BVG     Atrás    Índice de Páxinas

CAPITULO XI UN EXCELENTE RAPAZ

     No fondo, a culpa de todo foi do pai, D. Uxío, que, verdadeiramente, nunca se preocupara da educación do fillo. Así que este practicamente criouse abandonado. Tiñan a casa en Sanmamede, a catro ou cinco quilómetros da Vila. Unha gran casa-pazo, con capela propia e unha enorme biblioteca con tódolos libros, algúns moi valiosos, encadernados en pel, dicíame Lier cheo de admiración retrospectiva.
     -Hoxe xa non debe de quedar nin un. Entre os ratos e a humidade...
     O pai, D. Uxío, que era dunha das mellores casas de toda Galicia, descendente dunha das familias máis antigas, familia outrora con títulos nobiliarios e pazos en todas partes, non fixo máis en toda a súa vida que perder tontamente as súas terras, unha tras outra, no xogo, no Casino. Sempre xogando e sempre perdendo. Case tódalas fincas que tiña polos arredores da Vila as xogara e perdera nunha soa noite.
     -Hoxe valerían centos de millóns -calculaba Lier extasiado.
     Pois así pasara a vida, perdendo os cartos tontamente.
     A nai tampouco tiña personalidade. Faltáballe carácter para educar ao fillo, ou para controlar ao marido. Nunca servira para isto.
     Así e todo, quixeron metelo, ao fillo, interno nun colexio relixioso que había de aquela a poucos quilómetros da Vila.
     -Agora xa non o hai; os poucos monxes que permanecen no mosteiro xa non poñen clase. ¿Que idade tería el? -preguntábase Lier-. Dez, doce anos. Pero nada, non durou nin un mes.
     Os monxes non podían con el -ata parece que lles quixo envelenar a comida poñéndolle unha substancia que causa diarrea.
     -Acórdome tamén, pero isto non sei se foi antes ou despois de ir ao colexio, que un día se tirou desde unha ventá da súa casa, que aínda quedaba ben alta, porque quixo coller un avión que pasaba. E non se mancou nada. Ter, ten sete vidas, coma os gatos.
     Despois, xa de rapaz, non había feira nin festa na que non acabase a paus.
     -Xa saberás que antes, nas festas de aldea, sempre había paus; sempre viñan mozos de outra parroquia dispostos a desfacelas. Acórdome que, precisamente na festa de Sanmamede, antes da guerra, aparecera o famoso Agra, que era un dos individuos máis temidos nas festas, e mandara tocar as campás polos que ían morrer alí... Acórdome ben, porque era unha das primeiras festas á que fun eu.
     Pois o Barbas, xa desde rapaz, andaba en tales liortas: moitos paus dera, pero moitos levara tamén.
     Beber, sempre bebera; mais tampouco había que botarlle tódalas culpas ao viño.
     Non era propiamente que tivese mal viño. Porque cantas veces levaba unha borracheira fenomenal e mais se comportaba como Deus manda, sen faltar a ninguén no máis mínimo. Mentras que outras, sen ter probado nin gota de alcohol, cometía calquera barbaridade.
     Como cando estaba facendo o servicio. Parece que a un cabo primeiro o tiña enfilado, non se sabía porqué. E unha mañá meteulle un par de navalladas que o deixaran varios días, ao cabo primeiro, abaneándose entre a vida e a morte. O Barbas acabara salvando o pelexo porque tiña parentes que ocupaban de aquela postos moi importantes e que, nesta ocasión -excepcionalmente- se moveron por el.
     -Todo é segundo como lle dea -dicía Lier.
     É dicir, igual lle daba por conducirse irreprochablemente e pasaba temporadas, mesmo de varios meses seguidos, sen dar ningún motivo de queixa. Pero outras veces, cando menos se esperaba, saía cunha desas falcatruadas que deixaban a todo o mundo boquiaberto.
     Ultimamente, por exemplo, estaba tranquilo de todo. Levaba unha temporada exemplar. Ata que veu o accidente. Que fora máis que nada un caso de mala sorte. Quedara durmido porque tivera que viaxar moito aquel día para resolver asuntos familiares, mesmamente. Xa saíra de Sanmamede de moi cedo, para chegar a tempo ao consulado de Venezuela. Así que o accidente non se debera a que andase bebendo, ou trasnoitando, ou facendo o golfo. Todo o contrario.
     Asuntos familiares, si. Porque a proba de que o Barbas tiña bo fondo estaba no seu comportamento coa súa familia. Casara en Venezuela, cunha europea. Unha suíza, ou sueca, ou alemana. Algo parecido. E era pai de dous nenos loiros -dous nenos moi guapos aos que quería de verdade. Sempre levaba unha foto deles na carteira, e amosábaa, orgulloso, en canto se lle presentaba ocasión. Pero el comprendera que non era bo pai para eles, que o exemplo que lles daba non era o axeitado, que a súa influencia podía prexudicalos. E por iso tomara a resolución, sempre de acordo coa súa muller, de separarse da familia. E separárase; pero, certamente, non a abandonara. Seguía mandándolles diñeiro "relixiosamente", a pesar de que a muller era rica; parece que realmente non o necesitaba. O meu pai non se portou comigo tan ben como eu cos meus fillos, dicía o Barbas, mesmo con certo orgullo.
     ¿De onde sacaba os cartos? Pois non se podía contestar doadamente, porque é que cambiaba a cada paso de traballo.
     -Aquí nunca traballou en nada -dicía Lier-. Esa é a verdade. Pola Vila aparece de cando en cando a descansar; anque, boeno, descansar non descansa nunca.
     Ás veces tardaba varios anos; outras veces, aparecía en máis dunha ocasión o mesmo ano. Igual se dicía que andaba embarcado como, pouco despois, que estaba nas plataformas do Mar do Norte, ou que traballaba nun club de Soho. Non acougaba; iso había que recoñecelo.
     -Pero eu sei positivamente que houbo tempos nos que chegou a gañar moitos cartos.
     Sobre todo en Venezuela. Fora dos primeiros da Vila en marchar para aló.
     -Acórdome ben, porque eu de aquela tiña unha xestoría; arranxaba os pasaportes e toda a documentación que precisaban os emigrantes. Recordo que en Caracas parou nos primeiros tempos na mesma pensión que un parente meu; a pensión Recreo, na calle de Recreo, enriba de Sábana Grande.
     Ao parecer, o Barbas facía de aquela, por mor do seu traballo, moitas viaxes de Caracas a Mérida.
     -Recordo que unha vez me dixo que en Mérida, como o clima era máis frío, "non se daban os negros" -ría Lier-. Moita gracia me fixo. Dicíao como se me dixese que non se daban os nabos, ou que non se daban as troitas.
     Pero o malo foi que, en canto deu xuntados algúns bolívares, empezou a gastar os cartos e o tempo en facer excursións á selva con outro amigo e paisano noso, detallou Lier, que estaba tan guillado coma el.
     -Ese non volveu por aquí. Debe de levar aló máis de trinta anos e nunca se lle volveu ver o pelo, e non é o único caso. Parece que el e mailo Barbas chegaron a facer amistade con xefes de tribus indias da selva venezolana.
     Non só en Venezuela. Tamén en Londres tivera o Barbas bos traballos. Claro que non como para aforrar cartos e facer fortuna, como a puido facer en Venezuela, se quixese; senón, simplemente, para vivir ben, francamente ben. En Londres, ademais, vivira durante distintas etapas da súa vida.
     -A primeira vez, non sei se antes aínda de marchar para Venezuela.
     En certa ocasión, necesitaba un certificado de ter traballado de camareiro en España, para poder ocupar un posto moi interesante de camareiro, ou de axudante de camareiro, ou algo así.
     -Era nun hotel de Curzon Street; non sei porqué, quedoume gravado este nome, e iso que nunca estiven en Londres. E resulta -contou Lier- que eu puiden proporcionarlle un certificado nada menos que do Hotel Palace.
     En efecto, Lier contaba de aquela, segundo me dixo, con un grande amigo no staff de este hotel (a dicir verdade, el non dixo "staff").
     -¿E sabes que fixo?
     Un día estaba servindo a unha señora americana que rosmaba e protestaba por todo. Pola comida, polos camareiros, por todo. Entón ao Barbas ocorréuselle o seguinte: vai e colócalle á señora un bistec enriba da súa cabeza, en vez de colocarllo no prato.
     - Polo menos, iso é o que contan ¡Fíxate ti o que se lle foi ocorrer!
     Naturalmente, despedírano do hotel ese mesmo día.
     Pero, ultimamente, estaba tranquilo, repetía Lier. Levaba unha temporada verdadeiramente modélica en tódolos sentidos. Por iso fora tanto máis lamentable o accidente do coche (era un pequeno Austin con matrícula GB o coche que trouxera agora), que o volvera desencaixar por completo. Polo de pronto, agora déralle por levar con el a todas partes ao pobre Fangio. Como se fose un can -á parte de utilizalo como chofer. Que tamén era, o Fangio, un excelente rapaz, pero cos seus aspectos, digamos, perigosos. O caso era que, xuntos, os aspectos perigosos dos dous, de Fangio e mais do Barbas, multiplicábanse, e acababan formando unha parella temible.
     Con quince dioptrías en cada ollo, para non falar do seu grave defecto nas pernas, o Fangio seguía empeñado en que só servía para traballar de taxista; e o malo era que, metido no coche, collía mentalidade de corredor de Le Mans ou algo así. Certo que, malia todo, non lle faltaban clientes, porque cobraba moito máis barato. Como era de esperar, chovían sobre el denuncias por competencia ilegal, presentadas polos seus "colegas" legais, así como accidentes (por milagre, ningún demasiado serio polo momento) por exceso de velocidade.
     -E quen sabe se tamén por defecto de vista -agregou Lier.
     Polo demais, todo canto gañaba o gastaba Fangio nos pequenos barrios chinos das cidades cercanas que frecuentaba, nas que, con seguridade, o explotaban de mala maneira; el sabíao, pero non lle importaba nada, mesmo lle parecía natural, pois adoitaba dicir: Eu ben sei que me estafan, pero ¿que rapaza normal me pode querer a min?
     Así que o Fangio convertérase na sombra do Barbas, e o coche do Fangio era agora practicamente o coche do Barbas -aínda que, era curioso, sempre guiando Fangio-, sen posibilidade de ser usado por ningún outro cliente. Unha combinación do máis imprevisible.
     Fora tamén a raíz do accidente cando lle entrara ao Barbas a teima contra os pantalóns vaqueiros, que constituían, podíase dicir, o uniforme dos rapaces de hoxe (tan antinorteamericanos eles, por outra parte, pensei eu). ¿Por que? ¡Sabe Deus! A teima esta era aínda máis inexplicable se tiñamos en conta que o Barbas se adiantara en máis dun aspecto ás modas xuvenís imperantes.
     -Empezando polas corbatas.
     Ou, mellor dito, pola ausencia de gravatas. En efecto, sempre que se celebraba un baile un pouco formal no Ateneo, o primeiro problema da noite para a directiva do Ateneo suscitábao, xa se sabía, o Barbas, que indefectiblemente se presentaba alí sen gravata, non obstante ser esta rigurosamente obrigatoria, e teimaba en que, como socio, tiña o dereito de entrar así. Argumentaba que a gravata non lle deixaba respirar ben, que lle daba asma.
     Non era de estrañar que, máis dunha vez, estivera expulsado do Ateneo temporalmente, como sanción -pois a expulsión temporal era unha das sancións previstas nos estatutos da sociedade contra os socios que incumpriran algunha norma. Mais a causa non sempre fora a gravata. Unha tarde, no medio dunha conferencia que estaba dando no Ateneo un catedrático de Instituto (acto infrecuente, quizais por fortuna para o Ateneo: podíase calcular un promedio dunha conferencia no Ateneo cada cinco anos ou así, segundo resposta de Lier a unha pregunta miña; pero máis raro era aínda que ao Barbas lle dese por asistir a unha conferencia), no medio da conferencia, dicía, o Barbas soltara un arroto que interrompera en seco ao conferenciante e, a pouco máis, definitivamente, a mesma conferencia.
     Pero, ademais de xenreira polas gravatas, estaba o cultivo da barba. Porque agora todo o mundo a deixaba medrar, a barba; pero a del tiña máis de vinte anos de antigüidade; era do tempo dos guerrilleiros de Sierra Maestra, de cando el admiraba tanto e tan indisimuladamente (o que non deixaba de ser perigoso de aquela) a Camilo Cienfuegos. Fora entón cando lle empezaron a chamar Barbarroja; o de Barbas simplemente viñera algo máis tarde.
     Pero o eido no que o Barbas destacara máis como precursor era quizais o do baile. Como bailar normalmente os tangos, foxes, boleros, rumbas, valses e demais, dicía que lle aburría, inventara un baile separado, que practicou sobre todo no Ateneo, consistente en exercicios do máis violentos; subíase ás sillas e ás mesas, brincaba, daba voltas no chan, sobre todo voltas de maragato; unha vez ao final dunha verbena, desnogara un nocelo, como no futuro lles había suceder tantas veces aos adolescentes ao bailar o rock and roll e todo iso.
     -Pero no fondo fondo éche un gran rapaz.
     Este era un punto no que Lier non se cansaba de insistir.
     -Ademais ten un aspecto tan inocente, ¿non é verdade?, parece incapaz mesmo de matar unha mosca, ¿non che deu a ti esa impresión cando o viches?
     E Lier poñía un xesto case de éxtase, e a súa voz soaba agarimosa, coma se estivese festexando unha maravilla diminuta e perfecta.
     E estes poucos cabos soltos case é todo canto eu podo presentar como biografía do Barbas, gracias aos datos que Lier me deu, non só ao remate da cea, senón tamén, e principalmente, no curso do día seguinte, tan sorpresivo para min.
     Teño a impresión de que había xa nela algo, ou bastante, de mitificación popular, pero, despois de todo, trátase soamente dunha impresión.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega