedes. ¿Podes lerme a prensa, Carmen?- Eh, uh , sí; pouca cousa, o previsíbel : o presidente condena os actos de violencia de Israel e de Hezbolá. A oposición acúsao de antisemistismo. Manifestacions en Zaragoza, Barcelona e Madrid en contra da masacre.. etc.- - Ou sexa que iso é o que teño que comunicar, o rexeitamento da violencia de Israel e Hezbolá- - Sí, ¿quere que lle redacte o discurso?. Temos media hora antes de chegar- - Sí, gracias, sácasme un peso denriba. Non escribas nada dramático, que sexa un comunicado o máis aséptico posíbel - Teño que recordarlle que os nosos sociólogos din que un comunicado o máis emotivo posíbel, nestes casos, adoita ter bos réditos electorais no futuro. Éste é o momento idóneo, é un posicionamento unánime e compartido entre sociedade civil e goberno. Mesmo poderíamos calmar o desencanto por un tempo, desvia-la atención e comenzar a crear "public opinion" sobre o tema. - Ben.., como queiras, deixoo nas túas mans. Comeza a redactar O chofer bosquexou un pequeño sorriso. - ¿De que te ris, Shlomo?- Preguntou Carmen, devolvéndolle o sorriso.- Nada, resúltame curioso ver á secretaria dun ministro facendo política -. Sorriron, esta vez máis intensamente, os tres. -Shlomo, o teu nome é Xudeu, pero o teu humor é Volteriano- dixo o ministro-. -Vostede xa sabe que os deuses son perigosos cando non saben rirse de sí mesmos-. -Tamén os homes- apuntillou o ministro. -Tamén, tamén-. Carmen ficou un tempo mirando cara Shlomo, éste adivinoulle a intención. -Se tes pensado preguntarme qué opino da masacre, xa o sabes. Nacín en Israel, mais a miña patria está onde a felicidade sexa posíbel; funme de alí porque non podía ser feliz -. -Ben, ben, Shlomo, mais..-. -¡mais!?-. -Ah, vale. Sí. Non, non xustifico a masacre. Nin a dos estados, nin a dos sin estado-. Comezaban a caer pequenas pingas de choiva no automóvil, ó lonxe, albiscábase un horizonte grisáceo con tons marrons. A cidade espertaba sempre así, tanto no inverno coma no verán, con esa concentración de difusas liñas marrons que delatan un ar irrespirábel. O ministro mergullouse en tímidas meditacions, miraba con atención a paisaxe urbá a través do cristal oscuro e agradecía o silencio que tanto lle custaba encontrar na súa vida cotiá, sempre rodeado dos flashes das cámaras de fotos, dos focos das videocámaras, do murmurio dos periodistas nos comunicados oficiais do estado, dos consellos da secretaria! Cavilando, caeu na conta de que eses necesarios momentos de sosego e tranquilidade transcurriran sempre diante dunha fiestra. A fiestra do avión, nas súas viaxes obrigadas ó estranxeiro, e a fiestra do automóvil, nas súas viaxes matutinas ó congreso. Este feito poñíao triste. Dende a súa adolescencia puxera sempre as súas esperanzas no mundo da política; agora sentía exactamente a mesma frustración que sentía antes de da-los seus primeiros pasos no "agora" público. É esa frustración que consiste na certeza de que os acontecementos superan a nosa propia capacidade de comprensión. É esa frustación de estar contemplando o espectáculo sen participar nel. Sempre pensou que a posibilidade de ter poder de decisión política nalgunha institución calmaría esa sensación de impotencia, e o único que fixo tal posibilidade é cambia-la impotencia nunha especie de desidia asumida. Velahí estaba o mundo, a poucos metros da fiestra do automóvil, a uns centos de metros da fiestra do helicóptero, a uns kilómetros da fiestra do avión? e velahí estaba él, escoitando ós Afghan Wigs polo fío musical : "¿what did happen to your soul? / i heard you sold it / to some old boy who lived uptown?. ¿E qué lle ocorreu á túa alma?, escoitei que a venderas, a algún vello mozo que vivía na cima da cidade. E entón veulle á memoria aquela conversa que tivera cun vello zorro da política, na piscina dun chalet adosado, en Valencia. E entón lembrou a pregunta cuia resposta marcaría o seu destino : - ¿Pero ti cres que esta tolemia se pode mudar tan so coa política? - Pois claro, pois claro, ¿con qué se podería mudar se non? Bosquexou un lene sorriso. Ese sorriso que asume, con certo estoicismo, a imposibilidade de ter respostas pra certas preguntas. O fío musical seguía; él cantaba pra sí mesmo : "You look so faraway sometimes / I don´t know, where do you go? / I wanna go?. Ás veces semellas tan lonxano, non sei.. cara ónde vas?, quero ir contigo. - Qué mundo este? , quen sabe cara onde vai, ¿verdade, rapaces?.- Shlomo e Carmen miraron cara o ministro. - Qué mundo, sí. 3 Decembro, 2004 Ollaba o periódico con parsimonia, pasando as follas con certa apatía. Concentrábase máis na voz lene e suxerente de Leonard Cohen que saía da súa habitación, ó fondo do corredor. Na tv, o eterno retorno da barbarie. Novas formas, vellos fondos. Recordaba as verbas do seu antigo profesor de filosofía da ciencia, Luís, cando chegaba apresurado ás clases, coa súa inconfundíbel carteira de coiro. -Ven, rapaces, o mundo está tolo, mais a min páganme pra facer de vós persoas cordas-. -¡Luís, Luís, podemos falar sobre a guerra de Irak, ¿paréceche?  -espetoulle un alumno-. -Ou, non me amoles, Fernando, pra sabermos que auga e H20 son a mesma cousa, non fai falla montar debates-. Agora, co tempo, entendía mellor esas verbas; prao Luís, a auga eran as novas "guerras preventivas", o H20 era, simplemente, a arela de poder e o odio. Sí, novas formas, vellos fondos. Sempre bosquexaba un sorriso tímido e sinceiro cando recordaba ó Luís? perguntábase agora que fora da súa vida, e no máis fondo da súa carne, desexoulle a mellor de tódalas sortes. Entrou á habitación. O cohen seguía a cantar; ese home da tristeza asumida. Imperturbábel coma un penedo, mol coma as ás dunha mariposa. "There ain´t no cure / There ain´t no cure for love". Botou man daquel libro de Camus que lera xa hai tempo, cando as súas conviccions políticas abaneaban, sen rumbo fixo, e o seu único interese era fumar cigarrillos no banco de madeira do parque, escoitando o zunido do ar nos salgueiros, cravando a mirada na fachada do hospital. ?¿Qué é un home rebelde?. Un home que di non. Mais se nega, non renuncia : é tamén un home que di sí, dende o seu primeiro movemento?. Carallo prao Camus, que afiado era -dicía pra sí mesmo, en voz baixa. - Non, xa che dicen que o noso non é posíbel. Quérote moito, Xurxo, mais quérote como amigo. ¿Non o entendes ? - Daquela? ti que afirmas?, dis que non me queres, mais querrerás a alguén. O que nega tamén afirma, ¿sabíalo?. Xurxo, vai prao carallo; o teu problema é que confunde-los libros coa vida. - Bueno, bueno! non te poñas así. Escoita, Ilda, é que síntome só, ¿sabes?, non paso por unha boa etapa. - Pois ler a Camus non creo que axude moito a superala? - Co.. cómo sabes qué?.. - veña, anda pasmón, quedamos ás seis no parque. ¿Vale?. Pasear pola zona centro dáballe certo vertixe. A un lado, o balbordo ensordecedor dunha sala de videoxogos. Ó outro, unha pequena tenda chinesa de obxectos de segunda man. Ó fondo da rúa, os gritos dos clientes dun bar de tapas ollando o enésimo partido de fúbol da semana : a liga, a copa do rei, a copa da Uefa, a Champions League. ¡Fútbol, football, soccer!; a nova relixión laica e cosmopolita deste pequeno recuncho do universo. -¿Alguén falou de Carlos Marx?; non. Viva Ronaldiño, hostia.!. Cando se enfadaba, o seu sentido do humor afiábase máis e máis. No fondo, xa se sabe, a retranca, se é sinceira, está ancorada no corpo e no espírito, coa mesma forza coa que o lique se amarra ás pedras: instinto de supervivencia, disque. Entrou nunha pequena tenda de bocatas exprés, detrás da barra estaba unha señora de mediana idade freíndo Bacon e axitando un abano. Secaba o suor cun pequeño pano de man e miraba a tv, bosquexando un sorriso. ¡Anda pibe, mirá qué simpático el boludo!. Era un documental sobre a vida cotiá dos pingüinos, no Discovery Channel. ¡Moi interesante! -dixo Xurxo- -erm.. escoite, ¿pode poñerme un sándwich vexetal?-. -Ja, ja, ja, qué simpático; miráhlo, miráhlo como anda, parese el boludo de Menem. Ja, Ja, ja-. -Xa, mire, escoite, ¿pode poñerme un sándwich vexe?-. -Ja, ja, ja, ay qué lindo, miráhlo, miráhlo-. -Sí, xa, ¿vaime poñer ese sándwich vexe..?. -Miráhlo, ja, ja, ja, mirá qué boludeces está haciendo. -Señora, ¡un sándwich vexetal, hostia!, ¡só quero un sándwich vexetal!. ¡Só iso!. Non me interesa a vida cotiá dos pingüinos nin a vida sexual da lamprea, ¡non me importa!, só-que-ro-un sand-wich ve-xe-tal. ¡Estamos!-. -Tranquilo, pibe, cheeee; ahora va, ahora va. Xa sé que no te interesa la vida de los pingüinos, ¿qué te gusta entonses?, porque el que niega también afirma, ¿sabes?-. - Hostia, ¿vostede tamén lee a Camus?, dende lonxe semella que só sabe contar historias de gauchos e freir Bacon. -¿Cómo?, no entiendo, pibe. - É igual, cousas miñas, son un afrancesado. ¿Vaime poñer ese sándwich?. Saiu da tenda con medio sándwich no estómago, quedara ás seis con Ilda. "Ay ay, ay ay, .Take this waltz / take this waltz". Hai quen acode ás capelas das igrexas a buscar desacougo spiritual. Hai quen acode á consulta do psicólogo. Hai quen se afilia a algún partido político. Hai quen busca acougo no cada vez máis lucrativo libre mercado do sexo e das drogas. Xurxo prefería murmura-las letras do Cohen, así, pouco a pouco, coma quen vai pola vida ás agachadas, pero consciente do que pasa. "Everybody knows the fight was fixed : the poor stay poor, the rich get rich". Pasou ó lado dunha tenda de comida marroquí, tirou o pouco que quedaba do sandwich a unha papeleira. O dono da tenda estaba a ver a CNN e xuraba en árabe. "This morning, the president, George Bush, have visited the army. His words were words of courage for all those men that are fighting for freedom in Irak and..". E Xurxo poñíase triste e seguía cantando pra enganarse a sí mesmo. "I loved you for a long long time. I know this love is real". Chegou ó parquet, Ilda estaba sentada no banco de madeira. - Hola, Ilda - Hola, Xurxo - ... erm, esto, ¿sentámonos? - Ah, sí, sí, claro.. - ¿Estás ben?, véxote algo apoucado Xurxo encolleu os hombros. - Ven aquí, anda Agarimouno na meixela dereita e bicouno. Un deses bicos doces e lenes, coma de terciopelo. Pasoulle a lingua polos beizos e o chicle que estaba a mascar. - ¿E isto, pero non quedáramos en qué? - Bueno, xa sabes, o que nega tamén afirma? - Sí, e qué queres decir con iso? - Pois que me arrepentín de negarte? - Acórdaste cando o Luís dicía que este mundo estaba tolo?. ¿Qué? qué será do Luís? - Ven aquí, anda. Cala e bícame 2 Abril, 1988 Gostaba moito de rematar pronto o almorzo, collía a mochila e cun berro 2!ó ataque!", daba un chimpo da cadeira e saía pola porta. Era un día perfecto, o sol zoupaba, xa de mañanciña, de forma lene, fundindo o carazo que se impreganara na herba. Ó igual que a súa nai, tiña que face-lo camiño da casa ó colexio andando, somentes que súa nai tivera que facelo caseque descalza, por un camiño de terra duns sete kilómetros, alá polos anos 60. ¡Vaites, qué sorte tiñas, así podías falar cos amigos antes de entrar ás clases!. A nai ríu a cachón co seu Felipe. O mellor do colexio era o recreo, Felipe tiña medo ó seu profesor, un fillo de puta que disfrutaba amedrentando ós rapaces, e que aproveitaba calqueira ocasión pra mostrarlle-la súa ignorancia. -Co seu permiso, Don Luís, o fútbol clube Barcelona foi fundado por un Suizo, Joan Gamper. Non era catalán-. (?) ¡¿Ah, sí?! -contestou con escéptica sorna-, -.. e quen che dixo esa tontería, vaites co rapaz, hahaha-. Dende aquel día, Felipe aprendeu a custosa tarea de deixar falar ós estúpidos e garda-las súas certezas pra sí mesmo. Cada dous días, o director do centro facía acto de presencia na aula, os alumnos estaban obrigados a poñerse de pe e a saudalo con respeto, era algo así coma un mecánico ritual primitivo nalgunha tribu africana, tratábase de mostrar unha especie de respeto e medo atávico ó "xefe" do colexio. ¡Este mangallón debe mandar de carallo, Felipe! -decíalle Ramón, o seu compañeiro de pupitre-. -Debe, debe, ¿fixácheste na súa cara?, semella un bogavante-. -¿Un bogavante?, ¿qué cona é iso?-. -Pois.. un crustáceo, ¿e que nunca atendes ás clases de zooloxía?-. -Non, pero.. ¿iso cómese?-. -¡ seica sí, na costa comen moitos!. - ¡Felipe, Ramón!, ¿pódese saber de qué rien vostedes!- Aquel día quedáronse sen xogar ó fútbol no recreo. ¡O bogavante do carallo saíunos caro!. Felipe ficaba nervioso no banco de madeira, a idea de ter que aguanta-lo sermón do bogavante non lle facía gracia ningunha!. -Pase, Pase, piolliño-. ¿Piolliño?, piolliño será a túa nai, cara bogavante! -pensaba o Felipe, apertando o puño-. -¿Vostede non sabe que hai que ficar calado cando fala unha persoa maior?.-Sei-. -¿Vostede non sabe que á escola non ven un a rir?-. -Sei-. -Ben, que sexa a última vez, por hoxe pásolla, Felipe-. -Vale, gracias don bogava.. don Cosme- Cando saiu do despacho do director comezou a recordar aqueles videos de Mohamed Alí que lle prestara o seu primo, que estivera dous anos nos estados unidos. "Voar coma unha mariposa e picar coma unha avella"; pensaba nesa frase de Casius Clay e emocionábase, gustaríalle retar ó Bogavante a un combate de boxeo, cando fose maior de idade, e dicirlle iso mesmo : "Bogavante, douche tres asaltos de vida, porque podo voar coma unha mariposa e picar coma unha avella, ou sí. ¡Boar coma unha mariposa e picar coma unha avella!". - ¡¡¡ boar coma unha mariposa e picar coma unha ave!!! - ¡Felipe, Felipe, esperta! ¿estás ben?. ¿Tiveche un pesadelo, non si? Eh?, uh.. eh.., non, non, máis ben era un soño. - Veña veña, que xa vai sendo hora de levantarse- - Oes? mamá -¿Sí? - ¿Nunca pensaches en almorzar bogavante?   Nunca poderá a criatura superar ao creador. Nunca. O mesmo feito da creación xa eleva ao criador porriba do seu produto.      Os creadores elavoran as suas producións co fin de que sexan outísimas, simplemente para estar porriba delas, para sentirse outísimos.      Esta teoria, moitas veces formulada, adquire tintes moi perigosos cando a levamos (que non elevamos) ao divino. Pensar que hai un Deus creador resulta enormemente perxudicial para o home, pois así chega a crer que este creador fica por riba da creación, da terra, polo tanto, e da vida, anulando ao proprio home.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega