ESCENA
19.
Dichos.Carmela.
|
Carmela |
Aquí
ven D. Camilo. |
T. Mingos
|
Dios veña co-él.
|
D. Camilo
|
Boenos días.
|
Chufón
|
Moi felices.
|
T. Mingos
|
Xa me estaba tardando. ¿Traime esa conta?
|
D. Camilo
|
Trayo por certo; pero temos inda mais que falar. (Ramón sale
del escondrijo aprovechando el verlos a todos entretenidos y se
pone a hablar con Carmen en Ia ventana. D. Camilo finge explicar
el engaño al Tío Mingos).
|
Manuel
|
Non me vou agusto sin falar co-a rapaza. Xa vou sintindo pedirlle
tanto.
|
Chufón
|
Hicimos lo que nos mandou tu padre.
|
T. Mingos
|
Agora xa entendo. (Muy contento hablando con D. Camilo).
|
D. Camilo
|
O caso foi chocante. (Riendo a carcajadas).
|
Manuel
|
Vou a ver s' anda por abaixo e falo co-ela. ¿Ímonos?
|
Chufón
|
O conto é qu' eu tamén quería falar co-a criada; pero véola
moi entretenida e animada co-ese siñorito.
|
Manuel
|
Anda vente, xa lle falarás na romería.
|
Chufón
|
(A todos). Queden con Dios todos.
|
Carmela
|
¿Xa se van? Agora é unha vergonza que se vayan sin xantar.
|
Sabela
|
(Que acaba de entrar). Non agora non vos ides por esta
calor.
|
[p. 54]
|
|
T. Mingos
|
Sabela. Chegas a tempo. Acaba de pedirme D. Camilo á Carmela
pra casar co seu fillo.
|
Sabela
|
(A D. Camilo). ¿De verdá?
|
D. Camilo
|
Si señora. Estos mozos poden ser testigos. Acercate Carmela. Xa
sei que o meu fillo te quer e tí tamén a él. Acabo de tratar
con teu padriño d' asegurarche un dote de dous mil pesos. |
Sabela
|
¡Alabado
sea Dios! E vosté que pide en troques? |
Ramón
|
Nosoutros non pedimos nada. Ela sola valeo todo, dendes que a
quero.
|
Manuel
|
(Al Chufón). Ves hô, este é outro cantar. Ti non lle
dabas outro tanto.
|
Chufón
|
¡Coidado si ten sorte esa criada!
|
Sabela
|
Mingos supoño que non os deixarás ir. Oxe debemos de xentar
todos xuntos. Vou a ver como anda a cuciña. (Sale muy
contenta).
|
Carmela
|
Vou a axudar á mamai. (Sale detrás despidiéndose con Ia
mano de Ramón al salir).
|
ESCENA 20.
Tío Mingos.D. Camilo.Manuel.Chufón.
|
Manuel |
Tío
Mingos, suprícolle unha palabriña. (Llamándole aparte).
Penseino millor e non fago caso do que me mandou pedir meu pai.
A min a rapaza gústame moito y-estou resolto a pasar pol-o que
vosté Ile dea. Con dote ou sin él, alá non lle ha de faltar
que comer. |
T. Mingos
|
Pro burro ¿non ves que acabo de casala?
|
Manuel
|
¿E non é esta a que se casou?
|
T. Mingos
|
É.
|
Manuel
|
Pois eu a quen quero é á outra.
|
T. Mingos
|
¿A quen? ¿a María Antona?
|
Manuel
|
A que estaba amañándose aquí cando cheguei, qn' inda me gusta
mais qu' ésta.
|
T. Mingos
|
¿Logo tí falache co-ela?
|
Manuel
|
Si señor: faleille do casamento e díxome que si vosté quería
que ben.
|
T. Mingo
|
Pero a outra sobriña non ten nada. Eu non doto mais qu' a ésta
que acaba de salir d' aquí.
|
[p. 55]
|
|
Manuel
|
Non importa: a min gústame a moza, y-abonda.
|
Chufón
|
(Que se acercó a escuchar). Ti que vas facer, ¡burro!
|
Manuel
|
(AI Chufón). Agora xa non perciso que metas baza.
Abóndome eu solo.
|
Chufón
|
(Cogiendo aparte a Manuel). ¿Qué vas hacer Manuel. Y si
tu padre non te quier Ia mujer sin dote en casa?
|
Manuel
|
Pior pra él que a ten que aguantar.
|
Chufón
|
Según e como.
|
Manuel
|
Pois pior será que eu teña que agoantar unha muller qne non me
queira, por moito dote que leve. (Como incomodado).
|
Chufón
|
É certo: pro si pensabas así, non sei porque te apurabas tanto
pra que eu viñera contigo.
|
ESCENA 21.
Dichos.María Antona.Carmela.
|
Entra María Antona llorando, ciega, sin oir a nadíe y se
dirige al cofre, lo abre y va sacando de él su ropa, después
de recoger de Ia baranda uno o dos pañuelos. Carmela
entra detrasde ella. |
Carmela
|
Cálmate María Antona. Non val nada todo.
|
M.ª Antona
|
Voume y-adios: non paro mais aquí.
|
Manuel
|
Pero que che pasa muller? (Con acento cariñoso).
|
M.ª Antona
|
A mín nunca me ha de faltar que comer, si Díos quer. (Haciendo
un lio con Ia ropa y sin hacer caso de Manuel ni de Carmela que
estan a su lado).
|
T. Mingos
|
¡Pro que arroutada estás! ¿Que che parou? (Acercándose
también).
|
M.ª Antona
|
Que me despediu a tia Sabel (Se echa a llorar). |
T. Mingos
|
¡Ay vamos! Cousas de tua tia. (Vuelve a sentarse).
Entrambas tedes o mesmo xenio.
|
Manuel
|
Calmate muller. Eso inda é millor pra que te veñas mais antes
comigo.
|
M.ª Antona
|
Vaya largue: déixeme agora de lerias que non estou pra
cuchufletas. (Acaba de atar un lio de ropa y se dispone a
marchar).
|
Carmela
|
(Cogiéndola). Pero ¿pr' onde vas, muller? (Dejándola
|
[p. 56]
|
y corriendo al Tío Mingos). Pero padriño ¿vosté deixâ
ir?.... Vou ond' a madriña. (Sale escapada).
|
Manuel
|
(Cogiéndola, al soltarla Carmela, del otro brazo).
Agarda muller. Xa lle dixen ó tio Mingos que me casaba contigo.
|
M.ª Antona
|
¿De veras? (Calmándose y mirándole con picardia) ¿Y-a
dote?
|
Manuel
|
Anque non leves mais qu'a roupa que tes ó lombo. Abonda a boa
sona que tes. Oxe mesmo podes vir comigo.
|
M.ª Antona
|
(Soltándose). Enton, penso qu' a boa sona iba a perdela
alá.
|
D. Camilo
|
Vente comigo: non seas burra. (Cogiéndola del otro brazo al
soltarse de Manuel).
|
M.ª Antona
|
Inda volve as andadas. Largue, largue (Sacudiéndole, al
desprenderse con el lio).
|
Manuel
|
(Cogiéndola inmediatamente del otro brazo) Pero ¿que me
respondes?
|
M.ª Antona
|
¡Quen che da creto! (Se suelta y camina hacia Ia puerta ).
|
Chufón
|
(Deteniéndola y tratando de cogerla el brazo que ella
esquiva). Agarde muller. Tamen a mi me gusta.....
|
M.ª Antona
|
Tamén a vosté, jaja. Xa estou comprometida.
|
ESCENA 22.
Dichos.Sabela.
|
(Aparece en la puerta Sabela disputando con Carmela). |
Sabela |
Nada, nada. Non-a quero mais na casa. (Entrando) |
T. Mingos |
¡Si todo eso non val nada, Sabela! |
M.ª Antona |
Non s' apure, que a min onde servir non me ha de faltar. |
Sabela |
¿Vela, que desleigada? (AI Tío Mingos). |
Carmela |
Oxe non te vas. (Se abraza a María Antona como tratando de
convencerla). |
D. Camilo |
Tía Sabela, oxe pido eu por ela: non é día de despedila.
|
[p. 57]
|
|
Sabela |
¿E porque non? No-me fai falla pra nada. (Incomodada). |
T. Mingos |
Deixea D. Camilo. Mentras non se calme, as razós non lle sirven
de nada. |
D. Camilo |
E verdá: no-me acordaba que era muller. |
Carmela |
Madriña perdónelle, sinon voume eu con ela. |
Sabela |
D' esta vez perdonareille por tí. (A María Antona). Pero si te
volvo a coller d' aquel xeito co louban d' Antón ¡Pouca
vergonza! ¡Sales fina pros homes! |
(Manuel y Chufón hablan aparte como
pasmados) |
M.ª Antona |
Por eso mesmo me vou. |
D. Camilo |
Non seas testana. Agora non te vas. (Deteniéndola y luchando
con ella para arrebatarle el lio de ropa). |
ESCENA 23.
Dichos.Antón.
|
Antón |
¡Qu'
é esto! (Se precipita entre los dos y separándolos furioso).
¿Que tén que ver vosté co-esta muller? Si quer que lle duren
as moas na boca, non volva a tocata siquera. |
Ramón
|
¿Que dís tí? A ver si che fago deprender educación.
|
Sabela |
(AI Tío Mingos). ¿E tí aguantas esto? ¡Estrevido! ¡Largo
da miña casa! |
Antón
|
Pois fágam' a conta.
|
M.ª Antona
|
Ti quédate: abonda que me vaya eu.
|
T. Mingos
|
Tí, antes de irte, podes salir casada con Manuel do Peto; pois
él, qu' está diante, acábame de pedir o consentimento pra
casar contigo. |
Antón
|
¡Como! ¿él!... ¡ela!... (Mirándolos asustado).
|
M.ª Antona
|
Pero tí queres casar comigo? (A Manuel).
|
Manuel
|
Si muller si, xa-o acabas d' oir.
|
M.ª Antona
|
(Ap.) ¡Qué lástima, quen-o soupera! (Mira para
Antón que clava los ojos en ella). Pois chico, chegache
tarde, xa estaba comprometida con éste.
|
Antón
|
Si dempois t' has d' arrepentir inda estás a tempo. Eu son
probe, nin casa teño siquera onde me-
|
[p. 58]
|
terte, non podo darche mais que cariño e boa voluntá; Manuel
é un herdeiro rico: as folganzas que él che pode dar nunca ch'
as poderei dar eu, porque nunca che poderei dar mais que o
froito d' un traballo honrado: con que mirao ben antes.
|
M.ª Antona
|
Está mirado. O corazón lévame a tí. Os paxaros non teñen
nada e cantan e rebincan, porque se queren. Casarme con éste
pra pensar en tí toda a vida.... eso non! ¿De qué me
valerían todal-as riquezas qu' él ten, mais que de pena? Dios
chea dea salú e traballo e mal será que non atopemos un cortello
pra criar os fillos e ser felices.
|
Carmela
|
Tes razón. Tamen os probes poden ser felices. ¿No-e verdá
padriño?
|
T. Mingos
|
Serán felices cando os homes melloren hasta saber cumprir a
vóluntá de Dios, na terra. Si vos casades quedaivos na casa,
xa vos amañarei a palleira vella, pra que vivades n' ela
mentras me sirvides, y-así, en lugar d' unha boda, farei duas.
|
Chufón |
El xeringazo fué compreto. (A Manuel).
|
Manuel
|
Pro serviunos de leución a todos.
|
Chufón |
(A Antón). Llevas una mujer que vale por cén.
|
M.ª Antona
|
Gracias. Ti serás chufón toda a vida.
|
D. Camilo
|
Ese oficio ten tamén as suas crebas. (Con intención).
|
Chufón
|
Terá; pero hay moitos que medran co-él. El mundo está cuallado
de chufós e los ha de haber mientras haiga vanidosos. ¿A quen
non lle gusta que Ile chufen as suas obras? La lisonja abre
todal-as puertas al chufón, y Ia vanidá le sirve de escaleira
para subir a donde nunca chegaría si non tivese audacia para
chufar al que dispone de Ia fertua ou del poder.
|
T. Mingos
|
Ten razón: o que chufa con tino sementa en boa terra.
|
M.ª Antona
|
¿Y-a éstes non lles dis nada?
|
Chufón
|
Que serán felices si teñen tanta conta da paz como do pan. As
duas cousas xuntas quitan moitas penas.
|
T. Mingos
|
Esa é a miña.
|
[p. 59]
|
|
Antón
|
Mire tio Mingos, as penas non se sinten tanto cando se saben
levar, por eso pode haber probes felices e ricos desgraciados.
|
(Tocan a misa y vuelve a oirse la gaita).
|
T. Mingos
|
Vide acá todos: parece que oir a gaita me remoza hoxe, qu' é o
día mais feliz da miña vida. Recibide a miña bendición con
un abrazo. (Pone un matrimonio a cada lado y abraza a cada
pareja.) E agora vamos a dar gracias a Dios.
|
Carmela
|
Antes vou a despedirme d' estes siñores. |