[p. 1]
Collendo alcacér pr'o gado,
Cantabas un a-lá-lá;
y-os paxariños decían:
¡qu'hermosura de cantar!
[p. 2]
Non busques, qu'eiquí n'alcontras,
pr'os meus delores menciña;
fan falta os áires d'a patrea
y-está muy lonxe Galicia.
[p. 3]
Si son reises os caciques
y-o vicio ô mundo goberna,
¡qué vida a vida d'os probes!
¡Xusticia! quén en ti pensa!
[p. 4]
N'a cancela d'o pinar,
chorando, díxenlle ¡adiós!
e desde entonces, ferido
levo sempre o curazón.
[p. 5]
Vír ô mundo n'unha inclusa,
sin nome y-orfo ¡qué triste!
nái qu'esquence ôs seus ¡qué noxo!
e pr'a concencia ¡qué crime!
[p. 6]
Hermosa d'a ribeira,
míncha d'a praya,
qu'os meus amores todos
n'o peito gardas;
dame un suspiro,
qu'eu bogo n'a marëa
d'o teu cariño.
[p. 7]
N'a fror que levas n'o peito
vexo de lonxe un papulo;
por ter, hastr'os vermes teñen
mais dichas qu'eu n'este mundo
[p. 8]
Dándolle forma â belleza
un pimpolo fixo Diós,
e n'él puxo as gracias todas,
y-a muller gallega fói.
[p. 9]
¡Non chores! Eu vou â guerra
porque España me percisa;
si morro por seu honor,
¡bendita a morte! ¡bendita!
[p. 10]
Chincharras e verderoles,
pardillos, mérlos, serís;
apadrinade o meu canto:
¡qué non s'esquenza de mín!
[p. 11]
Respirou, c'o teu alento,
y-o pampallár tivo vida,
¡quén morre, si a menciñeira
con groria fái a menciña!
[p. 12]
Pr'os páxaros, n'un bimbe,
puxéche visgo,
y-a pouco, prisioneiro
fói un pardillo;
sorte d'o diaño:
por ter tan linda dona
fora eu escravo
[p. 13]
Desfeita sua nái en pranto,
mil bicos lle daba ô ánxel;
cando él non volveu en sí,
¡quén fái conta de milagres!
[p. 14]
N'o pasadoiro d'a cruz
xureiche cariño eterno;
y-eu cristiano, nin de morto
faltaréi ô xuramento.
[p. 15]
Sempre hermosa, verde sempre,
¡qué terra a miña terriña!
ben se dice n'os cantares:
despois d'o cëo, Galicia
[p. 16]
Non viven as maravillas,
pr'o amor, máis qu'unha noite;
e índa así n'as asemellas,
qu'eres en cobizos, probe.
[p. 17]
Buscando amigos n'o mundo,
cruceino de banda á banda;
tardei, desde mozo á vello,
cand'os vin...... ¡moëda falsa!
[p. 18]
Pica o verme as mellores
peras urracas;
pica o merlo as cereixas
máis sazoädas;
y-en ti as envidias,
están, porqu'eres boa,
pica que pica.
[p. 19]
N'as regatas d'o cariño
nunca o mariñeiro amaina;
si n'hay vento, pica-boga;
si hay brisote, rizos larga.
[p. 20]
Lonxe de tí vivo sempre
co'a caroza d'a morriña,
y-é que sin tí non atopo
cobizos pr'a miña vida.
[p. 21]
¡Probe nái! O vento zöa
e can folepas de neve,
y-ela aló, baix'o ribazo,
sin lume, nin pan, nin berce.
[p. 22]
Non desfargallel-o ramo
pórque os craveles se muschen;
gard'o como comparanza
d'o qu'eres e d'o que fuche.
[p. 23]
¡Meu Dios! qué disgraciadiña
sin miña nái vou á ser;
probe, triste, sin feitizos,
e lonxe, mui lonxe d'él...!
[p. 24]
Anduriña que vöas
ô rente d'ela,
cóntalle os meus deseos
y-as miñas penas;
dille que vivo,
por non tel-a n'o colo,
sempre en martirio.
[p. 25]
Cando me alcontro â tua veira
paréceme estar n'o cëo,
qu'a tua fala é fala d'ánxel
y-eres d'a groria un refrexo.
[p. 26]
Hermosas noites gallegas
de lindo e craro luár;
por non vervos teño a y-alma
sufrindo de soïdás.
[p. 27]
¡Qué Virxen, a de Murillo,
si houberas sido o modelo!
ela é linda, pro mais fora
sendo de ti craro espello.
[p. 28]
Nín xogando â pita-cega
me gusta estar âs escuras;
eu quero luz e refrexos
pr'ademiral-a hermosura.
[p. 29]
Soñei n'un mundo de dichas
de amor e virtú sin fín,
e desperteime anoxado
pórque a Reina n'eras tí.
[p. 30]
Vivir n'o mar é dicha,
fertuna e groria,
que com'o mar n'o mundo
n'hay outra xoya;
Dios, cand'o fixo,
pra melloral-o déulle
goces divinos.
[p. 31]
Cando â miña veira chegues,
rapaza, fai por mirame,
qu'o teu mirar dame vida
y-eu a quero pr'adourarte.
[p. 32]
N'a sepultura d'o fillo,
¡ben choraba aquela nái!
por iso co'as bágoas d'ela,
as frores iban á máis.
[p. 33]
Dame, d'o peito, un suspiro;
d'os ollos, unha mirada;
c'o teu parolár d'amores
un pedaciño d'a y-alma.
[p. 34]
Galicia, santa Galicia,
¡cando te veréi feliz!
sin envexas, nin usuras,
nin foros, nin pelengrís.
[p. 35]
D'hermosa fror de naranxo,
n'o peito, unhos bochos levas;
¡poucas veces se ven xuntos,
virtude, amor e belleza!
[p. 36]
Hastr'as pegas n'as fragas
seus niños teñen,
y-alcontran pol-a terra
con que manterse;
y-eu, por ser probe,
non teño n'este mundo
fogar nin pote.
[p. 37]
É o cantar dos mariñeiros
peixe-rey do curazon,
que n'hay cantar com'o deles;
nin amor cal seu amor.
[p. 38]
N'a precesion d'a romaxe,
tras d'a Virxen ibas tí;
¡qué trinidá máis hermosa
si miña nái fose alí!
[p. 39]
Pergúntasme que apetezo
póis vas amañal-a cëa:
en vez de zorza, un biquiño;
pol-a empanada, unha aperta.
[p. 40]
Mulleres, páxaros, frores,
trinidá d'o meu querer;
vivir sin os vosos mimos,
non é vivir: é morrer.
[p. 41]
Groria dá ver, feituquiña,
teu xeito n'a muïñeira;
con tanta e tanta hermosura,
¡qué terra a terra gallega!
[p. 42]
Picando n'as virtudes,
trasno d'a envidia,
sin ter remordimentos
pásal-a vida;
cóida d'a lengua,
que si a trabas, seguro
que t'envenenas.
[p. 43]
Desque fuche â Pelengrina,
nena, ben t'esperifollas;
n'é mestér: tí serás sempre
por sentimentos hermosa.
[p. 44]
¿E séique, séique, rapaza,
parolas con dous n'a leira?
¡nunca as rulas ch'entenderon
d'esa crás de comenencia!
[p. 45]
Hastr'as frores se rozagan
cando lles bica a rayola;
y-eu busco noites d'orballo
qu'o teu amor me recordan.
[p. 46]
Non fales, xa que n'ó entendes,
d'o noso pensar gallego:
pedimos léis, sin amaños;
xusticia, sin privilexios.
[p. 47]
Ten os beixos tan hermosos
qu'os seus bicos son de mel;
¡Dios d'amores! qu'éu non morra
sin qu'unha entena me dér!
[p.48]
De caridá y-honores
fixen semente,
e por froito, miserias
collín á feixes;
e sigo e sigo
satisfacendo as cóitas
d'o meu sprito.
[p. 49]
Anda mais, anda lixeiro,
anda, vapor, máis axiña,
que xa me tardan os bicos
d'a nái y-a terra queridas.
[p. 50]
¡Qué ollos pôs máis churrusqueiros
cando c'o cortexo falas!
¡y-a min non me fás siquera
ni un chisco de venturanza!
[p. 51]
Teño â Santa d'o Camiño
en cáixa d'ouro, mui cuca;
sendo ti devota d'ela,
a xoya é dobre fertuna.
[p. 52]
Anque te poñas
feita un pimpolo,
mentras cativa teñas a y-alma,
darasme noxo.
[p. 53]
Non me mires fito á fito
que n'ó póido resistir;
eu sonche probe ablaïña
y-a luz que queima eres tí.
[p. 54]
iSorte ben triste a miña!
lonxe d'a patrea,
y-en ela fixas sempre
todal-as ánseas;
Vírxen d'o Carmen:
pr'aquil curruncho hermoso
fai por levarme.
[p. 55]
N'un baile, martes d'antroido,
¡qu'hermosa berberecheira!
¡lástima que non che cadre
a túnica d'a inocencia!
[p. 56]
Vivir vida de recordos
e sin tí, meu ben, vivir,
n'é vida pr'o que s'esforza
por unha vida feliz.
[p. 57]
Por facerche unhas tiligas,
¡non foi mala a calugada!
pro si ti queres, recunco,
que non lixan as maus brancas.
[p. 58]
— ¡Seis pesetas! — ¡Seis e media! —
y-a puxa sempre rubindo,
¿como nón, si o ramo fora
feito por tí, meu cariño?
[p. 59]
N'o meu libro de memorias
non hay pracer nin fertuna;
solasmente se rexistran
delores e desventuras.
[p. 60]
Pombiña mensaxeira
que tés o nido
n'os lares d'hermosura
que baña o Miño;
vái e de volta
tráime d'os seus amores
cucas memorias.
[p. 61]
¿Qué importa, nái queridiña,
que chegue á tí con muletas?
pideume un esforzo a patrea
y-eu déralle a vida enteira.
[p. 62]
Póis qu'o queres, vou decirche
cales son as miñas penas:
ver que tés novos amores
e que de mín non te lembras.
[p. 63]
Amor, belleza, cariño,
virtude, fertuna, dichas;
ise é o pobo d'os fidalgos:
a nosa santa Galicia.
[p. 64]
Cando te vayas —dixeche—
sin tí non podrei vivir;
e xa de mín non te acordas
y-eu morro d'amor por tí.
[p. 65]
Cartos, cartos ¡sempre cartos!
y-ouro e sedas pr'os demáis;
y-eu tullído, sín capizos,
nin peto, nin quén os dar.
[p. 66]
Boga, mariñeiriño,
boga lixeiro,
larga tod'o velamen
pra chegar presto;
qu'eu de ti cerca,
vivo como n'a concha
vive a aviñeira.
[p. 67]
Non maxines qu'inda póida
facerche manda d'amor,
pois é mayorazgo a patrea
y-aparceiros nái e Dios.
[p. 68]
¡Qué vello, pomba, me poñen
as penas y-os sufrimentos!
y-eso que por tí rebule
o curazon n'o meu peito.
[p. 69]
Fachenda, traicion, miserias,
envidia, usura, inxusticias;
pra noxo e pra cativeces
o caciquismo en Galicia.
[p. 70]
Pedinche un cravel d'amores
y-outro déumo miña nái;
vive o d'ela, sempre hermoso,
y-o téu está muscho xá.
[p. 71]
—Qué diaño tés qu'estás triste,
meu ben, ribeirana miña?—
—Penso que te vás pra lonxe
e xá me vexo esquencida.—
[p. 72]
De volta d'a romaxe,
fala que fala,
c'un fato de rapaces
¡ben argallabas!
ti non maxinas:
pra qu'a gorxa se tore
basta unha espiña.
[p. 73]
N'o teu colo certo día,
¡cantos, cantos agarimos!
y hoxe solo, co'a tristura
de que pra min n'hay cariño.
[p. 74]
Dous rebeses que ¡abofellas!
ni entendo, ni entenderéi:
ser listo e morrer de fame;
ser boiro e diñeiro ter.
[p. 75]
D'a luz d'a sorte os refrexos
veñen, pouco á pouco, á min,
y-eso proba, ben querido,
qu'aló n'o cëo estás tí.
[p. 76]
Teño un filliño n'a guerra
y-eu n'o meu colo o quixér;
¡Dios santo! que â patrea volva,
digno d'a patrea, o meu ben.
[p. 77]
Vin-te hay pouco n'unha malla
y-antronte d'aguinaldeira;
diante a Virxen de Chamorro,
¡cando será que te vexa!
[p. 78]
Buscan algunhas nenas
noivos á feixes,
y-escollen y-os atopan
as máis d'as veces;
y-eu, coitadiña,
somente c'os teus mimos
feliz sería.
[p. 79]
Sobre un gaxo d'ameneiro
fixemo os dous rin-rán;
e rin-rán fói nosa vida:
si eu pr'o Miño, ti pr'o Sar.
[p. 80]
Chegar presto, vel-a axiña,
¿serán, cicáis, ilusiós?
¡quén acerta co'a ventura!
mais teño fé: creo en Dios.
[p. 81]
—¡Como queiras! ¡Un besbello!
¡Veña brisca! ¡Todo á mín!—
—¡Qué lástima qu'eu non fora
o «âs de trunfos» pra tí!—
[p. 82]
Nunca te vin poñer dengue
y-agora vistes de cófia;
antes eras fror d'o liño
y-hoxe pimpolo de rosa.
[p. 83]
Sendo ti tan paroleira
¡ben calado o conto tiñas!
y-eso que van nove meses
d'o tropezon n'a vendima.
[p. 84]
Nena que pr'a romaxe
de San Bartolo,
poste sempre muy maja
feita un pimpolo;
cala y-escoita:
pra qu'a festa esté xúrdia
contigo abonda.
[p. 85]
Airiños d'o Sil, lixeiros,
qu'o seu terruño bicades;
n'o meu nome, á aquela xoya,
suspiros d'amor levade.
[p. 86]
Vénse os corpos ô través
c'un novo invento d'o dia;
de boa gana, por sí é fofo,
o curazon che vería.
[p. 87]
¿Non fixo d'as nosas almas,
unha sola o mismo Diós?
póis si a feitura é divina,
¡quén se astreve ô noso amor!
[p. 88]
Dín c'un niño de calandra
y-ô fin resultou de cobra;
c'o teu amor fói o mismo:
quixen rula e saleu troita.
[p. 89]
¡Adios! dixeron os quintos
y-ô verte chorar, choréi;
que teñen imán as bágoas
cando as verte unha muller.
[p. 90]
Si vou pescar xurelos,
non pica o peixe;
si âs xibas poño nasas,
de ceba s'enchen;
calisquér dia,
por recoller percebes
vou dar âs mínchas.
[p. 91]
Gústanche móito as amoras
y-ô cortexo séique máis;
coida sempre d'as espiñas
que pol-as silveiras hay.
[p. 92]
Quíxente tanto, neniña,
que sin curazón quedéi;
todo enteiro m'ó pediche,
y-eu díncho, e non sabes d'él.
[p. 93]
A razon quixera darche,
máis ¡afellas! que n'a tés:
fuche sempre unha virtude,
y-hoxe o mundo anda ô revés.
[p. 94]
Bendita a vosa alborada,
calandras e verderoles,
qu'ese canto me relembra
os meus primeiros amores.
[p. 95]
Queimaban os fogueteiros,
palenques e candelillas;
y-eu d'amor, pólvora feito,
ô teu rente medo tiña.
[p. 96]
Canso xá de padeceres
solo unha esperanza alento:
¡qu'a indulxencia d'o divino
nos xunte axiña no cëo!
[p. 97]
Os vendabales d'a sorte
téñenme ferida a yalma;
máis eu irei, nái querida,
qu'eres tí miña esperanza.
[p. 98]
Canta, miña xoya, canta,
cántalle ás frores de Mayo,
qui'ise é o mes d'a nosa xura,
y-amor xurado é amor santo.
[p. 99]
Non é mestér que t'amañes
que ô fin, ben te conocemos;
tí eres rosa de cen follas
que perdeu todol-os cheiros.
[p. 100]
¡Xá cheguéi! Xá vex'os pinos
d'a nosa santa terriña!
¡Xá póido morrer sin penas
deixando eiquí miñas cinzas! |
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Ir ao índice de Páxinas