MAIS
o tempo non se pasa en balde, e na casa de Rodrigo non tardaron en ver
como nafeuto o tempo vay gastando e consumindo todo. Os pequenos
aforros que tiñan, xa se acabaran ou estaban para eso, e algunhas das
poucas cousas que tiñan de reposto, par-alá iban. A nay de Rodrigo cada
vez se facía mais rabechosa e descontentadiza. Consumía e bebíalle os
sangumiños aas probes das fillas, que non sabían que lle facer nin que decirlle.
Antr' as personas que visitaban a Costanza, que este era o
nome de aquela coitada, unha
[páx. 176]
era Taresa a tecedeira, que, como dixemos, vivía unhas portas mais
abaixo. Casi todol-os días lle facía a sua visita pra saber como siguía, para
darlle algun consolo: e, a veces, pra levarlle tamen algunha cousa.
Falando un día con Urraca
e Aldara de como podría Rodrigo sair da cárcele, ocurréuselle perguntarlle si o frade de San
Francisco, que o quería tanto, sabía que estaba preso. As hirmás contestáronlle que non-o
sabían, que al-o menos elas non llo dixeran nin o viran.
—Pois mañan, si Dios quer, vou eu a dicirllo; que me parece que, se pode facer algo por voso
hirman, estou segura de que o fay voando. A lo menos por este paso que non quede. Ou vas
tí? —prorrumpeu, dirixíndose a Urraca.
—Non: é mellor que vayas tí, si fas o favor, porque eu casque non podo sair do pee da
miña nay.
Ao outro día ainda non deran as cinco da mañan, cando Taresa saeu da sua casa e
encamiñouse pra San Francisco. PoI-o camiño sinteu certa repunanza en desempeñar aquela
comision, pero convencida de que aquela era unha gran obra de caridá, sigueu para diante,
pidíndolle de corazon aa Virxen do Portal e a San Antonio, que remediase aquela
necesidá.
[páx. 177]
Chegada que, foy aa portería do convento, perguntoulle ao frade porteiro
pol-o padre Díez.
Contestoulle que iba en Pontevedra, pero que volvería dentro de oito días.
Volveu ao cabo dos oito días, e, nefeuto, encontrou ao P. Díez. Despois
de bicarlle aman:
—Padre —dixo— veño ao molestar con unha peticion, pero é unha cousa de moita necesidá,
e por eso estou creída de que sua paternidá nomo levará a mal.
—¿E logo, qué traes?
—Señor, vay por dous meses que Rodrigo está no cárcele.
—¿Qué Rodrigo?
—Rodrigo Abril.
—Rodrigo Abril! ¿qué me dices?
—E o peor é que a nay e as hirmaas; que non tiñan outro emparo nin outro
agarimo que o dél, están as probes perecendo, ainda non tanto pol-a necesidá, que non
é pouca, como pola pena que lles causa ver a Rodrigo no cárcele. Dígolle, padre, que entrar naquela casa
é un desconsolo. Non se oyen nin se ven mais que layos e bágoas.
—E ti eres parenta?
—Señor, eu son viciña de cerca da porta —contestou Taresa, un pouco ruburizada.
[páx. 178]
—E quén-o meteu no cárcele?
—0 Provisor.
—E cómo foy eso?
—Padre, faltou un porceso no Provisorato, e botáronIle a culpa a Rodrigo. Él xura e perxura
de que non foy, e yeu e todol-os viciños así creemos, porque
nunca foy capaz de tocarIle a
naide nun fio da roupa.
—Cómo non me dixo nada hastra agora?
—Padre, eu non se llo podo decir, porque nin faley con él, nin-o vin, pero
penso de min
que seria porque tería receo de disgustar aa sua paternidá.
—Qué disgustar! por qué ese parviolo non me había de mandar
aviso! —Ben —continuou o
Padre, despois de estar un rato refleuxionando:
—Poís hoxe mesmo hey de ir a estar co Provisor, para informarme do que pasou.
Taresa bicouIle de novo a man, e marchou correndo aa casa de Rodrigo, para dar razón do
que lle dixera o Padre Díez.
E, nefeuto, aas dez e media saeu o Padre do convento, coIleu pol-a caIle de Valdedios e
chegou a porta do Paço arcebispal, a cal, por certo, estaba aa sazón toda atrancada con pedras e picapedreiros, que estaban levantando a
modesta fachada que tuvo o paço, hastra que fixo
[páx. 179]
a autual o señor Arcebispo D. Miguel Garcia Cuesta, de boa memoria; atravesou o P. Diez
por entre todo aquela obreria, e non parou hastra que deu co Provisor, o
cual, asi que o
avistou, díxolle moito:
—Qué trae por aquí o P. Díez?
—Ademaís de vir a ver a boa cara do señor Provisor, quería ahi enterarme de unha
cousa.
—¿E qué cousa é?
—Queria saber o que hay con ese muchacho Rodrigo Abril.
—Unha cousa moy sencilla; dinlle un preito pra que me tivese conta del, pidinllo, pero o
preito non pareceu.
Fay moito tempo que conozo a ese rapaz e téñoo ben calado, e
paréceme que podo
responder de que é incapaz de cometer unha mala aucion.
—Eu por tal tamen o tiña, pero o caso é que
porceso desapareceu.
—Pero tendo certeza moral da inocencia d' un individuo ¿sería procedente suxetalo a un
castigo tan duro?
—Padre Diez, en primeiro lugar, esa certeza eu non-a teño, nin podo tel-a; e en segundo
lugar ¿a donde vamos a parar, si aquí no mismo
[páx. 180]
Provisorato non hay seguridá pra os decumentos?
—E sua mercé xúzgao, así tan de prano, criminal?
—Eu non podo formar outro xuiço que o que se desprende dos
feitos.
—E vamos, Sr. Provisor, ¿non pudo algun envexoso, algún mal intencionado, ou outro
que tivese gran interés no porceso, sustraelo e levalo para a sua casa? É esto imposibre?
—Non digo que eso sea físecamente imposibre, pero moralmente é-o, e, de todos modos, o
que é evidente é que aquí cometeuse unha criminal sustraucion, e que, poI-o tanto, non pode quedar sin condino castigo. D' outro modo
alentaríase a eses envexosos, eses mal intencionados que sua reverencia dice, para que
mañan viñesen a quitárnol-os ollos.
—Ben, concedo que aquí houbo delito; pero ¿non estará castigado abondo o presunto autor,
por mais que todol-os antecedentes e todal-as presunciós estivesen en seu favor e o abonasen?
—P. Diez, a sustraución nada menos que de un preito que estaba pra vista, é causa
demasiado grave para que se deixe sin castigo exemplar.
—Todal-as cousas teñen o seu modo, señor Provisor. Est modus in
omnibus, decía, si mal
[páx. 181]
non recordo, o maestro dos Pisós, e parezme que non todo se pode levar así aa regra. Ese
muchacho é moy conocido en todo o poboo, e todol-o teñen por moy comedido e home de
ben. Sua mercé non iñora, ou non debe iñorar, o estado dos ánimos en Santiago; non me meto
agora si con razon ou sin ela, pero o certo é, que todos, con poucas
eseuciós, están bufando
contra o señorío da cidá e contra os oficiás e familiares do Arcebispo, e que non queda curro
tras palleiro que eles non vixíen e cachéen pra ver de desacreditalos e poñelos en mal lugar.
—Pero ¿qué quere sua mercé que eu faga?
—¿Qué quero que faga? Soltalo. Pensa sua merce que os alborotadores e rebeldes
compostelanos non se han de aproveitar da prision d'ese muchacho, pra incirrar aos demais e
pregoar o feito aos catro ventos? Qué é o que non dirán os parentes, pra ponderar e esaxerar a
dureza da sua mercé? E ainda, ainda, quen sabe sí alguen armaría esa tramoya, para despois ir
dicindo cómo trata sua mercé aos seus dependentes, e que consideracions ten cas horfaas
e cas viudas. Eu podo asegurarlle a sua mercé, que, entre os amotinados que teñen xuntas
todol-os días, que arengan, proyeutan e cospiran a todas horas, hay xente capaz pra calquer
[páx. 182]
cousa. Por eso eu lle decía antes a sua mercé, que non sempre conven leval-as
cousas así tan
ao seu punto, pra canto mais que, aquí neste caso, creo que todal-as asixencias do Dereito
e ainda da Moral, están sobreabondantemente compridas.
—Poís ben, penso que de sermón xa basta; faga sua reverencia o que lle pareza.
—Quen-o ha de facer é sua mercé; eu, canto mais, farei de
porteiro do Provisorato.
E logo ¿qué mais quere sua reverencia?
—Agora si que quero que as cousas vayan poI-o seu punto. Déame sua mercé a ordee de
escarcelamento, e despois eu ireina a comunicar a quen corresponda e a perdicar
n' outra
parte.
O Provisor, sin decir mais, púxose a estender a ordee e, ao que a houbo escrita, púxolla na
man.
—Por eso será ben que veña comigo un
alguacil —repricou
ainda o Padre Díez.
É escusado —contestou seco o Provisor.
Non insisteu mais o Padre, e botou a andar; pero inda non andaría como unha ducia de
pasos, volveu atrás, como si de súpeto se lle
ocurrese algunha cousa, e:
—O mozo ha de volver pra aquí? —perguntou.
[páx. 183]
—Deso non hay que falar —respondeu o Provisor, sin levantar os ollos dos papés que
tiña diante.
O padre Diez sigueu o seu camiño e marchou a boo paso pra a torre da
praça do Hespital.
Chegado que foy aa porta do castelo vello, perguntou poI-o carceleiro, e mostroulle a ordee do
Provisor. O alcaide fixo unha reverencia, colleu o documento, enterouse
escrupulosamente; logo avisouse pra ir ao calabozo onde estaba Rodrigo, pero en esto o P. Diez saeulle:
—Tamen eu quero ir ca sua mercé.
Baixaron, pois, os dous; a un berro do alcaide, persentouse o carceleiro, e marcharon xuntos
pra o calabozo.
Cando Rodrigo veu ao frade diante de sí, non pudo reprimir un
lixeiro sacudimento que lle deu o corpo. Tal foy a impresión e sorpresa
que lle causou aquela non esperada visita. Mais o P. Diez, como si adiviñara á causa da
sua estrañeza e turbacion:
—Vaya! xa estás libre! xa podes ir pra tua
casa —prorrumpeu sin mais arrodeyos, ao
mesmo tempo que lle pousaba unha man sobre o hombro.
Rodrigo siguía como pasmado; sin saber qué pasaba ao seu alrededor. Pero o Padre sacouno
[páx. 184]
logo do seu pasmo, dándolle no hombro e dicíndolle aa vez:
—Anda móvete ¿ou gústache o cuarto?
O mozo estaba tan aturdido, que nin siquiera lle fixo ao Padre as mais ordinarias señaes de
reverencia que pide a cortesía. Colleu a gorra, e foy siguindo os pasos do seu proteutor, que na
porta da torre despideuse do casteleiro e atravesou a praça cara aa rua
de Valdares. Ao que
estiveron a algunha distancia do cárcele, parouse o Padre, e ladeándose para Rodrigo,
díxolle
medio en tono de cariñosa reconvencion:
—Pero ven acá, santo varón, ¿por qué non me habías de avisar
antes, do que che pasou?
—E ¿con qué cara lle iba a decir eu, reverendo Padre, que estaba preso pol-a
desaparicion d' un porceso?
—Si; e, pol-a falta da cara, íbaste a deixar pudrir no calabozo. Ben se conoce que tes pouco
mundo! Ou pensabas que me iba a dar un pasamento ca noticia? Pois o Provisor estábache
duro; que boo traballo me costou o desbancalo. Ben, pois agora, vaite pra casa; de boa gana te
acompañaba, pero xa me é tarde, e ainda teño que facer. O que hay que pensar agora é
buscar unha colocacion pra ir vivindo; pero desto xa trataremos.
[páx. 185]
Rodrigo bicoulle a man ao Padre, non unha, nin duas, sinon tres ou catro veces, e colleu a
ascape pra a casa. O que alí pasou, así que o viron, os abrazos que lle dou a nay, as bágoas, as
caricias, as perguntas das hirmás, é mais pra sentido que pra contado. Non se esqueceu por
eso de ir dar gracias ao Apóstolo e a San Antonio, pol-o favor que lle fixeran, porque, para
el, a sua saida do cárcele foy cousa de milagre.
A dooce e soave satisfaucion que esperimentou nos pirmeiros días, non lle fixo reparar
moito no crítico da sua situacion. A realidá era que se encontraba na calle, e non soilo
sin
un carto, sinon con bastantes empeños na casa. Tratou de buscar unha colocacion en
algunha
notaría, pero había que mirar en cal, porque, sabedor como estaba do que pasaba en moitas,
pareceulle que non en todas podía servir él con aquela fidelidá e lealtá que sempre él
procurara ter por mira. O Padre Díez, con quen se consellou, confirmouno
nos seus deseyos e porpósitos:
Mais non tivo necesidá de perseverar moito nas suas esculcas e
cavilaciós, poI-o recado que
aos poucos dias lle mandou o Provisor de que fose a xunto del. Foy, nefeuto, anque non sin
os seus receos e as suas dúbidas. Pero ¿cal non
[páx. 186]
foy a sua sorpresa cando, ao chegar xunta a mesa en que estaba o Doutor Plasencia, lle
mostrou éste o porceso que se creera roubado?
O que pasara fora o siguiente: O Provisor que, como xa dixemos, estaba sempre
revolvendo e traballando na oficina, hachou unha noite nunha das primeiras mesas, antr' un farrago de
papeles, o dichoso porceso. Non se maliciou de nada e formou xuicio de que o preito
fora alí
a parar antr' os demais papeles sin que naide se decatase. Pero nos, que
temos mais
antecedentes dos que por estonces podia ter o Provisor, podemos conxeturar que quen-o sustrayeu,
tendo por outros medios conseguido o seu ouxeto e quizais por non perxudicar a algun -dos
que tivesen intrés no espediente, que fose seu amigo, devolveuno como o oubera sacado.
O certo é que o Doutor Plasencia, asi que o veu, non quedou pouco parado, e, ao outro día,
foy cando lle mandou o aviso a Rodrigo para que fose a xunto del.
—Aqui tes o porceso —díxolle, ao mostrarllo—
tiven eu
mellor man que ti para encontralo.
Pero por eso a tua non cha desprecio, e quero que continúes traballando aqui ao meu lado.
Abonoulle o selario dos dous meses largos que estivera na cárcele e na casa, e volveuno a
[páx. 187]
tratar mesma consideracion, ou mais, si cabe, que antes. Pasou esto o día 14
de Xulio, día de San Bonaventura, día que non se lle esquenceu mentres viveu.
|
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas