O niño de pombas

Páxina Anterior

Capítulo XIII

 

m3alopezferreironino1.013.html

[páx. 111]

XIII



O soave e doce cheirume de que deixou tan recendosa aquela casa a visita do Padre Abade de Carboeiro, púxoa de maneira que paricía que os moradores d' ela non rispiraban senon contento e satisfaución. Mariña contoulle a seus hirmáns á estoria de Ramil estando él diante; e Alvira e Sancho déronse por moy satisfeitos con que Ramil deixara de ser primo pra poder abrazalo coma hirmán.
     Desde entonces xa non se pensou n-outra cousa máis que en preparar todo pra o casamento. Aquel mesmo día sayeu Ramil á recorrer os seus estados e terras, digo, os que lle quedaran d'os señores que o adoutaran, e avisar á os seus vasallos e caseiros de que estaba pra celebrar o seu casamento. O propio fixo Sancho n-os estados de Donseón pra que todos estivesen sabidores do próusimo casamento da sua hirmán.
     N-a casa quedaron Mariña e Alvira c' os moor-


[páx. 112]


domos e c'os criados arregrando e dispoñendo todo pra a boda. Ao outro día empezaron xa á viir cuchas, carneiros, porcos, galiñas, capóns, sanganos, odres de viño, etc., coma si fose pra un mercado. N-aquel tempo había certos autos n-a vida, coma os bautismos, os casamentos e as Misas novas, que se consideraban de tanta trascendencia, que traspasaban o círculo d'a familia e cundían por toda a comarca á maneira de andacio; pois tal era o aferboamento que se levantaba en todos de contribuir pol-a sua parte á a maor grandiosidá d'a festa. ¿Quén habería, por mingoado que fose, que non se contase por moy favorecido en ousequiar conforme poidese c'a sua dádiva á os afertunados festeiros? Non ten, pois, nada de particular que aqueles días, n-aquela casa noubease a xente c' os regalos á entrar e salir coma as abellas n-un cortizo. ¡Cánto se acordaba estonces Mariña d'o que lle había dito o santo ermitaño de San Cosme, o benaventurado Famiano!
     A quen había que ver n-aquela acasión era ao nosa conocido vello, o cuciñeiro Troitosindo. Dreito enriba do lar, ao lado do caldeiro, c'o espeto n-a man e rodeyado de pinches e sirventes, paricía un Rey no seu trono. Conforme iban chegando as cousas, íbaas él repartindo: capóns pr'acó, carneiros pr'aló, cabirtos pr'acolá, e así o demáis.


[páx. 113]


     —Coidado, Troitosindo, non te cavoques! —dicíalle algún pra facer bulra d'él.
     —Quén te verá d'esta amposta, larpeiro!
     Pero él, coma si cantara un carro, seguía adiante co seu reparto, e dando ordes á uns pra que fosen ao monte por toxo, á outros pra que picasen leña, e así. A as veces, cando non-o entendían ben, baixábase do lar feito un baselisco, e xostrada aquí, trompazo alá, e labazada acolá, á todol-os tiña arrellados e deprendidos; que con él n-estas acasiós naide s' adivertía.
     —Qué arroallo leva —dicíanlle,— parece que leva toda a cuciña anteposta.
     —Dios nos libre! morte c' un fouce!
     —Co conque de que é o pirmeir cuciñeiro, quere arrear e aquelar á tod'o mundo.
     —Que n-a cuciña, que n-a eira, que n-o curral, este trasno sempre ha de facer d'as suas.
     Pero non pasaba d'alá; que él, teso coma un virote, siguía adiante co seu imperio. En fin, era un víndeovér.
     O aviso do Padre Abade de Carboeiro de que por él xa estaba todo arregrado, non se fixo asperar moitos días; e con esto todo o mundo se puxo de bolina n-aquela casa, e naide descansaba, nin de día nin de noite.
     O casamento había de facerse en Carboeiro; e


[páx. 114]


o día señalado, á boa hora, sairon os novios con todo o seu acompañamento cara ao mosteiro. Barro lles costou o abrir camiño por antre a imensa montetú que rodeyaba o pazo. Rompían a marcha os escudeiros e peóns d'a casa de Donseón; seguían logo, moy ataviados, oito mociños e oito mociñas que Ramil lle dera á Mariña pra que lle servisen de paxes e doncelas; viñan despois os cabaleiros amigos e paniaguados d'a familia; e por últemo Mariña co-seus hirmáns, montados en bestas moy engalanadas e gornecidas. Cerraban por últemo o acompañamento, os moordomos e outros empreados d'a casa, montados tamén coma os demáis en bestas ben arreadas e lucidas.
     Ao chegaren ao ponte que está preto de Carboeiro, encontraron á Ramil que xa estaba asperando co seu acompañamento. Os berros e acramacións que botaron n-aquel ponte, paricía que chegaban ao ceo; tal era o antusiasmo d'aquela xente e a forza con que estaricaban e infraban os gaznates! O estronido d'aquelas voces resoaba n-os montes d'arredor, e o eco iba pubricando por toda a comarca a gran solenidá d'a festa.
     Encontráronse c'a porta d'a eirexa cerrada; porque o Padre Abade ao ver pol-a mañán cedo que xa a xente se mataba dentro pra coller boo sitio, tomou o acordo —e non foy malo—de botalos


[páx. 115]


á todos afora e atrancar a porta. A mesma operación, que non costou pouco, de cerrar a porta, houbo que facer despois que entraron os novios co seu acompañamento.
     Non-os deteremos en descrebir a augusta cirimonia que tivo lugar dentro, nin o comovidos qu'estaban os presentes c'a mesma sorpresa que lles causaba o ver d'aquela maneira pra sempre xuntos os que hastra estonces estiveran soilo unidos poI-o vencello do sangre.
     O boo foy cando acabada a cirimonia apareceron os novios pol-a porta d'a eirexa: o levante que tal alí s'armou non é pra dito. Nin quedou por batemento de mans, nin por vivas, nin por acramacións, nin por atruxos, nin por nada que amostrase alegría e contento. Moitos ao pasar Mariña e máis Ramil, poñíanse de rodillas c'as mans direitas, pois tal era o embeleso e soledá que lles daba; outros empezaban á contar contos d'eles, do qué dixeran, d'o qué fixeran en tal e cual acasión; de modo que si alguén poidera recoller todos estes ditos, tendría feita e direita a estoria de Mariña e de Ramil.
     D'esta conformidá foron indo cara ao pazo de Donseón, onde ao pouco de chegaren comezou o convite, que como era d'adoito antre xente de tal rumbo, había de durar pol-o menos oito días.


[páx. 116]


     Ao terceir día á media tarde, e cando xa estaban correndo pol-a mesa adiante as navetas c'os confites e outras lambetadas pol-o estilo, n-a sala onde estaban os prencipales convidados persentouse de socato unha piligrina (n-aquela casa pra os piligrins sempre estaba a porta aberta), botou unha olIada ao redor, e logo encamiñouse ensiguida dreita á Mariña. Pol-o seu porte e pol-os seus modos, ben se vía que non era unha piligrina calquera. Así que chegou xunto de Mariña bicouna e abrazouna con moito agarimo, dicíndolle ao mesmo tempo: —Perdóname que te bique e que te abrace, pois xa eres miña filla. E logo como si lle tardara, virouse cara á Ramil caéndolle as bágoas á rego, e bicouno e abrazouno con toda a sua alma, dicíndolle ao mesmo tempo:
     —¡Ay, fillo das miñas entrañas, cánto puxeches da tua parte pra que o sonroxo do meu pecado fose menos!
     Abrayada quedou á mayoría d'os que estaban n-a mesa ao ver as astromonias d'aquela muller. Algúns pensaban que se trataba d'unha tola e ainda se puxeron en pe pra estar máis dispostos, pol-o que poidera soceder; pero logo empezou de correr pol-o baixo a voz: —É a nay de Ramil, é a nay de Ramil; e con esto quedaron todos asosegados; pero, por eso, c'a ansia e envexa de saber en qué paraba aquelo.


[páx. 117]


     En canto á Ramil, ao pronto quedou coma estantío, sin saber o que lle pasaba; pero logo, ante as íntemas demostracións d'aquela desconocida, sinteu no seu intrior unha alteración coma nunca n-a sua vida esprimentara, un estordigamento que se lle estendeu por todo o corpo desd'a cabeza hastra a punta d'os pes. Era o sangre que chamaba pol-o sangre; e non é pra describir a forte emoción e a intensa tenrura con que dou o pirmeir bico e o pirmeir abrazo aa sua verdadeira nay. A cal cando poido coller algo de folgo, dirixíndose á todol-os circustantes, díxolles:
     —Perdónenme suas mercedes —-prorrumpeu saloucando— estes meus arroutamentos. Vint'esete anos hay que veño en costante e brava loita antre o meu corazón e consideracións que non é do caso espresar aquí n-este momento; e agora que, gracias á esta boa moza (e ao decir esto pousaba a sua man sobr'o hombreiro de Mariña, inda non tanto pra apoyarse n-ela coma pra darlle xa unha proba de íntema familiaridá) cóubome hachar algún tremiño ao afán que me devoraba o peito e que vexo legre e dichoso á este pedazo do meu corazón, do cual tanto tempo estiven en sacresto; non vos estrañedes que eu aloulee e diga e faga cousas sin orde e sin tino.
     N-esto Mariña foise arredando pra que se sen-


[páx. 118]


tase antr'ela e Ramil; mais Ermemberga, que lle conoceu a intinción —estas mesas —díxolle— non che son pra unha piligrina.
     —E non queredes votarnos a vosa bendición? —repricoulle Mariña.
     —Si o sentarme aquí sinifica que vos boto a miña bendición, sí, sí.
     Por eso ela non quixo tomar nada, sinon que estivo remoendo n-a boca algunhas finezas que lle fixeron os fillos; e mentras, perguntoulles si habería inconveniente en que entrase alí un seu escudeiro qu'estaba n-a porta asperando. Ramil cenou á un d'os criados qu'estaban sirvindo á a mesa pra que fose á avisar ao escudeiro; e logo éste entrou, traendo n-as mans un caixonciño que puxo diante de sua dona. Abreuno ela, ou máis ben dito, arredoull'a tampa porque o caixón xa viña aberto, e sacou de dentro duas arquiñas de marfil qu'estaban envolvidas en panos de seda. Unha arquiña púxoa diante de Mariña, e a outra diante de Ramil, dicíndolles ao mesmo tempo: —Estes pequenos trastes non teñen dadoiro, é verdá; pero eu aspero que sempre que os abrades, habedes de hachar n-eles o cariño de vosa nay.
     —Xa me tarda —dixo Mariña, abrindo a sua—; e comenzou de sacar sortellas, bincos, collares, unha media lua á modo de diadema, todo de ouro, e


[páx. 119]


máis tamén madeixiñas de fios de ouro pra entrenzar c-o cabelo. O que máis chamou a atención foy un cinturón de tela de ouro que de trecho en trecho tiña apricados unhos medallós tamén de ouro con esmaltes de aprique. Os broches, que eran redondos, tiñan unha rolda de pelras, despois outra máis pequena de rubís, e n-o medio engastonada unha gran esmeralda.
     Ramil fixo o que Mariña, e sacou da sua arqueta unha cruz, unhos relicarios, unhas esporas de ouro, o puño d'unha espada rematado c'unha esmeralda redonda, e c'unhas boliñas de zafil n-os estremos d'os brazos d'a cruz; e sint' estos, outros dixes, conchas e monadas.
     As mismas arquetas eran en sí cousa de moito valor e estimación. A de Mariña, tiña n-o frente labrados de relieve tres cuadros separados por culunas. N-un estaba fegurada a Anunciación de Nosa Señora, n'outro Noso Señor n-o portal de Belén e n-o outro a Adoración d'os Santos Reises. A de Ramil tiña n-o medio as bodas de Caná e á os lados os desposorios de San Xaquín e Santa Ana e Nosa Señora e San José.
     Os convidados estaban todos c'a boca aberta contemprando aqueles ouxetos, e todos moy adimirados de que a piligrina viñese arrombada c'aquelas cousas. Pero o caso pasou así. Ao ir Ermember-


[páx. 120]


ga pra Santiago en comprimento da sua ofreza, coma d'adoito foyse á Carboeiro pra falar c'o Padre Abade. El contoulle todo; cómo seu fillo Ramil estaba pra casarse d'alí á dous días; díxolle quén era a novia, como ninguén podía deseal-a mellor. Con esto a boa da muller púxose tan leda e tan contenta, que paricía que a alegría lle rezumaba por todo o corpo. De Mariña e máis d'os hirmáns xa lle falara o Padre Froilán n'outras acasións.
     —Ay Reverendo Padre! cánto ben me fay noso Señor, á quen tanto ofendín. E con eso despideuse e sigueu pra Santiago.
     N-o camiño ocurréuselle que lle tiña que facer algún regalo á os novios; pero, ¿cómo iba ela á comprir con esta cortesía, si sacando que viña acompañada d'un escudeiro e d'unha doncela, en todo o demáis era como unha mandingante? Fixera pormesa de non parar en outro sitio que n'os espitales que había á a beira do camiño e alí durmir onde durmían os probes e necesitados, e non comer máis que o que lle desen por caridá. Así é que n-a bulsa dos cartos non tragía máis que moedas miudas pra dar á os probes ou eivados que alcontrase pol-o camiño. N-esto nembrouse que en Santiago conocía á dous coengos, que andiveran pol-a Lombardía recollendo esmolas e donadíos pra a Eirexa do Apóstolo Patrón d'as Españas. Con eles falara algunhas


[páx. 121]


veces, cando andaban viaxando pol-a sua terra, e ainda lles dera unha boa esmola (e máis poida que fosen Pedro Astrariz e Payo Yáñez, de quen dice a Estorea Compostelana, n-o Lib. II, capítulo LXIV, que poI-os anos de mil cento e vinte e tantos, con tal ouxeto recorrían a comarca de Pavía).
     Non lle fixo falla poñer moitas esculcas pra alcontrar á os coengos n-a catredal. Díxolles en moito sagredo quen era ela, e o que lle pasaba: que quería facer algúns regalos pero que non trajía cartos bastantes, e pol-o tanto que lles pidía que tivesen á ben de emprestarlle o diñeiro que pra o caso lle cumprise. Eles, que non tardaron en reconocela e nembrarse d'o ben que os tratara en Pavía, ofrecéronselle de moy boa voluntá pra todo o que lle fixese falla. Con esto ela clareouse con eles e díxolles que o que quería era mercar algunhas alaxes d'a máis valía que houbese en Santiago pra regalar á unhos novios, á quen ela estimaba tanto com'as meniñas dos seus ollos.
     Os coengos foron avisando á os oulives de máis nombradía (e coidado si os había boos estonces en Santiago!) pra que trouxesen á a casa d'un deles todo o melloriño que tivesen n-a tenda. Ela iba escollendo o que lle paricía, hastra que veu máis que atuídas as duas arquetas de marfil, que tamén


[páx. 122]


mercara á un d'os oulives. N-esta aperación empregou tres días, ao cabo d'os cales despois de despedirse d'os coengos, deixándolles conocemento e obrigación d'o que d'eles recibira, púxose en camiño pol-a vía acostumada hastra que chegou a Donseón c-o seu alquipaxe á a hora que vimos.
     Por moy estantíos que quedaron os convidados ao contemprar aquelas cousas, ninguén por eso se astreveu á perguntarlle á a piligrina cómo e d'ónde lle viñeran aquelas alaxes.
     N-esto xa estaba pra poñerse o sol. Ermemberga ergueuse e fixo ademán de querer despedirse. Os fillos, ambos e dous quedaron mirando pra ela cos ollos tan arregalados, como era grande o seu atoramento.  —E habedes de deixarnos n-esta acasión? —perguntoulle Mariña.
     —E queredes negarme a pirmeira cousa que vos pido? —sigueu Ramil.
     —E pensades, meus fillos, que é sin que se me esgacen as entrañas o teer que deixarvos en esta acasión? Pero non pode ser de outra maneira. Eu fixen pormesa de vir direitamente á Compostela sin pararme máis que n-os espitales do camiño, nin tomar máis que pan e auga ou o que tivesen a caridá de darme. En Santiago tres días enteiros embaín en comprar esas chilindradas, e agora xa me parece que é razón de que siga o meu camiño.


[páx. 123]


E ao decir esto aloumiñaba c'as máis tenras caricias á os seus fillos coma si quixera atranquilalos con elas, xa que non podía facer o que lIe pidían.
     —E cando fixéstedes esa pormesa —saltou Mariña, á a cual as mismas caricias d'a sogra paricía que lle daban aas pra facerse máis ousada e asixente— poderíasevos ocurrir que n-o viaxe habíades de encontrar prendas do voso corazón que necesitasen do voso amorío e do voso alento? E ademáis que espital tamén é esta casa; porque, mal que eu o diga, poucos días veñen ao mundo, que non durman aquí algúns piligríns.
     —Non é este o espital que eu busco, sinon o de Lalín, onde, si Dios quer, ey de ir a dormir esta noite. O gran Señor á quen tanto ofendín, fíxome o ben de vervos aquí xuntiños; e eu qué máis podo desear agora?
       Estonces Mariña, botándolle os brazos ao pescozo e c'os ollos que mesmo demandaban piedá: —Podíamos mandar atrancar as portas —díxolle— pra facervos violencia, pero estamos seguros de que máis que todal-as trancas han de poder con vos as súpricas e os suspiros de vosos fillos e en particular os d'a vosa filla nova. En todo caso iremos á dormir con vos n-o espital de Lalín.
     Mais Ermemberga que con estas súpricas e además d'os fillos sintía que lIe atenazaban alá


[páx. 124]


dentro o peito, rindeuse e dixo: —O pasar vos a noite comigo n-o espital non pode ser; quedarey, pero ha de ser co-estas duas condiciós: que ey de saír ao arrayar o día e que ninguén, ninguén d'a casa, me ha de acompañar.
     Despois, abrazando e bicando á Mariña: —Querendo Dios, á quen tanto ofendín e que tanto ben fixo —sigueu— xa buscaréi eu acasión de amostrarvos cánto vos teño n-o corazón e cán prendada quedei d'esta miña filla nova.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~


     E con esto acabouse o meu conto, digo, acabouse non, porque inda quiría engader algunhas paráboas acerca de cómo remataron os que foron os prencipales causantes d'as trifulcas e trasnadas que vimos. O Conde de Toroña D. Gómez Núñez, vendo que non-o deixaban acougar en ningunha parte, acabou por meterse frade n-o convento de Cruni, en Francia. Gondesindo marchou c'o Conde de Galicia D. Fernando Pérez de Traba, n-a cruzada que perdicou San Bernaldo, e nunca máis se d'él soupo.

Páxina Anterior

Ir ao índice de Páxinas

 


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega