AEDENDO
saeu Froitoso de Ulloa do Consistorio, e ao mesmo paso que se retirou
soilo e con cara de ferreiro pra casa, iba revolvendo mil ideyas e mil
trazas para sair ca sua e chafar aos seus contrarios. Aquela noite, por
eso, deixouna pasar en branco e descansou; porque non era home que antes
de tomar un partido non soese darlle mil voltas e xeitos; pero ao outro
día avisou con moito sagreto a Xan do Casal e a Marcos Picado, que
viñesen a estar con él, e, podendo ser; sin que nadie se procatase.
[páx. 154]
Nin Casal, nin Picado, deixaron de concurrir
puntualmente á cita; e Froitoso, así que os tivo ao pée de el, e
choida que houbo a porta:
—É preciso —prorrumpeu sin mais arrodeos—r
omper
esta maraña en que estamos envoltos, e que non-os deixa andar nin para
diante nin para atrás. Chameivos a os dous soilos porque, sobre teer
peito para calquer cousa, sei que habedes de teer tamen boa conta ca
lengoa. O primeiro que hay que facer e botar fora do Consistorio aos paniaguados
do Arcebispo, porque, de outro modo, nunca podremos tomar acordo ningun
que nos sea favorable, pois eles poI-o menos son tantos como nos; e,
feito esto, botar o reparto a toda costa. Ben sabedes que ningun carro
anda sin que o unten, e que en preitos de comunidades todo o mundo tira
por largo sin dóor. Agora, pra o reparto, o camiño mais direito e unha
Provision real, e eu acórdome que tí, Xan do Casal, comprometéchete a
ganala cando fose perciso. Penso que o caso xa chegou, e ben chegado, e,
pol-o tanto, hay que ver de ganala e canto mais axiña.
—Boo! eso xa fai tempo que o estaba eu vendo
—respondeu con moita cachaza Xan do
Casal—
porque eu ben sey con que
bois aro; pero non quixera meterme mais adiante, porque os
[páx. 155]
que van a donde non-os chaman, son os cás. Por eso o que dixen de unha
vez, volvo a dicilo agora; e si se quere a Provision, estou prestes a
sacala, ou pouco hey de poder. Pero tamen digo que unha Provision,
paresme pouco; fai falla outra, outra que rece que non poidan asistir ao
Consistorio nin os parentes do Arcebispo nin os que de él teñan
tenencias e terras.
—Deso pódese encargar Vasco —dixo Froitoso d'
Ulloa— cando
vaya a Valladolí. Soilo que eses briboos dos franceses non acaban de
deixarnos en paz, e o día menos pensado paréceme que os vamos a ter
encima.
—Díxome Diego Alvarez de Sotomayor —saleu
Picado— que un ingrés, mercader de Vigo, lle asegurara que os franceses
estaban dispoñendose pra atacar aos portos de Frandes.
—É fácele que ataquen nun sitio e mais
noutro —repuxo Casal— que aa sede que ten o Rey deles, ha de botar as
alegrías. Pero eu non sey si Vasco de Vibeiro servirá ben pra o caso;
paresme algo falador, e dispénseme sua mercé que llo diga; non porque
eu desconfíe del, que ben sey que, si todos fosen como él, outro galo
nos cantara; mais, nestes casos, a mellor palabra é a que está por
decir. Despois alguns marmulan dél porque din que é moy gaston e moy
[páx. 156]
amigo de borrear; e nos non estamos pra borras sinon pra ir ao noso
ouxeto. Pero xa que lle deron o poder, ben dado está. Eu, o que lle
podo decir a sua mercé, é que dentro de pouco penso marchar a Valladolí
con meu compadre Bastián Fresco, alá por uns asuntos pendentes.
—Entonces podes levar tí o poder ¿qué mais
se quere? —dixo Picado.
—Eso hay que velo —interrumpeu Froitoso.
—Ti ¿cándo pensas marchar?
—Tanto me da marchar unha somana antes, como
despois —respondeu Casal.
Pois estonces é mellor que marches canto mais pronto poidas, porque
ao que esteas alá propónselle ao Consistorio que che dean a ti o
poder, e, como se aforran os gastos do viaxe, xa non
hachará moitos opositores a sustitucion.
—Xusto —prorrumperon os dous.
—E xa veremos como te espricas —dixo Froitoso, dirixíndose
a Casal— porque despois de tantas probanzas, tantas informacios, tantas
compulsas, tantos testimonios, tantas recomendacióos (e ainda mais que
non se dí) como van alá, estamos xa a mediados de Xunio, e vexo que
sempre estamos na mesma. E eso que por falta de palabras e promesas non
queda.
[páx. 157]
Si me esprico, xa o verá sua mercé, que o
mellor ainda está por decir, anque d' elo xa temos falado algo.
—¿E cal é o mellor?
—Vamos a ver ¿a vosa mercé parécelle mala
cousa o ganar unha Real Provision e emparapetarnos detrás dela, de modo
e de maneira que non poidan chiscarnos nin-o pelo da roupa?
—¡Oh! eso era ir á corte e matal-as todas;
pero é moito pidir.
—Outros milagres mais grandes xa os teño visto
eu. E eu, por pouco que me axuden, heino de facer, si Dios quer, e por
eso naide me ha de teer nin por santo, nin por bruxo.
—Chámolle ao gancho cousa torta, Casal.
—O gancho é menester saber facelo. Xa teño
dispostas unhas enformacionciñas e uns testimonios que arden nun
candil, e paréceme que han de dar o trigo. Pero hay que ter moito
coidadiño co pico. ¿Ti entendícheme, Picado?
—PoI-o pico morre o peixe —respondou éste.
—Anxela-María. En esto de sagretos —prosigueu
Casal— sempre fun moy desconfiado, e sempre tiven que sagreto que pasaba
de dous non era sagreto.
—Nin ti, nin toda a tua casta —saleu Picado—
me
enseñan a min a gardar sagreto.
[páx. 158]
—Nóo..., o que é deso non che me pesa.Pero
volvendo ao caso, as enformaciós xa pasaron poI-as mans d' alguns dos
oidores d' aquí, e algun oidor dos do Real Consexo xa está en autos.
—Oh! Pois estonces é trompo na uña —saltou Picado.
—Si, moitos trompos pos ti na uña. O que hay
que ver é para quens habemos de pidir o seguro.
—Nin conven pidilo para moitos, nin para
poucos —observou Froitoso.— Si se pide pra moitos, mirarano ben antes de
darlle este feo ao Arcebispo, porque é dar a entender que todos están
contra él. Si se pide pra poucos, pensarán que é costion de catro
pelagatos que, anque teñan algunha razon, por vingas ou temas, queren
repoñerse ao Arcebispo.
—O mellor —saleu Casal— é pidilo pra uns cantos
poI-os seus nomes, e despois deixar un portelo aberto pra que poidan
acollerse os que queiran. Pidirémolo pra sua mercé, pra Lopez de
Cangas, pra Xan de Outeiro, Alonso Perez, Vasco de Vibeiro, Jacome
Yañez, os escribanos, Macías Vazquez, e Lope de Losada, Xan Rodeiro,
Gonçalvo de Puñal, Perez de Mazaredo, Martíz de Carballido...
[páx. 159]
—Home! -interrumpeu Froitoso —Carballido é algo
avenado, e, como lle pique a mosca, non podemos contar con él.
—E logo ¿pra quén mais se pide?
—Pra Roy Fernandez de Valiño .....
—Ese coceberciñas ¿qué pito toca aquí?
—Pra Bastian de Balboa.
—Outro que ben baila —dixo Picado.
—Pois logo —prosigueu Froitoso— non pidilo para
mais nomeadamente, sinon en comun para os consortes, pra todol-os
parentes dos ditos e pra todol-os seus bées.
—Eso é —responderon os dous— e o que queira
mais, que o diga —engadeu Casal.
—Vaya que si consigues o que pretendes, anque
non sea todo, mereces un bóo pucho de cereixas.
—Esto xa debía facerse antes, e a sua mercé
xa llo falei.
—Home, é verdá; pero a veces os incidentes
entorpecen o principal; por eso eu non coidei de promovel-os e darlle
moito pra diante.
—Pero ¿cómo non habemos de promovel-os, si
nos teñen agarrotados? Pra non ir mais lexos, antonte alcontrey con D.
Bernaldino nas galerías da Catredal, púxose comigo como unha néspora:
parecía que me quería comer, foy un
[páx. 160]
santo que non-o botey de alí en baixo. E así todol-os dias.
—¡Lástima!-saleu aquí Picado —¡ainda é
pouco!
—Tí soilo sabes arregrar as cousas con
barrabasadas.
—Eu serei amigo de barrabasadas, un brutanaz, o
que ti queiras; pero nunca me gustou andar con mixiricadas. Non me
estraña que don Bernaldino, e o Provisor, e o Asistente e o Alguacil,
e os demais, nos desprumen e despelexen: pois teñen que ter ley ao pan
que comen, e pol-o mismo non hay que volverlles culpa; a mín o que me
inclina e aborrece, é que homes como Rodrigo de Bendaña, Martin Galos,
Froitoso Galos e outros pol-o estilo, se poñan departe dos
asovalladores do poboo, e traten de armar sempre atrancos e presentar
dificultades a todal-as nosas xustas demandas. O mismo que o conto do
reparto. ¿Non hay estacas para embrear e endereitar a eses
lambefariñas e deprenderlles a ser cidadaos? Pero xa se ve; como hay
tantos cotoriñas que teñen medo da sua sombra e non saben mais que
dicir: —Non conven, non conven— hay que aguantar e poñer o lombo aas
azoutas. Siquera foran eles solos a poñel-o, ¡maas novas!;
[páx. 161]
pero o conto é que, por casa d' uns, pagámol-as todos.
—Xa sabemos que a tí en pico e gaznate non ch'
hay quen-cha empate —repuxo Casal con moita xorna; pero eu tampouco che
nacín no ano dos medos, e cando chegue a acasion, veremos entonces quen
dos dous é o mais guapo.
—Demasiado sabemos —dixo Froitoso—
que cando
chegue o caso, ningun dos dous ha de quedar atrás; pero o que agora
compre é que Casal marche logo para Valladolí, e que alí se remexa
para sair canto mais axiña deste atolladeiro. Despois, Dios dirá.
Terminouse o coloquio falando do dia en que,
pouco mais ou menos, saldria Casal pra Valladolí, e, ao remate, o de
Ulloa agüespedou a os seus amigos, como soia facelo con todol-os que
iban aa sua casa, no entramentes que se latricaba dos franceses, da raya
do trigo, do centeo, da avea, e de outras cousas pol-o estilo.
|
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas