BVG     Atrás    Índice de Páxinas

maman, vais-je encore rêver cette/Nuit aux Indiens capitonnés fixés au rocher ...?

DENIS ROCHE

     A fins da primavera dexergaramos o primeiro sinal da invasión das cobras. Avoa Ermelinda toqueneaba na maca de madeira ao par do pexegueiro, cabo da eira, cando escoitou un ciciar de ervas que lle trouxo un anúncio de ameaza e a devolveu ao ambiente da consciéncia. Con ollos esculcadores e ouvidos entesados tentou adiviñar a orixe do cicío. Foi daquela cando alviscou, durante unha efémera fracción de tempo, un pequeno reptil, avaliado do longo de duas cuartas, entrando nunha fírgoa, entre as laxes da eira e a terra resequida. Aquel ano a chúvia ausentara-se a finais de xaneiro e os cadeixos dos pozos guindaban o queixume enferruxado ao traveso de todas as paróquias e as terras de Ferreira do Condado. Na sonoléncia da tarde Avoa Ermelinda ficara embebecida ollando a regandixa, en canto matinaba que a teimosia da seca seria a responsábel da aparición de pragas infindábeis. A pequena serpe que desaparecera baixo a eira viña-lle a confirmar os celobres agoiros que dende habia algún tempo resmungaba.
     Aquel verao chegaramos a Ferreira moito antes do que de costume. A meiados de maio eu caira doente de febres misteriosas que o afoutado médico da família ousara calificar como de Malta. Imposíbel, retrucara meu pai, o cativo xamais estivo nesa illa. Talvez llas contaxiara alguén que aló estivese, un amigo da escola, teimara inda o galeno. Como quer que fose, logo de delongados parlamentos que demoraron dias, a decisión foi nídia. Comprian-me, alén dos fármacos prescritos, repouso e illamento. As notas que obtivera ao longo de todo aquel terceiro curso de Bacharelato fixeran irrelevantes os exames finais, inda que só me deran aprobados en todo, agás no idioma, no que que o notábel estaba garantido dende o dia da sobranceira execución de il etait un petit navire, oé, oé, oé, que afervoou á mestra. Xunto aos meus pais, os longos catro meses de vacacións comezaron con Avoa Ermelinda e Avó Hermóxenes que viñeran connosco, como todos os anos. Duas semanas máis tarde, xa no princípio do restabelecemento, ollei dende a solaina os chimpos reincidentes do 2 CV verde de segunda mao de tio Prisciliano e tia Eudóxia que chamaban Besbello, porque naqueles tempos nos que a fartura tiña desertado da vida cotiá a merca de veículos era tan insólita que as viaturas se chegaban a equiparar a amigos, ou parentes, quer no trato, quer mesmo na asignación de nomes próprios. Besbello adiantaba coa capota de lona recolleita en desafiante aceno desportivo, en canto os nenos, Afonso, Horácio e Estrela, trexeitaban entolecidamente sen sequer suspeitar que a sua chegada era xa seródia e que, malfadadamente para eles, perderan a ocasión de seren testemuñas da primeira aparición das cobras.
     Coa chegada de Afonso, ao que eu avantaxaba só nun ano (Horácio e Estrela ainda eran meniños) comezamos, como anualmente, a construción da tenda índia. A lóxica escaseza de peles de bisonte en Ferreira do Condado conducia-nos ano tras ano inexorabelmente á percura doutras matérias primas que terian de servirnos como elementos construtivos. Apoiadas no valo no que canteiros destros deixaran os sinais da sua abeléncia, medraban con coeréncia ilóxica travesas de piñeiro case apodrecido enleadas por arames, pólas de figueira ou de eucalipto entretecidas de vímbios, flexes de somier dun leito de orixe recóndita, e un longuísimo ferro con aparéncia de rail de liña de tranvia, que achamos no faiado, irmanado cun mar de mazarocas e co son inquedante do camiñar dos ratos, e que cumpria a función de ser a trave mestra. A xesta e os ramallos configuraron as rudimentares paredes e tellado. Ao findar a tarefa, ao cabo de dous dias, ollamo-nos duvidosos, sabendo que o produto dos esforzos era máis semellante a cabana de pastores que a arelada vivenda do apache. Afonso apontara que, sen embargo, el tiña referéncias moi fiábeis de que os pawnees, en troca, si construian as suas moradias apoiadas en valos, ou ben aproveitando socalcos do terreo, cousa que nunca poidemos confirmar. Tamén abofellara que non sempre eran de pel as choupanas indíxenas e que iso dependia de factores como a abondáncia de caza, dependente á sua vez da meteoroloxia e, particularmente, da crueza do inverno. Contudo axiña concluimos que a casoupa ia satisfacer as nosas esperanzas e desexos de lugar de retiro, de protección perante os inimigos que, de certo, tiñan de presentar-se, de criación de esquemas e estratéxias nos combates que nos vindeiros tempos se ian anunciar inexorabelmente e, tamén, de acobillo diante das manobras de vixiláncia e controlo ás que nos submetian as mulleres e, maiormente, a miña nai e máis a tia Eudóxia, xa que Avoa Ermelinda seguia asulagada nun pasmo incomprensíbel dende o dia no que se manifestara por primeira vez a presenza inquedante das cobras.
     Nas datas que seguiron fomos trasladando á nova habitación de pel vermella as pertenzas que, como todos os anos, persistian arrombadas na casa, alén das novas adquisicións que cada verao se ian incorporando, por mor das descobertas que nós mesmos faciamos, ou ben polas aportacións de Tio Prisciliano, versado artífice no traballo en madeira coa navalla. Foron asi ocupando os seus sítios, ao pe do valo que termaba da vivenda, variados obxectos. Como insigne novidade daquel verao eu troxera uns anacos de lona, procedentes da fábrica de graxas na que o meu pai traballaba e que nunca chegaran a perder totalmente un penetrante cheiro a aceite de liñaza que nós xustificabamos como resultado lóxico da curtume do coiro. Pola falta de materiais máis nobres, aquelas lonas fixeron-nos posíbel a confección do totem da nosa tribo, que apresentaba, con todo o dramatismo que esgrimian as nosas maos atariñantes no debuxo, o brado aterrorante do urso cincento. Naquel tempo inda descoñeciamos o ollos de falcón que atesouraba La Longue Carabine, ou a Chingachgook, o inesgotábel pozo de solércia. Porén xa eran daquela os nosos compañeiros Winnetou, coa ollada sempre limpa na sua face de apache, e Charlie Old Shatterhand, mao esnaquizadora. Tio Prisciliano aportara aquel ano unha paipa da paz de case meio metro de comprimento na que ia esculpida a impresionante efíxie de Manitu acrequenado, como se presenciase nas amplas pradarias, alén do imenso lago, a marcha dos guerreiros falecidos no esteo do marteiro, ou na batalla. Amoreaban-se, asemade, en inúmeras caixas de zapatos Gorila, tomahawks metálicos, policromados cunha exuberáncia imoderada, ao carón de escopetas prateadas que xeraban disparos de precisión insospeitada e un estoupido seco análogo ao estouro do estralote, que amplificaban engrovas e desfiladeiros. Nun resumo ecuménico das nosas afeizóns polo lonxano oeste coexistian ali a bulsa das menciñas do aboríxene das Montañas Rochosas e a alxava do destemido kiowa, ao par da casaca acoirada de Kit Karson, ou a pena de águia dos Pes Pretos, mais tamén o escudo engaiolante do Capitán Trueno, embrullado na pañoleta de Sigrid de Thule, a Desexada, o antiface de veludo do Home Mascarado, xa dende catrocentos anos nas terras dos wambesi, a espada irremisíbel do Príncipe Valente e a machada magnífica de Torg, o fillo do león indomeábel -Big Ben Bolt e Rip Kirby eran loxicamente, por urbanos, alleos a aquel cosmos- xa que naqueles tempos de tristura, ledícia e aprendizaxe xa irrecuperábeis, os nosos pensamentos non eran quen de imaxinar como único fio condutor de soños a pegada do oeste americano, e non nos resultaba incompatíbel a coexisténcia do westman nomeado cos guerreiros da Tábua de Bretaña, nen a loita contra os trampeiros ao norte do Rio Pecos co rastexo na noite do Fantasma no Golfo de Bengasi, pois Ferreira do Condado non era simplesmente unha aldea global e totalizadora, senón un universo ilimitado que contiña no seu seo todos os atributos de ensoño e realidade e que, máis unha vez, se fixeron presentes aquel verao de trevoadas teimudas no que nos vimos submetidos á perigosa aparición das cobras.
     Foi mesmamente, despois dunha trevoada enxordecedora que durou minutos, no gume dun meiodia a primeiros de Xullo, cando meu pai descobreu unha daquelas feras ao pe do pozo. A miña nai ollou-no dende a fiestra: as maos na espádua, os labres deseñando un asobio, o sobrancello ergueito e a ollada espetada entre as tomateiras. Que estás a ver Heládio, dixera-lle con voz autoritária, sempre andas a fuchicar. El, sen mira-la, acenou-lle coa mao, co mesmo xesto que empregaba para escorrentar as moscas que rebulian rentes da sua face. Ela, atricada por non ter resposta, apareceu na escada e dirixiu-se ao pozo con paso resolvido. Eu presenciaba a cena sen que me observaran, acochado debaixo do canastro dende onde vixiaba o posíbel ataque dalgún pequeno grupo de comanches, pois dantes da trevoada Afonso e eu víramos algúns sinais de fume que se ergueran pola banda da Poza dos Agüeiros. Reptando silandeiro, aproveitando a protección que oferecian as tomateiras, acheguei-me, sen ser visto, até poucos metros do pozo. Cheguei xusto no intre no que mamai chegaba, mália ela decorrer unha distáncia máis do triple que a miña, porque o avanzo a rentes do terreo nunca era doado. Eu sabia de certo, pois asi mo aprendera o Inchu-Chuna, que o lixeiro estalido da máis pequena póla, ou o rolar dun cadullo cara o rio poderian desvear a miña presenza. Meu pai sinalaba cara un ponto que o corpo da miña nai me facia inaccesíbel, ao tempo que, acenando, dicia-lle que calara. Que é o que acontece, dixo ela en voz alta, e el, que acabas de fode-la, Rosalia, que ia ser, unha bicha. Mentres se producia este diálogo, escoitei un remexer de ervas, como un estremorecemento da terra, igual que un calafrio na masa vexetal. Non puiden ver máis nada e tampouco non fun quen de evitar o pensamento de que talvez meu pai estivese trabucado, e que fose un comanche o que el confundia cunha cobra. Ao iren-se alonxando ambos dous cara a casa, eu reflectia que, ao perigo percebido do Pel Vermella, engadia-se agora o, non menos temíbel, dos ofídios. Os meus ollos continuaban estantios no ponto no que se producira a tremura das ervas, cando sentin que unha mao pousaba no meu ombreiro, o que me fixo dar un chimpo de estremecemento. Son eu, dicia Afonso, vin unha cóbrega moi pertiño do alpendre, na vereda. Mantivemo-nos silandeiros en canto nos ollabamos, porque naquel mesmo instante adiviñamos a crueza da loita que se aviciñaba. Cedo ou tarde, sabiamos que o confronto seria inevitábel, pois eran evidentes os signos que existian da posta en marcha dos preparos, e tamén soubemos que se estaba arranxando a operación maior que xamais nunca ollos houbesen presenciado de agresión aos humanos por parte dunhas cobras.
     O xantar aquel dia transcorreu nun siléncio que se interrompeu en poucas ocasións. Meus pais estaban anoxados un co outro. El, porque ela lle escorrentara o reptil ao que, segundo aseveraba, ia seguir para descobrer-lle o niño. Ela porque xa estaba farta de ve-lo sempre facendo o torda, perdendo o tempo lamentosamente en actividades de duvidosa xustificación, o que constituia mau exemplo para os nenos, que tiñan de asumir, xa dende cativos, sisudeza e obrigas, porque a vida non era un chope de caseta e non habia nada que viñera de clocló, dicia, mentres batia duas veces coas cinco xemas dos seus dedos xuntos na parte direita do pescozo. Algunhas frases tiraron-lle ferrete á tensión existente. Tia Eudóxia acusou asemade a Tio Prisciliano de destragar o tempo facendo monicreques de madeira coa navalla. Avoa Ermelinda botaba a culpa de todo o acontecido á teimosia da seca que puña a terra testa porque o clima mudaba de ano en ano, e meses sen chover durante o inverno, trevoadas no verao e queiran as ánimas dos meus pais que todo fique asi, non sei onde imos dar. Que va, muller, dixera avó Hermóxenes, rexo pro-soviético, isto son as bombas dos americanos que inzan todo de radioactividade e os animais notan-no, non o van notar. Ao cabo do xantar fomos, como decote, botar a sesta. Ao pe de min, sentia como Afonso buligaba no leito. Aquela tarde de verao inesquecíbel dun tempo poeirento no arquivo da memória, asaltara-me un soño arreguizante. Marchaba por un espazo indefinido, embora apresentara semellanzas coa veiga que chamabamos o Campo dos Bugallos. Detiña-me ao pe dun carvallo de fasquia centenária e ollaba as suas raiceiras. Surprendeu-me unha delas pola sua trasparéncia. Colli-na e decatei-me de que era a camisa dun xigantesco sáurio. Agrimado, soltei-no e escoitei daquela un asobio dondo e calafriante. Unha serpente alada, con testa de carneiro e algúns metros de longo, fitaba-me dende o alto. Cabo de min remanecia Afonso con ollos apavorados. Imos morrer, berrei, as serpes voadoras magnetizan coa ollada e fan-se donas das vontades da xente. Non é certo, dicia o meu curmao, iso é o basilisco, non a serpe; para máis ten asas e iso quer dicer que xa vai vella e marcha a Babilónia, onde morren as serpes, non nos fará dano. Como se comprendese e quixese contradicer as palabras de Afonso, o animal desceu da altura en canto pregaba as asas e arrodeou-me o corpo sete veces, mentres o espanto deixaba-me imobilizado. O ar escaseaba ao tempo que sentia unha presión atafegante no peito e, entón, mainamente, a conciéncia ia-me abandonando. Espertei mergullado nun baño de suor e Afonso durmia par de min, coas suas pernas enriba do meu peito, atafegando-me, e ignorante dos maus agoiros que o soño carrexaba e que anunciaban a gravidade da situación na que nos achabamos polo ataque das cobras.
     No serao daquel mesmo dia soubemos que meu pai e Tio Prisciliano, esquecendo un costume inviolábel, o cal nos fixo ver a situación de emerxéncia na que nos atopabamos, non botaran a sesta e que, no tempo que adicaban habitualmente a ela, deran morte a vintenove ofídios. Ben providos de vímbios, mediante unha pancada enérxica e concisa no lombo dos reptís, conseguian crebar-lles o espiñazo. Aquilo foi para nós o sinal agardado. As semanas que se sucederon, adicamo-las á tarefa de facer inexpugnábel a nosa tenda, reforzando-a con chapas de metal, que dantes pintaramos de verde, e que se mascaraban entre as xestas que compuñan as paredes. Construímos unha prodixiosa barraxe defensiva con pedras que baixamos das canteiras, en delongados dias de suor e esgotamento. Cavamos, alén do muro de pedra, unha fonda zanxa con diferentes ramificacións, a xeito de trincheira, perante o abraio do Avó Hermóxenes que non daba entendida a necesidade de erguemento de todo aquel complexo sistema fortificado, o cal nos amosaba que os maiores non posuian unha conciéncia clara do perigo que pairaba por derriba de todos. Ao longo daquel tempo descoidamos mesmo a protección perante os posíbeis ataques de comanches (que por sorte non se produciron) porque a raíz do medo non estaba na cuantia profunda do perigo, senón na ignoráncia da entidade real dun inimigo novo, como eran os sáurios, diante das que o comanche ocupaba un lugar secundário. Inda tivemos folgos para construirmos unha pequena presa sobre o rio. Aproveitando unha zona de maior desnível e ancheamento, erguemos, atravesando a ponte, unha estacada que paseniñamente fomos reforzando con pedras, con arames, con bimbieiras. No centro da barreira deixamos un buraco rectangular no que, con grande esforzo, chegamos a encaixar un conxunto de tábuas corredias que cumprian a función de comportas, segundo viramos nunha miscelánea que relataba o evoluir da enxeñaria hidráulica dende os mesopotámios até a presa de Assuan. Ao rematarmos as obras de defensa, comezamos os labores de abastimento de víveres, coa perspectiva posta na posibilidade de vermo-nos sitiados por un longo periodo. Daquel xeito fomos acogulando botes de Cola-Cao e leite condensado, tabuletas de chocolate Viso, moletes sen fermento que nós próprios enfornabamos, cascarilla pola que o avó devecia, sardiñas en conserva envasado Suévia, un latón de alcriques en aceite e arenques afumados. Mesmamente, nunha acción destemida, chegamos a substrair na fresqueira unha dúcia de óvos que agochamos, embrullados en fentos, nun recanto da tenda. Prevendo a hipótese de cairmos feridos, dispuxemos un botiquin de urxéncia para primeiras curas. Nos poucos instantes de acougo dos que dispuñamos, pois o ritmo de traballo era estrebuxante, mantiñamos acesas retesias en verbo á conveniéncia de agardarmos o ataque ou, en troca, por surpresa, ministrarmos a primeira arremetida. As novas que obtiñamos diariamente, ao través das conversas que escoitabamos no xantar ou na cea, e ás que finxiamos nos lles facer caso, sementaban en nós a inquedanza, pois o número de bichas ás que os homes tiñan dado morte ultrapasaba xa os cinco centos. Deixabamo-los que levaran adiante o labor imprescindíbel de desgasto do adversário. O verao ia desfalecendo e nós xa concluiramos que non era axeitado agardar a chegada da época das chúvias e, moito menos, as primeiras neves. Tiñamos adiado o comezo da loita para o derradeiro luns de Agosto, catro dias máis tarde da data na que nos achabamos. Nas primeiras horas tomamos posicións á beira direita do regato, nun ponto equidistante do cerquiño e o início da vereda, estalicados no chao, detrás das altas ervas que medraban ventureiras. No ambiente da mañá, envolta inda nun breve neboeiro de tons azulizos, presentia-se a mesta calmaria que precede á batalla. Ollei para o rio e non puiden evitar, mália a nosa condición de loitadores tradicionais ao pe de Winnetou e da nación apache, unha lembranza a Touro Sentado, a Nuve Vermella e a todo o povo sioux, e pareceu-me mesmo escoitar o asobio colectáneo dunha marcha escocesa, chamada Garry Owen ou algo semellante. O sol ia asomando pola banda do castro e sentimos o seu calor amábel en costas e caluga. Pensei, tan só un instante, que talvez aquel dia fose o derradeiro no que o meu corpo ia receber o agarimo do astro e daquela sentin un calafrio percorrendo-me a espádua, un nó na gorxa e humidade nos ollos. Afonso, ampeante polo nervosismo, tiña os ollos cravados no amplo muro de pedra do primeiro sucalco. Teño frios os pes, dixera-me magoado. Dous anos antes, ao saltar a fogueira da noite de San Xoán, un erro na avaliación do chimpo fixera-o cair sobre as brasas, das que saiu polo seu próprio pe, ainda que coas plantas insensíbeis para sempre, pois as gomas das Wamba-Pirelli derreteran-se, demoendo-lle a pel e condenando-o a un destino perene de frialdade nas suas extremidades inferiores, independente da estación do ano, que aturaba sen moito esparamexo. Tia Eudóxia fixera-lle uns calcetíns de la para gardaren a quentura, mais Afonso negaba-se a poñe-los pois teimaba que o único que gardaban era a friaxe. Ia eu respostar-lle cando os meus ollos bateron nunha cobra que asomaba no valo. Esta-la a ver, perguntei nun murmúrio, si, dixo o meu curmao, xa dende hai un bocado. Vou disparar-lle, dixen, teño-a ao alcanzo da escopeta. Non o fagas, porias en aviso a todas as demais e isto mudaria nun inferno, será mellor que eu vaia dando un arrodeo e que a surprenda polas costas, esa seguramente estará a facer funcións de sentinela. Vou vadear o regueiro, vendo que non se decate da miña manobra. Segundo o dixo desapareceu. Vi-no perder-se silandeiramente entre as ervas altas. Os minutos transcorreron engordiño e eu non via que xurdise por ningures. Co decurso do tempo, cada vez máis os nervos me apremian a gorxa. Sentin unha secura que me alagaba a boca, e a sensación de ter o ventre atanazado. Avaliei a distáncia que mediaba entre nós e o vau, e entre o vau e o reptil e supuxen que Afonso atopara algún atranco no seu avanzo. Se callar fixeron-no prisioneiro, pensei aqueloutrado. Dispuña-me a marchar na sua busca, cando vin a sua efíxie erguer-se xustamente após da besta. Durante un intre brillou no ar o tomahawk luído, que caiu cintilante como un alustre, producindo un ruído de terra que se franxia. Vin como a mao de Afonso acenaba brevemente, querendo sinalar-me que o camiño encontraba-se expedito. Comecei a arrastar-me cara onde se achaba. Logo duns dez minutos cheguei par del. Ali estaba o cadaver do monstro, ao que un certeiro machadazo privara da vida. Xacia ao pe do valo co espiñazo crebado. Non dispomos de tempo, comunicou-me Afonso en canto me collia polo brazo, hai-nas a moreas, boto-lle unhas tres mil, á maioria estan á espreita, tras do penedo, e hai un pequeno fato, unhas duascentas, na gávia do camiño que ven dende a telleira. Subamos cara ao alpendre, dicia eu con voz tremente, dende el sobrancearemos todos os movementos, van-se cagar pola pata abaixo. Cando levabamos percorrido, avanzando enguruñados, a metade do traxecto cara a enfesta onde estaba o alpendre, eu esbarei nun seixo e produciu-se un ruído que crin da entidade dun terramoto. Ollei instintivamente para a formación de feras e vin como se puñan en movemento. Hai que gañar o alpendre, berramos os dous ao tempo, erguendo-nos subitáneos, correndo entolecidos. A congostra estreitaba-se e, nunha curva da mesma, ollamos como o segundo grupo se dirixia a nós para cortarnos o paso. Atrás, atrás, berrou Afonso, temos de dar volta polo limoeiro. Non, dixen eu, son moitas, no alpendre sitiarian-nos e daquela a defensa chegaria a ser insuportábel, ao campo aberto, alén do rio, temos que procurar atrai-las ao rio. Disparando a eito, sen dar-lles trégua, fomos recuando. Caian sen cesar, mais o posto das mortas era remprazado por novas unidades. Mirei de esguello a Afonso e vi-no axoellado metendo lume ás ervas resequidas. Gañaremos tempo para vadear a corrente, imos, imos. Despois de meses de seca, o lume prendeu axiña e unha mesta fumaxe deseñou un cortinado infranqueábel entre nós e as hostes contrárias que, de primeiras, ficaron aturulladas. Aquilo permitiu-nos alcanzar o rio, vadea-lo e ocupar novamente as posicións que tiñamos ao início do confronto. De súpeto mudou a dirección do vento, o que facilitou que moitas serpes bordearan pola nosa direita a barreira de fogo. De vagar foron-se amoreando á outra beira da auga. Sen embargo, inda que estaban perto do vau, nengunha se decidia a ultrapasa-lo. Mentres se mantiveran naquela actitude tiñamos avantaxe, xa que os nosos disparos facian que o seu número, ben que a modo, fora diminuindo. Foi daquela cando duas, talvez máis coraxosas, dirixiron-se ao vau. Enrabexadamente fixemos fogo reiteradas veces e dimos morte a unha, mais a outra atinxiu a beira na que nos achabamos, uns setenta metros augas abaixo. Como se se tratase dun sinal que fixera perder o medo ás restantes, vimos como o conxunto se puña en movemento cara o vau. Sentimo-nos daquela irremisibelmente sentenciados a unha morte certa. Entón eu dixen, ao encoro, ao encoro. No estrondo da batalla esqueceramos que douscentos metros augas arriba represaramos o rio. Sen termos xa en conta o avanzo do rival, corrimos cara a poza. O camiño era en costa, embora o presentir que a nosa vida perigaba deu-nos folgos para chegar, a piques de esgotamento, até a represa. Gabeamos polo valo de contención e, coas derradeiras forzas, tiramos a comporta. Entón unha enxurrada estragadora asulagou de súpeto a canle da corrente e acadou, en segundos, ao abraiado exército que remontaba o rio pola beira direita. Ollamos como todo el se erguia, pulado pola forza da corrente, o mesmo que se un vento de arrasamento e ruína, procedente do interior da terra, o guindase cara o ceu. Misturado co frémito das augas escoitaba-se un intenso asobio de serpes moribundas. O cachón que saia da presa arrastaba os seus corpos, como unha ondaxe indonda, xunto a follas de pau de espiño e de amieiro, de lama e máis de lésmias, de landras e bugallas. Imóbeis, cos ollos estantios, e unha mesta ledice que agatuñaba dende o ventre ao peito, eramos testemuñas da destrución definitiva dos nosos inimigos que, agora o pensabamos, talvez Tángua, o vello traizoeiro, puxera en pe contra da nosa tribo, e que xa perecia pola forza indomeábel da chea vingadora, porque aquel era o sinal determinante do remate duns tempos marabillosos, únicos e irrecuperábeis. Cando o rio tornou ao seu estado anterior á enxurrada, vimos que Tia Eudóxia se achegaba. Ainda estades asi, veña, imos indo que xa van dar as oito. Afonso, mira como tes as sandálias de Gatichaves. Ti ves connosco, dicia-me ao camiñarmos, en canto eu pensaba que estabamos inda vivos de milagre. Tio Prisciliano acelerou aferventadamente cando eu pechaba a porta do 2 CV verde, que se laiou queixoso polo inxusto castigo que estaba a receber. Besbello deu un chimpo o mesmo que se fose a encabuxar-se, abaneou-nos a todos, se callar para traer-nos á conciéncia que o verán rematara, e colleu o camiño do portón, do Cruceiro, mentres Afonso inda acariñaba a escopeta de prata, e apresentaba uns ollos de cousa falecida. Tira xa a escopeta, dixo con sequidade Tio Prisciliano. Xirei a miña testa devorada pola amargueza, ollei pola xanela traseira a arma estomballada no meio do camiño e aterrecido vin que era de cana. Atrás ian quedando as curvas folguexantes da Vendanova, o cámbio de rasante do Alto da Forca e as canteiras de Átios e nós, Afonso e eu, camiño da cidade despiedosa, cos corazóns aflitos polo desconforto, e a certidume rixa de máis nunca voltarmos a marchar polas amplas pradarias cabo de Winnetou e o vello Shatterhand que eran só unha lembranza de dia en dia máis inapreixábel, Afonso e eu, cos ollos húmidos a mirar fixamente para as carqueixas que ficaban para sempre ali, á beira da estrada, e os corazóns aflitos polo desconforto, camiño da cidade despiedosa.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega