PEDRO AMIGO DE SEVILHA [B 1663 / V 1197]
María
Balteira, que se quería ir ja d'aquí, veo-me preguntar se sabía ja-que
d'aguiraría, ca non podía máis aquí andar. E dixi-lh'eu logu'entón:
«Quant'én sei, María Pérez, eu vo-lo direi». E diss'ela logu'i que mi o
gracía.
E dix'eu: «Pois vós ides vossa vía, a quen leixades o
voss'escolar ou vosso filh'e vossa companhía?» Diss'ela: «Por én vos
mand'eu catar que vejades nos aguiros que hei como poss'ir; e máis vos én
direi: a mëos desto, sol non movería».
E dixi-lh'eu: «Cada que vos
deitades, que esturnudos soedes d'haver?» E diss'ela: «Dous hei, ben no
sabiades, e uü hei, quando quero mover; mais este non sei eu ben
departir». E dix'eu: «Con dous ben poderiades ir, mais üu manda sol que
non movades».
E dixi-lh'eu: «Pois aguiro catades, das aves vos ar
convén a saber vós, que tan longa carreira filhades». Diss'ela: «Esso vos
quer'eu dizer: hei ferivelha sempr'ao saír». E dixi-lh'eu: «Ben podedes
vós ir con ferivelha, mais nunca tornades».
PEDRO AMIGO DE SEVILHA
[V 1205]
Maior García vi tan pobr'hogano, que nunca tan pobr'outra
molher vi, que, se non fosse o arcediano, non havía que deitar sobre
si; ar cobrou pois sobr'ela o daián; e, per aquelo que lh'antr'ambos
dan, and'ela toda coberta de pano.
PEDRO DE PORTUGAL, D., CONDE DE
BARCELOS [V 1038]
Os privados, que d'el-Rei han, por mal de muitos,
gran poder, seu saber é juntar haver; e non no comen nen o dan, mais
posfaçan de quen o dá; e, de quanto no reino ha, se compre tod'a seu
talán.
Os que trabalhan de servir el-Rei, por tirar galardón, (se
do seu band'ou se non, son), logo punhan de lho partir. O que del-Rei
quiser tirar ben sen servir, se lhis peitar, havé-lo-á, u lho
pedir.
Seu sén e seu saber é tal qual vos cá j'agora contei; e
fazen al, que vos direi, que é mui peior que o al: u s'el-Rei mov'a fazer
ben, com'é razón, pesa-lhes én e razoan-no ben por mal.
E, u compre
conselh'ou sén a seu senhor, non saben ren se non en todo
desigual.
PEDRO DE PORTUGAL, D., CONDE DE BARCELOS [V
1040]
Natura das animalhas que son düa semelhança é de fazeren
criança, máis des que son fodimalhas. Vej'ora estranho talho qual nunca
cuidei que visse: que emprenhass'e parisse a camela do bodalho.
As
que son düa natura juntan-s'a certas sazões e fazen sas criações; mais
vejo ja criatura ond'eu non cuidei veé-la; e por én me maravilho de
bodalho fazer filho, per natura, na camela.
As que son, per
natureza, corpos düa parecença juntan-s'e fazen nacença, esto é sa
dereiteza; mais non coidei en mia vida que camela se juntasse con
bodalh'e emprenhasse e demais seer del parida.
PEDRO DE PORTUGAL,
D., CONDE DE BARCELOS [B 1431 / V 1041]
Mandei pedir noutro día un
alão a Paai Varela pera üa mia cadela, e diss'el que mi o daría; e, per
como mi o el dá, eu ben cuido que verrá quand'aquí veer
Messía.
Outrossí Pero Marinho dous sabujos mi ha mandado lá da
terra de Condado; e disse-me un seu mininho que ben certo foss'eu
disto: pois veer o Antre-Cristo, verrá con el per caminho.
Eu non
foi homen de siso, u m'as promessas fazían, duvidando ca verrían; e
entolha-xe-me riso de que o foi duvidando: pois ja sei que verrán
quando for Judas no Paraíso.
PERO DA PONTE [B 1626 / V
1160]
Eu digo mal, com'home fodimalho, quanto máis posso daquestes
fodidos e trob'a eles e a seus maridos; e un deles mi pos mui
grand'espanto: topou comigu'e sobraçou o manto e quis en mí achantar o
caralho.
Ando-lhes fazendo cobras e sões quanto máis poss'e
and'escarnecendo daquestes putos que s'andan fodendo; e uü deles de
noit'asseitou-me e quis-me dar do caralh'e errou-me e lançou depós min os
seus colhões.
PERO DA PONTE [B 1628 / V 1162]
Marinha Crespa,
sabedes filhar eno paaço sempr'un tal logar, en que han todos mui ben a
pensar de vós; e por én diz o
verv'antigo: "a boi velho non lhi busques
abrigo".
Eno inverno, sabedes prender logar cabo do fogo, ao
comer, ca non sabedes que x'ha de seer de vós; e por én diz o
verv'antigo: "a boi velho non lhi busques
abrigo".
Eno abril, quando gran vento faz, o abrigo éste vosso
solaz, u fazedes come boi, quando jaz eno bon prad'; e diz o
verv'antigo: "a boi velho non lhi busques
abrigo".
PERO DA PONTE [B 1632 / V 1166]
Noutro día, en
Carrión, querían un salmón vender, e chegou i un infançón; e, tanto que
o foi veer, creceu-lhi del tal coraçón, que diss'a un seu
hom'entón: «Peixota quer'hoj'eu comer,
ca muit'ha ja que non
comí salmón, que sempre desejei; mais, pois que o ach'ora aquí, ja
custa non recearei, que hoj'eu non comia, de pran, ben da peixota e do
pan, que muit'ha que ben non ceei.
Mais, pois aquí salmón
achei, querrei hoj'eu mui ben cëar, ca non sei u mi o acharei, des que
me for deste logar; e, do salmón que ora vi, ante que x'o leven
d'alí, vai-m'üa peixota comprar.
Non quer'eu custa recear, pois
salmón fresco acho, Sinher; mais quero ir ben del assüar por enviar a mia
molher (que morre por el outrossí) da balëa que vej'aquí; e, depois,
quite quen poder!»
PERO DA PONTE [B 1634 / V 1168]
Quen a
sesta quiser dormir, conselhá-lo-hei a razón: tanto que jante, pense
d'ir á cozinha do infançón: e tal cozinha lh'achará, que tan fría casa
non ha na hoste, de quantas i son.
Aínda vos én máis direi eu, que
un día i dormí: tan bõa sesta non levei, des aquel dia'n que nací, como
dormir en tal logar, u nunca Deus quis mosca dar ena máis fría ren que
vi.
E vedes que ben se guisou de fría cozinha teer o infançón, ca
non mandou des hogan'i fogo acender; e, se vinho gaar d'alguén, alí lho
esfriarán ben, se o frío quiser bever.
PERO DA PONTE [B 1639 / V
1173]
Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo, e oimais sodes guarido: vossa
molher ha bon drudo, barocinho mui
velido. Dade-m'alvíssara,
Pedr'Agudo, vossa molher ha bon
drudo.
Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo, e cresca-vos ende gabo: vossa
molher ha bon drudo, que fode ja en seu
cabo. Dade-m'alvíssara,
Pedr'Agudo, vossa molher ha bon
drudo.
Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo, esto seja mui festinho: vossa
molher ha bon drudo, e ja non sodes
maninho. Dade-m'alvíssara,
Pedr'Agudo, vossa molher ha bon
drudo.
Dade-m'alvíssara, Pedr'Agudo, e gran dereito faredes: vossa
mulher ha bon drudo que herda én
quant'havedes. Dade-m'alvíssara,
Pedr'Agudo, vossa mulher ha bon
drudo.
PERO DA PONTE [B 1641 / V 1175]
Don Bernaldo, pois
tragedes con vosc'üa tal molher, a peior que vós sabedes, se o alguazil
souber, açoutar-vo-la querrá, e a puta queixar-s'-á, e vós
assanhar-vos-hedes.
Mais vós, que tod'entendedes quant'entende bon
segrel, pera que demo queredes puta que non ha mester? Ca vedes que vos
fará: en logar vos meterá u vergonha prenderedes.
Mais que conselho
faredes, se alguén al-Rei disser ca molher vosco teedes e a justiçar
quiser? Senón Deus non lhi valrá e vós, a que pesará, valer non lhi
poderedes.
E vós mentes non metedes, se ela filho fezer, andando,
como veedes, con algún peón qualquer, (aquel temp'havemos ja), alguén
vos sospeitará que no filho part'havedes?
PERO DA PONTE [B 1642 /
V 1176]
María Pérez, a nossa cruzada, quando veo da terra
d'Ultramar, assí veo de pardón carregada que se non podía con el
emerger; mais furtan-lho, cada u vai maer, e do perdón ja non lhi ficou
nada.
E o perdón é cousa mui preçada e que se devía muit'a
guardar; mais ela non ha maeta ferrada en que o guarde, nen a
pod'haver, ca, pois o cadead'én foi perder, sempr'a maeta andou
descadeada.
Tal maeta como será guardada, pois rapazes albergan no
logar, que non haja seer mui trastornada? Ca, o logar u eles han
poder, non ha pardón que s'i possa asconder, assí saben trastornar a
pousada!
E outra cousa vos quero dizer: atal pardón ben se dev'a
perder, ca muito foi cousa mal gaanhada.
PERO DA PONTE [B 1649 / V
1183]
De Don Fernán Díaz Estaturão oí dizer novas, de que mi
praz: que é home que muito por Deus faz e se quer ora meter ermitão; e
fará bon feito, se o fezer; demais, nunca lh'home soube molher, des que
nasceu, tant'é de bon cristão.
Este ten o Paraíso en mão, que
sempr'amou, con sén cristão, paz, nen nunc'amou molher nen seu solaz, nen
desamou fidalgo nen vilão; e máis vos én direi, se vos prouguer: nunca
molher amou, nen quis nen quer, pero cata, falagueir'e loução.
E atán
bon día foi ele nado que tan ben soub'o pecad'enganar, que nunca por
molheres ren quis dar, e pero mete-s'el por namorado; e os que o non
conhocemos ben cuidamos del que folía mantén, mais el d'haver molher non é
pensado.
Que se hoj'ele foss'empardëado, non se sabería melhor
guardar de nunca ja con molher albergar, por non se riir dele o
pecado, ca nunca deu por molher nulha ren; e pero vedes: se o vir
alguén, terrá que morre por seer casado.
E, pois s'en tal castidade
mantén, quand'el morrer, direi-vos üa ren: Beati Oculi será
chamado.
PERO DA PONTE [B 1650 / V 1184]
Sueir'Eanes, nunca eu
terrei que vós trobar non entendedes ben, pois entendestes, quando vos
trobei, que de trobar non sabiades ren; mais o trobar ond'estades
melhor (pero d'al non sodes tan trobador), entendedes, quando vos troba
alguén.
Entendestes un día ant'el-Rei como vos meteron en un
cantar polo peior trobador que eu sei; esto s'a vós nunca pode negar; e
por aquesto maravilho-m'eu deste poder, que demo vo-lo deu, por vós assí
entenderdes trobar.
Ca vos vi eu aquí mui gran sazón e non vos vi por
trobador meter; e ora non vos troban en razón en que xi vos possa ren
asconder, se de mal trobador enmentan i, que vós logo non digades: «A
min foi feit'aquel cantar de mal dizer».
PERO DA PONTE [B 1651 / V
1185]
Quen a sa filha quiser dar mester, con que sabia guarir, a
María Doming'ha d'ir, que a saberá ben mostrar; e direi-vos que lhi
fará: ante dun mes lh'amonstrará como sabia mui ben ambrar.
Ca me
lhi vej'eu ensinar üa sa filha e nodrir; e quen sas manhas ben
cousir aquesto pode ben jurar: que, des París atëes acá, molher de seus
días non ha que tan ben s'acorde d'ambrar.
E quen d'haver houver
sabor non ponha sa filh'a tecer nen a cordas nen a coser, mentr'esta
meestr'aquí for, que lhi mostrará tal mester, por que seja rica
molher, ergo se lhi minguar lavor.
E será én máis sabedor, por
estas artes aprender; demais, quanto quiser saber sabé-lo pode mui
melhor; e, pois tod'esto ben souber, guarrá assí como poder; demais,
guarrá per seu lavor.
PERO DA PONTE [B 1655 / V 1189]
Mort'é
Don Martín Marcos, ai Deus, se é verdade? Sei ca se el é morto, morta é
torpidade, morta é bavequía e morta neiciidade, morta é covardía e
morta é maldade.
Se Don Martinh'é morto, sen prez e sen
bondade, oimais, maos costumes, outro senhor catade; mais non o acharedes
de Roma ata cidade; se tal senhor queredes, alhu-lo
demandade.
Pero un cavaleiro sei eu, par caridade, que vos ajudari'a
tolher del soidade; mais que vos diga onde .................... ben
verdade non éste rei nen conde, mais é-x'outra podestade,
que non
direi, que direi, que non direi...
PERO DE AMBROA [B
1574]
Os beesteiros daquesta fronteira pero que cuidan que tiran mui
ben, quero-lhis eu conselhar üa ren: que non tiren con María
Balteira, ca todos quantos alí tiraron todos se dela con mal
partiron assí é sabedor e é arteira.
Tirou ela con uü
beesteiro, destes d'el-Rei, que saben ben tirar; e, primeira vez, polo
escaentar, leixou-se i logo perder un dinheiro e des i outr'; e, pós
esqueentado, tirou con el, e ha dele levado quanto tragía të eno
bragueiro.
Os beesteiros dos dous carreirões tiran con ela, e pon-se
sinal; nen os outros, que tiravan mui mal, atiraran a dous dos
pipeões; foron tirando, e bevendo do vinho; o beesteiro, com'era
mininho, non catou quando s'achou nos colhões!
PERO DE AMBROA [B
1576]
Pedí eu o cono a üa molher, e pediu-m'ela cen soldos entón; e
dixe-lh'eu logo: «Mui sen razón me demandades; mais, se vos
prouguer, fazed'ora (e faredes melhor) üa soldada polo meu amor a de
parte, ca non hei máis mester».
Fazen soldada do ouro, que val mui
máis ca o vosso cono, de pran; fazen soldada de mess'e de pan, fazen
soldada de carn'e de sal; por én devedes do cono fazer soldada, ca non ha
de falescer, se retalhardes, quen vos compr'o al.
E podede-lo vender
(eu o sei) tod'a retalho, por que saberán que retalhades, e
comprar-vos-an todos del parte, como eu comprei. Aínda vos d'al farei mui
melhor: se do embiigo havedes sabor, contra o rabo vo-lo
filharei.
PERO DE AMBROA [B 1578]
Maior García ést'homiziada,
que tanto guarda seu corpo, de pran, que ja de noite nunca ela
man, como as outras, na súa pousada; e guarda-se, ja nunca tanto
vi: ca, u man hoje, non marrá cras i, des i, de noite, nunca dorme
nada.
E, con todo esto, assí é custuiada, que non pode home saber seu
talán, e en máis de cen logares a verán deitar, mais pouco é i sa
ficada; e, u alberga, direi-vos o que faz: nunca homen nëún na casa
jaz que o a meos non cate üa vegada.
E anda-s'ela tan
dessegurada, come se nunca i prendesse afán; non ést'assí, ca muitos vos
dirán que ben mil vezes lhe meten ciada, e non a pode nulh'homen
colher na mão, se i a non acha jazer, ou quando'sté, ou quando é
levantada.
E non a poderá homen achar senón quando se quiser
levantar, ou ao serão ou aa madrugada?
PERO DE AMBROA [B 1597 / V
1129]
O que Balteira ora quer vingar das deshonras que no mundo
prendeu, se ben fezer, non dev'a começar en mí, que ando por ela
sandeu, mais começ'ant'en reino de León, u pres deshonras de quantos i
son, que lh'as deshonras non queren peitar.
Ca en Castela foi-a
deshonrar muito mal home, que non entendeu o que fazía, nen soube
catar quan muit'a dona per esto perdeu; e quen a vinga fezer con
razón destes-la vingue, ca en sa prison and'eu e dela non m'hei
d'emparar.
E os mouros pense de os matar, ca de todos gran deshonra
colheu no corpo, ca non en outro logar; e outro tal deshonra
recebeu dos máis que ha no reino d'Aragón; e deste-la vingu'el, ca de min
non, pois ha sabor de lhi vingança dar.
|